Και άλλο αποκαλυπτικό έγγραφο για τη συμπεριφορά του Τουρκικού όχλου κατά την εκδίωξη των Ελλήνων από την Ανατολική Θράκη

*Η περιγραφή επιθέσεων κατά τρένων και σιδηροδρομικών σταθμών

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η ιστορική έρευνα συνήθως είναι ανεξάντλητη και πολύ συχνά φέρνει στο φως πάντα νέα στοιχεία, που πλουτίζουν τις δέλτους της, αλλά και την δική μας γνώση. Η περιπέτεια που έζησε η Ανατολική Θράκη το 1922, όταν παραδόθηκε αμαχητί στους Τούρκους από τις Μεγάλες Δυνάμεις της Αντάντ, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Διότι η περίπτωση αυτής της ιστορικής περιοχής του Ελληνισμού δεν μελετήθηκε εξαντλητικά από τους ιστορικούς.

Έσχατο παράδειγμα η δημοσιοποίηση αναφορών των μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών, που έδρευαν τότε στην Ανατολική Θράκη και διατάχτηκαν να περάσουν δυτικά του ποταμού Έβρου, δηλαδή στη Δυτική Θράκη. Οι αναφορές αυτές αποτελούν σημαντικά αυθεντικά ντοκουμέντα.

Ντοκουμέντα με μεγάλο ενδιαφέρον, αποτελούν και τα δημοσιογραφικά κείμενα αν και ενίοτε μπορούν να εντοπισθούν υπερβολές για λόγους εντυπωσιασμού ή αποκρύψεις πτυχών των γεγονότων για λόγους πολιτικούς ή άλλους. Ντοκουμέντα μπορούν να χαρακτηρισθούν και ορισμένα λογοτεχνικά κείμενα που περιγράφουν την ατμόσφαιρα κάποιας εποχής, αλλά και εκεί μπορούν να εντοπισθούν ανακρίβειες και υποκειμενισμοί. Τα υπηρεσιακά έγγραφα και ιδίως τα στρατιωτικά συνήθως αποτελούν αυθεντικότερες πηγές. Οι αξιωματικοί που τα υπογράφουν οφείλουν να είναι ακριβείς κατά το δυνατόν, τόσο γιατί έχουν καθήκον, όσο και γιατί οι αναφορές τους αποτελούν και αυτές στοιχεία της περαιτέρω προαγωγής. Πόσο μάλιστα όταν, πρόκειται για αναφορές που σχετίζονται με κρίσιμα γεγονότα…

        Η συνεχής έρευνα λοιπόν, έχει τώρα να παρουσιάσει κάποιες δραματικές πτυχές του Ελληνισμού, όταν το 1922 εκδιώχθηκε βίαια από την Ανατολική Θράκη, όπου ήταν ριζωμένος από χιλιάδες χρόνια. Στις 23 Φεβρουαρίου η ιστοσελίδα αυτή δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Λεπτομερειακή περιγραφή εγκλημάτων του Τουρκικού όχλου κατά των διωγμένων Ελλήνων, τον Οκτώβριο του 1922, στην Ανατολική Θράκη». Νέα έρευνα αποκαλύπτει ένα επί πλέον έγγραφο προερχόμενο από το ΙΙΙ Επιτελικό Γραφείο της Στρατιάς Θράκης. Το έγγραφο αυτό αναφέρεται σε επιθέσεις Τούρκων ατάκτων κατά των συγκοινωνιών, σιδηροδρομικών σταθμών κ.λπ. από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι 14 Νοεμβρίου 1922. Από την ανάγνωση της έκθεσης αυτής προκύπτει ότι σε ορισμένες επιθέσεις, συνέπρατταν και Βούλγαροι κομιτατζήδες.

        Η έκθεση αυτή, που συντάχθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1922, προφανώς στην Αλεξανδρούπολη, όπου είχε εγκατασταθεί η Στρατιά Θράκης, με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Νίδερ, βρίσκεται σήμερα στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. 

*Εικόνα της βίαιης εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης

        Το πλήρες περιεχόμενό της, άγνωστο μέχρι σήμερα, είναι το ακόλουθο:  

 

ΣΤΡΑΤΙΑ ΘΡΑΚΗΣ

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΝ

ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΙΙΙον           

Ε Κ Θ Ε Σ Ι Σ

Των γενομένων υπό Τούρκων ατάκτων προσβολών κατά συγκοινωνιών, σιδ/κών συρμών κ.λπ. από αρχών Σ/βρίου μέχρι 14 Ν/βρίου ε.έ.

-----

9^ην Σεπτεμβρίου. Επιβατική αμαξοστοιχία Αδριανουπόλεως – Δεδέαγατς επυροβολήθη  παρά 200μελούς συμμορίας μεταξύ Σουφλίου και σιδ/κού σταθμού Μπιντικλί (χιλ. 59, σ.σ. πρόκειται για το σημερινό Τυχερό). Ετραυματίσθησαν 7 πολίται, 1 στρατιώτης. Εις χιλ. 59.500 ανευρέθησαν δύο βόμβαι τοποθετημέναι επί σιδηροδρομικής γραμμής και παραπλεύρως χειροβομβίδες και Τουρκικαί εφημερίδες.

*Αναχώρηση στρατού και λαού από το Αλπουλού Ανατολικής Θράκης

9^ην Σεπτεμβρίου. Νύκτα 20 συμμορίται επετέθησαν καθ’ ημετέρου φυλακίου  σιδ/κής γραμμής Αν. Καρίκιοϊ μεταξύ Κούλελη και Αλπουλού. Εφονεύθη είς των συμμοριτών (καταγόμενος εκ Χαριουπόλεως) ετραυματίσθη ελαφρώς είς στρατιώτης.

10^ην Σεπτεμβρίου. 11^ην ώραν άμαξα  ταχυδρομική Ανακτορίου - Μηδείας συνοδευομένη υπό 7 χωρικών, 4 οπλιτών υπέστη αιφνιδιαστικήν επίθεσιν ενεδρευόντων κομιτατζήδων Αν. Ανηλίου. Εις βοήθειαν προσέτρεξαν φυλάκιον Ανηλίου και Αστυνομική δύναμις  Σουλτάν Μπακτσέ. Αποτέλεσμα αιφνιδιασμού φόνος ενός χωροφύλακος, τραυματισμός δύο και εξαφάνισις τετάρτου και ενός διόπου. Δύναμις επιτεθέντων 35 ένοπλοι ομοιομόρφων ενδεδυμένοι., οίτινες μετά επίθεσιν κατηυθύνθησαν προς όγκον Στράγγα Βαλκά.

16^ην Σεπτεμβρίου. Άγνωστοι επυροβόλησαν δια κυνηγετικού όπλου σκοπόν μας παρά χιλ. 12.200 σιδ/κής γραμμής Δεδέαγατς - Αδριανουπόλεως άνευ αποτελέσματος. Αντιπυροβοληθέντες ετράπησαν εις φυγήν.

