Πτυχές από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η στάση της Βουλγαρίας

*"Η Ελλάδα δεν θα ξεχάσει ποτέ την προδοσία της Βουλγαρίας". Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Βουλγαρία, από την εποχή του Πανσλαβισμού του 19^ου αιώνα έως τις μέρες της πτώσης του κομμουνισμού και της απομάκρυνσής της από την Ρωσική επήρεια, αποτελούσε μόνιμο κίνδυνο για την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Συγκεκριμένοι στόχοι της υπήρξαν, η κατάκτηση των εδαφών για να αποκτήσει διέξοδο στο Αιγαίο και η εκδίωξη ή ο οριστικός εκβουλγαρισμός των κατοίκων.

               Η Κατοχή, έδωσε τηn ευκαιρία στην Βουλγαρία να επιχειρήσει να πραγματοποιήσει τους στόχους της αυτούς. Λόγω της συμμαχίας της με το χιτλερικό καθεστώς της Γερμανίας, της παραχωρήθηκε η Ανατολική Μακεδονία και οι νομοί Ξάνθης και Ροδόπης από τη Δυτική Θράκη. Ο νομός Έβρου παρέμεινε υπό Γερμανική Κατοχή.

Τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία, με τον σωζόμενο πλούτο των διπλωματικών εγγράφων μας παρέχουν μια ευδιάκριτη εικόνα των Βουλγαρικών επιδιώξεων, αλλά και της ατμόσφαιρας που επικρατούσε στην περιοχή.

Στις 7 Μαρτίου 1941, πριν ακόμα εκδηλωθεί η γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόρντελ Χάλλ, ειδοποιούσε τον πρέσβη στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή ότι σε περίπτωση κατάληψης της Ελλάδα από τα ναζιστικά στρατεύματα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι καταρχήν πρόθυμο να αναλάβει την εκπροσώπηση των ελληνικών συμφερόντων στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, εάν η Ελληνική Κυβέρνηση υποβάλει επίσημο αίτημα μέσω της πρεσβείας των ΗΠΑ ή μέσω της διπλωματικής αντιπροσωπείας της στην Ουάσιγκτον, προκειμένου η σχετική εξουσιοδότηση να αποσταλεί επίσημα.

Εν τω μεταξύ, λόγω της πιθανότητας διακοπής των επικοινωνιών, το Αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών είχε εξουσιοδοτήσει εμπιστευτικά τις διπλωματικές αποστολές στο Βουκουρέστι και τη Σόφια να αναλάβουν προσωρινά την προστασία των ελληνικών συμφερόντων εάν οι Έλληνες εκπρόσωποι τους προσεγγίσουν με σχετικό αίτημα.

Σελίδα από τις καταπιέσεις των Βουλγάρων στους Μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης το 1913-1919

*Η αίθουσα συνεδριάσεων της Σοβράνιε (από το site LostBulgaria)

 

 

*Η αποκάλυψη μιας συνεδρίασης

της Βουλγαρικής Βουλής, που έγινε

«κεκλεισμένων των θυρών»

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Με άρθρο στη σελίδα αυτή, στις 27 Αυγούστου, αναφερθήκαμε με λεπτομέρειες στις επιστολές των Μουσουλμάνων βουλευτών της Βουλγαρικής Βουλής Σοβράνιε,  οι οποίοι ζητούσαν από το Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων το 1919 να απαλλάξει τους ομοδόξους τους, από την τυραννία των Βουλγάρων.

Υπενθυμίζουμε, ότι οι Μουσουλμάνοι βουλευτές της Βουλγαρίας, προερχόμενοι από τη Δυτική Θράκη, αντέδρασαν μεταφέροντας το πρόβλημά τους στην Ευρώπη με μια αποστολή επιστολής για το θέμα των άγριων διωγμών τους από τους Βουλγάρους, στον αρχηγό της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής στη Σόφια, συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Μαζαράκη. Επίσης ενημέρωσαν με επιστολή από τη Σόφια στις 31 Δεκεμβρίου 1918 και τον στρατηγό Φρανσαί Ντ’ Εσπεραί, αρχιστράτηγο των συμμαχικών στρατευμάτων της Ανατολής. Επόμενο βήμα τους ήταν να καταφύγουν στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο, βλέποντας ότι έχει σημαντική αποδοχή και συμπαράσταση από τους ηγέτες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, που συνεδρίαζαν στο Παρίσι μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την ιστορική επιστολή, υπέγραφαν οι βουλευτές Μεχμέτ Τζελάλ Μπέης, Ισμαήλ Χακκί, Καλίμ Νουρί, Τεβφήκ, Ετέμ Ρουχί, Σαφέτ, Χατσίμ και Κεμάλ.

Στη Γαλλική πρωτεύουσα επιχειρήθηκε από την πλευρά των Αμερικανών να διαστρεβλωθεί η ουσία του διαβήματος αυτού και να αποδοθούν ευθύνες στον Βενιζέλο, προκαλώντας την αντίδρασή του (Λεπτομέρειες για την υπόθεση αυτή μπορείτε να βρείτε στη θέση https://sitalkisking.blogspot.com/2023/08/1919_27.html).  Οι Αμερικανοί, υπονοούσαν ότι ο Βενιζέλος είχε κάνει χρήση… πλαστού εγγράφου για να επηρεάσει τη Συνδιάσκεψη των Παρισίων, σχετικά με τις διαθέσεις των Μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης, έναντι του ενδεχομένου να υπαχθούν υπό την ελληνική διοίκηση. Ότι δηλαδή επιθυμούσαν να ενταχθούν στην Ελλάδα. Κάτι που δεν ήταν ακριβές, σε ό,τι αφορούσε τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Η προσπάθεια του βίαιου εκβουλγαρισμού της Δυτικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας το 1941, μέσα από διπλωματικά έγραφα

*Χίτλερ και Μπόρις, τα συνεταιράκια...

