Τελικά ήρθαν Ρώσοι στον Έβρο και στη Βόρεια Ελλάδα, με την απελευθέρωση του 1944;

*Υποδοχή Σοβιετικών αξιωματικών στη Αλεξανδρούπολη, μετά την απελευθέρωση της πόλης από τις βουλγαρικές κατοχικές δυνάμεις, το φθινόπωρο του 1944 (Καθημερινή)

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

          Γύρω από τα γεγονότα της απελευθέρωσης από την Γερμανική Κατοχή, πλανάται πάντα ένα ερώτημα. Ήρθαν Ρώσοι στη Θράκη, αφού οι δυνάμεις του στρατηγού Τολμπούχιν, είχαν καταλάβει τη Βουλγαρία και ήταν εύκολο να προελάσουν και στη Βόρεια Ελλάδα;

          Είναι γνωστό ότι η απελευθέρωση με μάχες άρχισε από το Διδυμότειχο στις 29 Αυγούστου 1944, όταν έγινε η μεγάλη επίθεση των δυνάμεων το ΕΛΑΣ και η αμαχητί παράδοση της γερμανικής φρουράς των Φερών την προηγούμενη μέρα το απόγευμα.

          Οι Αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών ανέφεραν προς το Κάιρο, ότι από τις 28 έως τις 31 Αυγούστου οι αντάρτες συνέλαβαν 284 Γερμανούς αιχμαλώτους και κατέλαβαν πυρομαχικά και όπλα από τις φρουρές του Διδυμοτείχου και των Φερών και 60 σιδηροδρομικά βαγόνια τροφίμων, τεθωρακισμένα οχήματα και άλλα 14 αυτοκίνητα. Υπολογίζεται περίπου ότι οι ένοπλοι αντάρτες στον Έβρο αριθμούσαν πλέον πάνω από 25.000 άνδρες. Οι περισσότεροι ανήκαν στον λεγόμενο εφεδρικό ΕΛΑΣ  και ήταν οργανωμένοι σε ομάδες. 

*'Ενα από τα έγγραφα που αναφέρει την παρουσία Ρώσων στρατιωτικών στη Θράκη (συλλογή Vlanton)

Ρώσοι σε Θράκη και Ανατολική Μακεδονία

 

          Η ταχεία προέλαση των Ρώσων, που μπήκαν στη Βουλγαρία, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, επέτρεψε στον Κόκκινο Στρατό να καταλάβουν ουσιαστικά τη γειτονική χώρα χωρίς αντίσταση. Την επομένη, το ελεγχόμενο από τους κομμουνιστές "Πατριωτικό Μέτωπο" κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία στην Σόφια. Σε λίγες μέρες, τα σοβιετικά στρατεύματα είχαν φράσει στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα Εν τω μεταξύ, οι Γερμανοί βρίσκονταν ακόμα στην Ελλάδα (αποχώρησαν στις 30 Οκτωβρίου από την Θεσσαλονίκη), αλλά οι Σοβιετικοί δεν πέρασαν τα σύνορα για να "τσακίσουν τους ναζί"! Το γεγονός αυτό δημιούργησε μεγάλη αμηχανία στα ανώτατα κλιμάκια του ΚΚΕ, που άρχισαν να ονειρεύονται, ότι οι Ρώσοι θα μπουν και στην Ελλάδα. Η προσδοκία αυτή πήρε και μυθολογικές διαστάσεις μεταξύ των οπαδών του, αλλά κατάντησε ανέκδοτο.

          Οι κομμουνιστές στην Ελλάδα, στις συζητήσεις τους εύχονταν «Νοτιότερα Τολμπούχιν!» όπως το 1904 στον Ρωσοϊαπωνικό πόλεμο, κάποιοι ευφάνταστοι δημοσιογράφοι στην Αθήνα, υπεδείκνυαν με στρατηγικό στόμφο στα άρθρα τους στο Ρώσο στρατηγό Κουρομπάτκιν, πώς να κινήσει τα στρατεύματά του, με την προτροπή «Δεξιότερα Κουρομπάτκιν»!!!

           Άλλωστε το φθινόπωρο του 1944 δεν γνώριζαν, αυτό που προέκυψε αργότερα με τη περίφημη συμφωνία της Γιάλτας μεταξύ των ηγετών των τριών μεγάλων συμμαχικών δυνάμεων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και ΕΣΣΔ) τον Φεβρουάριο του 1945. Δηλαδή την απόφαση να καθορίσουν τη μεταπολεμική μορφή του κόσμου. Με άλλα λόγια στη Γιάλτα τέθηκε η βάση για την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης στην Ανατολική Ευρώπη.

*Ο Σοβιετικός στρατάρχης Φιοντόρ Τολμπούχιν

Ρώσοι αξιωματικοί όμως ήρθαν στη Βόρεια Ελλάδα, σύμφωνα με πληροφορίες, που είχε η Αμερικανική μυστική υπηρεσία OSS,

          Μια πρώτη καταγραφή για πιθανή παρουσία Ρώσων σε ελληνικό έδαφος, βρίσκουμε στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε στην OSS, ότι στις 10 Σεπτεμβρίου, η ρωσική κόκκινη σημαία κυμάτισε στη Δράμα για δύο ώρες. Η πηγή δεν γνώριζε αν υψώθηκε από τον ΕΛΑΣ ή τους Βούλγαρους.

Πολλά από τα προβλήματα στη Δράμα μπορεί να προκλήθηκαν τότε από τις προσπάθειες δύο Βούλγαρων πολιτικών ακτιβιστών, οι οποίοι ανήκαν στο φασιστικό κόμμα και πίεζαν για μια μεγαλύτερη Βουλγαρία. Διεύθυναν την εφημερίδα «Μπελόμορ», η οποία εκδίδονταν στην Ξάνθη κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Μια άλλη καταγραφή παρουσίας Ρώσων έχουμε από πληροφορίες της Αμερικανικής μυστικής υπηρεσίας OSS στις αρχές Οκτωβρίου 1944. Σύμφωνα με αυτήν:

Καθημερινά διατυπώνονταν παράπονα εναντίον των τοπικών ηγετών του ΕΑΜ για διάφορους λόγους κυρίως για την έλλειψη ποικίλων ειδών, αλλά και για τις τρομοκρατικές μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι κομμουνιστές του Έβρου, εναντίον των πολιτικών τους αντιπάλων.

          Η εντύπωση που είχαν οι πληροφοριοδότες των Αμερικανών ήταν ότι νόμος και η τάξη επικρατούσαν σε κάθε γωνιά του Έβρου, επειδή οι επιτροπές του ΕΑΜ  ήταν καλά οργανωμένες από τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, τόσο από ντόπιους κομμουνιστές όσο και από εισαγόμενους από άλλα μέρη διοργανωτές. Ελληνικές σημαίες κυμάτιζαν παντού και μερικές συμμαχικές σημαίες (πιθανώς λόγω της μικρής προσφοράς). Μπάντες έπαιζαν- όχι τον Εθνικό Ύμνο- αλλά επαναστατικά πατριωτικά τραγούδια, που συνέθεσαν και τραγούδησαν εκείνο τον καιρό, η ΕΠΟΝ και ο ΕΛΑΣ.

