Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Διδυμότειχο. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Διδυμότειχο. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου 2025

Αγωνιώδης έκκληση από το Διδυμότειχο προς το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής

 *Απόσπασμα της άγνωστης έως σήμερα επιστολής του 1944

 


*Ανέκδοτη ιστορική επιστολή

από το 81 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ

στις 6 Σεπτεμβρίου 1944.

*Πείνα στερήσεις και αθλιότης.

*Γύμνια και ανυποδησία.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Το Διδυμότειχο, είχε την τύχη να απελευθερωθεί πολύ νωρίτερα από άλλες πόλεις, από την Γερμανική Κατοχή. Απελευθερώθηκε με επίθεση δυνάμεων της Αντίστασης στις 29 Αυγούστου 1944! Οι Γερμανοί αποχωρώντας άφησαν πίσω τους στερήσεις και αθλιότητα.

         Τα γεγονότα εκείνων των ημερών ήταν άκρως σημαντικά. Το απόγευμα της προηγούμενης μέρας 28 Αυγούστου 1944 είχαν απελευθερωθεί οι Φέρες του Έβρου, όταν οι Γερμανοί κυκλώθηκαν από πλήθος λαού πολιτών και κυρίως νεολαίας. Αντιλαμβανόμενοι το μάταιο της συνέχισης ενός αγώνα που είχε αρχίσει να χάνεται, κάποιοι παραδόθηκαν αυτοβούλως.

          Στο Διδυμότειχο όμως, όπου υπήρχε σημαντική δύναμη Γερμανών χρειάστηκε να διεξαχθεί μάχη μεταξύ των ανταρτών της Αντίστασης και των ναζιστών, που αρνήθηκαν να παραδοθούν, όταν τους πρότεινε ο μητροπολίτης Ιωακείμ (κατά κόσμον Σιγαλές) και επιτροπή προκρίτων. Στο Διδυμότειχο και τα πέριξ, υπήρχε το 81ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με καπετάνιο τον Βαγγέλη Κασάπη- Κρίτωνα (σ.σ. το 81ο Σύνταγμα υπήρχε και προ του πολέμου στον Έβρο και έτσι οι Ελασίτες ονόμασαν τις δυνάμεις τους 81ο Σύνταγμα Πεζικού για λόγους ιστορικούς). Οι αντάρτες κύκλωσαν την πόλη από το βράδυ της προηγούμενης μέρας.

          Οι συγκρούσεις πήραν έκταση και στην περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού, που βρίσκεται έξω από την πόλη.  Η μάχη κράτησε έως τη 1 μ.μ. Οι Γερμανοί που επιβίωσαν, αποπειράθηκαν να διασχίσουν τον κάμπο και να φτάσουν στο ποταμό Έβρο για να περάσουν στην Τουρκία.  Οι νεκροί και οι πνιγμένοι, υπερέβησαν τους 30.

Οι αντάρτες είχαν 4 νεκρούς και 7 ελαφρά τραυματίες. Νεκροί ήταν οι Γουρίδης Σταύρος (Μπάμπης) από την Ορεστιάδα, στρατιωτικός του 1ου λόχου, Πολυσίδης Βαγγέλης (Βάγγος) διμοιρίτης από τους Πετράδες, Γκαρούδης Βαΐτσης εφεδροελασίτης από το Ελληνοχώρι και Μπακλαβάρας Λευτέρης από το Σουφλί.

 Τραυματίες ήταν οι Στεφάνου Χρίστος από το Σουφλί, Κόνσουλας Δημήτριος από την Κορνοφωλιά, Καρπούζας Χαράλαμπος από το Σουφλί, Δελημπαλτάς Γιώργος από το Διδυμότειχο, Τότιας Κωνσταντίνος από το Σουφλί, Σταματόπουλος Παύλος από το Χειμώνιο και  Γκίντσογλου Κώστας από το Διδυμότειχο. Η κηδεία των φονευθέντων υπήρξε πάνδημη. Αλλά και οι Γερμανοί θάφτηκαν. Οι τάφοι τους υπήρχαν σε ειδικό χώρο, δίπλα στο νεκροταφείο Διδυμοτείχου.

Η 29η Αυγούστου 1944 ημέρα Τρίτη, ήταν η μέρα της λευτεριάς για το Διδυμότειχο. Αμέσως μετά τη φυγή των Γερμανών τελέσθηκε δοξολογία στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, εκεί κοντά, που ήταν το στρατηγείο των ανταρτών, σε ένα ακραίο καφενείο στις παρυφές της πόλης.. Μετά τη δοξολογία έγιναν στην πλατεία ομιλίες από τον εξώστη του σχεδόν μοναδικού τότε υψηλού οικήματος του αρτοποιού Παναγιώτη Ψωμά, στις οποίες αριθμητικά υπερτερούσαν οι ομιλητές του ΚΚΕ.

*Η γιορτή της απελευθέρωσης στο Διδυμότειχο. Ο επικεφαλής του ΕΑΜ Μιχάλης Παρασχίδης και ο υπεύθυνος Λαϊκής Ασφάλειας Ανέστης Τάσιογλου

 Η απελευθέρωση του Διδυμοτείχου, επισφραγίσθηκε με παρέλαση ανταρτών στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και με μια παλλαϊκή γιορτή στο γήπεδο, όπου συνέρρευσε ο κόσμος, για να παραστεί στην έπαρση της ελληνικής σημαίας.

Στις 31 Αυγούστου 1944, έγινε η κηδεία των Ελασιτών που σκοτώθηκαν στη μάχη απελευθέρωσης του Διδυμοτείχου. Η νεκρώσιμη τελετή έγινε στην πλατεία, αλλά την ώρα που ο Ιωακείμ διάβαζε το Ευαγγέλιο, ακούσθηκε ο βόμβος ενός αεροπλάνου. Αμέσως… διαλύθηκε η κηδεία, γιατί όλοι έσπευσαν να καλυφθούν!!! Ατάραχος έμεινε μόνο ο μητροπολίτης Διδυμοτείχου με το Ευαγγέλιο ανά χείρας. Το βράδυ μίλησε στην πλατεία ο «συναγωνιστής Λάμπρος» (Λάμπρος Κανακαρίδης) στέλεχος του ΚΚΕ. Την ώρα που μιλούσε, του έδωσαν ένα σημείωμα ότι οι Γερμανοί ξεκίνησαν από την Αλεξανδρούπολη και κατευθύνονται προς το Διδυμότειχο. Έπεσε πανικός και διαλύθηκε η ομιλία του κομμουνιστικού στελέχους. Και στις επόμενες μέρες συνεχίζονταν οι ομιλίες από στελέχη του ΚΚΕ.

 Έτσι στις 6 Σεπτεμβρίου μίλησαν ο γραμματέας της περιφερειακής οργάνωσης Αγαμέμνων Βασιλείου τέως πρόεδρος Πρωτοδικών Έβρου, και οι δύο δικηγόροι Μιχάλης Παρασχίδης (κατά την Κατοχή γραμματέας Αχτιδικής Επιτροπής του ΚΚΕ) και Παναγιώτης Τζεβελέκης για τη σημασία της ψήφου και τον τρόπο εκλογής μελών του Λαϊκού Συμβουλίου της Αυτοδιοίκησης.

*Βούλγαροι αντάρτες της ομάδας Βασίλ Λέφσκι  φωτογραφημένοι στο Διδυμότειχο

Στις 14 Σεπτεμβρίου επανήλθε στη Διδυμότειχο  ο συνταγματάρχης του ΕΛΑΣ Κρίτων (Βαγγέλης Κασάπης) συνοδευόμενος από τέσσερις Βούλγαρους αξιωματούχους και μίλησε στην πλατεία της Δημαρχίας. Στις 23 Σεπτεμβρίου κατέφθασε στο Διδυμότειχο και ο Βούλγαρος συνταγματάρχης Γκεμιτζήεφ, ο οποίος μίλησε για διεθνοποίηση της Μακεδονίας- Θράκης!!!

*Τα γραμματόσημα της Αυτοδιοίκησης Έβρου ΕΑΜ- ΕΛΑΣ τιμολογημενα σε... λέβα

Αυτή με λίγα λόγια ήταν η κατάσταση στο Διδυμότειχο, που απελευθερώθηκε, αλλά ελληνική κυβέρνηση δεν υπήρχε. Ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, μπήκε στην Αθήνα στις 13 Οκτωβρίου 1944. Εκπρόσωποι της ελληνικής κυβέρνησης πρέπει να έφτασαν στο Διδυμότειχο ίσως τον Απρίλιο του 1945. Έως τότε υπήρχε η λεγόμενη Αυτοδιοίκηση Έβρου ΕΑΜ- ΕΛΑΣ, που είχε κυκλοφορήσει ελληνικά γραμματόσημα με δική της επισήμανση και τιμολόγηση σε… λέβα!!! Επίσης είχαν ελέγξει όλα τα διαθέσιμα τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, τα οποία διένειμαν με δελτία.

