NΤΟΥΡΝΤΟΥΒΑΚΙΑ: ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΕ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΑ ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ 1941-1944

*Δύο "Ντουρντουβάκια".  Αριστερά, ο Χρήστος Μαλλές και δίπλα του ο Ζαφειριάδης Γιάννης από τις Σάππες Ροδόπης. Ο Βουλγαρικός κατοχικός στρατός ήρθε στην Ελλάδα το 1941 και την ίδια χρονιά τους έπιασαν και τους έστειλαν στη Βουλγαρία, όπου και κρατήθηκαν 

για δύο χρόνια.   Ξυπόλυτοι, γυμνοί και μαυρισμένοι από τον ήλιο φωτογραφίζονται προφανώς από κάποιον Βούλγαρο φωτογράφο.  Θα παρατηρήσετε πόσο σκελετωμένα είναι τα κορμιά τους. 

Από το αρχείο του κ. Γιώργου Κεραμυδά.  

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

                Η λέξη ντουρντουβάκι αποτελεί ελληνοποιημένη παραφθορά της προφερόμενης βουλγαρικής λέξης «τρούντοβι βόιτσκι», δηλαδή «τάγματα εργασίας», ή του «τρούντοβ βόινικ», δηλαδή «φαντάρος εργασίας». Χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στην Ανατολική Μακεδονία και στην Ελληνική Θράκη, πάντα στο ουδέτερο γένος και συνήθως ως επιρρηματικό κατηγορούμενο του σκοπού, «τον πήραν Ντουρντουβάκι», ή του τρόπου, «σαν το Ντουρντουβάκι έκανε ό,τι του έλεγαν».

                Ντουρντουβάκια...Έτσι λέγονταν οι εκατοντάδες Έλληνες, που χάθηκαν στα αζήτητα της ιστορίας. Επιστρατεύτηκαν και ακολούθησαν, καταναγκαστικά τα τάγματα εργασίας του Βουλγαρικού στρατού κατοχής. Κρατήθηκαν παράνομα ως όμηροι και ορισμένοι πέθαναν σε Βουλγαρικό έδαφος. Ήταν αγνά παιδιά της Ανατολικής Μακεδονίας και της Ελληνικής Θράκης, που εργάσθηκαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες στη διάνοιξη δρόμων και σιδηροδρομικών γραμμών στο εσωτερικό της Βουλγαρίας. Όσοι γύρισαν δεν τιμήθηκαν ως ήρωες από την επίσημη εθνική ιστοριογραφία. Σήμερα το όνομά τους, Ντουρντουβάκια, έμεινε για να δηλώνει τον «αφελή» στις περιοχές της Ελληνικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας. Εκεί δηλαδή που περίμεναν το στεφάνι της δόξας βρήκαν την ειρωνεία των μεταγενεστέρων.

*Έλληνες στα τάγματα εργασίας των Βουλγάρων, τα γνωστά "Ντουρντουβάκια". Απόσπασμα από το υπόμνημα των πολιτικών αρχηγών.  " ε) της απαγωγής σε καταναγκαστικά έργα έξω της Μακεδονίας, προς το Τσάρεβο Σέλο της Σερβίας των κληρωτών και προς την Βουλγαρία, του άρρενος πληθυσμού από 23-45 ετών με άγνωστο αν ποτέ θα επιστρέψουν πίσω".

ΤΑ  ΝΤΟΥΡΝΤΟΥΒΑΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ 1941-1944

               Βίαιες στρατολογήσεις, ομηρίες Ελλήνων και εκτοπισμοί ιερέων, προκρίτων και άλλων σημαινόντων προσώπων των τοπικών κοινοτήτων παρατηρήθηκαν σε μεγάλη έκταση στην Ανατολική Μακεδονία και στη Θράκη από τις Βουλγαρικές αρχές το 1917,κατα τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την άνοιξη του 1918 ο αριθμός των εκτοπισμένων είχε ξεπεράσει τις 80.000 κατοίκων σε μια προσπάθεια αφελληνισμού της περιοχής και προσάρτησης της στη Βουλγαρία.

                Την τακτική αυτή οι Βούλγαροι, αντιγράφοντες την σατανικής έμπνευσης μέθοδο των Τούρκων με την συγκρότηση των γνωστών ταγμάτων εργασίας (αμελέ ταμπουρού στα τουρκικά) από τους Έλληνες του Πόντου και όχι μόνο  για την εξαφάνιση του Ελληνικού στοιχείου της Μικράς Ασίας, συνέχισαν στην Ανατολική Μακεδονία και στην Ελληνική Θράκη κατά τη διάρκεια της κατοχής 1941-1944,με τις αποστολές νέων ανδρών στο εσωτερικό της Βουλγαρίας, τα γνωστά Ντουρντουβάκια.