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Βουλγαρία, κάθε φορά που η τύχη την έφερνε να κατέχει εδάφη της Θράκης και της Μακεδονίας, το πρώτο πράγμα που εφάρμοζε ήταν ο βίαιος εκβουλγαρισμός. Αυτό συνέβη και στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912, όταν οι Βούλγαροι νικώντας τους Τούρκους κατέλαβαν εδάφη της Δυτικής Θράκης. Το ίδιο συνέβη και το 1913 όταν η άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου επιδίκασε τη Δυτική Θράκη το 1913 στην ηττημένη Βουλγαρία. Τα ίδια ακριβώς συνέβησαν όταν το 1941 οι Χιτλερικοί παρέδωσαν εδάφη της Δυτικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας στη Βουλγαρία, χωρίς καν να είχε κηρυχθεί πόλεμος με την Ελλάδα, η οποία γονάτισε μετά την Ιταλική επίθεση και τη Γερμανική εισβολή.

Η ιστορία της τελευταίας ιστορικής φάσης του βίαιου εκβουλγαρισμού ελληνικών περιοχών αρχίζει ουσιαστικά την 1η Μαρτίου 1941, γιατί τότε η Βουλγαρία προσχώρησε στο Τριμερές Σύμφωνο του Άξονα που είχε σαν αποτέλεσμα να της παραχωρηθούν περιοχές από τις οποίες εκδιώχθηκαν οι Βούλγαροι κατακτητές  με τη Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919.

Το 1941 οι Βούλγαροι με το «δώρο» που της έκαναν οι Γερμανοί, ικανοποιούσαν την πάγια πολιτική τους για έξοδο στο Αιγαίο. Ελλάδα και Βουλγαρία δεν βρίσκονταν μεταξύ τους σε εμπόλεμη κατάσταση, όταν έγινε η επίθεση των Γερμανών στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είχε ήδη κατακτηθεί από Γερμανούς και Ιταλούς όταν η Βουλγαρία άρχισε να καταλαμβάνει τα ελληνικά εδάφη. Η ελληνική κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού κατέφυγε στο Κάιρο και αναγκάσθηκε πολύ γρήγορα να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Βουλγαρία στις 23 Απριλίου 1941 και στις 11 Ιουνίου 1941 να κηρύξει τυπικά τον πόλεμο εναντίον της γειτονικής χώρας.

Η εφημερίδα «Πρωία» των Αθηνών έγραφε χαρακτηριστικά στις 20 Απριλίου 1941 ότι σημειώνεται ζωηρή διπλωματική δραστηριότητα μεταξύ των κυβερνήσεων του Άξονα. Οι πληροφορίες που υπήρχαν ανέφεραν ότι συζητούν τον επικείμενο διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας και τις νέες διαρρυθμίσεις των συνόρων στην περιοχή του Δούναβη. Οι ίδιες πληροφορίες ανέφεραν ότι όταν τα ζητήματα των νέων συνόρων θα έχουν ρυθμιστεί, θα συγκληθεί σε κάποια γερμανική πόλη συνδιάσκεψη των ενδιαφερομένων χωρών. Στη συνδιάσκεψη αυτή θα ανακοινωθούν και οι τελικές αποφάσεις του Άξονα.

Στις 19 Απριλίου 1941, πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο καθοριστική συνάντηση του Αδόλφου Χίτλερ με τον Βούλγαρο βασιλιά Μπόρις.

Η Βουλγαρική επιχειρηματολογία στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, για τη Θράκη, το 1919.

*Βούλγαροι στρατιώτες στην Αλεξανδρούπολη το 1918

 

*Ανέκδοτο έγγραφο

από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων το 1919, ήταν από τις σημαντικότερες της εποχής της, αφού έβαλε τα θεμέλια για τον μεταπολεμικό κόσμο, αν και στην πορεία τα πράγματα εξελίχθηκαν δυσάρεστα, αφού τη θύελλα του πολύνεκρου Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, διαδέχθηκε σχεδόν 20 χρόνια μετά, ο όλεθρος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο η Διάσκεψη εκείνη είχε ως αποτέλεσμα, με τις επιμέρους συνθήκες του Νεϊγύ και του Σαν Ρέμο, την απελευθέρωση της Δυτικής και της Ανατολικής Θράκης, το 1920.

Χαρακτηριστικό της Διάσκεψης Ειρήνης του 1919, ήταν, όπως παρατηρεί ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον, προκάλεσε μεγάλες δυσχέρειες στις ελληνικές διεκδικήσεις «διότι σχολαστικώς αναζητών την άκραν δικαιοσύνην, εις την εφαρμογήν της αυτοδιαθέσεως κατέληγε ουχί σπανίως εις την άκραν αδικίαν».

Κατά τη συζήτηση μάλιστα του θέματος της Δυτικής Θράκης εμφανίζονταν η αμερικανική αντιπροσωπεία να συνηγορεί υπέρ των βουλγαρικών διεκδικήσεων. Και όταν συζητούσαν το θέμα της Ανατολικής Θράκης οι Αμερικανοί συνηγορούσαν υπέρ των  τουρκικών απόψεων. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος- κατά τον Μαρκεζίνη- είχε γίνει έξω φρενών και μίλησε με ασυνήθιστη δριμύτητα, με αποτέλεσμα να στείλει στον Έλληνα πρωθυπουργό ο Αμερικανός πρόεδρος επιστολή, επιχειρώντας να δικαιολογήσει τη στάση του.