Η κατάσταση όμως ήταν τραγική τις μέρες της απελευθέρωσης. Παντού στερήσεις… Ανείπωτη αθλιότητα…

 

 

Η ανέκδοτη επιστολή του 81ου Συντάγματος Πεζικού προς το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής

 

 

Η κατάσταση φαίνεται πως έγινε άκρως πιεστική στο Διδυμότειχο και σε όλο τον νομό Έβρου… Μοναδική συγκροτημένη αρχή ήταν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Έτσι αποφασίστηκε να στραφούν προς το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής στο Κάιρο, για ανθρωπιστική βοήθεια. Στρατιωτική βοήθεια ήδη είχε φτάσει νωρίτερα, με πλοίο, που ξεφόρτωσε τα όπλα στις εκβολές του ποταμού Έβρου. 

Υπενθυμίζεται ότι η γνωστή συμφωνία της Καζέρτας είχε υπογραφεί αργότερα στις 26 Σεπτεμβρίου 1944. Οι όροι της συμφωνίας αυτής, όριζαν ότι όλες οι ανταρτικές δυνάμεις που δρούσαν στην Ελλάδα, θα υπάγονταν στις διαταγές της ελληνικής κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, η οποία στη συνέχεια θα τις έθετε υπό τις διαταγές του στρατηγού Ρ. Σκόμπυ, που θα ηγούνταν των βρετανικών απελευθερωτικών δυνάμεων στην Ελλάδα. Οι στρατιωτικοί ηγέτες του ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) και του ΕΔΕΣ (Ζέρβας) αναλάμβαναν την υποχρέωση να απαγορεύσουν στις ανταρτικές μονάδες, οποιαδήποτε δράση, που θα απέβλεπε στην κατάληψη της εξουσίας.

Η αδημοσίευτη επιστολή από το Διδυμότειχο, που έχει ημερομηνία 6 Σεπτεμβρίου 1944, είναι καλογραμμένη και σε άπταιστη καθαρεύουσα, που σημαίνει ότι θα είχε γραφεί από εγγράμματο άτομο. Δεν αποκλείεται συντάκτης να ήταν ο επικεφαλής του ΕΑΜ Διδυμοτείχου Μιχάλης Παρασχίδης. Δεν γνωρίζουμε…

Δεν παύει όμως να αποτελεί ιστορικό ντοκουμέντο για την κατάσταση που επικρατούσε στο Διδυμότειχο της απελευθέρωσης. Η επιστολή βρέθηκε στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία (συλλογή Vlanton) και είναι η ακόλουθη:

 

Ε.Λ.Α.Σ.                                  Εν Διδυμοτείχω τη 6 Σεπτεμβρίου 1944 

------

81 Σύνταγμα Πεζικού

-----------

Π ρ ο ς

Το Στρατηγείον Μέσης Ανατολής

 

Έχομε την τιμήν να γνωρίσωμεν Υμίν ότι κατόπιν 7ημέρων επιθετικών επιχειρήσεων του 81 Συντάγματος Πεζικού, τη ενεργώ συμπράξει και ολοκλήρου του Λαού, ο Νομός Έβρου κατώρθωσε να απελευθερωθή  από τον βάρβαρον φασιστικόν ζυγόν.-

Η ελευθερία όμως αύτη ευρίσκει τον ηρωικόν Λαόν του Έβρου εις ελεεινήν και αθλίαν κατάστασιν.-

Άπαντα τα γεωργικά προϊόντα του έχουν διαρπαγεί ή καταστραφή υπό του κατακτητού. Ο τόπος έχει τελείως αποστραγγισθή.-

Πείνα στερήσεις και άλιωτης μαστίζουν τον λαόν.-

Γύμνια και ανυποδησία αυξάνουν έτι περισσότερον τα δεινά του, και μάλιστα εις τα πρόθυρα του χειμώνος.-

Όλαι αι λαϊκαί τάξεις ευρίσκονται εις οικτράν κατάστασιν προ παντός δε οι πρόσφυγες και οι τελείως άποροι. Οι υπάλληλοι ωσαύτως λόγω του εξευτελισμού του ελληνικού χαρτονομίσματος δεν δύνανται να προμηθευθούν σχεδόν τίποτε εκ των αναγκαιούντων αυτοίς ειδών και διατελούν ως εκ τούτου, εις αληθινήν απόγνωσιν.-

Εις επίμετρον αι τελευταίαι πολεμικαί επιχειρήσεις πολλαπλασίασαν τας συμφοράς του λαού του Έβρου.-

Λυσσών ο κατακτητής εξ αιτίας των κτυπημάτων άτινα εδέχετο κατά την διάρκειαν των επιθετικών ενεργειών μας, έκαυσε και κατέστρεψε παν ό,τι ηδύνατο εις σημείον ώστε ο λαός να ευρίσκεται σήμερον εις αληθώς δεινήν θέσιν.-

Συμφορά και ερήμωσις έχει απλωθεί απ άκρου εις άκρον του Νομού μας.-

Το ν’ αντιμετωπισθούν αι άμεσαι αυταί και επιτακτικαί ανάγκαι του τόπου μας με μόνας τας ιδίας του δυνάμεις άνευ της υμετέρας πολυτίμου συνδρομής, είναι πάντι αδύνατον.-

Έχομεν πεποίθησιν ότι οι ηρωικοί Σύμμαχοί μας μετά των οποίων διεξάγομεν σκληρόν αγώνα κατά του κοινού εχθρού, θα ευαρεστηθώσι να έλθωσιν όσον το δυνατόν τάχιστα  αρωγοί προς τον σκληρώς δοκιμασθέντα και αναξιοπαθούντα σήμερον Λαόν του Έβρου, ίνα τω παράσχωσι την δέουσαν ενίσχυσιν  και ανακούφισιν εκ των δεινών του.-

Οι κάτοικοι του νομού Έβρου ανερχόμεναι εις 150.000 ψυχάς έχουσιν άμεσον ανάγκην ιδίως

α) τροφίμων ήτοι αλεύρων, ελαίου, βουτύρου, σάπωνος, ορύζης, ζυμαρικών, οσπρίων και παντός άλλου απαραιτήτου δια την συντήρησιν είδους,

β) γάλακτος δια τα παιδιά,

γ) φαρμάκων,

δ) πετρελαίου και βενζίνης και

ε) ιματισμού και υποδήσεως,-

 Υποβάλλομεν όθεν θερμοτάτην έκκλησιν προς Υμάς όπως ευαρεστούμενοι, προς σωτηρίαν του μετά σκληράν πάλην  απελευθερωθέντος λαού του Έβρου και προς επούλωσιν των κατά την διάρκειαν του πολέμου προξενηθεισών πληγών του, μεριμνήσετε και αποσταλώσι το ταχύτερον ανάλογοι ποσότητες, εκ των ανωτέρων ειδών άνευ της παροχής των οποίων ο νομός Έβρου, αν και ελεύθερος, επαπειλείται από καταστροφήν.-

Το 81 Σύνταγμα Πεζικού

*Αυτά που ζητούσε το 81ο Σύνταγμα Πεζικού από το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής

Δεν γνωρίζουμε αν το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής ανταποκρίθηκε σ’ αυτήν την αγωνιώδη έκκληση και έστειλε ανθρωπιστική βοήθεια στον νομό Έβρου. Εκεί πάντως, άρχισαν να μπαίνουν αφανώς σε λειτουργία οι διαδικασίες του μεγάλου σπαραγμού που τα επόμενα χρόνια βύθισε την Ελλάδα στο αίμα και την απελπισία. Πρώτη και άμεση ενέργεια με εντολή του ΚΚΕ, ήταν αμέσως μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945) να κρυφτούν όπλα στα ορεινά, βορειοδυτικά της Κορνοφωλιάς… Τραγικά χρόνια…

*Από τις μέρες της Αυτοδιοίκησης Έβρου ΕΑΜ- ΕΛΑΣ Νοσοκόμες του παλαιού νοσοκομείου Διδυμοτείχου με μαχητή του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ
 


Εκλογές για Λαϊκή Επιτροπή

 

          Εν τω μεταξύ συνέβαιναν και άλλα σημαντικά γεγονότα σύμφωνα με τις αναφορές των Αμερικανών.

           Στα έγγραφα της συλλογής Vlanton, υπάρχει έγγραφο με ημερομηνία λήψης της πληροφορίας 6 Σεπτεμβρίου 1994, στο οποία γνωστοποιείται ότι στον νομό Έβρου «οι ηγέτες του EAΜ στον Έβρο, ως επί το πλείστον κομμουνιστές, υποστηρίζουν μια «λαϊκή δημοκρατία». Την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου (οι Γερμανοί είχαν εκδιωχθεί μέχρι τις 6 Σεπτεμβρίου) είχε προγραμματιστεί ότι αυτός ο λαός θα εξέλεγε «διοικητικά όργανα σε χωριά και πόλεις σε όλη την απελευθερωμένη περιοχή», η οποία περιελάμβανε όλο τον υπό γερμανική κατοχή Έβρο».