          Η πλειοψηφία του λαού, θεωρούσαν οι Αμερικανικές υπηρεσίες, ότι είναι αντικομμουνιστική, αλλά ο πληθυσμός ήταν ανοργάνωτος και φοβόταν να αντιταχθεί ανοιχτά στα επιθετικά, καλά εκπαιδευμένα και πειθαρχημένα κομμουνιστικά στοιχεία. Αυτοί οι αντικομουνιστές έλπιζαν στην άφιξη των συμμαχικών δυνάμεων, ώστε να είναι σε θέση να εκφράσουν ανοιχτά τις απόψεις τους.

          Από ένα έγγραφο της OSS προκύπτει ότι Ρώσοι αναμένονταν να φτάσουν στη Δράμα ανά πάσα στιγμή και ότι αεροσκάφη με ρωσικά διακριτικά πραγματοποίησαν αναγνωριστική πτήση επάνω από την πόλη σε πολύ χαμηλό ύψος το πρωί της 20ης Σεπτεμβρίου.

          Στις 6 Οκτωβρίου, κατά τις αναφορές των Αμερικανών προς το Γενικό Στρατηγείο στο Κάιρο, τρεις Ρώσοι αξιωματικοί, ο ανώτερος ήταν ένας συνταγματάρχης, εμφανίσθηκαν στην Αλεξανδρούπολη και πραγματοποίησαν σύσκεψη με εκπροσώπους του Βουλγαρικού Στρατού και του ΕΑΜ. Αργότερα την ίδια ημέρα, οι Ρώσοι αναχώρησαν για την Κομοτηνή.

 *Αναμνηστική Φωτογραφία με Ρώσους & Βρετανούς αξιωματικούς. Από αριστερα ο Απόστολος Ευφραιμιδης ο Δάσκαλος Χρήστος Χριστιδης,ο γιατρός Ι.Μαδεμζογλου και ο Δήμαρχος Κωνσταντινιδης.» (Αρχείο Αλεπάκου).

          Για την παρουσία τους στην Αλεξανδρούπολη, ο δικηγόρος και ιστορικός Πέτρος Αλεπάκος έγραψε (Κυριακή 24 Μαρτίου 2013).

          «Μετά την μεταστροφή της Βουλγαρίας τον Σεπτέμβρη του 1944 υπό το βάρος των ρωσικών στρατιών, στις 10 Σεπτέμβρη 1944, το 81ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ μπήκε αμαχητί στην Αλεξανδρούπολη. Την ημέρα εκείνη στην πόλη μας συναντήθηκαν αξιωματικοί και οπλίτες του σοβιετικού Κόκκινου Στρατού της στρατιάς του Τολμπούχιν που όπως προαναφέραμε είχε φθάσει στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, με αξιωματικούς του Βρετανικού στρατού. Σε ανάμνηση του γεγονότος οι σύμμαχοι και μετέπειτα αντίπαλοι έβγαλαν αναμνηστική φωτογραφία στην οποία εμφανίζονται ο δάσκαλος Απόστολος Ευφραιμίδης, ο δάσκαλος από το Σουφλί Χρήστος Χρηστούδης, ο ιατρός Ιωάννης Χρυσάφη Μαδεμτζόγλου και ο εαμίτης Δήμαρχος Χρήστος Κωνσταντινίδης».

          Στις 8 Οκτωβρίου, μια ρωσική στρατιωτική ομάδα αποτελούμενη από έναν συνταγματάρχη, λοχαγούς, έναν αξιωματικό και υπαξιωματικούς πέρασε από το Σουφλί, καθ' οδόν προς το Διδυμότειχο. Ένας εκπρόσωπος δήλωσε ότι είχαν έρθει για να βοηθήσουν στην απελευθέρωση της Ελλάδας μαζί με τους Συμμάχους… και τους Βουλγάρους!

          Οι Ρώσοι έτυχαν θερμής υποδοχής από το ΚΚΕ. Τελικά πήγαν και αυτοί στην Κομοτηνή με μέλη του κόμματος.

          Η κάθοδος των Ρώσων στα Βαλκάνια, δημιουργούσε ορισμένες προοπτικές για τις εξελίξεις που θα ακολουθούσαν.

          Διάφοροι Έλληνες αξιωματικοί με τους οποίους είχαν συζητήσει οι υπηρεσίες, ανέφεραν ότι πιστεύεται, πως η Ελλάδα ελπίζει να εξασφαλίσει μια αναπροσαρμογή των συνόρων της βόρειας περιοχής της με τη Βουλγαρία, προκειμένου να προστατευτεί καλύτερα από τον βορρά. Οι προαναφερθέντες Έλληνες αξιωματικοί πίστευαν ότι η Ρωσία θα υποστηρίξει την Ελλάδα στις συνοριακές της διεκδικήσεις.

          Η Ρωσία φάνηκε να μην κινείται με ταχύτητα όσον αφορά την Ελλάδα, γνωρίζοντας ότι παρά την προπαγάνδα των Λαϊκών Δημοκρατιών, ο κομμουνισμός δεν ήταν γενικά δημοφιλής στην Ελλάδα. Το ΕΑΜ έδειχνε να ανησυχεί ελάχιστα για αυτό το πρόβλημα των συνόρων.

          Μια σημαντική γενικότερη πληροφορία έδωσαν οι Αμερικανοί. Η Ρωσική Αποστολή στην Ελλάδα- ισχυρίζονταν- είπε στο ΕΑΜ στην Αθήνα, να «συμφωνήσει με οποιεσδήποτε απαιτήσεις της Εθνικής Κυβέρνησης», η οποία είχε σχηματισθεί στο Κάιρο.

*Οι πληροφορίες για τις συμβουλές που έδινε στο ΕΑΜ ο "Λευκός" (Συλλογή Vlanton)

Ο «Λευκός» (προφανώς ψευδώνυμο) ο οποίος ήταν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ, δήλωσε σε μια συνάντηση αντιπροσώπων ότι οι Ρώσοι ήταν αδύναμοι και φτωχοί, επομένως, το ΕΑΜ πρέπει να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της Βρετανίας μέσω της Εθνικής Κυβέρνησης. Είπε επίσης, ότι οι αντιπρόσωποι θα πρέπει να διαδώσουν μια φήμη ότι η Βρετανία έχει υποσχεθεί στη Βουλγαρία τα εδάφη της Θράκης και της Μακεδονίας και στην Τουρκία τα νησιά Δωδεκάνησα, τη Σάμο, τη Χίο και τη Μυτιλήνη. Εν τω μεταξύ, η πολιτική του ΕΑΜ δεν πρέπει πλέον να είναι πολιτική αλλά στρατιωτική, προκειμένου να κερδίσει την πλήρη υποστήριξη του λαού. Αυτή η αλλαγή, είπε, πρέπει να πραγματοποιηθεί πριν φτάσει η Εθνική Κυβέρνηση στην Ελλάδα, διαφορετικά ο λαός δεν θα ακούσει το ΕΑΜ.

 

Γιατί οι Ρώσοι δεν προχώρησαν;

 

          Πάντα πλανάται το ερώτημα, γιατί οι Ρώσοι δεν κατέλαβαν και τη Βόρεια Ελλάδα; Η συμφωνία της Γιάλτας δεν υπήρχε ακόμα… Αρχές και εξουσία δεν υπήρχαν στην Ελλάδα…

          Είναι σαφές πως ο Στάλιν αντιλαμβάνονταν ότι οι Βρετανοί, δεν ήθελαν τους Ρώσους στη Μεσόγειο. Και η Ρωσία ήταν αδύναμη ακόμα από τις συνέπειες του πολέμου με τους Γερμανούς.