Γενικά ο  Ουίλσον παρουσίασε πολλές φορές μια φιλοβουλγαρική στάση, που κατά την γνώμη αρκετών μελετητών, οφείλονταν σε συγγενική εξ αγχιστείας οικογενειακή σχέση με πρόσωπο από τη Βουλγαρία.

Όταν το Διδυμότειχο και το Καραγάτς παραχωρήθηκαν στη Βουλγαρία από την Τουρκία, το 1915

*Χάρτης της περιοχής. Μέσα σε κύκλο η περιοχή Διδυμοτείχου- Καραγάτς, που παραχωρήθηκε από την Τουρκία στη Βουλγαρία, το 1915

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Είναι άγνωστο, αλλά η περιοχή Διδυμοτείχου έως το Καραγάτς, παραχωρήθηκε το 1915 από την Τουρκία στη Βουλγαρία, ως… οικόπεδο, για να δελεασθούν οι Βούλγαροι και να πάρουν μέρος στον εξελισσόμενο τότε Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο!

               Γύρω από την τελική παραχώρηση του Διδυμοτείχου Και του Καραγάτς στη Βουλγαρία παίχθηκε έντονο διπλωματικό παιχνίδι, γιατί τα ευρωπαϊκά κράτη, που αποτελούσαν την «Εγκάρδια Συνεννόηση» δηλαδή αυτό που γνωρίζουμε ως συμμαχία της Αντάντ, έκαναν σειρά προτάσεων και με εδαφικές παραχωρήσεις προς τη Βουλγαρία, αλλά εκείνη σκεπτόμενη καιροσκοπικά, τις απέρριψε, θεωρώντας καλύτερες τις Γερμανικές. Βρέθηκε εξ αιτίας της πλεονεξίας της στην λάθος πλευρά, της ιστορίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ίδιο λάθος έκανε αργότερα και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.   

               Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913 με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Θράκης παραχωρήθηκε στην ηττημένη Βουλγαρία Ένα μικρό μέρος της περί το Διδυμότειχο, το Καραγάτς και το Ορτάκιοϊ το είχε κρατήσει η Τουρκία.

               Η γενική εικόνα που επικράτησε στα κατοπινά χρόνια στην διπλωματία, φαίνεται σε ένα έγγραφο με ημερομηνία 22 Φεβρουαρίου 1922 στο οποία εν είδει συμπεράσματος αναφέρεται ότι «κατόπιν της παρ’ αμφοτέρων των Κρατών συνεννοήσεως και συμφωνίας συμπτιπτούσης με την παραχώρησιν εκ μέρους της Τουρκίας εις την Βουλγαρίαν της λωρίδας Καραγάτς- Διδυμοτείχου, τη μεσολαβήσει της Γερμανικής Κυβερνήσεως, επί μόνω τω σκοπώ όπως πεισθή η Βουλγαρία να εξέλθη εις τον Ευρωπαϊκόν πόλεμον υπέρ των Κεντρικών».

Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και η CIA περί το 1950

*Ο δρόμος αυτός κάπου στο Βόρειο Έβρο δείχνει τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Η δρυς δεξιά είναι το όριο από την πλευρά της Ελλάδας (Αρχείο Βασ. Πενταλοφιώτη)

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

        Τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, ήταν πάντα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του λαού της Θράκης, γιατί προσδιόριζαν το επέκεινα ενός εχθρικού κόσμου, όπως αποδείχτηκε πολλές φορές στο παρελθόν. Πρόσφατη ήταν η φοβερή βουλγαρική κατοχή (πλην του νομού  Έβρου) των ετών 1941-44 και η παντοειδής στήριξη των Ελλήνων ανταρτών από το 1946 έως το 1949.

        Στα σύνορα αυτά, είχε απλωμένα τα μάτια της η αμερικανική μυστική υπηρεσία CIA, επειδή μετά την επικράτηση των κομμουνιστών η Βουλγαρία είχε περιέλθει στο λεγόμενο τότε Σιδηρούν Παραπέτασμα. Αλλά και η ίδια η Βουλγαρία, που φοβόταν αποδράσεις πολιτών της στο εξωτερικό, αλλά και διεισδύσεις πρακτόρων στο εσωτερικό της, ενίσχυσε τη φύλαξη των συνόρων με κάθε τρόπο. Το ενδιαφέρον της CIA φαίνεται στα αρχεία της μυστικής υπηρεσίας που απελευθερώθηκαν.

        Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 οι κάτοικοι της Θράκης δεν είχαν γνώση για τις κινήσεις πρακτόρων στην περιοχή τους. Γνώριζαν ωστόσο την ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων από την πλευρά της Βουλγαρίας. Είχε αποκτήσει διαστάσεις μύθου η περίφημη οργωμένη και φρεζαρισμένη ζώνη ώστε να φαίνονται οι πατημασιές δραπετών ή το πέρασμα ανεπιθύμητων ατόμων. Και η μυθοπλασία της εποχής εκείνης, ήθελε τους Έλληνες πράκτορες να κατασκευάζουν παπούτσια με ανάποδα καρφωμένες τις σόλες ώστε οι πατημασιές να δείχνουν έξοδο από τη χώρα, άρα δραπέτευση αντικαθεστωτικών και όχι παράνομη είσοδο αλλοδαπών πρακτόρων!!!