          Δηλαδή θα εξέλεγε την λεγόμενη Λαϊκή Επιτροπή, που θα την αποτελούσαν 5-15 άνδρες ή γυναίκες της πόλης ή του χωριού. Αυτή θα είναι η ανώτατη αρχή, υπεύθυνη για κάθε διοικητική δραστηριότητα και θα έχει την εποπτεία και τον έλεγχο κάθε δραστηριότητας της πόλης. Θα πρέπει να υποβάλλει έκθεση στον λαό κάθε μήνα. Ο λαός έχει το δικαίωμα να ανακαλέσει οποιοδήποτε μέλος αυτής (και οποιασδήποτε άλλης) επιτροπής. Κάθε  μέλος της Λαϊκής Επιτροπής θα  μπορούσε να παραπεμφθεί ενώπιον του Λαϊκού Δικαστηρίου για οποιοδήποτε πλημμέλημα τυχόν θα διέπραττε.

          Τα Λαϊκά Δικαστήρια, θα εκλέγονται από τον λαό και θα ενεργούν ως δικαστικά όργανα του λαού. Στις οι αποφάσεις τους θα μπορούν να ασκηθούν έφεση στον λαό απευθείας.

          Μια ομάδα δικηγόρων εργάζονταν εκείνες τις μέρες επάνω σε ένα σύνολο κανόνων και νόμων, που θα ακολουθούνταν από τα λαϊκά δικαστήρια, με προβλέψεις κυρώσεων για την παραβίασή τους. 

        Η Λαϊκή Ασφάλεια ή Αστυνομία,  είναι αυτή που θα εκτελεί τις εντολές της Λαϊκής Επιτροπής και του λαϊκού δικαστηρίου. Θα υπάρχει Εκπαιδευτική Επιτροπή, για την επίβλεψη των σχολείων και της εκπαιδευτικής, και θρησκευτικής προπαγάνδας. 

        Επίσης θα υπάρχει και Επιτροπή Θρησκευμάτων, για τη φροντίδα των εκκλησιών και της θρησκευτικής δραστηριότητας. Θα κατευθύνει και θα προωθεί την καλύτερη κατανόηση των καθηκόντων της θρησκευτικής εκπαίδευσης. 

        Την ίδια ημέρα, δηλαδή στις 10 Σεπτεμβρίου, προβλέπονταν επίσης η εκλογή αντιπροσώπων από κάθε πόλη ή χωριό για μια Γενική Συνέλευση για την κυβέρνηση της Ελληνικής Εθνικής Κυβέρνησης (η πηγή προσθέτει- σημείωναν οι Αμερικανοί στην αναφορά τους- ότι οι εντολές για την εκλογή αυτών των αντιπροσώπων έφτασαν στους ηγέτες του ΕΑΜ στον Έβρο πριν από την ανακοίνωση της Ενωμένης Εθνικής Κυβέρνησης της Ελλάδας. Δηλαδή οι ηγέτες του ΕΑΜ στον Έβρο τα γνώριζαν πριν το επίσημο ΕΑΜ ενταχθεί στην ελληνική κυβέρνηση στην εξορία). Κάθε άνδρας ή γυναίκα άνω των 17 ετών (ενδεχομένως των 18) έχει το δικαίωμα να ψηφίσει. Κάθε άνδρας ή γυναίκα άνω των 2Ο είναι επιλέξιμος για οποιοδήποτε αξίωμα. Στο Κάιρο όπου έφθασαν τελικά αυτές οι πληροφορίες στις 26 Σεπτεμβρίου 1944οι Αμερικανοί σημείωσαν ότι  αυτό το σχέδιο περί των επιτροπών πόλεων και χωριών αντιστοιχούσε σχεδόν ακριβώς με τα σχέδια για την τοπική αυτοδιοίκηση, που σκιαγράφησε το EAM στον παράνομο Τύπο κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου του 1943!!! 

        Πολλά πράγματα δεν γνωρίζουμε για αυτές τις εκλογές. Ωστόσο από ένα έγγραφο, που έφτασε στο Κάιρο στις 30 Σεπτεμβρίου, πληροφορούμαστε ότι οι Αμερικανοί πράκτορες σχημάτισαν την εντύπωση ότι «οι ακραίοι αριστεροί ηγέτες του ΕΛΑΣ» δεν ήταν ευχαριστημένοι με τα αποτελέσματα των εκλογών στον Έβρο. «Η πλειοψηφία των εκλεγμένων ήταν δημοκράτες", έλεγαν. Οι εξτρεμιστές προσπαθούν απεγνωσμένα να κρατήσουν τον έλεγχο. Υπάρχουν φήμες (σ.σ. μεταξύ τους) ότι ορισμένοι από τους γνωστούς δημοκράτες είναι μαύροι αντιδραστικοί και ότι ορισμένοι από αυτούς που έχουν εκλεγεί προσπαθούν να σαμποτάρουν τον αγώνα του λαού για τη νέα τάξη. Ισχυρίζονται ότι είναι οι σωτήρες της Ελλάδας, της Ευρώπης και του κόσμου. Ανοιχτά εξακολουθούν να υποστηρίζουν τη Λαϊκή Δημοκρατία, αλλά στην πραγματικότητα είναι «αδίστακτοι». Η πλειοψηφία του λαού είναι συντηρητικοί δημοκράτες. Η μόνη ελπίδα του λαού έγκειται στην πλήρη απελευθέρωση της Ελλάδας και την άφιξη συμμαχικών δυνάμεων» έγραφαν οι Αμερικανοί. Είχε ήδη υπογραφεί η συμφωνία της Καζέρτας. 

        Στις 2 Οκτωβρίου 1944 στην Νέα Βύσσα, η φρουρά του ΕΛΑΣ συνέλαβε έξι πολίτες, μερικοί από τους οποίους ήταν νεοεκλεγέντες αξιωματούχοι. Ο λόγος της σύλληψης φαίνονταν να είναι, ότι μιλούσαν κατά του νέου καθεστώτος. Το ίδιο συνέβαινε και σε άλλες πόλεις. Εν τω μεταξύ το σφυροδρέπανο και η ρωσική σημαία βρίσκονταν παντού σε τοίχους και επίσημα κτίρια του νομού Έβρου. Ο ΕΛΑΣ άρχισε να έχει πολλά βουλγαρικά τουφέκια και άφθονα πυρομαχικά. Οι άνδρες του ήταν καλύτερα ντυμένοι από ό,τι ήταν πριν και όλοι φορούσαν γερμανικές στολές (που εγκατέλειψαν οι Γερμανοί κατά τη φυγή τους) με μόνα αλλαγμένα τα διακριτικά του πηλικίου. Τότε δηλαδή προς τα μέσα του φθινοπώρου 1944, υπολογίζονταν ότι οι ένοπλοι άνδρες του ΕΛΑΣ, έφταναν τις 5.000.

 

 Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΗ

Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ, Συλλογή Vlanton (ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ)

 

Σάββατο 17 Μαΐου 2025

Το κλίμα στην Αδριανούπολη λίγο πριν από την απελευθέρωση του 1920.

*Ο Γεώργιος Τσαγρής


 

 

*Ανέκδοτες πληροφορίες

*Ο άτυχος Γεώργιος Τσαγρής

*Οι Γάλλοι ήθελαν προτεκτοράτο

 

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Γεώργιος Τσαγρής, έφεδρος υπίατρος το 1920, κατά την εποχή δηλαδή της απελευθέρωσης της Θράκης υπηρετούσε αποσπασμένος στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, στην Αδριανούπολη. Εκτός από τα κύρια καθήκοντα του για την περίθαλψη ασθενών και παροχή φαρμάκων ενημέρωνε κρυφά και τις ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις για την κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή όπου υπηρετούσε. Επιπλέον στήριξε αποφασιστικά τον Μητροπολίτη Πολύκαρπο ενόψει της εισόδου του ελληνικού στρατού στην Αδριανούπολη, τον Ιούλιο του 1920.

               Ο Απρίλιος εκείνης της χρονιάς παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Είχε αρχίσει με διακήρυξη του Τούρκου συνταγματάρχη Τζαφέρ Ταγιάρ, ότι κηρύσσει την ανεξαρτησία της Θράκης και δεν αναγνωρίζει πλέον την κυβέρνηση του σουλτάνου, η οποία είχε υπογράψει της ανακωχή με τους συμμάχους της Αντάντ.