20^ην Σεπτεμβρίου. Απόσπασμα 61^ου Συντάγματος συνεπλάκη προς τετραμελή συμμορίαν περί το χωρίον  Μπουρουνσούζ (10 χιλ. Β. του Παυλίκοϊ). Αποτέλεσμα φόνος δύο , σύλληψις αρχηγού και ενός συμμορίτου εισέτι. Είς των συλληφθέντων απέθανεν είτα εκ των τραυμάτων του.

22^αν Σεπτεμβρίου. Συμμορία 50 ανδρών ενεδρεύουσα 4 περίπου χιλιόμετρα Β.Α. Σουλτάν Μπαξέ (Μηδείας) επετέθη  κατά αμάξης εφ΄ ής επέβαινον δύο στρατιώται. Ετραυμάτισε τον ένα και εφόνευσε δύο Οθωμανούς και ένα Έλληνα.

*Έφευγαν όπως- όπως!!!

29^ην Σεπτεμβρίου. Δεκαμελής περίπου ομάς κομιτατζήδων επετέθη κατά ημετέρου φυλακίου σιδ/κής γραμμής 5 χιλ. Ανατ. Κίρκα. Μετά συμπλοκήν μιας περίπου ώρας ομάς απεσύρθη. Ετραυματίσθη είς στρατιώτης. Κάτοικοι χωρίου Καρά Καγιά απουσίαζον άπαντες κατά συμπλοκήν. Μετά μεσονύκτιον 29^ης εικοσαμελής συμμορία Κομιτατζήδων επεδόθη εις υπονόμευσιν γραμμής και τραβερσών παρά γέφυραν  5 χιλ. Αν. σταθμούς Κίρκα. Σκοπός φυλακίου γεφύρας αντιληφθείς κρότον σκαπάνης έσπευσεν προς τα εκεί, οπόθεν πυροβοληθείς αντεπυροβόλησε.

30^ην Σεπτεμβρίου. Νύκτα ημέτερον φυλάκιον σιδ/κής γραμμής 6 χιλ Ν.Α. Ποροΐων συνεπλάκη προς τριμελή συμμορίαν. Αποτέλεσμα τραυματισμός συμμορίτου.

3^ην Οκτωβρίου. Οθωμανοί επετέθησαν κατά Ελλήνων  προσφύγων και απεπειράθησαν να καταστρέψωσι ξυλίνην γέφυραν παρά χωρίον Δογατζέ (Β. Σιδ/κής Γραμμής).

2^αν ώραν φυλάκιον σιδ/κής γραμμής μεταξύ Αλπουλού και Παυλίκιοϊ επυροβολήθη παρ’ αγνώστων, οίτινες αντιπυροβοληθέντες ετράπησαν εις φυγήν.

5^ην Οκτωβρίου. Κάτοικοι χωρίου Τσερκέζ Μουσελίμ (10 χιλ. Β. Χαιρεπόλεως) προσέβαλον κινουμένους πρόσφυγας φονεύσαντες τινάς εξ αυτών.

6^ην Οκτωβρίου. Εις Μακράν Γέφυραν αφίκετο αστυνομικός σταθμάρχης Τσερκέζ Μουσελίμ μετά δύο χωροφυλάκων άπαντες τραυματισμένοι παρά κατοίκων Οθωμανών, απελευθερωθέντες παρ’ αδειούχων στρατιωτών,

7^ην Οκτωβρίου. Φάλαγξ αυτοκινήτων μεταβαίνουσα εκ 40 Εκκλησιών εις Βιζύην επυροβολήθη παρά χωρίον Πυργιαλί υπό κατοίκων άνω χωρίου.

11^ην Οκτωβρίου, 11^ην ώραν ομάς ενόπλων επιχειρήσασα εισέλθη χωρίον  Σκοπόν συνεπλάκη μετά εκεί Αστυνομικού σταθμού. Απώλεια αυτής είς νεκρός, δύο τραυματίαι και 4 αιχμάλωτοι.

12^ην Οκτωβρίου. Εξαμελής ομάς επετέθη κατά του υπ΄ αριθμ. 30 φυλακίου σιδ/κης γραμμής μεταξύ Κίρκα και Μπόντιμα.

*Ο φοβερός Οκτώβριος του 1922, στην Ανατολική Θράκη

13^ην Οκτωβρίου. 5^ην ώραν ομάς διακοσίων περίπου ατάκτων επετέθη κατά του φυλακίου σιδ/κης γραμμής  παρά το 236 χιλ. Δυτ. Μάνδρας. Αποσταλείσα ενίσχυσις εβλήθη εκ του  χωρίου Κατράτζας.

23^ην Οκτωβρίου. Περί 20^ην ώραν άγνωστοι ένοπλοι επετέθησαν κατά ανδρών 37^ου φυλακίου 307 σιδ/κής γραμμής. Επηκολούθησε συμπλοκή άνευ αποτελέσματος.

Δέκα άγνωστοι επετέθησαν κατά φυλακίου σήραγγος σιδ. γραμμής 4 χιλ. Δυτ. Μπουκίων αποκρουσθέντες.

2^αν Νοεμβρίου. Ημέτερα φυλάκια υπ΄ αρ. 37 και 38 από Κιρκά προς Ποταμόν προσεβλήθησαν υπό 50μελούς συμμορίας ώραν 22^αν  ως και σοδ/κον σταθμόν Κιρκά. Διερχομένη αμαξοστοιχία προσεβλήθη φονευθέντος ενός πρόσφυγος και τραυματισθέντων επτά.

15^ην Νοεμβρίου 24^ην ώραν βόμβα εκραγείσα  επί σιδ/κής γραμμής 2 χιλ. Βορ. Φερρών κατέστρεψε  ράβδους επί μήκους τριών μέτρων ανορυχθείσης τάφρου βάθους ενός μέτρου.

Εν Στρατηγείω τη 17^η Νοεμβρίου 1922

Το

ΙΙΙον Γραφείον Στρατιάς

(Υπογραφή δυσανάγνωστη)

*Το τέλος του ιστορικού εγγράφου της Στρατιάς Θράκης

        Συμπέρασμα: Βασικά το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης, αλλά και όλοι οι άλλοι θεσμικοί φορείς της περιοχής, οφείλουν να ενθαρρύνουν και ειδικά μέσω των νέων επιστημόνων και ιστορικών, την συνεχή, εντατική και εις βάθος έρευνα της ιστορίας της ενιαίας Θράκης και την διάχυση αυτών των εργασιών σε σχολεία, μουσεία και συλλόγους, αλλά και στις βιβλιοθήκες των σπιτιών. Η ιστορία της Θράκης, στο παρελθόν δεν αξιοποιήθηκε όπως έπρεπε από την εθνική ιστοριογραφία, τώρα πρέπει να σπάσει τα κελύφη, που την κρατούσαν αγνοημένη και να γίνει κοινό κτήμα.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η ΧΙΙ Μεραρχία για τον διωγμό των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης. «…ίνα διασώσωσιν την ζωήν και την τιμήν των»!!!