        Ωστόσο φαίνεται πως οι Αμερικανοί είχαν κάποιο δίκτυο πρακτόρων  στη Θράκη προσπαθώντας να έχουν κάποια σχετική πληροφόρηση.

Η ελληνοβουλγαρική συμφωνία, του 1964

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ http://www.kathimerini.gr/876364/article/epikairothta/ellada/h-ellhnovoylgarikh-symfwnia

*Ο Γεώργιος Παπανδρέου και δεξιά του ο υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Κωστόπουλος κατά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου. Η προσέγγιση με τον Βούλγαρο πρόεδρο Τοντόρ Ζίβκοφ και οι πολύμηνες συνομιλίες με τον υπ. Εξωτερικών Ιβάν Μπάσεφ 

κατέληξαν σε συνεργασία των δύο χωρών.

Γράφει ο κ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Σ ΚΑΤΣΑΡΑΣ*

Τον Απρίλιο του 1976, κατά την τριήμερη επίσκεψή του στην Αθήνα (9-11 Απριλίου), την πρώτη Βούλγαρου προέδρου στην Ελλάδα, ο Τοντόρ Ζίβκοφ έτυχε θερμής υποδοχής από την πολιτειακή ηγεσία της χώρας.

Στην προσφώνησή του, κατά το επίσημο γεύμα προς τιμήν του υψηλού προσκεκλημένου, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος εξήρε τα βήματα προόδου που σημειώθηκαν τα τελευταία έτη στη σύσφιγξη των διμερών σχέσεων και τόνισε ότι οι δύο χώρες άφηναν οριστικά πίσω τους τις παλαιές διαφορές: «Επί πολλές δεκαετηρίδες τον χώρο των Βαλκανίων μάστιζαν κηρυγμένοι και ακήρυχτοι πόλεμοι. Επί πολλά έτη οι λαοί μας βρέθηκαν αντιμέτωποι με αιματηρούς αγώνες... Σήμερα έγινε κοινή συνείδηση στους δύο λαούς μας ότι οι παλιές διαφορές παραγράφηκαν και πως, συνεργαζόμενοι φιλικά για την επίτευξη κοινών στόχων, έχουμε πολλά περισσότερα να ωφεληθούμε [...] οι νέες φιλικές σχέσεις μας θεμελιώθηκαν σε βάσεις εδραίες και μόνιμες και αναπτύσσονται έκτοτε εις όφελος και των δύο λαών μας».

...Και πάλι για τα "Ντουρντουβάκια"

ΑΠΟ ΤΗΝ REAL NEWS

 *Σκληρή εργασία στα κάτεργα, "τρίστα κουλίτσκα" (300 καροτσάκια) ο καθένας ημερησίως! Πρώτος αριστερά ο Κώστης Κοντογιαννίδης από τα Κομνηνά Ξάνθης και στη μέση ο Στέφανος Βυζικίδης από τον Κεχρόκαμπο Καβάλας. 

*Οι μαύρες σελίδες της 

Βουλγαρικής κατοχής 1941-44

*Έκαναν οι Βούλγαροι εγκλήματα 

και ξέχασαν να πουν συγγνώμη…

*Εκτελέσεις αθώων,  εκβουλγαροποίηση  

και στρατολόγηση νέων για τα κάτεργα!

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

Τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα, συζητούνται ευρέως τα κατοχικά δάνεια αλλά και τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Γερμανοί ναζί στην χώρα μας και είναι λυπηρό, να αποσιωπούνται σκοπίμως(;) όσα εξ ίσου βάρβαρα διέπραξαν οι Βούλγαροι στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, τη … Μπελομόριε όπως την ονόμαζαν, με ομαδικές εκτελέσεις (βλέπε Δοξάτο, Καρυόφυτο, Τραχώνι, Κομνηνά…), πυρπολήσεις χωριών, εκβουλγαροποίηση των κατοίκων, στρατολόγηση των νέων να δουλεύουν αμισθί με απαράδεκτη διατροφή στα κάτεργα, όπως έκαναν παλιά οι Τούρκοι με τα Αμελέ Ταμπουρού, τα Τάγματα Εργασίας!

Μετά την εισβολή των Γερμανών Ναζί τον Απρίλη του 1941  στην Ελλάδα, ακολουθεί στις 12 Μαΐου, ο σύμμαχος τους Βουλγάρικος Στρατός, με διμοιρίες ανιχνεύσεως στα χωριά, όπου εγκαθιστούν κοινοτάρχη και αγροφύλακα, αποσύρουν τη δραχμή και στη θέση της κυκλοφορούν τα λέβα. Ελευθερία δεν υπάρχει, η ζωή γίνεται ανυπόφορη, τα τρόφιμα αρπάζει ο βουλγάρικος στρατός κατοχής, το ψωμί γίνεται δυσεύρετο και ο κόσμος πεινάει…

NΤΟΥΡΝΤΟΥΒΑΚΙΑ: ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΕ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ 1941-1944

*Δύο "Ντουρντουβάκια".  Αριστερά, ο Χρήστος Μαλλές και δίπλα του ο Ζαφειριάδης Γιάννης από τις Σάππες Ροδόπης. Ο Βουλγαρικός κατοχικός στρατός ήρθε στην Ελλάδα το 1941 και την ίδια χρονιά τους έπιασαν και τους έστειλαν στη Βουλγαρία, όπου και κρατήθηκαν 

για δύο χρόνια.   Ξυπόλυτοι, γυμνοί και μαυρισμένοι από τον ήλιο φωτογραφίζονται προφανώς από κάποιον Βούλγαρο φωτογράφο.  Θα παρατηρήσετε πόσο σκελετωμένα είναι τα κορμιά τους. 