               Στις 11 Απριλίου όμως, οι ειδήσεις, έδιναν  σάρκα και οστά στα όνειρα των Θρακών. Η Συνδιάσκεψη των πρωθυπουργών στο Σαν Ρέμο, συζήτησε και καθόρισε τα σύνορα των ευρωπαϊκών εδαφών της Τουρκίας. Σε επίσημη ανακοίνωση, η Ελλάδα έπαιρνε ολόκληρη τη Θράκη έως τη γραμμή της Τσατάλτζας καθώς και την Χερσόνησο της Καλλίπολης, η οποία θα αποτελούσε μέρος της κυριαρχίας της, αλλά θα τελούσε υπό τον έλεγχο της Διεθνούς Επιτροπής των Δαρδανελίων. Στην Κωνσταντινούπολη εγκαταστάθηκαν Ύπατοι Αρμοστές των Συμμαχικών Δυνάμεων.

               Στη φάση αυτή ο ρόλος του Τσαγρή, φαίνεται τώρα από σημειώματά του, που βρέθηκαν σε διάφορες καίριες υπηρεσίας και θα αναπτυχθούν παρακάτω.

Ο Γεώργιος Τσαγρής γεννήθηκε στο χωριό Βισταγή του Ρεθύμνου και σταδιοδρόμησε σαν γιατρός.  Έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην απελευθέρωση της Αδριανούπολης τον Ιούλιο του 1920 μαζί με τον Μητροπολίτη Πολύκαρπο Μετά την απελευθέρωση της Θράκης εξελέγη βουλευτής Αδριανούπολης, την 1η Νοεμβρίου 1920. Τον φοβερό Οκτώβριο του 1922 όταν εκδιώχθηκε ο Ελληνισμός από τα εδάφη της Ανατολικής Θράκης, ο Τσαγρής μαζί με τους άλλους Θράκες βουλευτές είχε κινηθεί και αυτός σε διάφορες ενέργειες για να προληφθεί αυτή η απώλεια. Είχε αγαπήσει τη Θράκη…

 Επανεξελέγη βουλευτής Ρεθύμνης το 1923- 1925. Διορίσθηκε νομάρχης Ρεθύμνου το 1941.

Υπήρξεν όμως άτυχος. Σκοτώθηκε από βομβαρδισμό των Γερμανών στις 22 Μαΐου 1941, κατά τη διάρκεια της μάχης της Κρήτης.

Δευτέρα 5 Ιουνίου 2023

Οι μαύρες μέρες της κατοχής του 1942, στο νομό Έβρου

*Τα δύο διακεκριμένα θύματα δολοφονιών στο νόμο Έβρου το 1942. 
Αριστερά ο νομάρχης  Ιωάννης Φραγκούλης, δεξιά ο δήμαρχος Σουφλίου Πασχάλης Νάνος. 





*Στοιχεία από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ


 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

 

               Η ζωή στο νομό Έβρου κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όπως και σε όλη την κατεχόμενη Ελλάδα, υπήρξε σκληρή και αδυσώπητη. Ο ακριτικός νομός, δεν παραδόθηκε από τους Χιτλερικούς κατακτητές στους Βουλγάρους, όπως συνέβη με τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης και τους νομούς της Ανατολικής Μακεδονίας.

               Ο νομός Έβρου παρέμεινε υπό τους Γερμανούς, που φυσικά είχαν τη στρατιωτική διοίκηση, αλλά η πολιτική διοίκηση, δηλαδή νομαρχία και δήμοι και κοινότητες, παρέμειναν σε ελληνικά χέρια. Η έδρα της νομαρχίας μεταφέρθηκε από την Αλεξανδρούπολη στο Διδυμότειχο. Η Αλεξανδρούπολη είχε παραχωρηθεί  στους Βουλγάρους. Οι κάτοικοι του νομού δεν δοκίμασαν μεγάλη πείνα, διότι η γεωργική παραγωγή σε σιτηρά και άλλα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα κάλυπταν τις ανάγκες του νομού και πολλές φορές γίνονταν και εξαγωγές σε άλλες περιοχές που πραγματικά υπέφεραν. Υπήρχαν μόνο ελλείψεις προϊόντων που δεν παράγονταν επιτοπίως. Π.χ. δεν υπήρχε ζάχαρη ή ελαιόλαδο, αλλά οι «γιαχανάδες» τα σησαμελαιοτριβεία παρήγαν άφθονο σησαμέλαιο ή σπορέλαιο από τους ηλίανθους.

               Στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία, έχουν διασωθεί έγγραφες αναφορές με πληροφορίες από την κατεχόμενη Ελλάδα, σταλμένες από την Ελληνική Υπηρεσία Πληροφοριών, που είχε συστήσει στο Κάιρο η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση. Τις αναφορές αυτές συνήθως υπέγραφαν οι πλοίαρχοι του Πολεμικού Ναυτικού Ν. Τσαγκάρης και Ε. Κορτέσης.

               Με βάση αυτές τις αναφορές και άλλες εγχώριες πηγές, μπορούμε σήμερα να ανασυστήσουμε κατά ένα μέρος την ατμόσφαιρα εκείνων των ημερών και ειδικά του έτους 1942, όταν άρχισε να γεννιέται η αντίδραση κατά την Γερμανών, αλλά και άλλες ενέργειες, που τρομοκράτησαν τον πληθυσμό.

*Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023

Βασιλεύς Αλέξανδρος: Πορεία νίκης και ελευθερίας από Σμύρνη, σε Πάνορμο, σε Ραιδεστό, σε Δεδέαγατς και Αδριανούπολη, το 1920.

*Ο βασιλεύς Αλέξανδρος παρακολουθεί από τον "Αβέρωφ" την απόβαση των ελληνικών δυνάμεων στη Ραιδεστό 


 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η μεγάλη περιοδεία, που έκανε στις αρχές του Ιουλίου 1920, ο βασιλεύς Αλέξανδρος ήταν μια αλησμόνητη πορεία νίκης και ελευθερίας. Ξεκίνησε από το Παλαιό Φάληρο επιβαίνοντας στο θρυλικό θωρηκτό «Αβέρωφ» πήγε μόνο στο λιμάνι της Σμύρνης, επισκέφθηκε τον αρχιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο στην Πάνορμο, παρέστη στην απόβαση απελευθέρωσης της Ραιδεστού, πήγε σε Αλεξανδρούπολη και Κομοτηνή και μέσω Διδυμοτείχου έφτασε στο Καραγάτς για να εισέλθει στην Αδριανούπολη, μια μέρα μετά την απελευθέρωσή της. Το έθνος ζούσε τότε μοναδικές και αλησμόνητες στιγμές σε όλα τα μέτωπα.

               Τον Ιούλιο του 1920 ο βασιλεύς Αλέξανδρος είχε πρόθεση να επισκεφθεί τη Σμύρνη και το Μικρασιατικό Μέτωπο. Από την πλευρά όμως των Μεγάλων Δυνάμεων διατυπώθηκαν αντιρρήσεις για την επίσκεψη αυτή. Η κυβέρνηση Βενιζέλου φαίνεται πώς θορυβήθηκε και αποφάσισε να μην γίνει η επίσκεψη αυτή, παρά το γεγονός ότι ο λαός της Σμύρνης  είχε αρχίσει προετοιμασίες για μεγάλη υποδοχή.

               Τελικά στις 10 μ.μ. στις 2 Ιουλίου ο Αλέξανδρος φορώντας στολή ναυάρχου πήγε στο Φάληρο και  επιβιβάσθηκε στο θωρηκτό «Αβέρωφ» για να αναχωρήσει. Τον συνόδευαν οι υπασπιστές του Σούτσος, Σκουμπουρδής, Μελάς και Σοφιανός, καθώς και ο αρχηγός του Στρατιωτικού του Οίκου στρατηγός Κόρακας.

               Στην πλατεία του Φαλήρου ο κόσμος τον χειροκρότησε και ζητωκραύγαζε:

-Και στην Πόλη!!!

Στις 4 Ιουλίου έκπληκτος ο λαός διάβαζε στις εφημερίδες ότι οι Βούλγαροι κομιτατζήδες συνέχιζαν στην Θράκη τις εγκληματικές τους δραστηριότητες εις βάρος των Ελλήνων, παρά την παρουσία εκεί ελληνικού στρατού.

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2022

Ο ευπατρίδης Ευγένιος Ευγενίδης- Εθνικός ευεργέτης γεννημένος στο Διδυμότειχο

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

https://www.kathimerini.gr/culture/562191808/o-eypatridis-eygenios-eygenidis/

*Ο Ευγένιος Ευγενίδης δραστηριοποιήθηκε οικονομικά στην Κωνσταντινούπολη, έπειτα στον Πειραιά, στο Κέιπ Τάουν, στο Μπουένος Άιρες, στη Γένοβα, στο Βεβέ της Ελβετίας και πάλι στον Πειραιά.

