Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2022

Μια άγνωστη επιστολή προς τον Ίωνα Δραγούμη για τη Σαμοθράκη, τον Νίτσε και τον Εθνικό Οβολό

*Η πρώτη σελίδα από την επιστολή της Έλλης Αδοσίδου (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)


 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Τις μέρες αυτές αναβιώνει, δεκατέσσερα χρόνια μετά την τελευταία του διοργάνωση, το Δημοσιογραφικό Συνέδριο της Σαμοθράκης. Το φετινό συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στις 22 και 23 Οκτωβρίου 2022 στη Σαμοθράκη, με αντικείμενο την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και την Ελευθερία του Τύπου. Το Συνέδριο διοργανώνει η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης σε συνεργασία με τις Ενώσεις Συντακτών στην Ελλάδα και την ΠΟΕΣΥ. Τη διοργάνωση υποστηρίζει η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.

Η Σαμοθράκη, με τις περίφημες αρχαιότητές της, είχε αρχίσει να γίνεται ευρύτερα γνωστή στο αθηναϊκό κοινό με το βιβλίο του Ίωνα Δραγούμη «Σαμοθράκη» που εκδόθηκε το 1909.

Το νησί αυτό επισκέπτονταν ο Δραγούμης, όταν υπηρετούσε στο προξενείο του Δεδέαγατς (Αλεξανδρουπόλεως) από τον Σεπτέμβριο του 1905 έως τον Δεκέμβριο του  1906. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας περιγράφει την υπέροχη φύση του νησιού, αναζητά το αρχαίο και πρόσφατο παρελθόν, από τις αρχαιότητες έως το Ολοκαύτωμα του Σεπτεμβρίου 1821, μελετά τη ζωή των κατοίκων και εκφράζει τις ιδέες του για το παρόν και το μέλλον των υπόδουλων Ελληνικών περιοχών. Η Σαμοθράκη ανάγεται σε σύμβολο των αρχαίων και παντοτινών πηγών του Ελληνισμού, όπως έχει γραφεί αργότερα.

Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2022

Πρόσωπα της Μικρασιατικής Εκστρατείας: Ο Γονατάς και το κίνημα του 1922

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/society/562078384/1919-1922-prosopa-tis-mikrasiatikis-ekstrateias-o-gonatas-kai-to-kinima-toy-1922/ 

 *Ο Γονατάς το 1908, όταν υπηρετούσε στο ελληνικό προξενείο στην Αδριανούπολη (πηγή: «Απομνημονεύματα Στυλιανού Γονατά, 1897-1957», Αθήνα 1958).

 




*Ο ρόλος των Πλαστήρα και Φωκά

και η δυσφορία του Πάγκαλου

 

 


Γράφουν: Βασίλης Μηνακάκης , Μυρτώ Κατσίγερα

   


               13η/26η Σεπτεμβρίου 1922, ο ουρανός των Αθηνών γέμισε προκηρύξεις υπογεγραμμένες από τον συνταγματάρχη Στ. Γονατά. Ανακοινώνοντας την εκδήλωση (πριν από δύο ημέρες) του κινήματος του στρατού και του στόλου, με επικεφαλής τον ίδιο και μέλη της επαναστατικής επιτροπής τον συνταγματάρχη Ν. Πλαστήρα και τον αντιπλοίαρχο Δημ. Φωκά, ο Γονατάς ζητούσε την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου υπέρ του διαδόχου, την άμεση διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, τον σχηματισμό κυβέρνησης «αχρόου, εμπνεούσης εμπιστοσύνην εις την Αντάντ» και την άμεση ενίσχυση του θρακικού μετώπου.

Ο σαρανταεξάχρονος Γονατάς βρισκόταν τότε στη Μυτιλήνη, μετά την απόσυρση των ελληνικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία. Η στρατιωτική του εμπειρία ήταν πλούσια: είχε συμμετάσχει στον πόλεμο του 1897 (ως λοχίας εύελπις, προγυμναστής νεοσυλλέκτων και εθελοντών), στον Μακεδονικό Αγώνα (όντας υπολοχαγός, ως διοικητικός υπάλληλος στο ελληνικό προξενείο της Αδριανούπολης, το 1907-1908), στους Βαλκανικούς Πολέμους (στο επιτελείο της Ι Μεραρχίας) και στην εκστρατεία της Κριμαίας (1919).

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2022

Οι τραγικές εκτελέσεις αυτοδιοικητικών παραγόντων στο νομό Έβρου κατά την ναζιστική Κατοχή

*Το συνοδευτικό έγγραφο με το οποίο υποβλήθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών η κατάσταση με τα ονόματα των εκτελεσθέντων αυτοδιοικητικών παραγόντων του νομού Έβρου 


 



 

*Ανέκδοτος κατάλογος με ονόματα

Από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους

 




Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι εκφραστές της τοπικής αυτοδιοίκησης στο νομό Έβρου, κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής 1941-1944, πλήρωσαν και αυτοί βαρύ φόρο αίματος, τόσο από τους κατακτητές Γερμανούς όσο και από τους ‘Έλληνες ταξικούς αντιπάλους, που αποσκοπούσαν στην κατάληψη της εξουσίας αμέσως μετά την απελευθέρωση.

               Το 1946 είχαν ζητηθεί από το υπουργείο Εσωτερικών στοιχεία για τους εκτελεσθέντες κατά την Κατοχή αυτοδιοικητικούς, δημάρχους προέδρους κοινοτήτων, γραμματείς κλπ. όλης της χώρας.

               Ο νομάρχης Έβρου Ιωάννης Βούρβουλης συνέταξε στις 5 Σεπτεμβρίου 1946 ένα τέτοιο κατάλογο και τον υπέβαλε στη Διεύθυνση Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο υπουργείο Εσωτερικών και τον  κοινοποίησε στη Γενική Διεύθυνση του υπουργείου Βορείου Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη και στη Γενική Διοίκηση Θράκης στην Κομοτηνή.

               Ένα αντίγραφο με τα ονόματα των θυμάτων της Κατοχής από την τοπική αυτοδιοίκηση του νομού Έβρου διασώζεται σήμερα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Από την μελέτη του πίνακα αυτού προκύπτει ότι τα περισσότερα θύματα εκτελέσεων σημειώθηκαν προς τα τέλη του 1943 και στις αρχές του 1944. Στον πίνακα αυτό δεν υπάρχει το όνομα του νομάρχη Έβρου Ιωάννη Φραγκούλη, που δολοφονήθηκε Μεγάλη Πέμπτη του 1942 στο Διδυμότειχο, που τότε ήταν έδρα νομαρχίας γιατί η Αλεξανδρούπολη είχε παραχωρηθεί από τους Ναζί στους Βουλγάρους.

Δυστυχώς κατά τη διάρκεια της Κατοχής σημειώθηκαν στον Έβρο, εκτελέσεις αυτοδιοικητικών παραγόντων, οι περισσότερες από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, που τον καθοδηγούσε αποκλειστικά το ΚΚΕ, οποίο δεν επέτρεψαν ανάπτυξη άλλου αντάρτικου στο νομό (περίπτωση δολοφονίας Γεωργίου Σταθάτου)  και λιγότερες από τους κατακτητές Γερμανούς.

Πέμπτη 13 Οκτωβρίου 2022

ΚΟΥΚΟΥΛΙ ΚΑΙ ΣΟΥΦΛΙ ΕΝΑ ΛΕΥΚΩΜΑ ΣΥΝ-ΥΦΑΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΙΧΑΛΗ ΠΑΤΕΛΗ!!!

*Το πολύτιμο βιβλίο του Μιχάλη Πατέλη



               Ο Μιχάλης Πατέλης, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς συλλέκτες της χώρας μας, με το σπάνιο υλικό που περιέχουν οι καταπληκτικές συλλογές του. Καρποφόρο αποτέλεσμα αυτού του συλλεκτικού πάθους του Πατέλη, είναι οι διάφορες εκδόσεις βιβλίων, που θα τις χαρακτήριζα μνημειώδεις για την ιστορία της Θράκης και ειδικώτερα της γενέτειράς του, του Σουφλίου.

Θα θυμίσω μόνο μερικά από τα πολύτιμα παλαιότερα βιβλία του «Αλεξανδρούπολη: Οικονομίας πανόραμα 1870-1970», «Ιερά Μητρόπολις Σουφλίου», «Σουφλίου εγκώμιον», «Χώροι λατρείας των Ελληνορθόδοξων της Ανατολικής Θράκης πριν τη μεγάλη Έξοδο», «Ο Τύπος του Έβρου» κ.ά.