          Σύμφωνα με ένα άρθρο της «Καθημερινής» (15/1/2024) που το υπογράφουν ο Τζων Ιατρίδης και ο Ελίας Βλάντον, μια σοβιετική έκθεση με ημερομηνία 17-18 Σεπτεμβρίου 1944 σημείωνε ότι μια βρετανική στρατιωτική αποστολή είχε φτάσει από τη Δράμα στη Σόφια και ήρθε σε επαφή με αξιωματικούς του επιτελείου του Σοβιετικού στρατάρχη Φιοντόρ Τολμπούχιν, ο οποίος ηγείτο των σοβιετικών στρατευμάτων στα Βαλκάνια. Οι Σοβιετικοί και οι Βρετανοί αξιωματικοί «συζήτησαν το αίτημα για απόσυρση των βουλγαρικών στρατευμάτων από την Αιγαιακή Μακεδονία και Θράκη». Ο Στάλιν έδωσε εντολή στον Τολμπούχιν λίγες ημέρες αργότερα «να [αποφύγει] κάθε πολιτική συζήτηση με τους εκπροσώπους της Βρετανίας και των ΗΠΑ. Οι συνομιλίες επρόκειτο να διεξαχθούν απευθείας στη Μόσχα».

          Μια εξήγηση για την υπόθεση αυτή, έδωσε και ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ  Χαρίλαος Φλωράκης στην παρουσία ενός βιβλίου για τα γεγονότα εκείνης της εποχής και τα αποτύπωσε ο «Ριζοσπάστης» στις 25/6/1998, ως εξής:

«Μετά την ήττα, ο Ζαχαριάδης είχε πάει και είχε δει τον Στάλιν στην Κριμαία. Σε μια συνεδρίαση της ΚΕ τον ρωτάω:

- Δε ρώτησες τον Στάλιν, γιατί ο Τολμπούχιν που είχε φτάσει 40 χιλιόμετρα από τα σύνορα δεν προχώρησε να μπει στην Ελλάδα;

          -Τον ρώτησα, μου απαντάει ο Ζαχαριάδης:

- "Και τι σου είπε;", του λέω.

- Μου απάντησε: "Ποιος μας κάλεσε;".

Ξεχνάμε ότι ο ΕΛΑΣ συμμετείχε στο στρατηγείο της Μέσης Ανατολής; Τι σήμαινε αυτή η συμμετοχή; Ό,τι αποφάσιζε το στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, εμείς, σαν ΕΛΑΣ, ήμασταν υποχρεωμένοι να το τηρήσουμε.

Ξεχάσαμε ότι βάλαμε την υπογραφή μας να είναι ο Σκόμπι αρχιστράτηγος; Ο Στάλιν τον έβαλε τον Σκόμπι; Είναι ορισμένα πράγματα, τα οποία πρέπει κάπως με σοβαρότητα να τα αντιμετωπίζουμε».

*Ο Τολμπούχιν με αξιωματικούς του

Έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς και άλλες πληροφορίες ότι το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου περίπου 250 αξιωματικοί και στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού έφθασαν στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, που δήλωναν ότι έχουν εντολή να περιμένουν εκεί τις μονάδες τους.

Είναι γεγονός όμως ότι στις 20 Σεπτεμβρίου του 1944, ο Γιώργος Ερυθριάδης (Πετρής) συνοδευόμενος από τον Λευτέρη Ματσούκα και δύο εκπροσώπους των Βούλγαρων παρτιζάνων, τον Νικολάι Ράτσεφ και τον Ιβάν Ράντεφ πήγαν στη Σόφια και  ζήτησαν από το στρατάρχη Τολμπούχιν την αποστολή σοβιετικού στρατού στη Θράκη και τη Μακεδονία, προκειμένου να αποκόψει την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα προς τη Γιουγκοσλαβία. Ο Τολμπούχιν τους είπε πως είχε εντολή από τον Στάλιν να μην περάσει τα σύνορα.

Σε τηλεγράφημά του προς τον Λεωνίδα Στρίγκο και τον Μάρκο Βαφειάδη, στις 14 Οκτωβρίου 1944, ο Ερυθριάδης ανέφερε ότι 250 Ρώσοι στρατιώτες είχαν ήδη φθάσει στην Κομοτηνή, Ξάνθη και Δράμα και αναμένονταν νέες δυνάμεις.

 

Ο μυστηριώδης Ράντεφ

 

          Τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου 1944 κουμάντο στην Δράμα, έδειχνε να κάνει ο Βούλγαρος συνταγματάρχης Ράντεφ. Ήταν μια σκοτεινή φυσιογνωμία, για την οποία οι Αμερικανοί μας δίνουν αξιοσημείωτες πληροφορίες μιας πηγής τους.

          Η πηγή ανέφερε, ότι ο συνταγματάρχης Ράντεφ, ηγέτης των Βούλγαρων παρτιζάνων, νυν πολιτικός επίτροπος για την περιοχή της Δράμας, είναι Βούλγαρος κομμουνιστής παλαιότερα γνωστός ως «Εφραίμ». Τελικά από μια σειρά αντικρουόμενων αναφορών η πηγή διαπίστωσε ότι επρόκειτο στην πραγματικότητα για  τον Ιωάννη Ροδόπουλο, Έλληνα υπήκοο, ο οποίος είχε λάβει τη βουλγαρική υπηκοότητα αλλά όχι νόμιμα και ο οποίος καταδικάστηκε σε φυλάκιση από ελληνικά δικαστήρια σε δύο περιπτώσεις.

Σημειώθηκαν επίσης κάποιες μετακινήσεις Βουλγαρικών στρατευμάτων, οι οποίες φάνηκε να υποδηλώνουν ότι ο Ράντεφ συγκέντρωνε δυνάμεις με σκοπό την εξάλειψη των αντικομουνιστικών ανταρτικών μονάδων  του Αντών Τσαούς. Οι νεοαφιχθέντες περιλάμβαναν παρτιζάνους και τακτικούς Βούλγαρους, και κάποιους αντάρτες του ΕΛΑΣ, για τους οποίους πίστευαν οι Αμερικανοί ότι προέρχονταν από την Κομοτηνή. Ορισμένοι ένοπλοι φορούσαν τη στολή του Βουλγαρικού Στρατού με το σήμα του ΕΛΑΣ στη δεξιά πλευρά του πηλικίου τους.

Σημαντική κινητικότητα Βούλγαρων σημειώθηκε από τις 2 Σεπτεμβρίου 1944. Έφτασαν στη Δράμα κάποιοι τακτικοί αξιωματικοί του Βουλγαρικού στρατού και εγκατέστησαν το στρατηγείο τους, ενώ αντιπροσωπεία του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ, αναχώρησε από τη Δράμα στις 20 Σεπτεμβρίου για την Ξάνθη, για να υποδεχτεί όπως είπαν τον Ρωσικό στρατό!!!

