Η Ξάνθη το 1913 εκλιπαρεί: Όχι στη βουλγαρική κατοχή

*Το καλλιγραφικό ψήφισμα προς τον βασιλέα Κωνσταντίνο

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Ξάνθη με ψηφίσματα του λαού της, προσπαθούσε έως την έσχατη ώρα της συμφωνίας στο Βουκουρέστι, αν αποφύγει την τραγική υποδούλωσή της στους ηττημένους Βουλγάρους του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου, το 1913. Ένα από τα ψηφίσματα, που δημοσιεύουμε εδώ, δείχνει την απελπισία του λαού της πόλης και των περιχώρων, μόλις άρχισαν να φτάσουν οι κακές ειδήσεις. Υπενθυμίζουμε ότι η Ξάνθη έζησε την απελευθέρωσή της από τον ελληνικό στρατό το 1913 σχετικά λίγες μέρες. Από τις νίκες των Βουλγάρων στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο του 1912 η Ξάνθη περιήλθε σε πρώτη φάση υπό Βουλγαρική κατοχή. 

                Φαίνεται πώς στην Ξάνθη τον Ιούλιο του 1913 έγιναν δύο πάνδημα συλλαλητήρια. Το ένα οργανώθηκε από το Δήμο της πόλης και το άλλο από επιτροπή κατοίκων. Το ψήφισμα της επιτροπής κατοίκων, εκπληκτικά καλλιγραφημένο, απευθύνθηκε στο Βασιλέα Κωνσταντίνο, που βρίσκονταν ακόμα στην Ανατολική Μακεδονία και ετοιμάζονταν να επιστρέψει στην Αθήνα λόγω της ανακωχής, που επέβαλλαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, ανακόπτοντας την ορμή του ελληνικού στρατού, ο οποίος προήλαυνε ακατανίκητος και με δυνάμεις να εισέλθει ακόμα και στη Σόφια.

                Το ψήφισμα του λαού της Ξάνθης, που οργάνωσε επιτροπή Ξανθιωτών στις 28 Ιουλίου 1913, είναι το ακόλουθο:

Ψήφισμα

Λαού Ξάνθης και περιχώρων

Προς την Α. Μεγαλειότητα τον

Βασιλέα Ημών Κωνσταντίνον τον ΙΒ΄

                Απέλπιδες και περίτρομοι επί τω απαισίω αγγέλματι της επαναφοράς της πλουσιωτάτης πλην δυστήνου και πολυπαθούς ημών επαρχίας υπό τον απαίσιον Βουλγαρικόν ζυγόν τον επί οκτάμηνον δηώσαντα, λεηλατήσαντα και τρομοκρατήσαντα αυτήν, του οποίου τα ίχνη πρόσφατα επί της περιουσίας, τιμής, εθνισμού, θρησκείας και ζωής ημών, συνήλθομεν σήμερον εις αυθόρμητον και πάνδημον συλλαλητήριον, Έλληνες και Μουσουλμάνοι, πόλεως και περιχώρων και ομοφώνως εψηφίσθη όπως παρακληθεί και πάλιν η Υμ. Μεγαλειότης ίνα επέμβη δραστηρίως και επιτύχη προσάρτησιν εις την Ελλάδα, στοιχείον προόδου και πολιτισμού.

                Εξαιτούντες έλεος παρά της Υμετ. Μεγαλειότητος επαναλαμβάνομεν ευσεβάστως ότι άλλως θέλομεν αναγκασθή να καταστρέψωμεν εκ θεμελίων την πόλιν και τας κωμοπόλεις μας παραδίδοντες αυτάς εις το πυρ ίνα μη μιανθώσιν εκ του παρά των απαισίων τυράννων, στιγμάτων του πολιτισμού και της ανθρωπότητος.

Εν Ξάνθη τη 28^η Ιουλίου 1913

Η Επιτροπή

Γ. Χεκίμογλους

Δυσανάγνωστη υπογραφή με την παλαιοτουρκική γραφή

Κ. Α. Ζερβουδάκης