               Αυτή φορά, ο Μιχάλης Πατέλης έσκυψε με πραγματική αγάπη στο προϊόν, που εμβληματικά χαρακτηρίζει το Σουφλί, στα κουκούλια και στο μετάξι, που για πολλά χρόνια, στήριξαν την ανάπτυξη της πόλης, η οποία υπήρξε για την εποχή της υποδειγματική. Το Σουφλί, την εποχή ανάπτυξης της σηροτροφίας, κάλλιστα θα μπορούσε να θεωρείται υπόδειγμα της λεγόμενης περιφερειακής ανάπτυξης.

Πρόκειται για το λεύκωμα που παρουσίασε τελευταία, με τίτλο «Κουκούλι & Σουφλί- Δρόμοι Συνυφασμένοι», το οποίο καταγράφει αναλυτικά και τεκμηριωμένα τα πρόσωπα και τα γεγονότα, που εξελίχθηκαν στο Σουφλί, γύρω από τον άξονα της σηροτροφίας και τις ευεργετικές επιπτώσεις που είχαν στην τοπική κοινωνία και οικονομία.

Το βράδυ που άλλαξε η πορεία της Ελλάδας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

*Ο Κων. Καραμανλής συνυπογράφει τη συμφωνία προσχώρησης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες μαζί με τον υπ. Εξωτερικών Γεώργιο Ράλλη (αριστερά) και τον υπουργό αρμόδιο για θέματα ΕΟΚ, Γεώργιο Κοντογεώργη. Φωτ. ΜΙΧΑΛΗΣ Γ. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ «ΕΛΛΑΔΑ, 20ός ΑΙΩΝΑΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»






*Η υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης

στην ΕΟΚ επισημοποίησε

την ένταξη της χώρας στη Δύση

και θωράκισε τη δημοκρατία

 




Γράφει ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου*         

   


    Στην ιστορία των εθνών υπάρχουν ορισμένες κρίσιμες στιγμές που ορίζουν μια μεγάλης σημασίας εξέλιξη. Η Ελλάδα της δεκαετίας του 1970, η οποία έκανε το μεγάλο άλμα προς την πλήρη ένταξη στον ανεπτυγμένο κόσμο, έζησε περισσότερες από μία τέτοιες στιγμές. Η πρώτη ήταν η επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Αθήνα, το βράδυ της 23ης προς 24η Ιουλίου 1974, με την οποία ξεκινούσε η αποκατάσταση της δημοκρατίας και η οργάνωσή της σε εντελώς νέες βάσεις. Η δεύτερη ήταν το βράδυ της 28ης Μαΐου 1979, όταν υπεγράφη στο Ζάππειο η Συνθήκη Προσχωρήσεως της χώρας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, που επισημοποιούσε την ένταξη στο ευρωπαϊκό υποσύστημα της Δύσης.

    Όπως τόνιζε η «Καθημερινή» της 29ης Μαΐου, «Η χθεσινή ημέρα σημείωσε καμπή στην ιστορία του σύγχρονου ελληνισμού».

            Το 1974 και το 1979 συνδέονταν οργανικά. Ήταν σαφές– το είχε έντονα τονίσει και στις διεθνείς επαφές της η κυβέρνηση Καραμανλή– ότι η εδραίωση της δημοκρατίας, όσο και εάν αποτελούσε εσωτερική διαδικασία, δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί και να θωρακιστεί παρά μόνον με την ένταξη στην οικογένεια των μεγάλων ευρωπαϊκών δημοκρατιών. Και αντίστοιχα, η ένταξη στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες ήταν αδιανόητη χωρίς την εδραίωση της δημοκρατίας στο εσωτερικό. Υπό αυτή την έννοια, οι δύο στιγμές– Μεταπολίτευση και προσχώρηση στις Κοινότητες– με χρονική απόσταση μόλις πέντε ετών μεταξύ τους, εκπροσωπούσαν έναν πυκνό ιστορικό χρόνο που άλλαξε ριζικά το ιστορικό μονοπάτι της Ελλάδας.

Σάββατο 8 Οκτωβρίου 2022

Το Διδυμότειχο- ευτυχώς- δεν είχε την τύχη του Καραγάτς στη Λωζάννη!!!

*Ο Βενιζέλος υπογράφει τη συνθήκη της Λωζάννης


 


 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 



Στο Διδυμότειχο, υπάρχει ένας δρόμος με μικρό μήκος, που αρχίζει από την οδό Δημοκρατίας και καταλήγει στην οδό Κολοκοτρώνη και ονομάζεται «Οδός Κώρζονος». Ίσως κανένας στην πόλη αυτή της Θράκης δεν γνωρίζει, γιατί δόθηκε αυτό το παράξενο όνομα στον συγκεκριμένο δρόμο. Εξελληνισμένο μάλιστα.

Και όμως ο λόρδος Κώρζον, που στο κρίσιμο διάστημα από το  1919 έως το 1924, ήταν υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας «κονταροχτυπήθηκε» στις συνομιλίες για την ψήφιση της συνθήκης της Λωζάννης με τον Ισμέτ Πασά (τον μάθαμε αργότερα ως Ισμέτ Ινονού) για την τύχη του Διδυμοτείχου.

Το πλαίσιο των εξελίξεων εκείνης της εποχής, είναι γνωστό. Η Ελλάδα είχε υποστεί μέγιστη ήττα στη Μικρά Ασία. Ο στρατός με τους Γονατά και Πλαστήρα επαναστάτησε, ανέτρεψε την κυβέρνηση και οδήγησε στο εκτελεστικό απόσπασμα πέντε πολιτικούς και ένα στρατηγό, που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την ήττα. Όταν προέκυψε η ανάγκη διαπραγματεύσεων, η στρατιωτική κυβέρνηση της Αθήνας, απευθύνθηκε στον Ελευθέριο Βενιζέλο που ιδιώτευε, μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, αφού δεν εξελέγη ούτε βουλευτής και του ζήτησε να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στις διαπραγματεύσεις με την Τουρκία για τη σύναψη συνθήκης ειρήνης.

Οι εργασίες για τη σύναψη της συνθήκης της Λωζάννης άρχισαν στις 20 Οκτωβρίου 1922 και ολοκληρώθηκαν  στις 24 Ιουλίου 1923. Η διαπραγμάτευση δεν ήταν καθόλου εύκολη, εξαιτίας των υπερβολικών τουρκικών απαιτήσεων και της στάσης των Μεγάλων Δυνάμεων, που αν και «φιλικές» προς την Ελλάδα, στήριξαν τις επιδιώξεις του Μουσταφά Κεμάλ.

Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2022

ΔΕΙΝΑ ΚΑΙ ΠΑΘΗ ΤΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΘΡΑΚΙΩΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΚΕΝΩΣΗ ΤΟΥ 1922

Με πρόσκληση του δραστήριου συλλόγου «ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ- Γνώση και δράση» πραγματοποίησα σήμερα μια διαδικτυακή ομιλία για τα δεινά των Ανατολικοθρακιωτών κατά την άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922. Η ομιλία βασίζονταν σε άγνωστα στοιχεία για το δράμα που έζησαν οι άνθρωποι της εποχής εκείνης.

Ευχαριστώ τους ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ για την  ευκαιρία που μου έδωσαν, να αποτίσω φόρο τιμής στην μνήμη όσων έζησαν το διωγμό και τις δυσκολίες της προσφυγιάς. Ιδιαίτερη αναφορά έκανα στις άγνωστες εκείνες μανάδες, που γέννησαν μέσα στο βοϊδάμαξα τις μέρες της φυγής ή στο ύπαιθρο μέσα σε ιδιαιτέρως άθλιες καιρικές συνθήκες.    


Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2022

ΤΡΙΑ ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΡΟΔΟΠΗΣ



 

               Το ταχυδρομείο φαίνεται πώς με αγάπησε  πολύ!!!

               Βέβαια δεν παραλείπει να μου στέλνει τους γνωστούς δυσάρεστους λογαριασμούς, αλλά αυτήν τη φορά, μου έφερε τρία σημαντικά βιβλία. Το «σημαντικά» το λέω μετά λόγου γνώσεως. Γιατί αυτά τα βιβλία, είναι στην ουσία τους, βιβλία ιστορικής παρακαταθήκης για το νομό Ροδόπης. «Κιβωτοί» κατά την έννοια που δίνει η Παλαιά Διαθήκη.