Πηγή των Αμερικανών, έδωσε την ακόλουθη εξήγηση για το γεγονός ότι η Καβάλα και η Δράμα βρίσκονταν υπό τη διοίκηση του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ με τα Βουλγαρικά στρατεύματα τα οποία είχαν λάβει εντολή από την Κυβέρνηση της Σόφιας να υποστηρίξουν πλήρως τη διοίκηση του ΕΑΜ, εάν χρειαστεί και με τη χρήση βίας. Αυτό σήμαινε κατά τους Αμερικανούς, ότι παρόλο που το ΕΑΜ- ΕΛΑΣ διοικούσε τη Δράμα και την Καβάλα, ήταν στην πραγματικότητα σε θέση το κάνει αυτό, μόνο και μόνο, και επειδή υποστηρίζονταν από τον Βουλγαρικό Στρατό.

Μερικοί ηγέτες του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ έδειχναν να προσπαθούν να δημιουργήσουν μια αυτόνομη Μακεδονία. Κάποιοι όμως πίστευαν, ότι πολλοί Έλληνες κομμουνιστές στην περιοχή της Δράμας είχαν εξαπατηθεί από τις προσπάθειες του συνταγματάρχη Ράντεφ, πολιτικού επιτρόπου για την περιοχή της Δράμας, και άλλων Βουλγάρων κομμουνιστών ότι και αυτοί οι Έλληνες, δεν θέλουν να αποσχιστούν από την Ελλάδα.

«Υπάρχουν, επομένως, σοβαροί λόγοι- έγραψαν τότε οι Αμερικανοί- να υποψιαστούμε ότι οι Βούλγαροι χρησιμοποιούν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ για να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα».

Κατά τους Αμερικανούς πράκτορες ο Ράντεφ ήταν Έλληνας με το επώνυμο Ροδόπουλος, Έφυγε κρυφά από την Ελλάδα το 1927 όταν είχε καταδικαστεί σε θάνατο. Στη συνέχεια, διέφυγε στη Βουλγαρία, όπου έλαβε τη βουλγαρική υπηκοότητα.

Κατά την εβδομάδα, πιθανώς 15-21 Οκτωβρίου, ο Ράντεφ επισκέφθηκε την Ξάνθη, την Καβάλα και τη Δράμα και είχε επαφή με Έλληνες κομμουνιστές.

Ένας ανιψιός του, ζούσε στην Καβάλα με το όνομα Ροδόπουλος.

Οι Αμερικανοί ανέφεραν ακόμα ότι μεταξύ 16 και 20 Σεπτεμβρίου 1944, υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ του Ράντεφ και του Πετρή (Γιώργου Ερυθριάδη) και πιθανώς και άλλων Ελλήνων κομμουνιστών στην Ξάνθη, η οποία περιείχε τα κύρια σημεία του Συμφώνου του Πετριτσίου. Περιλάμβανε διάταξη για βοήθεια προς τους Έλληνες κομμουνιστές από Βούλγαρους παρτιζάνους και για μια αυτόνομη Μακεδονία.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Συλλογή Αμερικανικών εγγράφων Vlanton (EΛIA- MIET)

*Αρχείο εφημερίδων "Καθημερινή" και "Ριζοσπάστης".

Αγωνιώδης έκκληση από το Διδυμότειχο προς το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής

 *Απόσπασμα της άγνωστης έως σήμερα επιστολής του 1944

 

*Ανέκδοτη ιστορική επιστολή

από το 81 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ

στις 6 Σεπτεμβρίου 1944.

*Πείνα στερήσεις και αθλιότης.

*Γύμνια και ανυποδησία.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Το Διδυμότειχο, είχε την τύχη να απελευθερωθεί πολύ νωρίτερα από άλλες πόλεις, από την Γερμανική Κατοχή. Απελευθερώθηκε με επίθεση δυνάμεων της Αντίστασης στις 29 Αυγούστου 1944! Οι Γερμανοί αποχωρώντας άφησαν πίσω τους στερήσεις και αθλιότητα.

         Τα γεγονότα εκείνων των ημερών ήταν άκρως σημαντικά. Το απόγευμα της προηγούμενης μέρας 28 Αυγούστου 1944 είχαν απελευθερωθεί οι Φέρες του Έβρου, όταν οι Γερμανοί κυκλώθηκαν από πλήθος λαού πολιτών και κυρίως νεολαίας. Αντιλαμβανόμενοι το μάταιο της συνέχισης ενός αγώνα που είχε αρχίσει να χάνεται, κάποιοι παραδόθηκαν αυτοβούλως.

          Στο Διδυμότειχο όμως, όπου υπήρχε σημαντική δύναμη Γερμανών χρειάστηκε να διεξαχθεί μάχη μεταξύ των ανταρτών της Αντίστασης και των ναζιστών, που αρνήθηκαν να παραδοθούν, όταν τους πρότεινε ο μητροπολίτης Ιωακείμ (κατά κόσμον Σιγαλές) και επιτροπή προκρίτων. Στο Διδυμότειχο και τα πέριξ, υπήρχε το 81ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ με καπετάνιο τον Βαγγέλη Κασάπη- Κρίτωνα (σ.σ. το 81^ο Σύνταγμα υπήρχε και προ του πολέμου στον Έβρο και έτσι οι Ελασίτες ονόμασαν τις δυνάμεις τους 81ο Σύνταγμα Πεζικού για λόγους ιστορικούς). Οι αντάρτες κύκλωσαν την πόλη από το βράδυ της προηγούμενης μέρας.

          Οι συγκρούσεις πήραν έκταση και στην περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού, που βρίσκεται έξω από την πόλη.  Η μάχη κράτησε έως τη 1 μ.μ. Οι Γερμανοί που επιβίωσαν, αποπειράθηκαν να διασχίσουν τον κάμπο και να φτάσουν στο ποταμό Έβρο για να περάσουν στην Τουρκία.  Οι νεκροί και οι πνιγμένοι, υπερέβησαν τους 30.

Οι αντάρτες είχαν 4 νεκρούς και 7 ελαφρά τραυματίες. Νεκροί ήταν οι Γουρίδης Σταύρος (Μπάμπης) από την Ορεστιάδα, στρατιωτικός του 1^ου λόχου, Πολυσίδης Βαγγέλης (Βάγγος) διμοιρίτης από τους Πετράδες, Γκαρούδης Βαΐτσης εφεδροελασίτης από το Ελληνοχώρι και Μπακλαβάρας Λευτέρης από το Σουφλί.

 Τραυματίες ήταν οι Στεφάνου Χρίστος από το Σουφλί, Κόνσουλας Δημήτριος από την Κορνοφωλιά, Καρπούζας Χαράλαμπος από το Σουφλί, Δελημπαλτάς Γιώργος από το Διδυμότειχο, Τότιας Κωνσταντίνος από το Σουφλί, Σταματόπουλος Παύλος από το Χειμώνιο και  Γκίντσογλου Κώστας από το Διδυμότειχο. Η κηδεία των φονευθέντων υπήρξε πάνδημη. Αλλά και οι Γερμανοί θάφτηκαν. Οι τάφοι τους υπήρχαν σε ειδικό χώρο, δίπλα στο νεκροταφείο Διδυμοτείχου.