Από το αρχείο του κ. Γιώργου Κεραμυδά.  

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

                Η λέξη ντουρντουβάκι αποτελεί ελληνοποιημένη παραφθορά της προφερόμενης βουλγαρικής λέξης «τρούντοβι βόιτσκι», δηλαδή «τάγματα εργασίας», ή του «τρούντοβ βόινικ», δηλαδή «φαντάρος εργασίας». Χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στην Ανατολική Μακεδονία και στην Ελληνική Θράκη, πάντα στο ουδέτερο γένος και συνήθως ως επιρρηματικό κατηγορούμενο του σκοπού, «τον πήραν Ντουρντουβάκι», ή του τρόπου, «σαν το Ντουρντουβάκι έκανε ό,τι του έλεγαν».

                Ντουρντουβάκια...Έτσι λέγονταν οι εκατοντάδες Έλληνες, που χάθηκαν στα αζήτητα της ιστορίας. Επιστρατεύτηκαν και ακολούθησαν, καταναγκαστικά τα τάγματα εργασίας του Βουλγαρικού στρατού κατοχής. Κρατήθηκαν παράνομα ως όμηροι και ορισμένοι πέθαναν σε Βουλγαρικό έδαφος. Ήταν αγνά παιδιά της Ανατολικής Μακεδονίας και της Ελληνικής Θράκης, που εργάσθηκαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στη διάνοιξη δρόμων και σιδηροδρομικών γραμμών στο εσωτερικό της Βουλγαρίας. Όσοι γύρισαν δεν τιμήθηκαν ως ήρωες από την επίσημη εθνική ιστοριογραφία. Σήμερα το όνομά τους, Ντουρντουβάκια, έμεινε για να δηλώνει τον «αφελή» στις περιοχές της Ελληνικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας. Εκεί δηλαδή που περίμεναν το στεφάνι της δόξας βρήκαν την ειρωνεία των μεταγενεστέρων.

Η πρώτη βουλγαρική κατοχή στο Δεδέαγατς

*Το άνω μέρος της πρώτης σελίδας της αναφοράς του προξενείου Ξάνθης 

(Αρχείο Ιδρύματος Ελ. Βενιζέλου)

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Θράκη εντελώς αδικημένη από τις σκοπιμότητες και τα συμφέροντα των μεγάλων, υποχρεώθηκε αν και είχε ελευθερωθεί από τις ελληνικές δυνάμεις στο δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο, να υποστεί μια σκληρή βουλγαρική κατοχή από τα τέλη του 1913 έως το 1919. Μια βάρβαρη κατοχή, που άφησε  πικρές αναμνήσεις.

                Αυτό ήταν το αποτέλεσμα της συνθήκης του Βουκουρεστίου, που συγκλήθηκε το 1913 και τερμάτισε τον πόλεμο Ελλάδας- Βουλγαρίας, όταν ο ελληνικός στρατός, είχε την δυνατότητα να φτάσει ακόμα και στη Σόφια… Δυστυχώς όμως, οι μεγάλοι επιδίκασαν την Δυτική Θράκη αν και είχε ελευθερωθεί από τις ελληνικές δυνάμεις, στην ηττημένη Βουλγαρία.

                Η βουλγαρική κατοχή συνοδεύτηκε με πρωτοφανείς ωμότητες εις βάρος του ελληνικού πληθυσμού, που είχαν στόχο την αλλοίωση των δημογραφικών δεδομένων, την υπαγωγή των ναών στην σχισματική εξαρχία και την εγκαθίδρυση βουλγαρικών σχολείων. Εκείνη την εποχή επικράτησε στους Βουλγάρους πνεύμα ρεβανσιστικό και στόχευση εκβουλγαρισμού. Υπολογίζεται ότι 250.000  Έλληνες εγκατέλειψαν ακούσια τη Θράκη και  οδηγήθηκαν στην προσφυγιά.

Το δραματικό ημερολόγιο της Κατοχής 1941- 44 στη Θράκη

*Κατοχή. Στην πλατεία Διδυμοτείχου κυματίζει η σβάστικα. Η ελληνική σημαία παραπίσω....

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

         Η Θράκη δοκιμάσθηκε ιδιαίτερα από το Ναζισμό και τους συμμάχους του, κατά τα χρόνια 1941-1944, όταν κατακτήθηκε και διαμελίστηκε, από κατακτητές  ιδιαζόντως σκληρούς και ανελέητους .  Η κατάκτηση της Θράκης, αποτέλεσε ένα γεγονός εξαιρετικά δραματικό, αλλά και επικίνδυνο, αφού η κατάκτησή της ακολουθήθηκε από μέτρα δημογραφικής αλλοίωσης της περιοχής, με απώτερο στόχο να αποσπασθεί από τον εθνικό κορμό.

          Είναι γνωστό ότι η Βουλγαρία συμμάχησε με τον Χίτλερ, όταν αυτός επιχειρούσε να κατακτήσει ολόκληρη την Ευρώπη και παραχώρησε τα εδάφη της για να περάσουν οι σιδερόφρακτες στρατιές των Γερμανών, για να επιτεθούν εναντίον της Ελλάδας, η οποία ήδη είχε δώσει ένα σκληρό μάθημα στα βουνά της Ηπείρου, στον άλλο εισβολέα, στον Φασισμό του Μουσολίνι.