 

              



*140 χρόνια συμπληρώνονται φέτος

από τη γέννηση του μεγάλου εθνικού ευεργέτη 

*Η ζωή και το έργο του

 

 


Γράφει η κ. ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΑΡΡΑ

 


Ο ελληνικός ευεργετισμός, ένα μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο, έκανε την εμφάνισή του πριν από την Ελληνική Επανάσταση, τότε που άρχισε να κυοφορείται η ιδέα της Εθνικής Ανεξαρτησίας, και συνεχίστηκε δυναμικά στα χρόνια της συγκρότησης του ελληνικού κράτους. Αποτελεί δε μια σημαντική σελίδα της κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας της Ελλάδος από τα μέσα του 19ου αιώνα έως τα μέσα του 20ού.

Ο εθνικός ευεργέτης Ευγένιος Ευγενίδης, του Αγάπιου και της Χαρίκλειας, το γένος Αφεντάκη, γεννήθηκε στο Διδυμότειχο της Ανατολικής Θράκης (σ.σ. αυτό είναι μεγάλο λάθος, γιατί όλοι γνωρίζουμε πού βρίσκεται το Διδυμότειχο) στις 22 Δεκεμβρίου 1882. Ο πατέρας του, ανώτατος δικαστικός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του έδωσε από νεαρή ηλικία τα βασικά εφόδια μιας ευρείας ανθρωπιστικής παιδείας. Με την ολοκλήρωση της βασικής του εκπαίδευσης μετέβη στην Κωνσταντινούπολη και φοίτησε στην Αμερικανική Ροβέρτειο Σχολή. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του εργάστηκε για τρία χρόνια στον εμπορικό Οίκο «Doro’s Brothers» και αργότερα στο Ναυτικό Πρακτορείο «Reppen», του οποίου τη διεύθυνση ανέλαβε δύο χρόνια μετά.

Χάρη στην οξυδέρκεια και τη διορατικότητα που τον χαρακτήριζε γίνεται συνεταίρος στο πρακτορείο «Reppen», και αρχίζει να ασχολείται εντατικά με την εισαγωγή ξυλείας στην Κωνσταντινούπολη. Αντιλαμβανόμενος δε την ανάγκη για μεταφορικά μέσα, κατασκευάζει 24 φορτηγίδες σε δικό του ναυπηγείο στον Κεράτιο Κόλπο, προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανάγκες της αγοράς. Αυτή του η επαγγελματική επιλογή τον φέρνει σε επαφή με μία από τις μεγαλύτερες ναυπηγικές και εφοπλιστικές εταιρείες, την Brostrom Concern, μια γνωριμία που θα διευρύνει την επαγγελματική δραστηριότητά του στη ναυτιλία, αναλαμβάνοντας την οργάνωση της γραμμής Βόρεια Ευρώπη – Εγγύς Ανατολή, με την ίδρυση το 1907 του «Σκανδιναβικού Πρακτορείου Εγγύς Ανατολής».

Μια σειρά από επιτυχείς επαγγελματικές επενδύσεις κατέστησαν τον Ευγένιο Ευγενίδη έναν από τους σημαντικότερους οικονομικούς παράγοντες της Κωνσταντινούπολης πριν από τα τραγικά γεγονότα του 1922, όταν με χιλιάδες ομοεθνείς του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την «εστία» του και να εγκατασταθεί στην Ελλάδα. Εκεί, σε ηλικία 40 ετών, έχοντας το πλεονέκτημα της προηγούμενης επιτυχίας του και έναν ευρύ κύκλο γνωριμιών, ξεκινάει τον δεύτερο κύκλο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας, με έδρα το λιμάνι του Πειραιά, και διευρύνει τον κύκλο εργασιών του πέρα από την εμπορία ξυλείας, με την πρακτόρευση της Σουηδικής Ανατολικής Γραμμής (SOL).

*Διδυμότειχο: Η γενέτειρα του Ευγένιου Ευγενίδη

Το Πρακτορείο αναπτύσσεται σημαντικά και γίνεται υπόδειγμα πρακτόρευσης όλης της Μεσογείου, καθώς σύντομα οι δραστηριότητες της εταιρείας επεκτείνονται στην ανατολική ακτή της Νοτίου Αμερικής και στη Νότιο Αφρική. Η επιτυχία του Πρακτορείου Εγγύς Ανατολής δίνει τέτοια ώθηση στο εμπόριο και τις μεταφορές, ώστε καθίσταται αναγκαία η αύξηση του στόλου της εταιρείας SOL.

Παράλληλα, ο Ευγένιος Ευγενίδης γίνεται αρωγός ανάπτυξης διμερών σχέσεων της Ελλάδας με τις Σκανδιναβικές και Βαλτικές χώρες, κάτι που αποτέλεσε εφαλτήριο για τη δυναμική ανάπτυξη του εμπορίου της Εγγύς Ανατολής με τη Σκανδιναβία, στο οποίο και ηγήθηκε. Αποτέλεσμα αυτής του της ικανότητας και διαχειριστικής του δραστηριότητας ήταν η ίδρυση δύο γραμμών σύνδεσης της Ελλάδας με την Πολωνία και τη Φινλανδία.

Παράλληλα με τις λοιπές επιχειρηματικές του δραστηριότητες, το 1937 αγοράζει το πλοίο Α/Π «Αργώ», με ελληνική σημαία, ξεκινώντας τη δράση του στον χώρο του εφοπλισμού. Το πλοίο αυτό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βυθίστηκε στο Κέιπ Τάουν από γερμανικό υποβρύχιο.

*Το Ιδρυμα Ευγενίου Ευγενίδου έχει σκοπό τη «συμβολή στην εκπαίδευση των νέων Ελλήνων εν τω τεχνικώ και επιστημονικώ πεδίω».

 

Η γερμανική εισβολή

 

Με τη γερμανική εισβολή στη χώρα μας μεταφέρει εκτός Ελλάδος τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, αρχικά στην Αίγυπτο και στη Νότιο Αφρική. Από το Κέιπ Τάουν όπου εγκαθίσταται, λειτουργεί τακτική γραμμή με τη Νότιο Αμερική. Στη συνέχεια μετακομίζει στο Μπουένος Άιρες, όπου συνεχίζει, καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, τη διαχείριση των πλοίων του Σουηδικού Εφοπλιστικού Οίκου Brostrom. Η δημιουργία της γραμμής Νότιας Αφρικής – Αμερικής και η μεταφορά σιτηρών μεταξύ Αμερικής και Αργεντινής αποτελούν κορυφαία επιτεύγματα αυτής της περιόδου.

Πολίτης του κόσμου και οξυδερκής επιχειρηματίας, διαβλέπει τις ναυτιλιακές και οικονομικές εξελίξεις που ακολουθούν το τέλος του πολέμου, και προσαρμόζει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες με σκοπό να διατηρήσει την ηγετική του θέση και το προσωπικό όραμα ανάπτυξης. Με το τέλος του πολέμου επιστρέφει στην Ευρώπη, και με έδρα τη Γένοβα ιδρύει την εταιρεία «Ηome Lines», η οποία εξυπηρετεί το οξύ μεταναστευτικό ρεύμα από την κατεστραμμένη Ευρώπη σε άλλες ηπείρους.

Τα τέσσερα υπερωκεάνια που διαθέτει η εταιρεία δρομολογούνται αρχικά προς Νότιο Αφρική και Αυστραλία και στη συνέχεια προς ΗΠΑ και Καναδά, κατακτώντας την τρίτη θέση στην επιβατική κίνηση του Βορείου Ατλαντικού. Το 1947 μεταφέρει την έδρα των επιχειρήσεών του στο Βεβέ της Ελβετίας, ενώ το 1949, με το τέλος του Εμφυλίου και την αποκατάσταση της πολιτικής σταθερότητας στη χώρα, εκτιμά ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις επιστροφής του στη χώρα του. Η απόφασή του αυτή λαμβάνεται το 1953 και είναι συνυφασμένη με την τότε κυβερνητική βούληση για επαναπατρισμό της ελληνόκτητης ναυτιλίας. Ο Ευγένιος Ευγενίδης ήταν ο πρώτος Έλληνας εφοπλιστής που έδωσε το παράδειγμα επαναπατρισμού εγγράφοντας πλοίο του στο ελληνικό νηολόγιο.

Το πρώτο δρομολόγιο της γραμμής που συνδέει τον Πειραιά με τη Νότιο Αμερική πραγματοποιείται την 13η Νοεμβρίου 1953, με το πλοίο «Αθήναι», το οποίο αγοράστηκε από το κράτος σε πλειοδοτικό διαγωνισμό. Σε αυτόν τον διαγωνισμό ο Ευγένιος Ευγενίδης κατέβαλε συνειδητά πολύ υψηλότερο τίμημα από τον αμέσως επόμενο υποψήφιο αγοραστή, δηλώνοντας, με αυτή τη συμβολική κίνηση, την πρόθεσή του για στήριξη της ανάπτυξης του ελληνικού κράτους. Στη συνέχεια υψώνει την ελληνική σημαία στο υπερωκεάνιο «Ατλάντικ» και στις 4 Δεκεμβρίου υπογράφει σχετική σύμβαση με την οποία διευκολύνει την Ελλάδα να διατηρήσει την επαφή με τα ξενιτεμένα παιδιά της στον Νέο Κόσμο.