               Το πρώτο με τίτλο «Διαβάζοντας» την πόλη- Κουμουτζινά/ Γκιουμουλτζίνα/ Κομοτηνή- Πρόσωπα, κείμενα». Πρόκειται για μνημειώδη έκδοση του Δήμου Κομοτηνής το 2021 για να τιμηθούν τα 100 χρόνια ελευθερίας της Θράκης και της πόλης ιδιαίτερα.

               Η επιμελήτρια της εξαιρετικής αυτής έκδοσης Ξανθή Τζένη Θ. Κατσαρή- Βαφειάδη, σημειώνει ότι αυτή έκδοση εστιάζει στα πρόσωπα που έγραψαν για την πόλη και όσα έγραψαν για την πόλη.

Προσωπική μου άποψη είναι, πώς η έκδοση αυτή πρέπει να τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών. Για να αξιολογηθεί η ποιότητα και η σημασία  του εκδοτικού αυτού τολμήματος, θα σημειώσω μόνο, πώς εκτός από το κυρίως σώμα του βιβλίου θα πρέπει να ληφθεί υπόψη από τους μελετητές και τα Πανεπιστήμια, το εύρος και το μέγεθος της βιβλιογραφίας, που από μόνη της και μόνο αποτελεί ένα εξαιρετικό οδηγό για μελετητές, φοιτητές (μεταπτυχιακές και διδακτορικές μελέτες) και κάθε ενδιαφερόμενο, για την ιστορία της Θράκης, αλλά και του νομού Ροδόπης. Πρόκειται για μια υπέροχη και μοναδική εργασία, υποδειγματική για το είδος της και πολύτιμη για την αυτογνωσία μας.

Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2022

Διαφυγή στη Κρήτη το 1941, με δύο ρεσάλτα σε πλοία- Η περίπτωση του έφεδρου ίλαρχου Νικόλαου Γαρμπή.

*Η υπογραφή του ίλαρχου Νικόλαου Γαρμπή στην αναφορά στην οποία περιγράφει πώς απέδρασε από τον Πειραιά καταλαμβάνοντας φορτηγό πλοίο. 


 


 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 


               Η κατάσταση στην Ελλάδα την άνοιξη του 1941, ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Η γερμανική επίθεση, που είχε ανοίξει και δεύτερο μέτωπο, στη Μακεδονία μετά την ιταλική επίθεση από τη Βόρεια Ήπειρο «γονάτιζε» τη μικρή Ελλάδα, η οποία αντιμετώπιζε ηρωικά δύο αυτοκρατορίες.  Σε στράτευμα και κυβέρνηση επικρατούσε αναβρασμός. Στις 19 Απριλίου αυτοκτόνησε ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής.

               Στο μέτωπο ορισμένοι στρατηγοί διοικητές Σωμάτων Στρατού εξουσιοδότησαν τον στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου  να συνάψει ανακωχή. Το πρωτόκολλο υπεγράφη στις 20 Απριλίου 1941 μεταξύ του Τσολάκογλου και του Γερμανού υποστράτηγου  Ντήτριχ, Διοικητή της Σωματοφυλακής των SS «Αδόλφος Χίτλερ». Η υπογραφή έγινε στο Βοτονόσι του Μετσόβου. Στις  21 Απριλίου υπογράφηκε δεύτερο πρωτόκολλο με δυσμενέστερους όρους παρά την αντίδραση του Τσολάκογλου, που διαμαρτυρόμενος υπόγραψε αυτό αναγκαστικά ως αιχμάλωτος πολέμου πλέον. Τέλος στις 23 Απριλίου, μετά από παρέμβαση του Μουσολίνι προς τον Χίτλερ, όπως προκύπτει από εκθέσεις Γερμανών στρατηγών της περιόδου εκείνης, υπογράφηκε στη Θεσσαλονίκη το τρίτο και οριστικό πρωτόκολλο με ακόμα δυσμενέστερους όρους για την Ελλάδα, μεταξύ του Γερμανού στρατάρχη Γιόντλ, του Ιταλού στρατηγού Φερρέρο και του αντιστράτηγου Τσολάκογλου.

               Η κατάσταση όμως στο στράτευμα, δεν ήταν καθόλου καλή, όπου διαπιστώνονταν αρκετά περιστατικά ανυπακοής και διάλυσης.

               Η Γερμανική αεροπορία πραγματοποίησε από τις 19 Απριλίου 1941 επιδρομές στη Λαμία, τη Χαλκίδα, το Αγρίνιο, τη Χίο και βύθισαν ένα αλιευτικό πλοίο στις δυτικές ακτές της Πελοποννήσου. Οι Βρετανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην Ελλάδα είχαν αρχίσει να συμπτύσσονται.

Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2022

Οι δραματικοί τοκετοί στα κάρα της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης!!!

*Η μάννα με το αρτιγέννητο βρέφος (Αρχείο κινηματογραφικών επικαίρων της βρετανικής ΡΑΤΗΕ).





Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 


               Έχουν περιγραφεί τα δεινά που υπέστησαν οι Θράκες το 1922 κατά την άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, που έγινε τον Οκτώβριο του 1922 με άκρως πιεστικές και ασφυκτικές προθεσμίες και με φοβερή κακοκαιρία.

               Εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από το ανοσιούργημα εκείνο, στο οποίο δυστυχώς συνήργησαν οι θεωρούμενες φιλικές κυβερνήσεις των μεγάλων Δυνάμεων, με τις εντολές που έδωσαν στους στρατηγούς τους, οι οποίοι έθεσαν τους όρους της ανακωχής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στο Μουδανιά. Η μνήμη της επετείου αυτής, επιβάλλεται να τιμηθεί από τους κρατικούς, αυτοδιοικητικούς και συλλογικούς φορείς, με τον απαιτούμενο σεβασμό τόσο στη μνήμη των θυμάτων εκείνου του διωγμού, όσο και με τον απαιτούμενο θαυμασμό προς εκείνη τη γενιά, που προσφυγοποιήθηκε παρά τη θέλησή της, ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα, άρχισε να στεριώνει και να δημιουργεί από το μηδέν.

               Οι δραματικές συνθήκες της υποχρεωτικής φυγής των Ανατολικοθρακιωτών, έχουν  περιγραφεί επαρκώς στην ιστοσελίδα αυτή, με πολλά άρθρα.

               Σήμερα θα δούμε μια ιδιαίτερη από ανθρωπιστικής πλευράς πτυχή αυτού του δράματος, που είχε σαν θύματά της τους πάντες. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ιδιαίτερα όμως τις γυναίκες… Ήταν μια πραγματική ανθρωπιστική κρίση. 

Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2022

Ένας φάκελος γεμάτος πόνο και δάκρυ, για την άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922!!! Μια θυσία, μια αγιάτρευτη πληγή.

*Οι δραματικές πορείες (Από τα αρχεία των κινηματογραφικών επικαίρων της βρετανικής PATHE)





 

*Ανέκδοτες σημαντικές εκθέσεις

*Το σημερινό καθήκον των Θρακών

 





Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 


               Στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, υπάρχει ένας φάκελος βαριάς ιστορικής μνήμης, γεμάτος πόνο και δάκρυ, όπως αναφέρω στον τίτλο αυτού του επετειακού κειμένου, τώρα που συμπληρώνονται 100 χρόνια, από τα γεγονότα της απώλειας  της Ανατολικής Θράκης, η οποία παραδόθηκε στον Μουσταφά Κεμάλ από τους μεγάλους της Γης, χωρίς η Τουρκία να ρίξει ούτε μια σφαίρα για να την πάρει!

               Τα γεγονότα είναι γνωστά. Με κύριο αποτρόπαιο γεγονός την ανακωχή των Μουδανιών, όταν οι στρατηγοί των θεωρούμενων φιλικών χωρών αποφάσισαν την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους Τούρκους με ταυτόχρονη αποχώρηση σε ασφυκτικές προθεσμίες  του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και του ριζωμένου από χιλιετίες ελληνικού πληθυσμού. Οι στρατηγοί της Αντάντ για να ρίξουν στάχτη στα μάτια όλου του κόσμου, αποφάσισαν να αναπτυχθούν συμμαχικά στρατεύματα για να μην υπάρχει άμεση επαφή των στρατών των δύο αντιμαχομένων χωρών και να… προστατευθεί ο προσφυγικός πληθυσμός, που θα εγκατέλειπε την περιοχή!!! Και οι μεν στρατοί δεν συναντήθηκαν στο πεδίο, αλλά ο πληθυσμός δεν προστατεύθηκε καθόλου!