Η ζωή στον Έβρο κατά τη διάρκεια της Κατοχής

*Γερμανοί αξιωματικοί στο Διδυμότειχο (Αρχείο Γ. Αγγέλη)

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η παρουσία κατακτητών στη χώρα που γεννήθηκες αποτελεί σε κάθε περίπτωση τραυματική εμπειρία για κάθε λαός, όταν μάλιστα στο διάβα της ιστορίας αποδείχτηκε ότι δεν υπήρξε εθελόδουλος. Αντίθετα μάλιστα πίστευε πάντα στη ελευθερία του και πάντα αγωνίζονταν γι’ αυτήν θυσιάζοντας ζωές και περιουσίες.

Η τελευταία οδυνηρή κατάκτηση της Ελλάδας από τους Γερμανούς, τους Ιταλούς και τους Βουλγάρους από το 1941 έως το 1944 έχει σωρεύσει απαίσιες μνήμες. Ο νομός Έβρου αποτελεί μια ιδιότυπη περίπτωση διότι γλίτωσε κατά την ομολογία όλων των  Βορειοελλαδιτών τα χειρότερα γιατί παρέμεινε υπό Γερμανική Κατοχή και δεν παραδόθηκε στους Βουλγάρους όπως οι άλλοι νομοί της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας. Κοινή πεποίθηση: Καμιά Κατοχή δεν είναι καλή, αλλά η Βουλγαρική ήταν τρισχειρότερη!!!

Ας αναλογισθούμε αυτό με κάποια δόση υπερβολής, πίκρας και ειρωνείας αυτό που έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες: Δυοίν κακοίν προκειμένοιν το μη χείρον, βέλτιστον…

Η ζωή στον Έβρο κατά τη διάρκεια της Κατοχής δεν έπαψε να έχει τις δυσκολίες της και τα καθημερινά της προβλήματα. Αυτός ο νομός απέκτησε ξαφνικά πανελλήνιο  ενδιαφέρον γιατί όλοι ήθελαν να φτάσουν εκεί διασχίζοντας Γερμανοκρατούμενες και Βουλγαροκρατούμενες περιοχές, για να διασχίσουν τον ποταμό, να βρεθούν στην Τουρκική επικράτεια και να προωθηθούν στη Μέση Ανατολή, όπου ήδη η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, πολεμούσε με τους συμμάχους, τον ναζισμό. Άλλοι πάλι έφταναν εκεί για να προμηθευτούν γεωργικά προϊόντα για τη διατροφή τους, κυρίως αλεύρι, καλαμπόκι, ηλιέλαιο κ.λπ.

Τα Δεκεμβριανά του 1944 με διπλωματική ματιά

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

  Τα Δεκεμβριανά του 1944, αποτελούν άκρως μελανές σελίδες της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Γιατί, όταν οι λαοί της Ευρώπης έβλεπαν την πτώση του Ναζισμού, που έρχονταν ραγδαία σε όλα τα μέτωπα, στην Ελλάδα ξεσπούσε ένας ανωφελής, αλλά αιματηρός εμφύλιος πόλεμος. Τα γεγονότα εκείνων των ημερών δεν είναι άγνωστα. Ενδιαφέρον όμως είναι να μην τα ξεχνάμε, αλλά και να βλέπουμε πώς η Ελλάδα με τη βοήθεια των συμμάχων απέφυγε ένα θανάσιμο κίνδυνο, να βρεθεί ξαφνικά στο Ανατολικό μπλοκ, αν επικρατούσε η ανταρσία των ημερών εκείνων.    

               Βασικά γνωρίζουμε σήμερα, ότι η μεγάλη σύγκρουση ήταν μεταξύ του ΚΚΕ, που θέλησε αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Ναζί, βασισμένο στον ΕΛΑΣ, που αριθμούσε δύναμη 50.000 ανδρών σε όλη την Ελλάδα, να επιβληθεί καταλαμβάνοντας ουσιαστικά την εξουσία. Ο αστικός κόσμος, δηλαδή η λεγόμενη Δεξιά και το Κέντρο, ήταν πρακτικά εκμηδενισμένος.

               Τα αιματηρά γεγονότα άρχισαν στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, με πυροβολισμούς των αστυνομικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ, που είχε οργανωθεί ως δυναμική απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου την 1η Δεκεμβρίου 1944 για τον αφοπλισμό όλων των ένοπλων ομάδων της Αριστεράς. Η αντίδραση του ΚΚΕ συνδυάστηκε με μεγάλη απεργία στις δημόσιες υπηρεσίες.

               Ξαφνικά η Ελλάδα, βρέθηκε στο κέντρο του ενδιαφέροντος των διπλωματικών αντιπροσωπειών της Αθήνας. Ειδικά οι Βρετανοί, που διέθεσαν στρατεύματα και είχαν άμεση ανάμιξη στις μάχες, που μαίνονταν στους δρόμους της πρωτεύουσας. Ο πληθυσμός της Αθήνας βρέθηκε ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, αλλά και σε ελλείψεις βασικών αγαθών. Πείνα και φόβος συμπλήρωναν το εφιαλτικό σκηνικό, των επιλεκτικών δολοφονιών και πολυάριθμων απαγωγών ομήρων.

               Ταυτόχρονα με τις άγριες μάχες στους δρόμους της Αθήνας, η χώρα αντιμετώπιζε και πολιτική αστάθεια.

Οι σκληρές εντολές του Τσόρτσιλ στον Σκόμπι στην Αθήνα, κατά τα Δεκεμβριανά του 1944

*Δεκεμβριανά: Επέμβαση των Άγγλων στα γραφεία του ΕΑΜ στην οδό Κοραή

 

 

*Εικόνα από τα

Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

  

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα Δεκεμβριανά του 1944, είναι μια από τις χειρότερες στιγμές της Ελλάδας, που βάφτηκε με αίμα και στήριξε τον κατοπινό διχασμό, ο οποίος εξελίχθηκε στην γνωστή σύρραξη των ετών 1946-1949. Χαρακτηρίστηκαν εκείνα τα τραγικά γεγονότα, ως το ανεξήγητο λάθος με τεράστιο κόστος. Επιχειρήθηκαν ερμηνείες, άλλοτε ρεαλιστικές και άλλοτε συνομωσιολογικές, γράφτηκαν βιβλία και δεκάδες ερωτηματικά δεν πήραν απάντηση ποτέ… Αντ’ αυτών, παρέμεινε στην ελληνική κοινωνία ένα χάσμα, που γέμισε αίμα και δεν γεφυρώθηκε ποτέ.

               Τα γεγονότα εκείνων των ημερών είναι λίγο πολύ γνωστά. Η μεγάλη σύγκρουση ήταν μεταξύ του ΚΚΕ, που θέλησε αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους Ναζί, βασισμένο στον ΕΛΑΣ, που αριθμούσε δύναμη 50.000 ανδρών, να επιβληθεί καταλαμβάνοντας ουσιαστικά την εξουσία. Ο αστικός κόσμος, δηλαδή η λεγόμενη Δεξιά, ήταν πρακτικά εκμηδενισμένη.