 

Φιλανθρωπική δράση

 

Η επιστροφή του στην πατρίδα δεν αφορούσε μόνο την ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά συνοδεύτηκε από φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες που στόχο είχαν τη στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. H προσωπική και επαγγελματική του ηθική τον κατατάσσει στους μεγάλους πατριώτες και εθνικούς ευεργέτες της χώρας. Τον Αύγουστο του 1953, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στο Ιόνιο, προσέφερε γενναιόδωρα κεφάλαια, ένα προκατασκευασμένο νοσοκομείο, σπίτια για την αντιμετώπιση της εθνικής ανάγκης, συσπειρώνοντας παράλληλα, διά της μεσολάβησής του, σκανδιναβικές χώρες για να ανταποκριθούν στην ελληνική κρίση.

Η ανθρωπιστική του δραστηριότητα, παρότι άγνωστη, ηθελημένα, στο ευρύ κοινό, συνεχίστηκε μέχρι τον θάνατό του το 1954. Πέθανε στο απόγειο των δυνάμεών του, χαίροντας μεγάλης εκτίμησης σε όλη την Ελλάδα και σύμφωνα με τη συχνά εκπεφρασμένη επιθυμία του «να πεθάνει απροσδόκητα, στην ακμή του».

Ο Ευγένιος Ευγενίδης, προβλέποντας την αλματώδη εξέλιξη της βιομηχανοποίησης της Ελλάδας και την επιτακτική κατά συνέπεια ανάγκη ύπαρξης πολλών και επαρκώς καταρτισμένων τεχνιτών, αποφάσισε ότι ο καταλληλότερος τρόπος για να βοηθήσει την πατρίδα του ήταν η δημιουργία ενός ιδρύματος που θα συνέβαλλε στην εκπαίδευση των νέων Ελλήνων στο τεχνικό και επιστημονικό πεδίο. Την υλοποίηση του οράματός του ανέλαβε η αδελφή του Μαριάνθη Σίμου, η οποία εργάστηκε σκληρά ώστε το Ίδρυμα Ευγενίδου να εξελιχθεί σε πυλώνα προαγωγής της τεχνικής παιδείας στην Ελλάδα.

Στο πλάι της είχε τον Νικόλαο Βερνίκο-Ευγενίδη, ο οποίος, σύμφωνα με τη θέληση του Ευγένιου Ευγενίδη, είχε αναλάβει ήδη από το 1954 τη διοίκηση όλων των επιχειρήσεών του, βοηθώντας παράλληλα τη Μαριάνθη Σίμου στα πρώτα βήματα οργάνωσης και λειτουργίας του Ιδρύματος Ευγενίδου και τη διαδέχεται μετά τον θάνατό της το 1981 στην προεδρία του Ιδρύματος.

Ο Ευγένιος Ευγενίδης υπήρξε διορατικός επιχειρηματίας, με εκπληκτική ικανότητα να μετασχηματίζει τις ιδέες του σε έργο, με όραμα που ακόμη παραμένει επίκαιρο, αλλά και με μεγάλη αγάπη για την Ελλάδα. Με την επιχειρηματική του δράση συνέβαλε στην οικονομική ανόρθωση της χώρας του και άφησε «κτήμα ες αεί» το Ίδρυμα Ευγενίδου, διαχρονικό πυλώνα της τεχνικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Πάνω απ’ όλα ήταν ένας άνθρωπος που εξακολουθεί να εμπνέει με την προσωπικότητα και το έργο του. Όπως ο ίδιος είχε πει: «Η χαρά μου έγκειται εις τον αγώνα, και τον καρπόν της νίκης τον επιφυλάσσω διά την πατρίδα μου».

 

* Η κ. Χριστίνα Σάρρα είναι υπεύθυνη επικοινωνίας του Ιδρύματος Ευγενίδου.

Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2022

Η ΘΡΑΚΗ ΜΙΛΗΣΕ ΧΘΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ!!!

*Ζωή Τηγανούρια, Σίσσυ Καζακίδου, Αν. Λιάσκος
 



              Ήταν άκρως επιτυχημένη η εκδήλωση που οργάνωσε χθες ο Πολιτιστικός Σύλλογος Διδυμοτείχου και Περιφερείας με την διεθνούς φήμης συνθέτη Ζωή Τηγανούρια και το Πολεμικό Μουσείο, για να τιμηθεί η μνήμη των άδικα ξεριζωμένων Θρακών, πριν από 100 χρόνια.

               Το αμφιθέατρο του Πολεμικού  Μουσείου ήταν κατάμεστο. Ούτε οι πρόσθετες καρέκλες που μπήκαν δεν άρκεσαν και πολλοί παρακολούθησαν την εκδήλωση όρθιοι.

               Η Ζωή Τηγανούρια, εκθαμβωτική, αεικίνητη και φιλική προς όλους  παρουσίασε το νέο CD της  με δικές της συνθέσεις για την βίαιη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, αλλά και την καταστροφή της Σμύρνης. Τα περισσότερα γραμμένα από τον Θρακιώτη στιχουργό Κώστα Ασμανίδη. Τα ερμήνευσαν γνωστοί τραγουδιστές, όπως η Μαριώ, η Πέγκυ Ζήνα, ο Βαγγέλης Δημούδης και μια πλειάδα νέων ταλαντούχων τραγουδιστών. Ανάμεσα στα τρούδια υπήρχε και ένα που τους στίχους έγραψε ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης κ.κ. Άνθιμος, ο οποίος παρακολούθησε την συναρπαστική εκδήλωση.

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2022

Τουρκοβουλγαρική συνωμοσία σε Διδυμότειχο και Κομοτηνή τις μέρες της απελευθέρωσης του 1920

*Το Διδυμότειχο με τον Ερυθροπόταμο


 


 

               Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι μέρες της απελευθέρωσης της Δυτικής Θράκης, το Μάιο του 1920, επιχειρήθηκε από Τούρκους και Βουλγάρους να μετατρέψουν τη χαρά σε μέγιστη λύπη και τραγωδία, εξαιτίας της απόπειρας σκοτεινών κύκλων και από τις δύο πλευρές να συνωμοτήσουν και να ανατρέψουν τις συνθήκες του Νεϊγύ η οποία διέταξε την απομάκρυνση των Βουλγάρων από την  περιοχή και της συνθήκης του Σαν Ρέμο, που παραχωρούσε ολόκληρη τη Θράκη στους Έλληνες.

               Πρωταγωνιστής στην συνωμοσία αυτή ήταν ο διαβόητος Φουάτ Μπέης, αξιωματικός του Τουρκικού στρατού, που έδρασε με παράνομες ληστανταρτικές ομάδες. Μετά τη συνθηκολόγηση της Τουρκίας με τη συνθήκη του Μούδρου, παρέμεινε στα βουνά της Θράκης με εντολή των Μουσταφά Κεμάλ και Ισμέτ Πασά, με στόχο την συνεχή απασχόληση Ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων, ώστε να μην περισσεύουν για να σταλούν στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Η δράση του Φουάτ Μπέη έχει εξιστορηθεί  στην ιστοσελίδα αυτή με τρία άρθρα (Τα links τους στο τέλος του άρθρου).

               Ας έρθουμε όμως στο σημερινό μας θέμα. Την άγνωστη εξουδετέρωση της συνωμοσίας αυτής στο Διδυμότειχο, χάρη στην προθυμία ιδιωτών, που συνέλαβαν έξω από τα Λάβαρα αγγελιοφόρους των συνωμοτών.