          Η ανίερη συμμαχία Βουλγάρων- Γερμανών είχε και τα ανταλλάγματά της. Η Θράκη (πλην του νομού  Έβρου) και η Ανατολική Μακεδονία παραχωρήθηκαν στις ύαινες που ακολουθούσαν τα στρατεύματα του Χίτλερ, δηλαδή τα στρατεύματα του βασιλιά Μπόρις. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, η περιοχή από τον ποταμό Στρυμόνα έως τον ποταμό  Έβρο, μαζί με τα νησιά της Θάσου και της Σαμοθράκης παραχωρήθηκαν στη Βουλγαρία, ως ανταμοιβή για την προσχώρησή της στον Άξονα. Εξαιρέθηκε ο νομός Έβρου, (όχι όμως και η περιοχή της Αλεξανδρούπολης και Δερείου) ο οποίος κατά τα ¾ παρέμεινε υπό Γερμανική κατοχή με Έλληνα νομάρχη στο Διδυμότειχο.

Greek- Bulgarian Relations in the Age of National Identity Formation/Relations

 *Ο αδριάντας του Βοεβόδα Πέτκο (για τον οποίο δεν έγιναν εισηγήσεις) στο Χάσκοβο

Edited by P. M. Kitromilides and Anna Tabaki

INR/NHRF, Athens 2010, 340 pp.

Κυκλοφόρησε ο τόμος που περιέχει τα πρακτικά του δεύτερου Ελληνο- Βαλκανικού Συμποσίου το οποίο διοργάνωσε το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΙΝΕ/ΕΙΕ), στις 2 και 3 Οκτωβρίου 2008, επιθυμώντας να διευρύνει αλλά και να εξειδικεύσει τον διάλογο μεταξύ ελλήνων και βουλγάρων μελετητών των διαπολιτισμικών σχέσεων κατά την περίοδο της εθνικής ανασυγκρότησης και της διαμόρφωσης των εθνικών ταυτοτήτων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. 

Για τον σκοπό αυτό το ΙΝΕ απευθύνθηκε σε συναδέλφους από το Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών της Σόφιας, με το οποίο συνδέεται με παλαιούς δεσμούς πνευματικών ανταλλαγών και συνεργασίας, αλλά και σε άλλους ακαδημαϊκούς φορείς και ειδικούς μελετητές από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Δυτική Ευρώπη. Η διάρθρωση του βιβλίου ακολουθεί τους θεματικούς άξονες του Συμποσίου που, μετά την εναρκτήρια ομιλία του Α. Ε. Ταχιάου, ήσαν τέσσερις: 

«Εξαιρετικό τυρί σε σκυλίσιο τομάρι»

Από την Χριστουγεννιάτικη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

*Το ζεύγος Παγκάλου

 *Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, 

από δημοφιλής και ικανός στρατιωτικός μεταμορφώθηκε σε αυταρχικό δικτάτορα

Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης



Η πορεία του Θεόδωρου Δ. Πάγκαλου στη δημόσια ζωή της Ελλάδας κατά το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα ήταν μακρά και ο ρόλος του καταλυτικός. Σε συνάντηση στο σπίτι του, το 1908, ιδρύθηκε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, ο οποίος απετέλεσε τη βάση του Κινήματος στο Γουδί, το 1909. Ο Πάγκαλος ήταν από τους πρώτους που υποστήριξαν τον ερχομό του Βενιζέλου. Συμμετείχε και στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους και το καλοκαίρι του 1916 προχώρησε στη σύσταση ομάδας αξιωματικών με σκοπό την είσοδο της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, ενισχύοντας στη συνέχεια το Κίνημα της Θεσσαλονίκης.
Τον Μάιο του 1919, εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη ως αρχηγός του επιτελείου. Με την άνοδο φιλοβασιλικής κυβέρνησης, αποστρατεύθηκε τον Νοέμβριο του επόμενου έτους. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή παρακολουθούσε τις εξελίξεις από την Ελευσίνα. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1922, σχημάτισε την επιτροπή Αθηνών η οποία προχώρησε σε συλλήψεις πολιτικών. Τα μέλη του έκτακτου στρατοδικείου για τη «Δίκη των Εξ», σε μεγάλο βαθμό, ορίστηκαν από τον Πάγκαλο. Στις 14 Νοεμβρίου διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Γονατά. Στις 12 Δεκεμβρίου παραιτήθηκε για να αναλάβει την αρχιστρατηγία και εγκαταστάθηκε στην Αλεξανδρούπολη. Σύντομα μετέτρεψε μια διασκορπισμένη μάζα στρατιωτών σε αξιόμαχο στρατό. Ο τουρκικός στρατός της Θράκης δεν ήταν ικανός σε σχέση με τη Στρατιά του Εβρου και ο Πάγκαλος πίστευε ότι μπορούσε να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη. Η ελληνική διπλωματία χρησιμοποίησε τη Στρατιά ως μοχλό πίεσης και στις 24 Ιουλίου 1923 υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάννης.
Υστερα από σύγκρουση με την επαναστατική κυβέρνηση, ο Πάγκαλος εξαναγκάστηκε σε παραίτηση και αναχώρησε για το εξωτερικό. Επέστρεψε για να συμμετάσχει στις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923. Το κόμμα των Φιλελευθέρων κέρδισε, αλλά ακολούθησε πολιτική κρίση, η οποία συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του 1924. Οταν ο υπουργός Στρατιωτικών, Γόντικας, ρώτησε τον Πάγκαλο «αλήθεια Θόδωρε θα κάμης κίνημα;», εκείνος του απάντησε «και βέβαια θα κάμω κίνημα. Θα σας φοβηθώ;».