               Την λύση έδωσε ο Τσώρτσιλ, που γνωρίζοντας τις αποφάσεις της συνδιάσκεψης της Γιάλτας αλλά του Πότσνταμ, θεώρησε ως δικαίωμά του να ελέγχει την Ελλάδα, κυρίως χωρίς η Αριστερά να αποτελεί κώλυμα στις επιδιώξεις του. Δηλαδή επεδίωκε να υπάρξει μετά την Κατοχή μια Ελλάδα αστική, αντικομμουνιστική και δυτικόφιλη. Και αυτήν την Ελλάδα, την εξασφάλιζαν οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις με τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και όχι το ΚΚΕ με την ριζοσπαστικοποίηση και τις ανατρεπτικές ιδέες. Μόνο που το ΚΚΕ, αγνοούσε βασικά τα όσα συμφώνησε ο Στάλιν με τους Δυτικούς συμμάχους, όταν μοιράστηκε ο κόσμος σε ζώνες επιρροής και η Ελλάδα βρέθηκε στη ζωή επιρροής των Δυτικών.

               Τα αιματηρά Δεκεμβριανά άρχισαν στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, με πυροβολισμούς των αστυνομικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ, που είχε οργανωθεί ως δυναμική απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου την 1η Δεκεμβρίου 1944 για τον αφοπλισμό όλων των ενόπλων ομάδων της Αριστεράς.

Τα Δεκεμβριανά του Μίκη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   https://www.kathimerini.gr/society/561504115/ta-dekemvriana-toy-miki/

*3 Δεκεμβρίου 1944, πλατεία Συντάγματος. Μετά τους σκοτωμούς διαδηλωτών από πυρά Ελλήνων αστυνομικών, βρετανικά τανκς παρεμβάλλονται και παίρνουν θέσεις στη γωνία Βασ. Σοφίας και Πανεπιστημίου. Ασφαλώς δεν «ρίχνουν τροχιοδεικτικά», όπως θυμόταν ο Μίκης... Φωτ. DMITRI KESSEL, «ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ’44», ΕΚΔ. ΑΜΜΟΣ.

 

 

Γράφει ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος*

 

Ο Μίκης Θεοδωράκης θέλησε κάποτε να μιμηθεί και τον Αισχύλο. Εκείνος είχε ζητήσει να γράψουν στον τάφο του μόνο ότι πολέμησε τους Μήδους στον Μαραθώνα (το 490 π.Χ.). Ο Μίκης δήλωσε λοιπόν ότι του αρκούσε να γράφει το δικό του επιτύμβιο επίγραμμα: «Πολέμησε τον Δεκέμβρη» (του 1944). Μας το θύμισε ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας στον επικήδειο που εκφώνησε στη Μητρόπολη Αθηνών, χάρη στον πρωταγωνιστικό ρόλο που του πρόσφερε ο Μίκης με τη γνωστή ύστατη επιστολή («θέλω να αφήσω αυτόν τον κόσμο σαν κομμουνιστής»).

Ο Δ. Κουτσούμπας βρήκε την ευκαιρία να προσθέσει ότι αυτή η ιδέα για επιτύμβιο επίγραμμα αποδεικνύει πόσο περήφανος ήταν ο Μίκης για τη συμμετοχή του «σ’ αυτή την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στη χώρα μας». Είναι φανερή η αντίφαση με τους αγώνες «για την ενότητα των Ελλήνων» που επικαλείται ο Μίκης στην ίδια επιστολή. Γι’ αυτό, ήταν εύλογο να προκληθούν ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις – μερικές μάλιστα εντελώς άστοχες. Αλλά η αντιφατικότητα ήταν πάντα συνυφασμένη με τον Μίκη και ήταν ακριβώς εκείνη που τον έκανε διαχρονικά σημείο αναφοράς και εκφραστή όλων σχεδόν των Ελλήνων. Ταίριαζε λοιπόν απόλυτα και σ’ αυτή την περίπτωση.

Ωστόσο, δεν είχε πολύ ενδιαφέρον ούτε νόημα η συζήτηση για τον Μίκη στα Δεκεμβριανά. Έχει όμως για «τα Δεκεμβριανά του Μίκη». Πώς θυμόταν ο ίδιος τα Δεκεμβριανά και τη δική του συμμετοχή σ’ αυτά, για την οποία καμάρωνε; Αρκεί εδώ η αυθόρμητη και χειμαρρώδης αφήγηση που έκανε στον Αλέξη Παπαχελά το 2004, για την εκπομπή «Φάκελοι», και τώρα αναδημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή» (5.9.21).

Από αυτήν την αφήγηση φαίνεται καθαρά ότι ο Μίκης θυμόταν τα Δεκεμβριανά όχι σαν «ταξική» σύγκρουση, όπως τα όρισε ο Δ. Κουτσούμπας, αλλά σαν πατριωτική αντίσταση κατά των Άγγλων. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να πει: «Ολο το μίσος που είχαμε για τους Γερμανούς πήγε στους Άγγλους». Αυτούς πίστευε τότε ότι «έπρεπε να τους ρίξουμε στη θάλασσα»!

Νέα Ορεστιάδα: Μέρες ελευθερίας το 1944…

*Μια σπάνια φωτογραφία. Είναι 29 Αυγούστου 1944. Ο λαός της Νέας Ορεστιάδας, κρατώντας ελληνικές σημαίες, πανηγυρίζει για την απελευθέρωσή του,

 

*Η μαρτυρία του έπαρχου Ορεστιάδας

Δημήτριου Ζαφειρόπουλου

*Η περιοδεία του Γ. Ιορδανίδη

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

        Η Νέα Ορεστιάδα, έζησε όπως και όλη η Ελλάδα τη φρίκη της Ναζιστικής Κατοχής, με εκτελέσεις και συλλήψεις πολιτών της. Και με λαχτάρα το καλοκαίρι του 1944 αντίκρισε τη λευτεριά! Εκείνες τις στιγμές της λευτεριάς θα δούμε σήμερα, που ήταν γεμάτες χαρές, αλλά είχαν και σπέρματα του εθνικού διχασμού, που προμήνυε, όσα ακολούθησαν μετά την απελευθέρωση με τον αιματηρό και καταστρεπτικό Εμφύλιο, που ακολούθησε.

        Για τα δραματικά χρόνια της Κατοχής να θυμίσουμε μόνο, ότι η Ορεστιάδα και η γύρω περιοχή της είχε καταστεί κόμβος διαφυγής Ελλήνων, που περνούσαν κρυφά στην Τουρκία για να καταφύγουν στη Μέση Ανατολή ώστε να συνεχίσουν τον αγώνα εναντίον των Γερμανών. Η βοήθεια που έδιναν οι κάτοικοι της Ορεστιάδας στους διαφεύγοντες, είχε τραγικές συνέπειες, με εκτελέσεις και φυλακίσεις. Έτσι οι πρώτες ώρες και οι μέρες της απελευθέρωσης έφεραν τεράστια ανακούφιση στους Ορεστιαδίτες.

Έχει διασωθεί στο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών, η έγγραφη μαρτυρία του Έπαρχου Ορεστιάδας Δημήτριου Ζαφειρόπουλου. Κατάγονταν από τις Σέρρες και υπηρέτησε στην Νέα Ορεστιάδα κατά την Κατοχή. Η μαρτυρία του έγινε εγγράφως στο ελληνικό προξενείο της Αδριανούπολης στις 3 Σεπτεμβρίου 1944, αμέσως μετά τα γεγονότα της απελευθέρωσης.