*Το Διδυμότειχο της δεκαετίας του 1920


Η σύλληψη των αγγελιοφόρων

 

Σύμφωνα με αναφορά της υπομοιραρχίας Διδυμοτείχου στις 18 Μαΐου 1920 εμφανίσθηκαν δύο ιδιώτες ο Νικόλαος Χατζάρας, ο Δημήτριος Πασχάλης και ο Σαράντης Δρόσος, που ανέφεραν τα ακόλουθα:

               Νωρίς το πρωί εκείνης της μέρας βρίσκονταν έξω από το χωριό Σαλτίκιοϊ (σήμερα Λάβαρα) αντιλήφθηκαν δύο άτομα, που κατάλαβαν ότι είναι Οθωμανοί. Προφανώς κινούνταν ύποπτα. Ζήτησαν να εξακριβώσουν την ταυτότητά τους και τον τόπο προέλευσής τους. Οι Οθωμανοί όμως τράπηκαν σε φυγή. ΟΙ τρεις ιδιώτες τους καταδίωξαν και τους συνέλαβαν, μετά από μικρή συμπλοκή στην οποία σημειώθηκαν και τραυματισμοί.  Έκαναν σωματική έρευνα και ανακάλυψαν στον Αλή Χασάν Ογλού μια επιστολή προερχόμενη από τον αρχηγό του Τουρκοβουλγαρικού κομιτάτου Τεφήκ Μπέη. Ο Οθωμανός ομολόγησε ότι την επιστολή τη μετέφερε στο Διδυμότειχο για να την παραδώσει στον εκεί διαμένοντα Χασάν Μπέη. Στους δύο Οθωμανούς προσφέρθηκαν οι πρώτες βοήθειες, ενώ οι τρείς ιδιώτες κατευθύνθηκαν στη Χωροφυλακή όπου έκαναν τις σχετικές καταγγελίες.

               Οι δύο Οθωμανοί εξετάσθηκαν στη  συνέχεια από τις αρχές ασφαλείας και κατέθεσα ότι στις 16 Μαΐου 1920 πήγε στο χωριό τους Μεχρικόζ (σήμερα Κέχρος) της περιφέρειας Σουφλίου ο Τεφήκ Μπέης επικεφαλής μιας ομάδας 255 ενόπλων και προσκάλεσε μέσω του παρέδρου του χωριού Μποσταντζή Ογλού Αμέτ τον Οθωμανό χωρικό Αλή Χασάν Ογλού και του παρέδωσε την επιστολή για την μεταφέρει  στο Διδυμότειχο και να την παραδώσει στον ιδιώτη Χασάν Μπέη.

*Διδυμότειχο, το μαυσωλείο του Ουρούτς Πασά, γνωστό και ως "Πυροστιά"

Σύμφωνα με την κατάθεσή του «αγγελιοφόρου» αρχικά αρνήθηκε να παραλάβει την επιστολή, από φόβο γιατί ο Ελληνικός στρατός είχε μόλις καταλάβει τα μέρη τους και φοβόταν μήπως τον ανακαλύψουν. Τελικά-ισχυρίσθηκε- τον απείλησαν και έτσι αναγκάσθηκε να υπακούσει. Αμέσως πήγε σε ένα διπλανό χωριό και πήρε μαζί του το φίλο του Ντελή Μπεκίρ Ογλού Αμέτ. Μαζί ξεκίνησαν για το Διδυμότειχο, για να παραδώσουν την επιστολή στον Χασάν Μπέη.

Καθ’ οδόν όμως συνελήφθησαν και η επιστολή κατασχέθηκε και παραδόθηκε στη Χωροφυλακή.

*Το Διδυμότειχο της εποχής της απελευθέρωσης


Η σύλληψη του Χασάν Μπέη στο Διδυμότειχο

 

Άμεση ήταν και η σύλληψη του Χασάν Μπέη. Ταυτόχρονα μεταφράσθηκε η επιστολή, που ήταν γραμμένη στην παλαιοτουρκική γραφή, από ειδικό υπάλληλο της υποδιοίκησης Διδυμοτείχου. Από την επιστολή φάνηκε ότι προϋπήρχε συνεννόηση και συνεργασία του Χασάν Μπέη με το Τουρκοβουλγαρικό κομιτάτο. Ο ίδιος αρνήθηκε κάθε κατηγορία εναντίον του. Πρόσθεσε ότι ουδέποτε συνάντησε, ούτε γνώριζε τον Τεφήκ Μπέη. Παραδέχθηκε όμως ότι δύο μήνες νωρίτερα ο Τεφήκ Μπέης του είχε στείλε επιστολή και του ανήγγειλε, ότι είχε εκλεγεί πρόεδρος της Οθωμανικής κοινότητας της Γκιουμουλτζίνας (Κομοτηνή) γιατί ο προκάτοχός του είχε αναχωρήσει για την Κωνσταντινούπολη, όταν καταλήφθηκε η Δυτική Θράκη από τους Γάλλους (σ.σ. εννοεί την δημιουργία της Διασυμμαχικής Θράκης).

Τότε ο Τεφήκ Μπέης με επιστολή του προς την Μουσουλμανική κοινότητα Διδυμοτείχου ζήτησε πληροφορίες για τον μουσουλμανικό πληθυσμό του Διδυμοτείχου, αλλά η κοινότητα των Μουσουλμάνων, δεν έδωσε καμιά απάντηση.  Πρόεδρος της Μουσουλμανικής κοινότητας Διδυμοτείχου είχε εκλεγεί ο αδελφός του Αλή Εφέντη, ενώ ο ίδιος ο Χασάν Μπέης είχε εκλεγεί πάρεδρος.

               Η υπομοιραρχία Διδυμοτείχου είχε υποβάλει τότε στην Ανωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής Δυτικής Θράκης στην Κομοτηνή αντίγραφο της ύποπτης επιστολής σε μετάφραση, γιατί η πρωτότυπη επιστολή του Τεφήκ Μπέη και μία προκήρυξη υποβλήθηκαν στον κυβερνητικό εκπρόσωπο στη Διασυμμαχική Θράκη, τον Χαρίσιο Βαμβακά. Η άλλη προκήρυξη είχε περιληφθεί στη σχετική δικογραφία.

*Απόσπασμα της Τουρκοβουλγαρικής συνωμοτικής επιστολής σε μετάφραση


Η επίμαχη επιστολή

 

               Με την επιστολή του ο Τεφήκ Μπέης ανέφερε ότι σχηματίσθηκε κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας Δυτικής Θράκης και ότι οι προκηρύξεις έπρεπε να προωθηθούν στην Αδριανούπολη. Στο Διδυμότειχο αλλά και σε άλλα μέρη υπό την διοίκηση του Χασάν Μπέη θα έπρεπε να σχηματισθεί μία αρχή ασφαλείας με εξουσία αλλά και με χωροφύλακες που θα πρέπει να βρεθούν. Στο Διδυμότειχο επίσης θα πρέπει να σχηματισθεί  μια ταχυδρομική υπηρεσία, που θα αποτελεί κέντρο εξασφάλισης της διανομής αλληλογραφίας μεταξύ του ενεργού στρατού του Τζαφέρ Ταγιάρ διοικητή της Αδριανούπολης και της Εθνικής Αμύνης Δυτικής Θράκης, που έδρευσε στο Μεχρικόζ (Κέχρος). Αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η συμπλήρωση όλων των εντολών, αυτά να γίνουν γνωστά στους κατοίκους. Την επιστολή υπέγραφε ο γραμματέας του Κέντρου Εθνικής Αμύνης. Η υπογραφή του είναι δυσανάγνωστη.

               Αποκαλυπτική των προθέσεων Τούρκων και Βουλγάρων ήταν η προκήρυξη, ο οποία απευθύνονταν προς «τους κατοίκους της Δυτικής Θράκης» και άρχιζε με τη φράση:

«Ο αποτελών την αρχαίαν πλειονοψηφίαν της Δυτικής Θράκης Οθωμανικός λαός από την σύναψη της ανακωχής μέχρι σήμερον και υπό την σκέπην του αντιπροσώπου της Γαλλίας ευρίσκετο εις συνεννοήσεις με τους διαφόρους πολιτικούς προς επίτευξιν ανεξαρτησίας. Το αποτέλεσμα της πολιτικής ταύτης υπήρξεν η διοίκησις της Δυτικής Θράκης με τα γνωστά σημερινά σύνορά της και η οποία ανετέθη εις τον γενικόν Διοικητήν της Ανατολικής δυνάμεως στρατηγόν Δεσπεραί, εκ μέρους του οποίου διορισθείς διοικητής Θράκης είναι ο στρατηγός Σαρπύ».

*Το Συμβούλιο της Διασυμμαχικής Θράκης με τον στρατηγό Σαρπύ

               Στην προκήρυξη εκφράζονταν η άποψη ότι υπό την σκέπη της Γαλλίας το Οθωμανικό έθνος θα εξασφάλιζε μια διεθνή διοίκηση για τη Θράκη και για το σκοπό αυτό ασχολήθηκε η πολιτική τους. Τόνιζαν επίσης ότι η βάση των ενεργειών τους ήταν οι διακηρύξεις του Αμερικανού προέδρου Ουίλσον περί ισότητας και ελευθερίας, αλλά εξέφραζαν την λύπη τους γιατί η επιθυμία του λαού θυσιάσθηκε στην πολιτική της Ελλάδας.

«Η δοθείσα απόφασις εις την συνδιάσκεψιν του Σαν Ρέμο αφήνει την Πατρίδα μας εις την κατάληψιν της Ελλάδος. Ιδού οι κάτοικοι Τούρκοι και Βούλγαροι της Δυτικής Θράκης σήμερον επί των σημείων αυτών απεφάσισαν σύμφωνοι και σύσσωμοι να αμυνθούν προς περιφρούρησιν της υπάρξεώς των. Όλη η ανθρωπότης συμφωνεί. Ιδού σήμερον σύμφωνοι με τους Εθνικούς πόθους και με την γενικήν επιθυμίαν η σύμπραξις των Βουλγάρων δια την Εθνικήν  Άμυναν και υπό την σκέπην της Γαλλίας επισήμως δηλούται. Το κράτος μας με όλας τας δυνάμεις τους εις το ζήτημα τούτο θα υποστηρίξη τα δίκαια των Θρακών» αναφέρονταν στην τουρκοβουλγαρική προκήρυξη.  

               Η προκήρυξη κατέληγε με την ευχή «να ζήσει η υπό την σκέπην της Γαλλίας μέλλουσα κυβέρνησις της Εθνικής Αμύνης Δ. Θράκης» και με ζητωκραυγή υπέρ των κατοίκων της Δυτικής Θράκης.

               Στην προκήρυξη υπήρχε και η σύνθεση της ψευδοκυβέρνησης των Τουρκοβουλγάρων, που αξίζει- για την ιστορία- να τους γνωρίζουμε:

        Πρόεδρος Τεφήκ Μπέης

Υπουργός Εσωτερικών  Χασάν Ταχσίν Μπέης

Υπουργός Στρατιωτικών Φουάτ Μπέης

Δικαιοσύνης Αμντουλχαλίμ Εφέντης

Εμπορίου- Γεωργίας δόκτωρ Δότσκωφ

Ταχυδρομείων- Τηλεγραφείων Βαγγέλ Γεωργίεφ

Μααρίφ (Εκπαίδευσης) Τζελάλ Μπέης

Οικονομικών Τεφήκ Μπέης (επιτροπικώς)

Θρησκευτικών Χασάν Χουσί Εφέντη

Οδοποιΐας (Ναφά) Κόστα Γεωργίεφ

Όλο αυτό το ευχολόγιο για τη σκέπη της Γαλλίας, επιβεβαιώνει τη φημολογία των ημερών εκείνων, ότι Γάλλοι των μυστικών υπηρεσιών κινούνταν στο παρασκήνιο για να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο κρατίδιο Θράκης, το οποίο θα λειτουργούσε ως Γαλλικό προτεκτοράτο. Ιδιαίτερο ρόλο είχε παίξει ο Γάλλος λοχαγός Ζαμπά, ο οποίος είχε στενή συνεργασία στην Αδριανούπολη με το συνταγματάρχη Τζαφέρ Ταγιάρ, προωθώντας τις ιδέες αυτές.

*Ο Τάνε Νικολώφ και ο Φουάτ Μπέης
 

Ο ρόλος του Φουάτ Μπέη

 

               Σημαντικός για την προώθηση των Τουρκοβουλγαρικών σχεδίων- αν και απέτυχε τελικά- ήταν ο ρόλος του ταγματάρχη Φουάτ Μπέη, που ενεργούσε με βάση τις εντολές του Μουσταφά Κεμάλ.

Η ιστορία του Φουάτ Μπέη, άρχισε πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έδρασε εναντίον των Σέρβων στην ευρύτερη περιοχή των Σκοπίων και των Ελλήνων στη Δυτική Θράκη και Ανατολική Μακεδονία, συνεργαζόμενος με Βούλγαρους κομιτατζήδες.  Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1887 και πέθανε το 1970.

Φοίτησε στη στρατιωτική σχολή της Αδριανούπολης και ως υπολοχαγός εντάχθηκε στο Κίνημα των Νεοτούρκων, των οποίων αποτέλεσε δραστήριο στέλεχος, αναλαμβάνοντας διάφορες αποστολές κατασκοπείας ή υπονομευτικής δράσης στα Βαλκάνια. Επιδόθηκε από μικρός στο άθλημα της ξιφασκίας, όπου και διέπρεψε. Στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες των Παρισίων το 1924 αγωνίστηκε αλλά έχασε μεταξύ άλλων και από τον Έλληνα Κωνσταντίνο Κοτζιά, ο οποίος είχε χρηματίσει αργότερα δύο φορές δήμαρχος Αθηναίων και υπουργός στην κυβέρνηση Ιωάννη Μεταξά. Στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Άμστερνταμ το 1928 έφτασε στους ημιτελικούς. Ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη την αθλητική ομάδα Μπεσίκτας.

Στη Θράκη φαίνεται να έδρασε κατά διαστήματα από το 1913 έως το 1923. Η δραστηριότητά  του, κυμάνθηκε στα πλαίσια της δράσης άτακτων ληστανταρτών και κομιτατζήδων, που σκόρπισαν αίμα και πόνο, αλλά δεν κατόρθωσαν να αποσπάσουν τη Θράκη από την Ελλάδα. Ο Φουάτ Μπέης έδρασε κυρίως ως πράκτορας της Teşkîlât-ı Mahsûsa. Η μυστική αυτή παρακρατική οργάνωση ιδρύθηκε από τον Εμβέρ Πασά στο πλαίσιο της Επιτροπής Ένωσης και Προόδου των Νεοτούρκων. Στόχος της ήταν να πραγματοποιεί, αναταραχές, προπαγάνδα και δολοφονίες στην Τουρκία και στο εξωτερικό.

*Το Νοέμβριο του 1922, ο Φουάτ Μπέης περιφέρονταν στην περιφέρεια Διδυμοτείχου 

Ο ίδιος ο Φουάτ Μπέης στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του αναφέρει ότι το 1913 επί Προσωρινής Αυτόνομης Διοίκησης της Θράκης, με τουρκικές δυνάμεις έκαψε τα χωριά Έβρου και Ροδόπης Teke (σήμερα Ταύρη), Torbalı (σήμερα Πυλαία), Pişman (σήμερα Πεσσάνη), Vakıf (σήμερα Βάκος), Çamurdere, Domuzdere (τοποθεσία ΒΑ κοντά στην Πόρπη Ροδόπης με πολλά αγριογούρουνα),Çukur, Bahadirviran (σήμερα Νέα Σάντα), Derbent (σήμερα Δέρειο), Papaz, Fındıcak (σήμερα Λεπτοκαριά), Şıçanlık (σήμερα Ποντίκια, χωριό επάνω από τη Νέα Σάντα), Merhemli (σήμερα Πέπλος), Balik (σήμερα Μελία).

Το 1920 συμμετείχε στην οργάνωση της πολύνεκρης εισβολής κομιτατζήδων στα Πετρωτά και το Μάιο του 1923 πήρε μέρος στην επίθεση στον Εχίνο, που κατέληξε στο φόνο του ταγματάρχη Πετρουτσάκου.

Επί Διασυμμαχικής Θράκης το 1919, ο Τεφήκ Μπέης και οι συνεργάτες του Σαμπρή και Μαχμούτ Νεδήμ είχαν επισκεφθεί κατ’ επανάληψη τον Χαρίσιο Βαμβακά, τον οποίο διαβεβαίωναν ότι εργάζονται για την προσέγγιση με την Ελλάδα, αλλά παρασκηνιακά δρούσαν εναντίον της. Για τον Τεφήκ Μπέη γνωρίζουμε ότι τελικά κατέφυγε στη Βουλγαρία.

Το 1921 είχαν  διατυπωθεί κατηγορίες ότι η αντιβενιζελική κυβέρνηση, προσπαθούσε να προσεγγίσει το τουρκικό στοιχείο. Και επέτρεψε να επιστρέψει από τη Βουλγαρία ο Τεφήκ Μπέης, πρόεδρος της λεγόμενης Θρακικής κυβέρνησης, προστατευόμενος του νομάρχη Ροδόπης  Γιαννόπουλου. Επετράπη επίσης να επιστρέψουν και πολλοί φυγάδες Τούρκοι, που εντάσσονταν στο κόμμα του Δημητρίου Γούναρη.

Η Τουρκοβουλγαρική συνομωσία, που πλανιόταν επάνω από την μόλις απελευθερωθείσα Θράκη, σκόνταψε τελικά στο Διδυμότειχο...

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Υστερόγραφο

*Για να γίνει κατανοητή η δράση του Φουάτ Μπέη, που κατόπιν μετονομάστηκε σε Φουάτ Μπαλκάν, συνιστώ να διαβάσετε και τρία επιπλέον άρθρα, που αναφέρονται στην δράση του εναντίον της απελευθέρωσης της Θράκης, στους ακόλουθους συνδέσμους:

1)  https://sitalkisking.blogspot.com/2021/05/blog-post_22.html

2) https://sitalkisking.blogspot.com/2021/07/blog-post_18.html

3) https://sitalkisking.blogspot.com/2021/06/blog-post_5.html

 

ΠΗΓΗ

*Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών

 

              

 ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ"




LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...