*Η μνημειώδης έκθεση της ΧΙΙ Μεραρχίας 

*Μακρές οδοιπορίες, γυμνοί και νήστεις

*Η τρομερή Οδύσσεια της Ανατολ. Θράκης 

*Η αγαπημένη Μεραρχία των Θρακών  

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης  

 

 

               H ιστορική XII Μεραρχία, που υφίσταται και σήμερα με την ονομασία ΧΙΙ Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού «Έβρου» και εδρεύει στην Αλεξανδρούπολη, είναι ο μεγάλος στρατιωτικός σχηματισμός, που από το 1920 και μετά, συνδέθηκε με ακατάλυτους δεσμούς με τη Θράκη και το λαό της, τόσο σε καιρούς πολέμου, όσο και σε καιρούς της ειρήνης.

          Το Μάιο του 1920, αρχίζει η μεγάλη αγάπη και η σύνδεση της ΧΙΙ Μεραρχίας με τη Θράκη. Η Μεραρχία αυτή που προϋπήρχε από το 1913, συμμετείχε στην της Δυτικής Θράκης, μετά από σκλαβιά περίπου 550 ετών.

            Τον Ιούνιο του 1920 η Μεραρχία μεταφέρθηκε στη Μικρά Ασία και πήρε μέρος σε επιχειρήσεις εναντίον Τούρκων ατάκτων. Τον επόμενο μήνα μεταφέρθηκε στην Θράκη. Από τις 23 Απριλίου 1920 είχε πλέον έδρα την Ξάνθη με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μαζαράκη- Αινιάν και συμμετείχε μαζί με άλλες μονάδες του ελληνικού στρατού στην απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης. Τότε- μήνας Ιούλιος- ήταν που εισήλθε θριαμβευτικά στην Αδριανούπολη ο Ελληνικός στρατός και ο βασιλεύς των Ελλήνων Αλέξανδρος. Αμέσως μετά την απελευθέρωση άρχισαν να στατεύονται και οι Θράκες. Η ΧΙΙ Μεραρχία είχε επανδρωθεί κυρίως με Θράκες οπλίτες.

          Γρήγορα όμως, ως ετοιμοπόλεμη επαναφέρθηκε στη Μικρά Ασία και πήρε μέρος  σε πολλές μάχες, φθάνοντας έως τον ποταμό Σαγγάριο. Το Μάιο του 1921 (από 29 Μαΐου έως τις 10 Ιουλίου 1921) η Μεραρχία είχε διοικητή τον πρίγκιπα Ανδρέα, παππού του σημερινού βασιλιά της Αγγλίας Κάρολου.

Μετά την άδοξη εγκατάλειψη της Μικράς Ασίας, η ΧΙΙ Μεραρχία διασπάσθηκε και ένα τμήμα της έφθασε στην Ανατολική Θράκη και κυρίως στις περιοχές της Χαιρέπολης (Χαϋράμπολου σήμερα) και της Τυρολόης (Τσορλού σήμερα). Από εκεί, έφτασε στις Φέρες όπου ανασυγκροτήθηκε και παρέμεινε εκεί μέχρι της υπογραφής της συνθήκης Ειρήνης, το 1923. Στη συνέχεια ανέλαβε τον τομέα προκάλυψης στη ζώνη του Διδυμοτείχου. Αργότερα και μέχρι το έτος 1940, αλλά και μέχρι σήμερα η ΧΙΙ Μεραρχία παρέμεινε στη Θράκη.

Ανατολική Θράκη: Έφυγαν με φοβερή βροχή… «άλλαι δε γεννώσι καθ’ οδόν». Σε μια νύχτα υπό βροχή γέννησαν έξι γυναίκες στην Τυρολόη!!!

* Η κεφαλίδα της συγκλονιστικής έκθεσης του Μέραρχου Βλάση Τσιρογιάννη

 

* Η συγκλονιστική έκθεση Τσιρογιάννη

*Δάκρυσε και ο Νάνσεν στην Θράκη

*Γεννούσαν στο ύπαιθρο υπό βροχή

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Ο Βλάσης Τσιρογιάννης, υπήρξε ένας εξαίρετος αξιωματικός, που πολέμησε  για να μεγαλώσει η Ελλάδα. Αλλά με πόνο ψυχής έζησε τον Οκτώβριο του 1922 και τα γεγονότα, που συρρίκνωσαν την Ελλάδα, με την ουσιαστική παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν για να την πάρουν. Παράδοση, που ανέλαβαν και διεκπεραίωσαν οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής.

               Ο Τσιρογιάννης, που γεννήθηκε στην Αμφιλοχία το 1872, κατατάχθηκε αρχικά ως εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό και πήρε μέρος στον ατυχή Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897. Φοίτησε σε στρατιωτικές σχολές και το 1904 πήγε στη Μακεδονία όπου έδρασε στην περιοχή της Στρώμνιτσας με το ψευδώνυμο Ντάλης.

               Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους ως ταγματάρχης, ενώ στην Μικρασιατική Εκστρατεία ήταν διοικητής μεικτού αποσπάσματος στην κατάληψη της Κιουτάχειας, Ως αρχηγός Πεζικού της ΙΧ Μεραρχίας πολέμησε στα Σαγγάριο και στη συνέχεια απομακρύνθηκε από το Στράτευμα για λόγους πολιτικούς. Επανήλθε το 1922 όταν οι συνταγματάρχες Πλαστήρας και Γονατάς ανέτρεψαν την κυβέρνηση της Αθήνας και τοποθετήθηκε ως διοικητής της ΙΙΙ Μεραρχίας Πεζικού στη Θράκη. Πέθανε το 1928.

               Όταν όλα είχαν τελειώσει στη Δυτική Θράκη και το Στράτευμα μαζί με τους Έλληνες της Ανατολικής Θράκης, είχαν περάσει δυτικά του Έβρου, οι διοικητές των μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών συνέταξαν εκθέσεις για την τραγωδία της εκδίωξης του Ελληνισμού από εκείνο το κομμάτι που σήμερα στους χάρτες το ονομάζουν Ευρωπαϊκή Τουρκία!!! «Ευρωπαϊκή»…

               Ο Τσιρογιάννης, υπέβαλε στο Β’  Σώμα Στρατού με ημερομηνία 20 Νοεμβρίου έκθεση για τις θυσίες και τα δεινοπαθήματα των Θρακών, που διώχτηκαν από τις πατρίδες τους.

               Η έκθεση αυτή ίσως είναι, από καλύτερα κείμενα που έχουν γραφεί για την απώλεια της Ανατολικής Θράκης. Με ακριβείς περιγραφές για τα επιμέρους γεγονότα, με συγκινητική προσέγγιση στα βάσανα του κόσμου αποτελεί ένα μνημειώδες ντοκουμέντο, αυθεντικό, αλλά και σπαρακτικό. Φυλάσσεται στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών και θα ήταν ευχής έργο να παραχωρηθούν αντίγραφά του σε όλα τα Μουσεία που λειτουργούν στη Θράκη, ώστε να εκτίθεται καδραρισμένο στους επισκέπτες.