*Ο Θεόδωρος Πάγκαλος

Πραξικόπημα με την επίκληση 

ηθικών αρχών και αξιών

Του Ιάκωβου Δ. Μιχαηλίδη*



Τα χαράματα της 25ης Ιουνίου 1925, ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος ανέτρεψε πραξικοπηματικά την κυβέρνηση του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου και ανέλαβε την εξουσία. Η στρατιωτική εκτροπή, στην οποία προχώρησε ο Ελληνας στρατηγός, έθεσε τέλος στην ακυβερνησία που ταλάνισε την ελληνική πολιτική σκηνή την επαύριον της μικρασιατικής τραγωδίας με την εναλλαγή στην εξουσία ανεμικών και ανίσχυρων κομματικών σχηματισμών, προερχομένων κατά κανόνα από την παράταξη των Βενιζελικών. Ο ίδιος ο Πάγκαλος εξαργύρωνε έτσι την άριστη φήμη που είχε αποκτήσει ως αξιωματικός, ιδιαίτερα μάλιστα όταν δημιούργησε σε ελάχιστο χρόνο από τα λείψανα του ελληνικού στρατού την περίφημη Στρατιά του Έβρου, οπλίζοντας παράλληλα με πολύτιμα επιχειρήματα την ελληνική διαπραγματευτική αντιπροσωπεία που βρισκόταν στη Λωζάννη το 1923.
Με προκήρυξή του προς τον ελληνικό λαό την ίδια ημέρα, ο Πάγκαλος προσπάθησε να αιτιολογήσει την ενέργειά του. Αφού αποκάλεσε «αμαρτωλή» την κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου, υποσχέθηκε «διοίκησιν χρηστήν, ισοπολιτείαν, ασφάλειαν και δικαιοσύνην» καθώς και πάταξη «άνευ οίκτου» των ποικιλώνυμων καταχραστών, «οι οποίοι κατακλέπτουσιν αναιδώς τον ιδρώτα του λαού».

*Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώτος από δεξιά

Φρούδες υποσχέσεις

Η επίκληση αμάχητων ηθικών κανόνων από τον δικτάτορα αποσκοπούσε στην εκτόνωση των αντιδράσεων των βενιζελογενών κομμάτων για την πρωτοβουλία του. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονταν άλλωστε και οι επαφές του με κορυφαίους παράγοντες του χώρου και ιδίως με τον ηγέτη της Δημοκρατικής Ενωσης, Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Ο τελευταίος συμφώνησε να στηρίξει τον δικτάτορα, εξασφαλίζοντας ως αντάλλαγμα υποσχέσεις, φρούδες όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκαν, περί ψηφίσεως νέου Συντάγματος.
Μετά τις εξελίξεις αυτές, ο Θεόδωρος Πάγκαλος εμφανίστηκε στις 30 Ιουνίου 1925 ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης, προκειμένου να αναγνώσει τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβερνήσεώς του και να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης. Πράγματι, με ψήφους 185 επί συνόλου 208, η κυβέρνηση Πάγκαλου απέκτησε κοινοβουλευτική νομιμότητα. Ωστόσο οι δηλώσεις, στις οποίες προέβη αμέσως μετά τη συνεδρίαση της Βουλής, εμπεριείχαν μια οδυνηρή έκπληξη για τους υποστηρικτές του. «Είμεθα κατάστασις», είπε, «δι’ ημάς δεν υπάρχει βενιζελισμός και κωνσταντινισμός, διότι δεν υπάρχουν πλέον τα εκπροσωπούντα τα δύο τοιαύτα κόμματα πρόσωπα. Ο μεν Βενιζέλος απέθανε πολιτικώς, ο δε Κωνσταντίνος φυσιολογικώς».
Η απαγκίστρωση από το βενιζελικό στρατόπεδο υπήρξε η πρώτη συνειδητή επιλογή του δικτάτορα αμέσως μετά την εδραίωσή του στην εξουσία. Η παράλληλη προσέγγιση στελεχών των αντιβενιζελικών αποτέλεσε έτσι τη φυσιολογική κατάληξη μιας προσωπικής πορείας που απέβλεπε στην υπέρβαση του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος και στην ουσιαστική επιβολή του ως δικτάτορα, κάτι που τυπικά είχε βαθμιαία συντελεστεί, αρχικά στις 29 Σεπτεμβρίου 1925, όταν με διάταγμα διαλύθηκε η Δ΄ Συντακτική Συνέλευση και ακολούθως στις 5 Ιανουαρίου του 1926. Λίγους μήνες αργότερα, στις 4 και 11 Απριλίου του 1926, ο Πάγκαλος εξελέγη από το λαό Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

* Ο Θεόδωρος Πάγκαλος με τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου

Διολίσθηση στον αυταρχισμό

Η σταδιακή διολίσθηση του καθεστώτος σε αυταρχικές μορφές διακυβέρνησης αποτέλεσε φυσιολογικό επακόλουθο και επιβεβαιώθηκε τους επόμενους μήνες με μαζικές διώξεις και εκτοπισμούς πολιτικών αντιπάλων, κυρίως κομμουνιστών αλλά ακόμη και Βενιζελικών, όπως ο Νικόλαος Πλαστήρας, ο οποίος πήρε το δρόμο για την εξορία. Ανεστάλη επίσης η έκδοση ορισμένων εφημερίδων, ανάμεσά τους και της «Καθημερινής», στις 14 Οκτωβρίου 1925. Ο ίδιος ο Πάγκαλος δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις του: «Επειδή βλέπω ότι είναι αδύνατον πλέον να εμπιστευώμεθα εις τον κοινοβουλευτισμόν, διά τούτο απεφάσισα ν’ αλλάξω την μέχρι τούδε πορείαν μου. Εις το εξής στηρίζομαι εις την εμπιστοσύνην του στρατού, όστις αποτελεί την νησίδα των εθνικών ελπίδων», δήλωνε με περισσή εμπιστοσύνη στους άνδρες της Ταξιαρχίας Δημοκρατικής Φρουράς, τους πραγματικούς στυλοβάτες της εξουσίας του.