Επανέρχομαι στο φάκελο του Ιστορικού Αρχείου του ΥΠΕΞ, που προανέφερα. Περιέχει  126 σελίδες ενδιαφερόντων εγγράφων, δακτυλογραφημένων ή χειρογράφων.  Το περισσότερα από αυτά- και εδώ είναι το ενδιαφέρον- περιέχουν εκθέσεις μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών για τα γεγονότα της άδικης εκκένωσης. Στις εκθέσεις αυτές, που πολλές φορές υπερβαίνουν τις τυπικές λιτές στρατιωτικές διατυπώσεις, ξεχειλίζει ο πόνος, η εθνική οδύνη και η λύπη για τα παθήματα του άμαχου πληθυσμού. Η αφηγηματικότητα συγκρίνεται ακόμα και με την αφηγηματικότητα του μεγάλου συγγραφέα Έρνεστ Χεμινγουέι, που βρέθηκε στην Αδριανούπολη και περιέγραψε το δράμα των Ανατολικοθρακιωτών με τις ανταποκρίσεις του στην καναδική εφημερίδα «Τορόντο Σταρ».

Θεωρώ και επιμένω, ότι το περιεχόμενο αυτών των ιστορικών εκθέσεων, δεν πρέπει να παραμένει 100 χρόνια μετά, στους φακέλους του Υπουργείου, όπου ναι με φυλάσσονται και δεν καταστράφηκαν και διατίθενται στους ερευνητές της Ιστορίας, αλλά αυτά τα συγκλονιστικά στοιχεία πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους τους πολίτες και ειδικά σε όλους τους Θράκες, που η ιστορία του τόπου τους, δεν διδάσκεται πουθενά. Οι φιλότιμες προσπάθειες του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και των φοιτητών αλλά και κάποιων άλλων συλλογικών φορέων της Θράκης, αποδείχθηκε  δεν  αρκούν.

Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2022

Δολοφονίες, ληστείες, απαγωγές και τρόμος στo νομό Ροδόπης το 1923-1924

*Μια τυπική ομάδα Βούλγαρων κομιτατζήδων (από το αρχείο του LosBulgaria)

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η ζωή στο νομό Ροδόπης, αμέσως μετά την απελευθέρωση και τις μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών, που προκάλεσε η ήττα των Κεντρικών Δυνάμεων και η νίκη των συμμάχων της Αντάντ, η Μικρασιατική Καταστροφή και η ανταλλαγή πληθυσμών βάσει της συνθήκης της Λωζάνης, δεν ήταν καθόλου εύκολη. Η πληθυσμιακή αναστάτωση, η συνεπακόλουθη φτώχια μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων, οι ποικίλες δυσκολίες της καθημερινότητας, επέτρεψαν να ανθίζει ο εθνικός φανατισμός, που πρόσθετε προβλήματα και πολλαπλασίαζε τις δυσχέρειες.

               Ο νομός αυτός, που κατά την απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης ήταν ενιαίος μαζί με τον σημερινό νομό Ξάνθης δοκιμάστηκε σκληρά. Γιατί εκτός από την επιχειρούμενη  παλιννόστηση των διωγμένων Θρακών των ετών 1914-1918, έπρεπε να τακτοποιηθούν και χιλιάδες πρόσφυγες από την άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης και χιλιάδες άλλοι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Έπρεπε να προστατευθούν οι Μουσουλμάνοι που παρέμειναν βάσει της Συνθήκης της Λωζάννης, αλλά και να προστατευθούν όλοι οι κάτοικοι ανεξαρτήτως φυλής και θρησκείας από την εκδικητικότητα των Βουλγάρων, που υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τη Δυτική Θράκη, ως ηττημένοι σύμμαχοι του Κάιζερ. Η εκδικητικότητα αυτή εκδηλώνονταν με τις ληστρικές δολοφονικές επιθέσεις των κομιτατζήδων, οι οποίοι σκορπούσαν τον τρόμο στα χωριά. Για το λόγο αυτό σημειώθηκαν στο νομό Ροδόπης κατά τα έτη 1923 -1924, σημαντικά περιστατικά βίας και τρομοκρατίας, πολυάριθμες πράξεις ληστείας, μέσα σε κλίμα πολιτικής αβεβαιότητας και συνεχών εξωτερικών απειλών.        

               Χαρακτηριστικό της ατμόσφαιρας που επικρατούσε ήταν ένα ενδεικτικό τηλεγράφημα του νομάρχη του γειτονικού νομού  Έβρου Μιχαήλ Καλογερόπουλου, ο οποίος γνωστοποιούσε στην κυβέρνηση ότι μόνο στο πρώτο οκταήμερο του Δεκεμβρίου 1923 στην περιφέρεια της Αλεξανδρούπολης είχαν γίνει από Βούλγαρους κομιτατζήδες πέντε ληστείες, μία από τις οποίες είχε και φόνο δύο ατόμων. Συχνές ήταν οι ληστείες και στην περιοχή της Νέας Ορεστιάδας από Τούρκους ληστές, που περνούσαν τον ποταμό Έβρου. Οι Ελληνικές αρχές έπαιρναν έκτακτα μέτρα για την καταδίωξη και εξόντωση των συμμοριών, που συνεχώς εμφανίζονταν. Το έργο όμως αυτό ήταν δύσκολο γιατί πολύ συχνά τα μέλη αυτών των συμμοριών ήταν πρώην κάτοικοι της Δυτικής Θράκης ή ακόμα και πρώην λιποτάκτες του Ελληνικού στρατού που είχαν καταφύγει στη Βουλγαρία και γνώριζαν καλά το έδαφος και τα κρυφά περάσματα.

               Μια άλλη  είδηση, που απεικονίζει ανάγλυφα την έκταση της εγκληματικότητας είναι η ανακάλυψη και εξουδετέρωση από τον διοικητή καταδίωξης της Θεσσαλονίκης Νικηφοράκη εικοσαμελούς ληστοσυμμορίας Ελλήνων, που η δράση της εκτείνονταν στη Μικρά Ασία, τη Θράκη, μέρη της Μακεδονίας, τη Θάσο και τη Θεσσαλονίκη. Η συμμορία αυτή διέθετε και ιστιοφόρο για τις ληστρικές επιχειρήσεις και διέθετε τραπεζικές καταθέσεις ύψους 4 εκ. δραχμών.

Δευτέρα 29 Αυγούστου 2022

Τα βάσανα της Θράκης και ο ληστής Καραμπιγιούκ, που ήταν Έλληνας!!!

*Η ληστανταρτική ομάδα του Δημήτρη Καραμπιγιούκ (Οθωμανικά Αρχεία)


 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι μέρες της απελευθέρωσης της Δυτικής Θράκης, μέρες χαράς και Ανάστασης, δεν είχαν αντιστοίχιση και στην Ανατολική Θράκη, καθώς τις προσδοκίες της λύτρωσης, σκίαζαν απερίγραπτα περιστατικά βίας και καταδίωξης των Χριστιανών της υπαίθρου.

               Περιγραφές της δυσχερούς διαβίωσης λείπουν από τον Τύπο της ελεύθερης Ελλάδας. Αντίθετα οι υπηρεσιακές αναφορές των διπλωματικών μας εκπροσώπων, διασώζουν σε αδρές γραμμές το δράμα των Ανατολικοθρακιωτών, που ενώ περίμεναν από μέρα σε μέρα να ζήσουν και αυτοί το θαύμα της απελευθέρωσης, έπρεπε ταυτόχρονα επειδή ζούσαν σε κλίμα τρόμου, να οργανώνουν την προσωπική και οικογενειακή τους άμυνα.

               Γνωρίζουμε ότι η Δυτική Θράκη μετά από συναίνεση και των συμμάχων της Αντάντ, απελευθερώθηκε από τα Ελληνικά στρατεύματα το Μάιο του 1920, ενώ η απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης, έγινε τον Ιούλιο του ίδιου έτους.