               Ο εμπειροπόλεμος Μέραρχος Βλάσης Τσιρογιάννης, με βλέμμα διεισδυτικό, περιγράφει με λεπτομέρειες τα τραγικά γεγονότα, συναγωνιζόμενος τους έμπειρους δημοσιογράφους της εποχής του.

               Οι θεσμικοί φορείς της Θράκης, έχουν καθήκον να φροντίσουν ώστε οι εκθέσεις των μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών για τα γεγονότα του φοβερού Οκτωβρίου 1922, θα γίνουν κοινό κτήμα των Θρακών. Η διαφύλαξη τέτοιων αυθεντικών ντοκουμέντων υπήρξε πράξη επαινετέα. Αλλά τώρα που έχουν εκλείψει οι γενιές που έζησαν εκείνα τα γεγονότα, είναι χρήσιμο τα ντοκουμέντα αυτά, να φτάσουν στα σπίτια των Θρακών για να διαβάζονται. Από τις βιβλιοθήκες των πλούσιων, έως τα ράφια των φτωχών σπιτιών.

               Η καταπληκτική αυτή και αδημοσίευτη έκθεση, συνετάχθη στις 20 Νοεμβρίου και υποβλήθηκε στη Στρατιά Θράκης.

               Από αυτή την ταπεινή ιστοσελίδα προτρέπω όλους τους φίλους να διαβάσουν την έκθεση του Μέραρχου Τσιρογιάνη. Γιατί πραγματικά αξίζει: 

Στρατηγός Κ. Μανέτας: Έκθεση δεινοπαθημάτων του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης.

*Ο στρατηγός Κωνσταντίνος Μανέτας

 

 

 

*Ένα κείμενο, γροθιά στο στομάχι

*Ανέκδοτη δυναμική περιγραφή

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μανέτας, που τον φοβερό Οκτώβριο του 1922 βρέθηκε ως διοικητής Μεραρχίας στην ευρύτερη περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών, υπήρξε ένας εμπειροπόλεμος αξιωματικός, με συμμετοχή σε όλους του πολέμους της εποχής τους. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και στη Μάχη του Κιλκίς τραυματίσθηκε σοβαρά. Έλαβε μέρος στο Κίνημα Εθνικής Αμύνης, στο Μακεδονικό Μέτωπο, στην Ουκρανική Εκστρατεία και στη Μικρασιατική Εκστρατεία, ως διοικητής Μεραρχίας. Το 1921 τέθηκε σε διαθεσιμότητα για πολιτικούς λόγους (ως βενιζελικός) και επανήλθε στο στράτευμα μετά το Κίνημα των Γονατά- Πλαστήρα, τον Σεπτέμβριο του 1922. Αργότερα ανέπτυξε και πολιτική δράση.

               Οι ρίζες του ανάγονταν στους Κολοκοτρωναίους. Η μητέρα του Ζωίτσα Κολοκοτρώνη, ήταν κόρη του Γενναίου Κολοκοτρώνη, γιου του Γέρου του Μωρηά.

               Η έκθεσή του για τα δεινοπαθήματα του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης, που εναπόκειται στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, αποτελεί σημαντικό τεκμήριο για τα δραματικά γεγονότα του Οκτωβρίου 1922, όταν ξεριζώθηκαν οι Έλληνες κάτοικοι μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες, με απόφαση των Δυνάμεων της Αντάντ.

               Πρόκειται για ένα κείμενο περιγραφικό, με συναισθηματισμό, αλλά και άμεση γνώση των γεγονότων, που αξίζει να διδάσκεται στα σχολεία της Θράκης, για να έχουν γνώση οι νεώτερε γενιές, που πλέον δεν έχουν την τύχη μετά από τόσα χρόνια να έχουν γιαγιάδες και παππούδες, που θα τους αφηγούνται τις ιστορίες του μεγάλου εκείνου διωγμού. Ο στρατηγός Μανέτας αναφέρεται ακόμα και σε τοκετούς στα βοϊδάμαξα κατά τη διάρκεια της φυγής των Θρακών, όπως είχε κάνει και ο διάσημος Έρνεστ Χεμινγουέι στις ανταποκρίσεις του από την Αδριανούπολη προς την καναδική εφημερίδα «Τορόντο Σταρ».

             Η πολύτιμη αυτή έκθεση φέρεται να έχει συνταχθεί στο χωριό Καδήκιοϊ στις 8 Νοεμβρίου 1922. Στη Θράκη, Ανατολική και Δυτική κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, απαντώνται τουλάχιστον τρία χωριά με το όνομα Καδήκιοϊ, δηλαδή το χωριό του κατή, με άλλα λόγια του ιεροδικαστή των Μουσουλμάνων.

Η έκθεση του συνταγματάρχη Ζήρα, γεμάτη συναίσθημα αλλά και οδύνη

*Η έκθεση του συνταγματάρχη Γ. Ζήρα διοικητή της ΧΙ Μεραρχίας

 

*Περιγραφή της δραματικής φυγής

από την Ανατολική Θράκη το 1922

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Με άσχημα συναισθήματα τον Οκτώβριο του 1922 οι στρατιωτικοί, εγκατέλειπαν την Ανατολική Θράκη, στην οποία μετά από λίγες ημέρες θα εγκαθίσταντο οι Τούρκοι, με προτροπή μάλιστα των Μεγάλων Δυνάμεων. Θα την καταλάμβαναν χωρίς να δώσουν καμιά μάχη, χωρίς να ρίξουν ούτε μία σφαίρα. Σε δραματικότερη θέση βρέθηκε ο άμαχος πληθυσμός, δηλαδή οι γηγενείς Θράκες, υποχρεώθηκαν μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τις περιουσίες τους και να φύγουν στο άγνωστο μόνο με όσα μπορούσαν να μεταφέρουν οι ίδιοι.

Συμπτωματικά και οι καιρικές συνθήκες εκείνων των ημερών ήταν οι χειρότερες δυνατές. Το σκηνικό στην Ανατολική Θράκη ήταν εφιαλτικό. Έκλαιγαν οι διωγμένοι, έκλαιγε και ο ουρανός…

Οι μαρτυρίες που διασώθηκαν από εκείνο τον ξεριζωμό του Ελληνισμού, προφορικές και γραπτές, είναι οδυνηρές. Ταυτόχρονα αποτελούν την ιστορική παρακαταθήκη για να μην ξεχασθούν ποτέ γεγονότα, τα οποία έχουν  χαραχθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο των Ελλήνων, σαν βαθειά αγιάτρευτη πληγή του Έθνους.

Ιδιαίτερη σημασία έχουν  οι εκθέσεις των μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών, οι οποίες διασώθηκαν και πρέπει να θεωρούνται, η πρώτη ύλη για την συγγραφή των περιπετειών της αγνοημένης από την Εθνική ιστοριογραφία, ελληνικής γης της Ανατολικής Θράκης. Αυτής της γης, που για χίλια και πλέον χρόνια έτρεφε την πρωτεύουσα του Βυζαντίου την Κωνσταντινούπολη και στο έδαφός της αναπτύχθηκαν πολλές άλλες πόλεις και χωριά με δραστήριους και δημιουργικούς Έλληνες και σπουδαία Παιδεία.