Επικίνδυνες αντιφάσεις στην εξωτερική πολιτική

Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, η διακυβέρνηση Πάγκαλου σημαδεύτηκε από μια σειρά αντιφατικών ενεργειών. Απώτερος στόχος του πρέπει να ήταν, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, η προετοιμασία της χώρας για επανάληψη των πολεμικών επιχειρήσεων με την Τουρκία και η ανατροπή της συνθήκης της Λωζάννης. «Ο Πάγκαλος είχε χωρίς αμφιβολία πολλά στρατηγικά προσόντα», κατέγραψε στις «Αναμνήσεις» του ο Γεώργιος Μόδης. «Είχε μόρφωσι, φαντασίαν, πυγμήν. Πολλοί τον θεωρούσαν τον καλλίτερο Στρατηγό μας… Ηταν όμως και “εξαιρετικό τυρί σε σκυλίσιο τομάρι”, όπως πολλοί έλεγαν».

*Ο Θ. Πάγκαλος κατά τη σύλληψή του ύστερα από το Κίνημα ανατροπής της δικτατορίας του. Από το Αρχείο Πέτρου Πουλίδη, που ανήκει στην ΕΡΤ. 

Εισβολή στη Βουλγαρία

Στο ζήτημα της Μακεδονίας, το ελληνοβουλγαρικό επεισόδιο στο Πετρίτσι και η διαταγή που ο Πάγκαλος έδωσε στο Γ΄ Σώμα Στρατού να εισβάλει, τον Οκτώβριο του 1925, σε βουλγαρικό έδαφος προκειμένου να τιμωρήσει τους κομιτατζήδες που αποδύονταν σε τρομοκρατικές επιδρομές στην ελληνική Μακεδονία, είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη της Ελλάδας από την Κοινωνία των Εθνών και την καταβολή υψηλής χρηματικής αποζημίωσης.
Στις 17 Αυγούστου 1926, η Ελλάδα και η Γιουγκοσλαβία υπέγραψαν μυστικές συμφωνίες, με τις οποίες οι Σέρβοι αποκτούσαν σημαντικά προνόμια στην ελληνική Μακεδονία. Πιο συγκεκριμένα, οι Γιουγκοσλάβοι ενίσχυαν τη θέση τους στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, ενώ η Ελλάδα αναγνώριζε την ύπαρξη σερβικής μειονότητας στο έδαφός της. Οι όροι αυτοί προκάλεσαν επικίνδυνους τριγμούς στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, επιτάχυναν δε τη διαδικασία ανατροπής του Πάγκαλου. Ο Γ. Κονδύλης και τα πάλαι ποτέ πιστά στον Πάγκαλο Δημοκρατικά Τάγματα ηγήθηκαν ενός νέου κινήματος, που -παρά τη σθεναρή αντίθεση του δικτάτορα- στάθηκε αδύνατο να αντιμετωπιστεί. Ο Πάγκαλος συνελήφθη και φυλακίστηκε έως τον Ιούνιο του 1928, όταν και αφέθηκε ελεύθερος με απόφαση της κυβέρνησης Βενιζέλου. Ο πολιτικός του χρόνος είχε λάβει τέλος.
Απολογούμενος ενώπιον της Ανακριτικής Επιτροπής της Βουλής, στη διάρκεια του 1928, ο Πάγκαλος εμφανίστηκε αμετακίνητος στις ιδέες του. «Εάν ηναγκάσθην να λάβω αυστηρά ενίοτε μέτρα», υποστήριξε, «έπραξα τούτο με μόνον σκοπόν να υπερασπίσω τα συμφέροντα του συνόλου και να θεραπεύσω την επικινδύνως εκτεινομένην γάγγραιναν, απειλούσαν αυτήν την υπόστασιν του Κράτους και της Κοινωνίας». Και γυρνώντας προς τους κατηγόρους του, συμπλήρωσε περιφρονητικά: «Απέφραξα τας Θερμοπύλας του Εβρου εις τον επηρμένον νικητήν της Μικράς Ασίας και έσωσα εκατοντάδας εκατομμυρίων του ελληνικού λαού. Επραξα το καθήκον μου έναντι του λαού και του έθνους. Αδιαφορώ διά πάσαν δίωξιν ή κατηγορίαν. Θεωρώ αρκούσαν ηθικήν αμοιβήν την γαλήνην της συνειδήσεως και την ετυμηγορίαν της Ιστορίας».
Η δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου εντάσσεται στην αλυσίδα των αλλεπάλληλων στρατιωτικών εκτροπών και επεμβάσεων στην πολιτική ζωή του τόπου, οι οποίες εγκαινιάστηκαν με το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, «νομιμοποιήθηκαν» με το κίνημα στο Γουδί τον Αύγουστο του 1909 και έλαβαν χαρακτήρα πλημμυρίδας στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Παρά τις θετικές συνιστώσες αρκετών από τα κινήματα αυτά, δεν υπάρχει αμφιβολία πως συνιστούσαν παραβίαση του Συντάγματος, νοσηρό φαινόμενο μιας ασταθούς δημοκρατίας που χρειάστηκε να περιμένει μέχρι τη Μεταπολίτευση του 1974 για να ενηλικιωθεί.


* Ο κ. Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης είναι επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ.