Μια εξαφανισμένη ταινία για την απελευθέρωση της Δυτ. Θράκης

*Ο πολιτικός διοικητής της Δυτικής Θράκης Χαρίσιος Βαμβακάς στο χωριό Χιρκάς 

(σήμερα Κίρκη) κοντά στην Αλεξανδρούπολη.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Στις 22 Ιουλίου 1920, σε μια αίθουσα του υπουργείου Εξωτερικών προβλήθηκε στις 8 το βράδυ, μια κινηματογραφική ταινία μήκους πλέον των 1800 ποδών, που έδειχνε σκηνές από την κατάληψη της Δυτικής Θράκης από τα ελληνικά στρατεύματα, που εισέρχονταν στις θρακικές πόλεις και τις απελευθέρωναν μετά από Οθωμανικό ζυγό 600 περίπου ετών.

                Την σημαντική αυτή παράσταση τίμησε με την παρουσία του ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Πολίτης και όλο το προσωπικό του υπουργείου.

                Σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής εκείνης, στο φιλμ αυτό υπήρχαν σκηνές από την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή), το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) το Σουφλί το Διδυμότειχο και το Κάραγατς, καθώς και την καταστραφείσα από τους Βουλγάρους ελληνικότατη Μάκρη στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης. Υπήρχαν επίσης σκηνές από την αναχώρηση του επικεφαλής της Διασυμμαχικής Θράκης Γάλλου στρατηγού Σαρπύ μετά την παράδοση της εξουσίας στους Έλληνες, σκηνές από την επίσκεψη στη Θράκη του υπουργού Εσωτερικών Κωνσταντίνου Ρακτιβάν και σκηνές με τον Αρχηγό της Στρατιάς στρατηγό Ζυμβρακάκη και άλλους ανώτατους και ανώτερους αξιωματικούς. Επιπλέον, προβάλλονταν παρελάσεις προσκόπων, δοξολογίες, υποδοχές στρατευμάτων, ωραία τοπία της Θράκης κ.λπ.

*Ο λαός της Θράκης προπέμπει τον αποχωρούντα Γάλλο στρατηγό 

της Διασυμμαχικής Θράκης Σαρπύ

                Η προβολή ήταν επιτυχημένη. Η όλη διάρκειά της υπερέβαινε τη μία ώρα. Για το λόγο αυτό είχε αποφασισθεί να προβληθεί η ταινία στην πλατεία Συντάγματος και στο Ζάππειο.

*Η προβολή της ταινίας στην Αίγυπτο (1 Σεπτεμβρίου 1920)

                 Η ταινία αυτή όπως προκύπτει από δημοσίευμα της εφημερίδας "Ταχυδρόμος" της Αλεξάνδρειας προβλήθηκε και στην Αίγυπτο, όπου ανθούσε ακμαίος Ελληνισμός, τον Αύγουστο του 1920. Η προβολή έγινε στον κινηματογράφο "Ίρις" από τον κινηματογραφικό οίκο Βρατσάνου και Σία, με μέριμνα του στελέχους του Νικολαΐδη. Προβολή είχε κανονισθεί και στις πόλεις Τάντα, Ζαγαζίκ, Ισμαηλία, Σουέζ, Μανσούρα, Κάιρο και Πορτ Σάιντ.

                Αντίτυπα της ταινίας αυτής με γαλλικούς υποτίτλους εστάλησαν στην Ευρώπη, ενώ άρχισε η συγκέντρωση κινηματογραφικού υλικού από τις επιχειρήσεις απελευθέρωσης της Ανατολικής Θράκης και το περίφημο ταξίδι του βασιλέως Αλέξανδρου, που ακολουθούσε τα απελευθερωτικά στρατεύματα και εισήλθε θριαμβευτής στην Αδριανούπολη.

*Τραυματίες του 43ου Ευζωνικού Συντάγματος, νοσηλευόμενοι στο σημερινό Μέγαρο της Βουλής, που χώροι τότε είχαν μετατραπεί σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Οι τραυματίες αυτοί πήραν μέρος στη μάχη της γέφυρας του Έβρου, προ της Αδριανούπολης

                Σύμφωνα με δημοσιεύματα των εφημερίδων «Όλος ο ενθουσιασμός και η συγκίνησις των πληθυσμών, από τους οποίους δεν λείπουν ούτε οι Μουφτήδες ούτε άλλοι πρόκριτοι Τούρκοι, παραστατικώτατα εμφανίζονται. Ιδίως όπου εμφανίζονται οι αθάνατοι εύζωνοι, η κινηματογραφική ταινία αποδίδει σκηνάς αληθώς συγκινούντος ενθουσιασμού».  

*Η επιβεβαίωση. Από το 1919 φρόντιζαν να υπάρχει κινηματογραφικό υλικό από τη Θράκη (αρχείο Χρ. Χατζηπέμου)

Τι έγινε αυτή η ταινία;

                Σήμερα κανένας δεν γνωρίζει τι απέγινε αυτή η ιστορική ταινία, μοναδικό οπτικό ντοκουμέντο από τις υπέροχες και μοναδικές στιγμές που έζησε η Θράκη. Αν υπάρχουν έστω και σπαράγματα αυτής της ταινίας με μεμονωμένα κινηματογραφικά πλάνα. Τα γεγονότα που μεσολάβησαν, απότοκα του Διχασμού, οι εσωτερικές πολιτικές περιπέτειες, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατοχή, σκόρπισαν και εξαφάνισαν μεγάλο αριθμό αρχειακού υλικού κάθε είδους.

                Χάθηκαν πολύτιμα ντοκουμέντα, όπως για παράδειγμα το αρχείο του Παραρτήματος της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, που λειτούργησε για δύο χρόνια στην Αδριανούπολη και δημοσίευε διοικητικές πράξεις και αποφάσεις της Υπάτης Αρμοστείας Θράκης και της Διοίκησης Δυτικής Θράκης στη συνέχεια. Εξαφάνισαν από τα υπόγεια του κτιρίου της Ακαδημίας Αθηνών (που τότε το κτίριο υπάγονταν στο υπουργείο Παιδείας) τη χρυσή λάρνακα με τα οστά του Εθνομάρτυρα πρώην Πατριάρχη Κύριλλου Στ΄ που οι Τούρκοι τον κρέμασαν τον Απρίλιο του 1821 στην Αδριανούπολη.

Φαίνεται, πως κανένας κρατικός παράγοντας ή οργανισμός δεν μερίμνησε για να διαφυλαχθεί αυτό το υλικό και πολλά άλλα ιστορικά αντικείμενα της Θράκης. Αδιαφόρησαν ή έκλεψαν. Δεν έχει πλέον καμία σημασία. Παραμένει όμως η αιώνια θρακική μομφή.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΗ

*Αρχεία των εφημερίδων "Ακρόπολις", "Εμπρός", "Ελεύθερος Τύπος", "Πατρίς" Αθηνών, "Φως" Θεσσαλονίκης και "Ταχυδρόμος" Αλεξανδρείας, του  1920

*Σχετικά δημοσιεύματα για την προβολή της ταινίας απελευθέρωσης της Δυτικής Θράκης

Απόσπασμα της εφημερίδας ΦΩΣ της Θεσσαλονίκης με λεπτομερή περιγραφή των γεγονότων απελευθέρωσης του Σουφλίου. Από το απόσπασμα αυτό, φαίνεται πως υπήρχε κινηματογραφικό συνεργείο τις ιστορικές εκείνες ημέρες στη Θράκη.