               Αρκετά πριν από το Μάιο του 1920, η δημόσια τάξη και ασφάλεια είχε διασαλευθεί στην περιοχές των Μαλγάρων και της Κεσσάνης, όπου επικρατούσε φόβος και τρόμος . Η Υπάτη Αρμοστεία της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, πληροφορούσε το εθνικό κέντρο, ότι ληστρικές συμμορίες Τουρκικές αλλά και Ελληνικές διέπρατταν πολλά κακουργήματα και φόνους κατά των Χριστιανών εκβιάζοντας και αποσπώντας χρήματα. Εδώ μπορούμε να διακρίνουμε, ότι ίσως μερικές Ελληνικές ληστανταρτικές ομάδες, συγκροτήθηκαν για να αποτελέσουν μια μορφή άμυνας των χωρικών στις διώξεις και στα κάθε μορφής κακουργήματα των Τούρκων.

Σάββατο 27 Αυγούστου 2022

1922 – Τα αναπάντητα ερωτήματα της καταστροφής: Πώς κρίνετε σήμερα τη δίκη και την εκτέλεση των Έξι;

*Στιγμιότυπο από τη Δίκη των Έξι. Όρθιος δεξιά καθώς ομιλεί, ο πρώην πρωθυπουργός Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης Φωτ. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.

 

 



*Η απόφαση της 15ης Νοεμβρίου 1922

του Εκτάκτου Στρατοδικείου

αποτελεί σημείο τριβής και έντονων συζητήσεων

εδώ και έναν αιώνα.

*Αποδόθηκε δικαιοσύνη;

*Ήταν ένοχοι εσχάτης προδοσίας;

 

 



Γράφουν οι Βασίλης Μηνακάκης και Σάκης Ιωαννίδης

 

   

Ένα από τα γεγονότα που σηµάδεψαν το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και επηρέασαν σε πολλά επίπεδα την πολιτική ζωή της Ελλάδας τις επόµενες δεκαετίες είναι η πολυσυζητημένη Δίκη των Έξι.

Μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού και την Καταστροφή της Σμύρνης, εκδηλώθηκε το Κίνημα του Στρατού και του Στόλου (11 Σεπτεμβρίου 1922), που οδήγησε στον σχηματισμό Επαναστατικής Επιτροπής (Πλαστήρας, Γονατάς, Φωκάς), στην παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου, στην είσοδο των επαναστατικών δυνάμεων στην Αθήνα και στον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Σ. Κροκιδά (στις 16 Σεπτεμβρίου). Μία από τις πρώτες ενέργειες των στρατιωτικών (που είχαν στην ουσία την εξουσία) ήταν η σύσταση Εκτάκτου Στρατοδικείου και η σύλληψη οκτώ στελεχών της αντιβενιζελικής παράταξης και αξιωματικών που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι της ήττας, σε μια Αθήνα που έβραζε από οργή και αγανάκτηση για τη μεγάλη καταστροφή.

Οι οκτώ που παραπέμφθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας ήταν ο Δημήτριος Γούναρης, πρωθυπουργός από τον Μάρτιο του 1921 έως τον Απρίλιο του 1922, ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, υπουργός Οικονομικών από τον Ιανουάριο του 1921 και πρωθυπουργός από τις 9 Μαΐου έως τα τέλη Αυγούστου 1922, ο υπουργός Εσωτερικών Νικόλαος Στράτος, ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μπαλτατζής, ο υπουργός Στρατιωτικών Νικόλαος Θεοτόκης, ο Γεώργιος Χατζανέστης, διοικητής της Στρατιάς Μικράς Ασίας από τον Μάιο του 1922, και οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί Μιχαήλ Γούδας και Ξενοφών Στρατηγός.

Η δίκη ξεκίνησε στις 31 Οκτωβρίου 1922 και ολοκληρώθηκε σε 16 ημέρες. Με συνοπτικές διαδικασίες οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και οι έξι από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο. Χαρακτηριστικό της σπουδής με την οποία ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες είναι το γεγονός ότι η ανακοίνωση της ετυμηγορίας στους καταδικασθέντες και η εκτέλεση της ποινής έγιναν με διαφορά λίγων ωρών. Το πρωινό της 15ης Νοεμβρίου 1922 ακούστηκαν στο Γουδί 36 πυροβολισμοί και έπεσαν νεκροί οι Γούναρης, Χατζανέστης, Πρωτοπαπαδάκης, Στράτος, Θεοτόκης και Μπαλτατζής. Το 2010 έγινε η επανάληψη της δίκης από τον Άρειο Πάγο και το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο αθώωσε τους καταδικασθέντες μετά θάνατον.

Η Δίκη των Έξι αποτελεί σημείο τριβής και έντονων συζητήσεων εδώ και έναν αιώνα. Ακόμη και όσοι υποστηρίζουν ότι δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη στο Έκτακτο Στρατοδικείο του ’22, εκτιμούν ότι η εκτέλεση των έξι ίσως απέτρεψε άλλες εκρήξεις βίας και έκτροπα που ενδεχομένως να είχαν μαζικό χαρακτήρα. Ορισμένοι εντοπίζουν προσωπικές διαφορές μεταξύ κατηγόρων και κατηγορουμένων, ενώ άλλοι αναγνωρίζουν τις ευθύνες των καταδικασθέντων στην αποτυχημένη διαχείριση της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Σήμερα, 100 χρόνια μετά τα γεγονότα, θέτουμε σε τέσσερις ιστορικούς ένα από τα πλέον φορτισμένα ερωτήματα της Καταστροφής. Αποδόθηκε δικαιοσύνη στη Δίκη των Έξι; Ηταν ένοχοι εσχάτης προδοσίας; Τι προκάλεσε ο θάνατός τους; Απαντούν οι Γιώργος Μαυρογορδάτος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Θανάσης Διαμαντόπουλος και Βλάσσης Αγτζίδης.

Πέμπτη 25 Αυγούστου 2022

Το έργο της ανασυγκρότησης της Θράκης, μετά το 1918, ενόψει της απελευθέρωσης

*Δόθηκε έμφαση στην αναζωογόνηση των χωριών και στην ενίσχυση του αγροτικού τομέα


 



*Η παλιννόστηση των εκτοπισμένων

από το 1913 έως το 1918

*Το έργο της Επιτροπής για

την αναζωογόνηση της Θράκης 

 



Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 


H Κεντρική Επιτροπή υπέρ Μετατοπισθέντων Ελληνικών Πληθυσμών υπήρξε ένας θεσμός αξιοσημείωτης ανακούφισης πολιτών, που είχαν υποστεί τα πάνδεινα από τις φοβερές εκτοπίσεις στην Ανατολική Θράκη από τους Νεότουρκους και στη Δυτική Θράκη από τους Βουλγάρους κατά τα έτη 1914-1918. Ιδρύθηκε στο τέλος Οκτωβρίου 1918 και εγκατέστησε τμήματα στα κυριότερα αστικά κέντρα της Θράκης και στα Ασιατικά παράλια της Προποντίδας.

Η Επιτροπή αυτή αρχικά ιδρύθηκε ως υπηρεσία παροχής των πρώτων και βασικών βοηθειών στον παλιννοστούντα πληθυσμό και εξελίχθηκε σαν πιστωτικό ίδρυμα με προορισμό την αποκατάσταση του γεωργικού κυρίως πληθυσμού με παροχή δανείων για την αγορά ζώων, σπόρων και λοιπών χρειωδών, καθώς και για την επισκευή των κατεστραμμένων σπιτιών.

Ήταν οι ελπιδοφόρες μέρες, που τα όνειρα για απελευθέρωση της Θράκης έδειχναν να παίρνουν σάρκα και οστά. Η Ελλάδα ήταν με το μέρος των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Τουρκία που κατείχε την Ανατολική Θράκη και η Βουλγαρία που κατείχε τη Δυτική Θράκη ήταν με το μέρος των ηττημένων Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Ήδη είχε δημιουργηθεί η Διασυμμαχική Θράκη, με την απομάκρυνση των Βουλγάρων από τη Δυτική Θράκη.

Παρασκευή 19 Αυγούστου 2022

1914-1918: Από τις μελανές σελίδες των δεινοπαθημάτων των Θρακών.

*Θρακιώτες σε πορείες εκτοπισμού προς την Ηράκλεια.






*Στοιχεία για την περιφέρεια Διδυμοτείχου

*Η αναφορά Γ. Μακαρώνη στον Πατριάρχη




 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η πρόσφατη απόφαση της Βουλής να ανακηρύξει την 6η Απριλίου ως ημέρα του Θρακικού Ελληνισμού, υπήρξε ένα σημαντικό βήμα για την αυτογνωσία των Ελλήνων σχετικά με την ιστορία μας και ειδικά για την γνώση που έχουμε για την ιστορία της Θράκης, που οι συνθήκες και οι περιστάσεις την κατέστησαν άγνωστη ή αγνοημένη. Το βήμα που έκανε η Βουλή υπήρξε κατ’ αρχήν σημαντικό αν και άτολμο.

Μελανές είναι οι σελίδες της νεώτερης ιστορίας των Θρακών, οι οποίες γράφτηκαν στα χρόνια 1914-1918, με αίμα, δάκρυ και πόνο, όταν οι αμείλικτοι διωγμοί που οργάνωσαν οι Νεότουρκοι εναντίον του Ελληνισμού, έμειναν  στη συλλογική εθνική μνήμη με την συμβολική ονομασία «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών, γιατί όταν εντάθηκαν οι διωγμοί, όταν ο Χριστιανισμός γιόρταζε το Πάσχα στις 6 Απριλίου του 1914. Έτσι σημειολογικά οι διωγμοί εκείνοι έμειναν στην ιστορία με την ονομασία αυτή. Επρόκειτο για διωγμούς κατά των Χριστιανών, που ζούσαν στην Ανατολική Θράκη, στη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Αυτοί οι διωγμοί, που δεν συγκίνησαν τότε τα λεγόμενα πολιτισμένα κράτη οδήγησαν στη συνέχεια στις φοβερές γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων από την Τουρκία, και δεν δικαιώθηκαν ποτέ.

               Όπως επισημαίνουν διάφοροι ιστορικοί, αλλά διαφαίνεται και στα διπλωματικά έγγραφα της εποχής εκείνης, οι διωγμοί των ετών 1914-1918, ήταν η εφαρμογή ενός σχεδίου, που είχε εξυφανθεί από το 1913 και αποσκοπούσε στην εξόντωση του Ελληνισμού, ο οποίος ζούσε στην Τουρκία. Κοινή διαπίστωση όλων είναι ότι η επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908, που αρχικά εμφανίσθηκε με το απατηλό προσωπείο των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, της ισότητας και της ισοπολιτείας, δεν αποσκοπούσε απλώς στην έκπτωση ενός σουλτάνου και στην εγκαθίδρυση συνταγματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Είχε δόλιες στοχεύσεις.

Τρίτη 16 Αυγούστου 2022

Η σφαγή στη Χηλή τον Οκτώβριο του 1922.

*Η Χηλή στον Εύξεινο Πόντο (Τουρκικά κρατικά αρχεία)


 


 


*Οι μαρτυρίες του Σταύρου Κοπτερού

και του Βρεττού Μενεξόπουλου

 

 


 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Νέα Χηλή, είναι υπέροχο θέρετρο, περίπου 4 χιλμ δυτικά από το κέντρο της Αλεξανδρούπολης, Ωραίες παραλίες, εξαιρετική γαστρονομία. Είναι ένα χωριό, που η λέξη Νέα υποδηλώνει, ότι η περιοχή, όπως συνέβη σε πολλά μέρη της Ελλάδας, κατοικήθηκε από πρόσφυγες. Κάθε όμως προσθήκη της λέξη Νέα σε κάποια τοπωνύμιο κρύβει πάντα ένα δράμα, από αυτά που έζησε ο Ελληνισμός, ειδικά στον 20ο αιώνα.

               Ειδικότερα η Νέα Χηλή της Αλεξανδρούπολης, κατοικήθηκε από πρόσφυγες προερχόμενους από τη Χηλή της Βιθυνίας, αλλά και από Πόντιους και άλλους πρόσφυγες, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923-1924. Η περιοχή με την ονομασία Ουτς Κουρναλή (τρείς κρήνες) όπου στήθηκε ο νέος οικισμός, ήταν επί Τουρκοκρατίας χώρος στρατώνων. Η ευρύτερη περιοχή ήταν φημισμένος ρεικότοπος.

               Η Χηλή (και όχι Χιλή) σήμερα ανήκει στην Τουρκία με το όνομα Sile. Είναι παραθαλάσσια στον Εύξεινο Πόντο, βόρεια- βορειοδυτικά της Νικομήδειας, από την οποία απέχει 52 χιλμ. Βρίσκεται ανατολικά της Κωνσταντινούπολης σε απόσταση 58 χιλμ. Αναφέρεται, ότι πριν από το 1922 είχε περίπου 1.000 ελληνικά σπίτια και 500 τουρκικά. Ήταν έδρα επαρχίας (καζά) και θρησκευτικά υπάγονταν στην μητρόπολη Χαλκηδόνας. Η Sile σήμερα είναι σημαντικό θέρετρο των Κωνσταντινουπολιτών. Χηλή στην αρχαιοελληνική γλώσσα σημαίνει το διπλό νύχι των βοοειδών.

               Η Χηλή της Βιθυνίας είχε την δραματική τύχη όλων των μικρασιατικών πόλεων, που καταστράφηκαν το 1922, λεηλατήθηκαν και οι κάτοικοί τους βρήκαν το θάνατο από τους Τούρκους ή πέθαναν σε εξορίες στα βάθη της Ανατολίας.

Την ολοσχερή καταστροφή της Χηλής περιέγραψε σε κατάθεσή του στις ελληνικές αρχές ο Σταύρος Κοπτερός 23 ετών τότε, που είχε συλληφθεί αλλά κατόρθωσε να δραπετεύσει. Σώθηκε, κατόρθωσε να φτάσει στην Κωνσταντινούπολη, όπου έδωσε κατάθεση για τα όσα υπέστη. Η κατάθεσή του έγινε στις 21 Οκτωβρίου 1922, επόμενη ημέρα της άφιξής του.

Σάββατο 13 Αυγούστου 2022

Το υπόμνημα των Καραγατσιανών προς τον λόρδο Κώρζον

*Κεντρικός δρόμος στο Καραγάτς




 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η τύχη του Καραγάτς παρομοιάσθηκε στην Ιστορία, με τη τύχη της Ιφιγένειας στην Αυλίδα. Και το Καραγάτς και η Ιφιγένεια, θυσιάσθηκαν άδικα, χάριν των εθνικών συμφερόντων. Γι’ αυτό σήμερα, το έμβλημα του Δήμου της Νέας Ορεστιάδας, ως συνεχίστριας πόλης του χαμένου Καραγάτς, είναι η Ιφιγένεια. Η τύχη του Καραγάτς, που παρέμεινε στην Τουρκία το 1923, κρίθηκε στη Συνδιάσκεψη της Λωζάννης.

Η Συνθήκη που συνομολογήθηκε σ’ αυτή την ελβετική πόλη, ήταν ουσιαστικά η συνθήκη ειρήνης, που προσδιόρισε τα όρια της Τουρκίας, όπως υπάρχουν έως σήμερα και προς την πλευρά της Ελλάδας, αλλά και προς τις άλλες χώρες με τις οποίες συνορεύει. Υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες, τις συμμαχικές, οι οποίες πολέμησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922). Οι εργασίες της διάσκεψης ξεκίνησαν από την αίθουσα του καζίνου της Λωζάννης στις 7 Νοεμβρίου 1922 και συνεχίσθηκε σε άλλους χώρους. Με αυτήν καταργήθηκε η προηγούμενη συνθήκη των Σεβρών του 1920, που δημιουργούσε την λεγόμενη Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών. Η συνθήκη των Σεβρών καθόριζε ρητά ότι φυσικό σύνορο Ελλάδας- Τουρκίας αποτελούσε ο ρους του ποταμού  Έβρου. Αυτό σήμαινε ότι το Καραγάτς ως ευρισκόμενο εντεύθεν του Έβρου παρέμενε στην Ελλάδα, ενώ η Αδριανούπολη ως ευρισκόμενη εκείθεν του ποταμού Έβρου περιέρχονταν στην Τουρκία.

Η επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα ζήτησε από την Αθήνα να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Λωζάννη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που ιδιώτευε στην Ευρώπη, μετά την απώλεια των εκλογών του Νοεμβρίου 1920, όταν δεν βγήκε ούτε βουλευτής ο ίδιος!!!