Η δραματική εκκένωση των Σαράντα Εκκλησιών, τον Οκτώβριο του 1922

*Η κεφαλίδα της ιστορικής αναφοράς για τις Σαράντα Εκκλησίες

*Μια άγνωστη αναφορά

της Χ Μεραρχίας

*Πληθυσμός πανικοβεβλημένος

*Τα δεινά και η βροχή

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ . Αθανασιάδης

 

 

Οι Σαράντα Εκκλησιές υπήρξαν πόλη της Ανατολικής Θράκης με δυναμικό ελληνικό στοιχείο, που ακολούθησε τον Οκτώβριο του 1922, τη μοίρα του Ελληνισμού, ο οποίος υποχρεώθηκε μέσα σε δραματικές συνθήκες να εγκαταλείψει τις πατρογονικές εστίες του και να καταλήξει ανέστιος πρόσφυγας, κυρίως σε Μακεδονία και Θράκη.

 Η γεωγραφική θέση της πόλης, και ο πληθυσμός της που άκμαζε, οδήγησε το ελληνικό κράτος να ιδρύσει από νωρίς και υποπροξενείο. Από την άλλη πλευρά η ακμή του Ελληνικού πληθυσμού, οδήγησε τους Τούρκους να οργανώσουν κατά καιρούς μεγάλες μετοικεσίες Μουσουλμάνων, που δεν κατόρθωσαν όμως να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα της περιοχής αυτής, που βρίσκονταν κοντά στα τουρκοβουλγαρικά σύνορα. Απέτυχαν επίσης και οι Βούλγαροι, παρά την άγρια τρομοκρατία, που είχαν εξαπολύσει με τους αιμοδιψείς κομιτατζήδες.

Οι κάτοικοι των Σαράντα Εκκλησιών έζησαν και αυτοί το δράμα του Ελληνισμού του έτους 1922. Είχε προηγηθεί η στρατιωτική ήττα στη Μικρά Ασία, το κάψιμο της Σμύρνης, η κατακρεούργηση του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, το κλίμα των δολοφονιών, και η τρομερή προσφυγιά των Μικρασιατών. Έτσι η Συνθήκη των Μουδανιών, τους βρήκε εξαναγκασμένους από τις άδικες αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων να δοκιμάσουν και αυτοί τον εφιάλτη της προσφυγιάς. Τα γεγονότα είναι γνωστά και έχουν περιγραφεί σε αυτή την ιστοσελίδα. Ο Στρατός της Ανατολικής Θράκης, που δεν ηττήθηκε σε καμιά μάχη, έπρεπε να παραδώσει την Ανατολική Θράκη στους Τούρκους. Ο πληθυσμός ριζωμένος από χιλιετίες εκεί έπρεπε να ξεριζωθεί μέσα σε ασφυκτική προθεσμία ενός μηνός. Επρόκειτο για άδικη, βίαιη και εσπευσμένη εγκατάλειψη, υπό δραματικές μάλιστα καιρικές συνθήκες. Ήταν τότε Οκτώβρης μήνας…

Η Θράκη γιατί υποτιμήθηκε στη φετινή μεγάλη επέτειο των 100 χρόνων;

*Όταν έφευγαν διωγμένοι με τα κάρα... Θυσία που δεν πρέπει να παρασιωπάται!!!

 

*Γίναμε «ουρά» άλλων εκδηλώσεων

 

 

               Στο έτος 2022 που απέρχεται, συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την τεράστια εθνική καταστροφή, που υπέστη η Ελλάδα με την Μικρασιατική Καταστροφή και την άδικη απώλεια της Ανατολικής Θράκης, με όλες τις παρεπόμενες συνέπειες. Σε εθνικό επίπεδο η επέτειος αυτή τιμήθηκε ποικιλοτρόπως, από κρατικές υπηρεσίες, πνευματικά ιδρύματα, συλλόγους και άλλους φορείς.

               Επίκεντρο όλων αυτών των εκδηλώσεων τιμής και μνήμης, ήταν η καταστροφή της Σμύρνης. Πρωτοστάτησαν και εργάσθηκαν αποτελεσματικά τα μικρασιατική σωματεία, αλλά και ατομικά κάθε Μικρασιάτης. Δικαιωματικά βεβαίως πρωτοστατούσε η καταστροφή της Σμύρνης και οι σφαγές που έγιναν στη  Μικρά Ασία. Έπρεπε να υπομνησθούν όλα τα εγκλήματα που έγιναν εκεί για να μην καλυφθούν από τη λήθη που συσσωρεύει ο χρόνος.

               Από όλες αυτές τις εκδηλώσεις έλειπε η εθνική συλλογική υπόμνηση για την απώλεια της Ανατολικής Θράκης. Σε όλες τις εκδηλώσεις γίνονταν και κάποιες ελάχιστες αναφορές για την απώλεια αυτή. Εξαίρεση αποτέλεσε η άκρως επιτυχημένη και μεγαλειώδης εκδήλωση, που οργάνωσε ο «Πολιτιστικός Σύλλογος Διδυμοτείχου και Περιφερείας των εν Αθήναις» με τη Ζωή Τηγανούρια στο Πολεμικό Μουσείο με σπουδαίους ηθοποιούς και τραγουδιστές και επετειακές ομιλίες. Εκδήλωση ανεπανάληπτη!  Όπως και οι διήμερες εκδηλώσεις που οργάνωσε ο Γιώργος Αρβανίτης με τους «Θρακιώτες Αθηνών» στον περίβολο του Αγίου Ελευθερίου στην οδό Αχαρνών. Και αυτές βεβαίως υπήρξαν εκδηλώσεις  ιδιωτικής πρωτοβουλίας! Όπως και διάφορες άλλες που έγιναν σε πόλεις της Βόρειας Ελλάδας και χωριά, με περισσότερο φολκλορικό χρώμα. Αυτό το γεγονός, ας αποτελέσει κύριο στοιχείο της αυτοκριτικής όλων των Θρακών. Τι μπορούσαν να πετύχουν και πόσες ευκαιρίες να προβάλουν τη Θράκη, τους διέφυγαν.

Οι δραματικοί τοκετοί στα κάρα της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης!!!

*Η μάννα με το αρτιγέννητο βρέφος (Αρχείο κινηματογραφικών επικαίρων της βρετανικής ΡΑΤΗΕ).

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Έχουν περιγραφεί τα δεινά που υπέστησαν οι Θράκες το 1922 κατά την άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, που έγινε τον Οκτώβριο του 1922 με άκρως πιεστικές και ασφυκτικές προθεσμίες και με φοβερή κακοκαιρία.

               Εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από το ανοσιούργημα εκείνο, στο οποίο δυστυχώς συνήργησαν οι θεωρούμενες φιλικές κυβερνήσεις των μεγάλων Δυνάμεων, με τις εντολές που έδωσαν στους στρατηγούς τους, οι οποίοι έθεσαν τους όρους της ανακωχής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στο Μουδανιά. Η μνήμη της επετείου αυτής, επιβάλλεται να τιμηθεί από τους κρατικούς, αυτοδιοικητικούς και συλλογικούς φορείς, με τον απαιτούμενο σεβασμό τόσο στη μνήμη των θυμάτων εκείνου του διωγμού, όσο και με τον απαιτούμενο θαυμασμό προς εκείνη τη γενιά, που προσφυγοποιήθηκε παρά τη θέλησή της, ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα, άρχισε να στεριώνει και να δημιουργεί από το μηδέν.

               Οι δραματικές συνθήκες της υποχρεωτικής φυγής των Ανατολικοθρακιωτών, έχουν  περιγραφεί επαρκώς στην ιστοσελίδα αυτή, με πολλά άρθρα.

               Σήμερα θα δούμε μια ιδιαίτερη από ανθρωπιστικής πλευράς πτυχή αυτού του δράματος, που είχε σαν θύματά της τους πάντες. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ιδιαίτερα όμως τις γυναίκες… Ήταν μια πραγματική ανθρωπιστική κρίση. 

Ένας φάκελος γεμάτος πόνο και δάκρυ, για την άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922!!! Μια θυσία, μια αγιάτρευτη πληγή.

*Οι δραματικές πορείες (Από τα αρχεία των κινηματογραφικών επικαίρων της βρετανικής PATHE)

 

*Ανέκδοτες σημαντικές εκθέσεις

*Το σημερινό καθήκον των Θρακών

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, υπάρχει ένας φάκελος βαριάς ιστορικής μνήμης, γεμάτος πόνο και δάκρυ, όπως αναφέρω στον τίτλο αυτού του επετειακού κειμένου, τώρα που συμπληρώνονται 100 χρόνια, από τα γεγονότα της απώλειας  της Ανατολικής Θράκης, η οποία παραδόθηκε στον Μουσταφά Κεμάλ από τους μεγάλους της Γης, χωρίς η Τουρκία να ρίξει ούτε μια σφαίρα για να την πάρει!

               Τα γεγονότα είναι γνωστά. Με κύριο αποτρόπαιο γεγονός την ανακωχή των Μουδανιών, όταν οι στρατηγοί των θεωρούμενων φιλικών χωρών αποφάσισαν την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους Τούρκους με ταυτόχρονη αποχώρηση σε ασφυκτικές προθεσμίες  του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και του ριζωμένου από χιλιετίες ελληνικού πληθυσμού. Οι στρατηγοί της Αντάντ για να ρίξουν στάχτη στα μάτια όλου του κόσμου, αποφάσισαν να αναπτυχθούν συμμαχικά στρατεύματα για να μην υπάρχει άμεση επαφή των στρατών των δύο αντιμαχομένων χωρών και να… προστατευθεί ο προσφυγικός πληθυσμός, που θα εγκατέλειπε την περιοχή!!! Και οι μεν στρατοί δεν συναντήθηκαν στο πεδίο, αλλά ο πληθυσμός δεν προστατεύθηκε καθόλου!

Επανέρχομαι στο φάκελο του Ιστορικού Αρχείου του ΥΠΕΞ, που προανέφερα. Περιέχει  126 σελίδες ενδιαφερόντων εγγράφων, δακτυλογραφημένων ή χειρογράφων.  Το περισσότερα από αυτά- και εδώ είναι το ενδιαφέρον- περιέχουν εκθέσεις μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών για τα γεγονότα της άδικης εκκένωσης. Στις εκθέσεις αυτές, που πολλές φορές υπερβαίνουν τις τυπικές λιτές στρατιωτικές διατυπώσεις, ξεχειλίζει ο πόνος, η εθνική οδύνη και η λύπη για τα παθήματα του άμαχου πληθυσμού. Η αφηγηματικότητα συγκρίνεται ακόμα και με την αφηγηματικότητα του μεγάλου συγγραφέα Έρνεστ Χεμινγουέι, που βρέθηκε στην Αδριανούπολη και περιέγραψε το δράμα των Ανατολικοθρακιωτών με τις ανταποκρίσεις του στην καναδική εφημερίδα «Τορόντο Σταρ».

Θεωρώ και επιμένω, ότι το περιεχόμενο αυτών των ιστορικών εκθέσεων, δεν πρέπει να παραμένει 100 χρόνια μετά, στους φακέλους του Υπουργείου, όπου ναι με φυλάσσονται και δεν καταστράφηκαν και διατίθενται στους ερευνητές της Ιστορίας, αλλά αυτά τα συγκλονιστικά στοιχεία πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους τους πολίτες και ειδικά σε όλους τους Θράκες, που η ιστορία του τόπου τους, δεν διδάσκεται πουθενά. Οι φιλότιμες προσπάθειες του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και των φοιτητών αλλά και κάποιων άλλων συλλογικών φορέων της Θράκης, αποδείχθηκε  δεν  αρκούν.

Η ΚΟΡΙΝΘΟΣ ΤΙΜΗΣΕ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΑΔΙΚΗΣ ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ, ΤΟ 1922

Η Κόρινθος τίμησε με κάθε επισημότητα και με συμμετοχή των εκκλησιαστικών, πολιτικών και αυτοδιοικητικών αρχών, της πόλης, την επέτειο των 100 ετών από την άδικη και οδυνηρή εκκένωση της Ανατολικής Θράκης.

Την εκδήλωση οργάνωσε η Μικρασιατική Στέγη Κορίνθου, ένα δραστήριο σωματείο, που αγωνίζεται  να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες των ξεριζωμένων Ελλήνων από τις αλησμόνητες πατρίδες.

Πολλοί Θράκες, Μικρασιάτες αλλά και Κορίνθιοι γέμισαν τη μεγάλη αίθουσα «Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης» του ιερού ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη λεωφόρο Ιωνίας. Η εκδήλωσε τελούσε υπό την αιγίδα του Δήμου Κορινθίων.

Έτσι ξερίζωσαν τον Ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης το 1922

*Εικόνα από τον ξεριζωμό της Ανατολικής Θράκης, τπον Οκτώβριο του 1922

 

*Μια νέα έρευνα,

με άγνωστα στοιχεία

για την εκκένωση του 1922

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

«Είδα όμως τη στεριά της Θράκης

και τη φοβήθηκα με τους πολλούς βαρβάρους».

«Σαμοθράκη»  Ίδας (‘Ιων Δραγούμης) 

               Ο Οκτώβριος του 1922, είναι για τους Θράκες ένα μαύρο ορόσημο στην ελληνική ιστορία, γιατί τότε συντελέσθηκε η βίαιη και εσπευσμένη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον Ελληνικό πληθυσμό και τον Ελληνικό στρατό και να παραδοθεί στην Τουρκία, που δεν πολέμησε για να την καταλάβει. Η εκκένωση αυτή, δεν είχε τα χαρακτηριστικά των μεγάλων σφαγών και των πυρκαγιών που συνέβησαν στην Σμύρνη και σε άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας. Ωστόσο δεν έλειψαν τα περιστατικά βίας και αρπαγών από τους διωγμένους Έλληνες.