        Την αφήγησή του επιβεβαίωσαν ο οικονομικός έφορος Ορεστιάδας Αναστάσιος Αλεξίου, ο δημοσιογράφος Αθανάσιος Παριανός, ο υπάλληλος της εφορίας Σταύρος Γκουρτσίδης, η γραμματέας εισαγγελίας Καλλιόπη Πάρλου, ο έμπορος Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης και ο κοινοτικός Μπλατσούκας (χωρίς άλλα στοιχεία) που διέφυγαν στην Τουρκία, όταν είχαν φύγει και οι Γερμανοί!!!

Ιστορικές πρωτιές σε 200 χρόνια εθνικής ιστορίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   https://www.kathimerini.gr/1066055/opinion/epikairothta/politikh/istorikes-prwties-se-200-xronia-e8nikhs-istorias

*Προσφυγόπουλα στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’20. Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, η Ελλάδα διέθετε τον πλέον ομοιογενή (εθνικά, γλωσσικά και θρησκευτικά) πληθυσμό στην Ευρώπη (μαζί με την Πορτογαλία).

Γράφει ο κ.ΤΑΚΗΣ Σ. ΠΑΠΠΑΣ*

Η επερχόμενη επέτειος για τη συμπλήρωση δύο αιώνων από την Επανάσταση του ’21 αποτελεί θαυμάσια ευκαιρία για την απογραφή των ιστορικών περιστάσεων στις οποίες η χώρα πρωτοπόρησε σε σχέση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά έθνη ή και διεθνώς. Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο για μια μικρή και όχι πλούσια χώρα σαν τη δική μας, η Ελλάδα βρέθηκε συχνά στην πρωτοπορία ιστορικών εξελίξεων παγκόσμιας σημασίας – αν και όχι πάντα με θετικό για την ίδια αποτέλεσμα.

Ας δούμε αμέσως, κατά χρονολογική σειρά, μια δεκάδα από τις πιο εντυπωσιακές πρωτιές της χώρας μας κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες.

*1830 (Φεβρουάριος). Οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, Μ. Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία, υπέγραψαν το Πρωτόκολλο του Λονδίνου με το οποίο αναγνώρισαν την Ελλάδα ως ανεξάρτητο βασίλειο. Αν και η Ελλάδα δεν ήταν η πρώτη από τις επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη που επαναστάτησαν εναντίον της Πύλης (είχαν προηγηθεί οι Σέρβοι το 1804), ήταν η πρώτη που κατόρθωσε να ανακηρυχθεί σε ανεξάρτητο εθνικό κράτος (κάτι που η Σερβία δεν πέτυχε παρά μόνο το 1878).

Ρίμινι: το ξεχασμένο έπος στην Ιταλία

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  https://www.kathimerini.gr/1043763/gallery/epikairothta/ellada/rimini-to-3exasmeno-epos-sthn-italia

*Σεπτέμβριος 1944. Άνδρες της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας μάχονται στους δρόμους του κατεστραμμένου Ρίμινι. Η πόλη παραδόθηκε άνευ όρων στις 21 του μηνός στο ΙΙ Τάγμα Πεζικού. Οι συνολικές απώλειες για τις ελληνικές δυνάμεις ανήλθαν σε 116 νεκρούς και 316 τραυματίες.

Γράφει η κ. ΜΑΡΙΝΑ ΠΕΤΡΑΚΗ*

Έχουν περάσει εβδομήντα πέντε χρόνια από τότε που ένα μικρό ελληνικό εκστρατευτικό σώμα η ΙΙΙ Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία (ΕΟΤ) είχε καθοριστική συμβολή στην προσπάθεια των συμμάχων στην απώθηση των Γερμανών από την ιταλική χερσόνησο κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η ιταλική πόλη του Ρίμινι κατελήφθη από τους Ελληνες μαχητές έπειτα από σκληρές μάχες με τις δυνάμεις του Άξονα και η ελληνική σημαία κυμάτισε στο δημαρχείο της πόλης. Η κατάληψη του Ρίμινι δεν απετέλεσε μόνο το έπαθλο του δεκαπενθήμερου σκληρού και αιματηρού αγώνα της Ταξιαρχίας, αλλά επανέφερε την Ελλάδα, δύο χρόνια μετά τη μάχη του (Ελ) Αλαμέιν, στο συμμαχικό στρατόπεδο εξασφαλίζοντάς της το αναγκαίο περιθώριο για την προβολή των θέσεών της και τη διεκδίκηση απαράγραπτων εδαφικών απαιτήσεων στο συνέδριο της ειρήνης που θα ακολουθούσε.

Γιατί οι ΕΛΑΣιτες, εκτέλεσαν τον καπετάν Οδυσσέα στη Λευκίμη Έβρου το 1944;

*Η ανέκδοτη προκήρυξη των ανταρτών του Έβρου 

για την καταδίκη και εκτέλεση του καπετάν Οδυσσέα το 1944

*Μια ανέκδοτη προκήρυξη

των ανταρτών, δίνει απάντηση

στο αδυσώπητο «γιατί»

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η εκτέλεση καπετάνιου από τους ίδιους τους συντρόφους του, μετά από απόφαση ανταρτοδικείου, αποτελεί ίσως μοναδική περίπτωση στα χρονικά της Κατοχής στην Ελλάδα. Πρόκειται για τον καπετάνιο Οδυσσέα (Λευτέρη Γαλεάδη), γραμματέα της κομματικής οργάνωσης ΚΚΕ Ξάνθης, που δικάστηκε και εκτελέστηκε το Φεβρουάριο του 1944 στη Λευκίμη Έβρου.

                Αξίζει να αναφέρουμε επίσης ότι στις 5 Απριλίου 1941, πριν ακόμα συνθηκολογήσει η Ελλάδα με τη Ναζιστική Γερμανία,  η Περιφερειακή Επιτροπή του ΚΚΕ Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης αποφάσισε να δημιουργήσει οργάνωση Εθνικής Αντίστασης με την επωνυμία ΜΕΣ (Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας). Γραμματέας της ορίσθηκε ο καπνεργάτης  Λευτέρης Γαλεάδης (κατοπινό ψευδώνυμό του, Οδυσσέας) ο οποίος σε συγκέντρωση στην πλατεία της Ξάνθης εξήγησε την ανάγκη της εθνικής ενότητας και τους σκοπούς του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας για την επιβίωση του λαού και την οργάνωση της ένοπλης αντίστασης εναντίον του εισβολέα.

                Εσχάτως είχα τη χαρά να πάρω στα χέρια μου, μια προκήρυξη των ανταρτών της εποχής εκείνης, που εξηγούν γιατί εκτέλεσαν τον καπετάν Οδυσσέα. Είναι ανέκδοτη και περιλαμβάνεται στις  ανεκτίμητες συλλογές του φίλου μου συλλέκτη Μιχάλη Πατέλη, τον οποίο ευχαριστώ πολύ από τη θέση αυτή. Είναι ένα κείμενο που φωτίζει τα αμείλικτα «γιατί» της εποχής εκείνης.

ΤΑ ΑΙΜΑΤΗΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΩΝ ΕΥΕΛΠΙΔΩΝ

*Η Σχολή Ευελπίδων και ο παρίγυρός της. Σήμερα εκεί στεγάζονται τα δικαστήρια της Αθήνας

      Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α.  Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

                Το πρωί της 18ης Οκτωβρίου 1944 η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με Πρωθυπουργό το Γεώργιο Παπανδρέου αποβιβαζόταν στο λιμάνι του Πειραιά και κατά τη μετάβασή της στην Αθήνα έτυχε θερμότατης υποδοχής από το Λαό των Αθηνών.

Από το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 1944 άρχισε η παρουσίαση των Ευελπίδων των Ιης και ΙΙας Τάξεων για συνέχιση της εκπαίδευσής των, που είχε διακοπεί από τον Ελληνο-Ιταλικό Πόλεμο και την επακολουθήσασα κατοχή. Με τη τοποθέτηση του Συνταγματάρχη Δημητρίου Σαρακατσάνη, ως Διοικητού της Σχολής, και άλλων Αξιωματικών, ως Διοικητικό και Εκπαιδευτικό προσωπικό και τη σταδιακή παρουσίαση και άλλων Ευελπίδων και παρουσίαση 70 Μονίμων Υπαξιωματικών για εκπαίδευση η δύναμη της Σχολής ανερχόταν την 3η Δεκεμβρίου 1944 σε 500 πολεμιστές. Η δύναμη αυτή είχε οργανωθεί σε 1ο και 2ο Λόχο Ευελπίδων και 3ο Λόχο Μονίμων Υπαξιωματικών, ως Εφεδρεία.

Κατά της Σχολής επιτέθηκε η ΙΙ Ταξιαρχία του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ, δύναμης πλέον των 1200 ανδρών.

ΠΩΣ ΦΘΑΣΑΜΕ ΣΤΑ ΑΙΜΑΤΗΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ 4ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

*Γωνία Πατησίων και Στουρνάρη, δίπλα στο Πολυτεχνείο.

   Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Από την άνοιξη του 1944, μετά από συνεχή και σκληρά πλήγματα, που υπέστησαν οι Γερμανοί σε όλα τα μέτωπα, έγινε φανερό ότι η πλάστιγγα έκλινε οριστικά υπέρ των Συμμάχων και η λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου θα ερχόταν σε σύντομο χρόνο.

Λόγω της βέβαιης και αναμενόμενης αποχώρησης των Γερμανικών στρατευμάτων και της απελευθέρωσης της Ελλάδας, μετά από παρέμβαση της Βρετανίας, κλήθηκε ο Γεώργιος Παπανδρέου στο Κάιρο και την 24η Απριλίου 1944 του ανατέθηκε από το Βασιλέα Γεώργιο Β΄ η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Πράγματι την 26η Απριλίου ο Γεώργιος Παπανδρέου ορκίσθηκε Πρωθυπουργός και στις προγραμματικές δηλώσεις του, μεταξύ των άλλων, υποσχέθηκε τον σχηματισμό Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (Ενώσεως) με τη συμμετοχή όλων των τότε πολιτικών κομμάτων και Εθνικών Aντιστασιακών Οργανώσεων.

Ποιος σκότωσε τον Κίτσο Μαλτέζο στην Κατοχή;

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/875983/article/proswpa/synentey3eis/to-ellhniko-paron-mesa-apo-thn-istoria

*Ενέδρα ή προφύλαξη από μαχητές του ΕΛΑΣ στην Αθήνα των Δεκεμβριανών. Στον τοίχο, συνθήματα του ΚΚΕ. Αρκετούς μήνες πιο πριν, την 1η Φεβρουαρίου του 1944, ο Κίτσος Μαλτέζος δολοφονήθηκε σε ενέδρα του ΕΛΑΣ Σπουδάζουσας (του νεανικού βραχίονα της ΟΠΛΑ) μπροστά στο σπίτι του, απέναντι από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Γράφει ο κ. ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΓΚΡΑΤΗΣ

Πώς φτάσαμε έως εδώ; Με ποιους τρόπους και κάτω από ποιες συνθήκες διαμορφώθηκαν οι σχέσεις των Ελλήνων πολιτικών με τους Ελληνες πολίτες και αντιστρόφως; Ποια γεγονότα καθόρισαν την ελληνική πραγματικότητα έτσι όπως τη ζούμε σήμερα; Mια περιήγηση στην ιστορία του νεότερου ελληνικού κράτους, μέσα από συνεντεύξεις Ελλήνων ιστορικών για τις περιόδους και τα πρόσωπα που συγκρότησαν τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα.

Η αρχή γίνεται σήμερα με τον Πέτρο Μακρή-Στάικο, συγγραφέα, μεταξύ άλλων, του «Κίτσος Μαλτέζος. Ο αγαπημένος των θεών».

Ο Κίτσος Μαλτέζος ήταν τρισέγγονος του στρατηγού Μακρυγιάννη και απόγονος της οικογένειας Σκουζέ. Το 1942, ως φοιτητής Νομικής και για πολλούς “το καλύτερο μυαλό της γενιάς του”, εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος (ΟΚΝΕ). Διεγράφη από την ίδια την οργάνωση το 1943 και προσχώρησε στην οργάνωση ΕΣΑΣ (Εθνικός Σύνδεσμος Ανωτάτων Σχολών) όπου συγκρούστηκε με μέλη που ανήκαν στην οργάνωση Χ (Χίτες) και τα οποία οπλοφορούσαν με άδεια της κατοχικής κυβέρνησης. Την 1η Φεβρουαρίου του 1944, ο Κίτσος Μαλτέζος δολοφονήθηκε σε ενέδρα του ΕΛΑΣ Σπουδάζουσας (του νεανικού βραχίονα της ΟΠΛΑ) μπροστά στο σπίτι του, απέναντι από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Ο απαγχονισμός των γυναικών Τοπάλη στα Λεχώνια Βόλου

*Το ναζιστικό έγκλημα στα Λεχώνια. Τρεις γυναίκες στην κρεμάλα

*Ένα από τα πολλά εγκλήματα

των ναζιστών στην Ελλάδα

Γράφει ο κ. Άρης Παπαδόπουλος 

          Ένα από τα πιο απαίσια ληστρικά εγκλήματα της Γκεστάπο και των ΕΑΣΑΔ (Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσεως, που έδρασε στη Θεσσαλία, καθώς και η- θυγατρική τους- Ομάδα Άνω Λεχωνίων- Καλαμπαλίκη) στην περιοχή του Βόλου είναι και ο απαγχονισμός της οικογενείας Τοπάλη.

          Το έγκλημα αυτό, αποτρόπαιο σε όλην του την έκταση, έγινε στο κέντρο των Κάτω Λεχωνίων στις 7  Ιουνίου 1944. 

          Στα Κάτω Λεχώνια έμεναν η ολλανδικής καταγωγής Λουκία Τοπάλη (Lucie van Schelle, 1875-1944) και η κόρη της Σοφία Τοπάλη (1906-1944) 38 ετών. Οι δύο γυναίκες ανήκαν στην οικογένεια του Παναγή Τοπάλη που καταγόταν από την Ήπειρο. Ήταν πολύ πλούσια οικογένεια, με περιουσία στη Ρουμανία και Ελβετία και δεν είχε συγγενική σχέση με τον παλιό βουλευτή και υπουργό δημοτικιστή Κωστή Τοπάλη από τη  Μακρινίτσα, που είναι γνωστός και από τη δίκη των Αθεϊκών.