Κυριακή 7 Αυγούστου 2022

Έκκληση των κατοίκων της Μάκρης και άλλων 12 χωριών της Αλεξανδρούπολης προς τον ναύαρχο Κουντουριώτη και τον βασιλέα Κωνσταντίνο, το 1913

*Βουλγαρική καρτ ποστάλ της Μάκρης (Δημοπρασίες Αργ. Καραμήτσου)





 

*Το ανέκδοτο τηλεγράφημα

*Σώστε μας από τους Βουλγάρους

 

 



Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Στον ηρωικό και δημοφιλή ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, κατέφυγαν οι κάτοικοι της Μάκρης και δώδεκα χωριών της Αλεξανδρούπολης, ζητώντας να μεσολαβήσει στο βασιλέα Κωνσταντίνο, ώστε να μην υπαχθούν σε Βουλγαρική διοίκηση όπως πρόβλεπε η συνθήκη του Βουκουρεστίου.

               Βρισκόμαστε στο καλοκαίρι του 1913. Είχε προηγηθεί ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος και οι Βούλγαροι με τους άλλους συμμάχους τους Σέρβους, Έλληνες και Μαυροβούνιους νίκησαν τους Τούρκους και κατέλαβαν εκτός τη Μακεδονία, την Ήπειρο και άλλες περιοχές και τη Δυτική Θράκη και το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Θράκης. Οι Τούρκοι είχαν ηττηθεί κατά κράτος, σε όλα τα μέτωπα.

               Πολύ σύντομα ακολούθησε ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος από τον Ιούνιο του 1913 και οι Βούλγαροι εξαιτίας της στάσης τους βρέθηκαν αντίπαλοι των πρώην συμμάχων τους. Η Βουλγαρία, με πλεονεκτικές διαθέσεις δεν είδε με καλό μάτι τα κέρδη της Ελλάδας και της Σερβίας στην Μακεδονία. Έτσι, εξαπέλυσε επίθεση στους πρώην συμμάχους της, τον Ιούνιο του 1913. Οι επιθέσεις αποκρούστηκαν, και οι δυνάμεις της Ελλάδας και της Σερβίας εισέβαλαν σε έδαφος, που είχαν καταλάβει οι Βούλγαροι κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Ταυτόχρονα, οι Τούρκοι αντεπιτέθηκαν και προωθήθηκαν στην Ανατολική Θράκη ανακαταλαμβάνοντας την Αδριανούπολη. Η Ρουμανία επωφελήθηκε και εισέβαλε στην Βουλγαρία από το Βορρά και προέλασε αντιμετωπίζοντας ελάχιστη αντίσταση  προς την βουλγαρική πρωτεύουσα, Σόφια.

Η εξέλιξη των γεγονότων είναι γνωστή, με τα ελληνικά όπλα να κερδίζουν σημαντικές νίκες  σε στεριά και θάλασσα και να ελευθερώνουν περιοχές με ακμαίο και πυκνό Ελληνισμό. Η Δυτική Θράκη, από την Κομοτηνή έως την Κορνοφωλιά Σουφλίου, απελευθερώθηκε από τις δυνάμεις του στόλου, που διοικούσε ο Παύλος Κουντουριώτης με το θρυλικό θωρηκτό «Αβέρωφ» και τα άλλα πολεμικά πλοία («Ιέραξ», «Σπέτσες», «Ψαρά» κ.λπ.).

Σάββατο 30 Ιουλίου 2022

Τα δεινοπαθήματα της Ανατολικής Θράκης και τα βουλγαρικά κινήματα του 1903

*Βούλγαροι κομιτατζήδες κάπου στη Ροδόπη, Ο φόβος και ο τρόμος όλων των χωριών 


 

 

*Ήλιντεν και Στράντζα, 

θνησιγενή κινήματα

*Τακτική των Βουλγάρων: 

Κάψιμο των αλωνιών

*Η Βουλγαρική διπλοπροσωπία

 

 



Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 


               Το λεγόμενο Ήλιντεν του 1903, ήταν ένα θνησιγενές επαναστατικό κίνημα των Βουλγάρων, κατά των Οθωμανών, το οποίο άδοξα κατέρρευσε σε λίγες μέρες. Περίπου ταυτόχρονα οι Βούλγαροι επιχείρησαν άλλο ένα επαναστατικό κίνημα στην περιοχή της Αδριανούπολης, που είναι άγνωστο και το οποίο είχε την ίδια τύχη. Τα δύο όμως αυτά κινήματα είχαν ολέθριες συνέπειες στον αλύτρωτο Ελληνισμό της Μακεδονίας και της Θράκης.

               Η εξέγερση του Ίλιντεν που οργάνωσαν οι Βούλγαροι πήρε το όνομα του Προφήτη Ηλία από την ημερομηνία της εκδήλωσης στις 20 Ιουλίου 1903. Επρόκειτο για μια επανάσταση αλύτρωτων σλαβόφωνων ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οργανώθηκε από την αυτονομιστική μυστική οργάνωση Εσωτερική Μακεδονική Αδριανουπολίτικη Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΑΕΟ) η οποία είχε πρωτοσυσταθεί το 1893. Οι εξεγερμένοι Βούλγαροι σχημάτισαν μια προσωρινή κυβέρνηση στο Κρούσοβο, υπό την ηγεσία του δάσκαλου Νίκολα Κάρεφ, η οποία καταλύθηκε μετά από δέκα ημέρες, στις 12 Αυγούστου.

Στις 19 Αυγούστου, οι Βούλγαροι, διοργάνωσαν μια παράλληλη εξέγερση στο βιλαέτι της Αδριανούπολης, που οδήγησε στην κατάληψη μιας εκτεταμένης περιοχής προς τα βουνά της Στράντζας στον καζά των Σαράντα Εκκλησιών. Εκεί σχημάτισαν μια προσωρινή κυβέρνηση στην κωμόπολη Βασιλικό, που τη βάφτισαν Δημοκρατία της Στράντζας. Και αυτή όμως δεν μακροημέρευσε. Η ζωή της διήρκεσε περίπου είκοσι μέρες πριν καταλυθεί από τους Οθωμανούς!

Τετάρτη 20 Ιουλίου 2022

Τα 38 λεπτά μιας εθνικής τραγωδίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

https://www.kathimerini.gr/society/561959659/ta-38-lepta-mias-ethnikis-tragodias/ 

*Στην αρχή του Πολεμικού Συμβουλίου οι «πρωταγωνιστές» βρίσκονταν σε σύγχυση: προσπαθούσαν να διαπιστώσουν αν πράγματι επρόκειτο για εισβολή και casus belli. Στη φωτογραφία, Τούρκοι αλεξιπτωτιστές προσγειώνονται βορείως της Λευκωσίας το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974. Φωτ. A.P.

 

*Οι δραματικοί διάλογοι

στο Πολεμικό Συμβούλιο της Αθήνας

την 20ή Ιουλίου 1974

υπό τον «αόρατο δικτάτορα» Ιωαννίδη.

 

 



Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος



Τα φαντάσματα του 1974 είναι ακόμα ζωντανά και ακμαία. Τι θα είχε συμβεί αν είχε περάσει η άποψη του «αόρατου δικτάτορα» Δημήτρη Ιωαννίδη και αν το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο, η Αθήνα είχε κηρύξει πόλεμο στην Αγκυρα; Θα έλεγε κανείς ότι η μεγάλη αίθουσα ενημερώσεων στο Πεντάγωνο της Λεωφόρου Μεσογείων όπου έγινε το Πολεμικό Συμβούλιο εκείνης της ημέρας είναι το «στοιχειωμένο δωμάτιο» της νεότερης ιστορίας στο οποίο έριξε φως, σχεδόν μισό αιώνα μετά, ο διευθυντής της «Κ» Αλέξης Παπαχελάς με το βιβλίο «Ένα Σκοτεινό Δωμάτιο» (εκδ. Μεταίχμιο, 2021).

Τα 38 λεπτά που διασώζονται σε μαγνητοταινία από εκείνη την ημέρα και αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά έχουν τα στοιχεία της τραγωδίας. Αποτελούν μια συγκλονιστική μαρτυρία που μπορεί να ταράξει ακόμα και τους αναγνώστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με την εποχή και τους πρωταγωνιστές της. Αποδίδουν τη φόρτιση και το δράμα των ωρών, αλλά και το πραγματικό πρόσωπο της εξουσίας όταν βρίσκεται ενώπιον της Ιστορίας και των ευθυνών που εκείνη επιβάλλει.