               Το Νοέμβριο του 2018 σε μια ομιλία μου στην Ορεστιάδα, με την ευγενική πρόσκληση του Λαογραφικού και Ιστορικού Μουσείου της πόλης και θέμα  «Η δραματική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922- Μια αφήγηση, ένας λυγμός, μια διεθνής ατιμία», είχα τονίσει μεταξύ άλλων ότι στα κείμενα των ανταποκρίσεων των ελληνικών εφημερίδων για την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, παρατήρησα, ότι πολύ συχνά γίνεται χρήση της λέξης Φρίκη και παραγώγων της. Φρικώδης, Φρικαλέα, Φρικίασις, Φρικιαστικό… Και έτσι ήταν εκείνα τα γεγονότα…

               Η συμφορά, άρχισε από τα Μουδανιά.  Η διάσκεψη των στρατηγών των Συμμαχικών Δυνάμεων στα Μουδανιά, στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγράψει την τύχη της Ανατολικής Θράκης. Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν.

               Σήμερα, με βάση αρχειακή έρευνα, στο εξαιρετικό Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, θα παρουσιάσω μια περαιτέρω διερεύνηση του θέματος των διαδικασιών της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης, που αποτελεί μια ακόμη ματιά στην μεγάλη αυτή πληγή της Θράκης.

               Πριν πούμε οτιδήποτε αξίζει να αναφέρουμε ότι η Τουρκία είχε αποφασίσει να εξοντώσει τις μειονότητες, που συγκροτούσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ήδη είχαν προηγηθεί μετά τους Βαλκανικούς πολέμους απηνείς διωγμοί κατά των Ελλήνων της Θράκης και της Μικράς Ασίας. Όλοι γνωρίζουμε για το «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών στις 6 Απριλίου 1914 και όσα επακολούθησαν δηλαδή μιλάμε για τις γενοκτονίες των ετών 1915-1918 εναντίον των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.

Οκτώβριος 1922: Όταν η Αλεξανδρούπολη "βούλιαξε" από πρόσφυγες. Η άγνωστη έκθεση του νομάρχη Σ. Γρηγορίου

*Η πορεία της οδύνης με τα βοϊδάμαξα

 *Αδημοσίευτο ντοκουμέντο

με φοβερές λεπτομέρειες

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

        Ο Οκτώβριος του 1922 ήταν ίσως ο δραματικότερος μήνας, που έζησε η Αλεξανδρούπολη, όταν η πόλη «βούλιαξε» κυριολεκτικά από τα κύματα προσφύγων που διώχθηκαν κακήν κακώς από την Ανατολική Θράκη με απαίτηση του Μουσταφά Κεμάλ και συναίνεση δικών μας «φιλικών» κρατών, που ως μεγάλες Δυνάμεις τότε όριζαν τις τύχες του κόσμου.

        Η Ελλάδα ηττημένη στη Μικρά Ασία μάζευε τα κουρέλια της. Διωγμένοι οι Έλληνες από εκεί, διωγμένοι και από τον Πόντο. Πρόσφυγες από παντού…

        Η κυβέρνηση ανύπαρκτη, έπεφτε κάτω από το κύμα της λαϊκής αγανάκτησης, που έφερνε στην εξουσία το στρατό με επικεφαλής τους Γονατά και Πλαστήρα.

        Το μεγάλο δράμα παίζονταν με άξονα τον ποταμό Έβρο, καθώς όσοι Έλληνες ζούσαν πέραν από την Ανατολική του όχθη, προσπαθούσαν να περάσουν στη Δυτική όχθη όπως- όπως, για να γλιτώσουν τις σφαγές. Η Αθήνα ζούσε σε καθεστώς αλλοφροσύνης.  Η χώρα πλημμύρισε από τους πρόσφυγες της Ανατολίας.  Οι επαναστάτες ετοιμάζονταν να δικάσουν τους υπαίτιους της τρομερής ήττας.

Ήδη όλοι γνώριζαν για την πυρκαγιά της Σμύρνης, τον  απαγχονισμό του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, τα εγκλήματα του Τοπάλ Οσμάν στον Πόντο. Δράματα χωρίς τελειωμό…  

        Το μεγάλο κακό άρχισε από τα Μουδανιά με διάσκεψη των στρατηγών των Μεγάλων Δυνάμεων. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγραφεί η τύχη της Ανατολικής Θράκης. Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν. Και άμεση εκκένωση από τον ελληνικό στρατό και τον ελληνικό πληθυσμό.

Η Στρατιά του Έβρου. Έμεινε το 1923 αχρησιμοποίητη... Τραύμα στις εθνικές προσδοκίες

*Παρέλαση ευζώνων ενώπιον του υποστράτηγου Θεόδωρου Πάγκαλου κάπου στον Έβρο.
Φωτογραφία Ιδρύματος Ελ. Βενιζέλου 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η πρόσφατη επέτειος των 100 χρόνων απελευθέρωσης της Θράκης, που δεν τιμήθηκε όπως έπρεπε λόγω των περιορισμών της πανδημίας του κορονοϊού, με τις επιμέρους εκδηλώσεις, έφερε στο προσκήνιο πτυχές της νεώτερης ιστορίας της περιοχής. Μία από τις πτυχές αυτές αφορούσε τη δημιουργία της Στρατιάς του Έβρου στα τέλη του 1922 με τα μέσα του 1923.
Τη Στρατιά αυτή συνοδεύει πάντα το παράπονο, ότι ενώ ετοιμάσθηκε να ξαναπάρει πίσω τουλάχιστον την Ανατολική Θράκη, δεν της επέτρεψαν οι Σύμμαχοι και ο ίδιος ο Βενιζέλος μαζί με την επαναστατική κυβέρνηση του 1922 να επιχειρήσει αυτή την τόσο αναμενόμενη ανακατάληψη. Δηλαδή δεν δοκιμάσθηκε σε πραγματικές συνθήκες πολέμου, όπως επιθυμούσαν πολλοί στην Ελλάδα τότε αν και εθεωρείτο ετοιμοπόλεμη, 
Η Στρατιά του Έβρου, άρχισε να σχηματίζεται  το χειμώνα του 1922 με βάση τα υπολείμματα του στρατού, που πολέμησε και ηττήθηκε στη Μικρά Ασία και ενώ ήδη με απαίτηση των Μεγάλων Δυνάμεων (συνθήκη Μουδανιών) είχε εκκενωθεί η Ανατολική Θράκη από τον αυτόχθονα ελληνικό πληθυσμό της μέσα σε 15 μέρες και υπό δραματικές καιρικές συνθήκες! (Για την εκκένωση, βλέπετε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2017/03/1922.html).
Η επιτυχία το σχηματισμού νέου δυναμικού στρατού στον Έβρο αποδίδεται στις οργανωτικές και επιτελικές ικανότητες του υποστράτηγου Θεόδωρου Πάγκαλου, ο οποίος οργάνωσε μεταξύ άλλων και την παραπομπή και εκτέλεση των Έξι, που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την Μικρασιατική Καταστροφή. Στην κυβέρνηση της Επανάστασης του 1922 είχε αναλάβει το υπουργείο Στρατιωτικών. Στον ίδιο αποδίδεται και η πρόθεση αλλά και η ετοιμότητα αυτής της Στρατιάς να επιτεθεί στην Ανατολική Θράκη με στόχο να καταλάβει ακόμα και την Κωνσταντινούπολη!!! 