Δευτέρα 18 Ιουλίου 2022

Τα πάθη των χωριών του Τριγώνου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους

*Πανηγύριζαν γιατί έφυγαν οι Βούλγαροι, αλλά γρήγορα αντιλήφθηκαν πως οι Νεότουρκοι που ήρθαν δεν ήταν καλύτεροι.... (Από την εφημερίδα "Καιροί" 25 Αυγούστου 1913)


 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Μια από τις πιο σκοτεινές και άγνωστες σελίδες της ιστορίας της Θράκης, είναι αυτή του τέλους των Βαλκανικών Πολέμων, που βρήκε τους κατοίκους της τα υφίστανται τα πάνδεινα από τους ηττημένους Βουλγάρους σε όλα τα μέτωπα του πολέμου, που υποχωρούσαν σκοτώνοντας αμάχους και κλέβοντας ό,τι εύρισκαν και να δοκιμάζονται  από  τους αλαζονικούς Νεότουρκους, που έρχονταν με σχέδιο να διώξουν τους Έλληνες για να ομογενοποιήσουν το κράτος τους.

               Το έτος 1913 κληροδότησε στην επόμενη χρονιά το λεγόμενο «Μαύρο Πάσχα των Θρακών» και το έτος 1914 κληροδότησε τις επόμενες φοβερές γενοκτονίες Ποντίων, Αρμενίων και Ασσυρίων, που κράτησαν έως το 1918 και έβαψαν με αίμα και ντροπή τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων ήταν η δόξα της Ελλάδας, που διπλασίασε την επικράτεια της και τον πληθυσμό και η δυστυχία της Θράκης, που προσδοκούσε την απελευθέρωση και τελικά είδε τη δυστυχία και τον όλεθρο από τους δύο δυνάστες της, τους Βουλγάρους και τους Τούρκους.

               Στη συλλογική μνήμη απογόνων πολλών χωριών που ερημώθηκαν τότε και ίδιοι αργότερα το 1922 εκτοπίσθηκαν, διατηρείται η ζωντανή μνήμη των παθών εκείνης της δύσκολης εποχής. Για παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την καταστροφή του χωριού Ζαλούφι στην Ανατολική Θράκη. Οι εκτοπισμένοι Ζαλουφιώτες ακόμα και σήμερα στα ανταμώματά τους τραγουδούν με πόνο, αυτό που διέσωσε η δημοτική μούσα. Όπως στο Ρήγιο Διδυμοτείχου. Λίγοι στίχοι μαρτυρούν το μεγάλο δράμα, που δεν θα το σβήσει ποτέ ο χρόνος.

Φωτιά καπνός, αντάρα,

σε όλο το χωριό,

σκοτώσαν τετρακόσιους

και ζώα εκατό.

Ποτάμι μεσ’ στους δρόμους

τα ξακουστά κρασιά

και σμίγουν με το αίμα

τ’ αθώα τα παιδιά.

Το ηρωικό Ζαλούφι

με θύματα πολλά,

στα μαύρα εντυθήκαν

μανάδες και παιδιά.

Το έγκλημα που διαπράχθηκε τότε στην Ανατολική Θράκη, αποδείχθηκε ιστορικά ότι επρόκειτο για σχέδιο εθνοκάθαρσης που εφάρμοσε η νεοτουρκική ηγεσία, με τεχνικές συμβουλές και οδηγίες από τους Γερμανούς και χωρίς να αντιμετωπίσει σοβαρή αντίδραση στο έγκλημα από τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. 

Τετάρτη 13 Ιουλίου 2022

Η Παιδεία στην περιφέρεια της Αδριανούπολης το 1901-1902

*Σχολική γιορτή στην Αδριανούπολη το 1902


 



 

*Έκθεση του επισκόπου Μυρέων Στέφανου

προς τον ‘Έλληνα πρόξενο Μιχαήλ Νικολάου

 

 


Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 


               Η Παιδεία στις περιοχές του αλύτρωτου Ελληνισμού, ήταν το μέγιστο ζητούμενο στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Σημαντικός εθνικός στόχος για να διατηρηθεί η εθνική ταυτότητα των υπόδουλων Ελλήνων. Υπήρξαν σημαντικές επιτυχίες, αλλά και εξίσου σημαντικές αδυναμίες στην προσπάθεια αυτή. Πρωτεύουσα θέση στις προσδοκίες του Θρακικού Ελληνισμού κατείχε η Παιδεία.

Μετά τα μαύρα χρόνια που ακολούθησαν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, οι Θράκες άρχισαν σταδιακά να στρέφονται προς την Παιδεία, προσπαθώντας να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους, να διατηρήσουν τον εθνισμό τους, την γλώσσα τους και την πίστη τους. Οι δυσκολίες ήταν τεράστιες. Έτσι αναπτύχθηκε το λεγόμενο «κρυφό σχολειό». Όσο και αν επιχειρήθηκε να αμφισβητηθεί αυτός ο θρύλος, η ύπαρξή του στη Θράκη είναι αδιαμφισβήτητη. Ακόμα και πολλά χρόνια μετά την επανάσταση του 1821. Μιλάμε π.χ. για το 1880. Υπάρχουν ιστορικά τεκμήρια. Θα αναφέρω μόνο ένα. Στα Αρχεία της Βιβλιοθήκης της Βουλής υπάρχει μια «Στατιστική έκθεση» για την εκπαίδευση στα χωριά της Θράκης περί το 1880. Περιέχει δραματικές διαπιστώσεις για την ελληνική εκπαίδευση, έξω από τα αστικά κέντρα, δεδομένου ότι στις πόλεις, υπήρχαν αξιόλογα εκπαιδευτήρια, χάρη στις προσπάθειες φιλογενών Ελλήνων. Ειδικότερα, η έκθεση γράφει:

«Η δημοτική εκπαίδευσις εν τη Θράκη είναι τοσούτον οικτρά, ώστε δύναται να θεωρηθεί ως μη υπάρχουσα. Εις πολλά μεν των χωρίων, ουδέν υπάρχει περί την των γραμμάτων διδασκαλίαν. Εις πλείστα η δημοτική εκπαίδευσις συνίσταται εις την υπό αγραμμάτων ιερέων ή ψαλτών ή κανδηλαναπτών διδασκαλίαν της Οκτωήχου και του Ψαλτηρίου».

Βέβαια, αυτό αφορούσε τα πολύ μικρά χωριά. Στα μεγάλα αστικά κέντρα είχαμε το εκ διαμέτρου αντίθετο φαινόμενο. Ονομαστά σχολεία ήταν: Το «Ζάππειο» στην Αδριανούπολη. Τα «Ζαρίφεια Εκπαιδευτήρια» και η «Μαράσλειος Σχολή στη Φιλιππούπολη. Τα «Θεοδωρίδεια» και το «Γεωργιάδειον» στη Ραιδεστό. Τα «Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια» στους Επιβάτες. Η «Φωτάκειος Σχολή στις Μέτρες (Τσατάλτζα). Η «Τσανάκλειος Σχολή» στην Κομοτηνή. Η «Λεονταρίδειος Αστική Σχολή Αρρένων» στην Αλεξανδρούπολη και πολλά άλλα σχολεία σε διάφορες πόλεις της Θράκης.

Η ανάπτυξη σημαντικών σχολείων, εν μέρει ήταν και αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων, που επέβαλαν οι Ευρωπαίοι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι γνωστές με τη  λέξη Τανζιμάτ και συνδέθηκαν στενά με την Οθωμανική Αυτοκρατορία του 19ου αιώνα. Αναφέρονται σε μια σειρά από μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονιστικές απόπειρες, με στόχο την αναδιοργάνωση σε επίπεδο διοίκησης, οικονομίας και σχέσεών της με τους υπηκόους της. Τα Τανζιμάτ εξελίχθηκαν χρονικά στο διάστημα 1839-1876. Η λέξη Τανζιμάτ, στην τουρκική γλώσσα σημαίνει αναδιοργάνωση, ενώ για τους δυτικούς, ερμηνεύτηκε ως εκσυγχρονισμός. Τα Τανζιμάτ στο διάστημα αυτό, υπήρξαν η ελπίδα των υπόδουλων λαών, αν και δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα.

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...