Η θλιβερή εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, το 1922

*Η αίθουσα κατάμεστη...

Η Νέα Ορεστιάδα, μου έδωσε την Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2018, μεγάλη χαρά, χάρη στην ευγενική πρόσκληση του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου της πόλης, να μιλήσω σε ειδική εκδήλωση με θέμα: «Η δραματική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922- Μια αφήγηση, ένας λυγμός, μια διεθνής ατιμία» υπό την αιγίδα του Δήμου.

Η αίθουσα του Δημοτικού Πολιτιστικού Πολυκέντρου ήταν κατάμεστη, ενώ υπήρχαν και όρθιοι. Παρέστησαν μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ.κ. Δαμασκηνός, οι βουλευτές Δημήτρης Ρίζος (ΣΥΡΙΖΑ) και Αναστάσιος Δημοσχάκης (ΝΔ) ο πρώην υφυπουργός Παιδείας Αλέξανδρος Δερμεντζόπουλος, ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Παρασκευάς Πατσουρίδης, ο αντιδήμαρχος Ορεστιάδας Χρήστος Ορμανλίδης, πρώην δήμαρχοι της πόλης, εκπρόσωποι της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, των στρατιωτικών αρχών και άλλοι επίσημοι.

Με την ευκαιρία αυτής της ομιλίας, παρέδωσα στον πρόεδρο του Μουσείου κ. Πασχάλη Μαυρίδη μια σπάνια καρτ ποστάλ της Αδριανούπολης, της Πρωτοχρονιάς του 1908 με ιδιόγραφες ευχές από τον τότε υπολοχαγό Στυλιανό Γονατά, που δρούσε με το ψευδώνυμο Στέργιος Γρηγορίου, οργανώνοντας τον υπόδουλο Ελληνισμό της Θράκης, μαζί με άλλους αξιωματικούς.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας υπήρξε χαρακτηριστική διάχυτη συγκίνηση… Άλλωστε στο ακροατήριο υπήρχαν πολλοί απόγονοι προσφύγων της Ανατολικής Θράκης,που έχουν μεγαλώσει με τις αφηγήσεις των δικών τους ανθρώπων, που έζησαν αυτό το δράμα του 1922.

Ακούσθηκαν επίσης τραγούδια από τα  μέλη της Ενόργανης Θρακικής Χορωδίας του Μουσείου.

Η ομιλία μου συνοδεύτηκε από προβολή ψηφιακών εικόνων, σχετικών με το θέμα.

(Οι φωτογραφίες της εκδήλωσης που ακολουθούν, είναι των Γρηγόρη Αζορίδη και Σταύρου Παπαθανάκη).

                                                 *Μια αφήγηση, ένας λυγμός, 

μια διεθνήςατιμία.  

*Ομιλία του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη

στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο 

της Νέας Ορεστιάδας.

Καλησπέρα σας

                Όταν κοιτάζουμε πέρα από τον ποταμό Έβρο, το βλέμμα μας ταξιδεύει σε μια αλησμόνητη πατρίδα. Την ελληνική Ανατολική Θράκη, από την οποία τα διεθνή συμφέροντα το 1922, ξερίζωσαν τον ελληνισμό με τις πανάρχαιες ρίζες. Η βίαιη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, που με σημερινούς όρους θα την χαρακτηρίζαμε στυγνή εθνοκάθαρση, δεν έπαψε να αποτελεί καταδικαστέα πρακτική της τακτικής των μεγάλων κρατών, που επιβάλουν τις θελήσεις τους όχι με βάση τους ηθικούς νόμους, αλλά τα ανομολόγητα συμφέροντά τους.

                Αυτή την εκκένωση, όπως την είδε και ο Τύπος της εποχής εκείνης, έχω την τιμή να σας αφηγηθώ σήμερα, χάρη στην ευγενική πρόσκληση του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου της Νέας Ορεστιάδας και της Περιφέρειάς της.

*Ο ομιλητής

Η εκκένωση της Αν. Θράκης το 1922: Φρικώδης…

*Η θλιβερή εκκένωση της Ανατολικής Θράκης

*Η μέγιστη αδικία εις βάρος της Θράκης

*Η λέξη φρίκη κυριαρχούσε στα ρεπορτάζ

*Από παντού αισχροκέρδεια

*Βροχή, λάσπη και χαλάζι

*Η «κηδεία» της Ανατολικής Θράκης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                «Η εικών των μετακινουμένων πληθυσμών είναι φρικώδης. Η βροχή πίπτει ραγδαία από διημέρου, καθιστώσα τας οδούς αδιαβάτους και ευρούσα όλους τους πληθυσμούς εν υπαίθρω». («Νέα Αλήθεια» 6 Οκτωβρίου 1922).  Αυτή είναι μια λιτή δημοσιογραφική ολιγόλογη περιγραφή του φοβερού δράματος, που έζησαν οι Ανατολικοθρακιώτες, όταν εκόντες άκοντες διατάχθηκαν να εκκενώσουν τις πανάρχαιες εστίες τους, στις οποίες άνθισε ο Ελληνισμός από τα προϊστορικά χρόνια.

                Το μεγάλο κακό άρχισε από τα Μουδανιά.  Ήδη η διάσκεψη των Μεγάλων Δυνάμεων στα Μουδανιά, Στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγράψει λίγες μέρες νωρίτερα την τύχη της Ανατολικής Θράκης. Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν. Στις 21 Σεπτεμβρίου 1922, ήδη η εφημερίδα «Πολιτεία» έγραφε ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε συνομιλία που είχε στο Λονδίνο με τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών λόρδο Κώρζον «επείσθη ότι η θυσία της Θράκης είναι μοιραία».

                Η Αθήνα ζούσε σε καθεστώς αλλοφροσύνης. Είχε προηγηθεί η Μικρασιατική Καταστροφή στα τέλη Αυγούστου 1922. Είχε εκραγεί η επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα. Η χώρα πλημμύρισε από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας. Οι επαναστάτες ετοιμάζονταν να δικάσουν τους υπαίτιους της τρομερής ήττας. Τα πάθη που προκάλεσε ο Εθνικός Διχασμός εξημμένα. Αυτή την ατμόσφαιρα θα επιχειρήσουμε να δούμε μέσα από τα δημοσιεύματα του Τύπου, όσο και αν η δημοσιογραφική κάλυψη της απώλειας της Ανατολικής Θράκης υπήρξε ελλειμματική.