                Μετά την επίθεση της Γερμανίας την 6η Απριλίου 1941 κατά της Ελλάδας και την κατάληψη την 11η Απριλίου της Ανατολικής Μακεδονίας και της Ελληνικής Θράκης από τα Γερμανικά στρατεύματα, ο έλεγχος της περιοχής, από τον ποταμό Στρυμόνα μέχρι τις Φέρες του Έβρου, περιήλθε στη Βουλγαρία. Η Βουλγαροκρατούμενη περιοχή κατά τη διάρκεια της κατοχής 1941-1944 αποτέλεσε πλέον στόχο εκβουλγαρισμού της. Ο Βουλγαρικός στρατός, ένας στρατός κατοχής με το Β΄ Σώμα Στρατού και δύο Ανεξάρτητες Ταξιαρχίες, προέβαινε σε διώξεις κάθε τύπου με κύριο στόχο τον αφελληνισμό της περιοχής και μακροπρόθεσμα την προσάρτησή της στη Βουλγαρική επικράτεια.

                Σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το μέτρο της επιστράτευσης του ενεργού ανδρικού πληθυσμού, η κατάταξή του σε τάγματα εργασίας, τα γνωστά στην περιοχή Ντουρντουβάκια, και η αποστολή τους στη Βουλγαρία. Τα τάγματα εργασίας θεωρούνταν ως ένα μέσο καταστολής των εξεγέρσεων των Ελλήνων της περιοχής μαζί με τις ομηρίες, τους εκτοπισμούς, τις υποχρεωτικές εργασίες κ.α. Πρόκειται για την αποστολή Ελλήνων υπηκόων, κατά κανόνα των κλάσεων 1941 και 1942 επιστρατευμένων από τον Βουλγαρικό στρατό, κυρίως στη Βουλγαροκρατούμενη Γιουγκοσλαβία, αλλά και στην ίδια τη Βουλγαρία, όπου εργάζονταν στην κατασκευή δρόμων, σιδηροδρομικών γραμμών καθώς και άλλων έργων υποδομής. Όσοι λάμβαναν ατομικές προσκλήσεις υποχρεούνταν να υπογράψουν δήλωση ότι επιθυμούν να μεταβούν στη Βουλγαρία. Η στρατολόγηση γίνονταν με ατομικές προσκλήσεις από το Στρατολογικό Γραφείο της Φιλιππούπολης, μέσω των κοινοτήτων, στις οποίες ήδη εργάζονταν ως κοινοτικοί υπάλληλοι Βουλγαρόφρονες Έλληνες.

                Από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Σιδηροκάστρου μέχρι τον Μάιο του 1942 είχαν μεταφερθεί περίπου 35.000 Έλληνες, οι οποίοι είχαν υπογράψει προηγουμένως ότι επιθυμούν να εργασθούν στο Βουλγαρικό κράτος. Η διάρκεια της υπηρεσίας δεν ήταν ίδια για όλους, αλλά συνήθως κρατούσε έξι μήνες. Όσοι Έλληνες δεν παρουσιάζονταν στις επιτροπές στρατολογίας και ελέγχου υποβάλλονταν αρχικά στην καταβολή σημαντικού προστίμου και σε περίπτωση μη καταβολής του καταδικάζονταν σε βαρύτερες ποινές.

*Ξανθιώτες όμηροι στη Σόφια. 

Αριστερά όρθιος ο πατέρας του φίλου Γιώργου Βασιλειάδη.

                Τα τάγματα εργασίας ήταν μονάδες πλήρους στρατιωτικής οργάνωσης, σε λόχους και σε τάγματα, με τη διαφορά ότι οι στρατευμένοι σε αυτά δεν έπαιρναν οπλισμό. Οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης ήταν πολύ δύσκολες. Οι στρατευμένοι εργάζονταν στη διάνοιξη δρόμων και σιδηροδρομικών γραμμών στο εσωτερικό της Βουλγαρίας ή στις κατεχόμενες περιοχές της Γιουγκοσλαβίας. Η εργασία τους ήταν συνήθως να σπάνε πέτρες, να μεταφέρουν χώμα και άλλα υλικά, να σκάβουν και να μεταφέρουν κάποιο συγκεκριμένο αριθμό κυβικών με βαγονέτα. Βασικό στοιχείο της ζωής στα τάγματα εργασίας ήταν η κακή και ελλιπής σίτιση. Μπομπότα (ψωμί από καλαμπόκι) και κακής ποιότητας σούπες ήταν τα κύρια γεύματα, ενώ πολύ κακή ήταν η σίτιση κατά τη διαδρομή με το τρένο. Οι σωματικές τιμωρίες, σκληρές συχνά, καταγράφονταν από πολλούς και το παράξενο ήταν ότι οι Βούλγαροι βαθμοφόροι θεωρούσαν απλά συμβάντα τους καθημερινούς ξυλοδαρμούς.

                Η έλλειψη χρημάτων, η απουσία ανταρτικών σωμάτων κατά τα τρία πρώτα χρόνια της κατοχής, η πλήρης απουσία ενημέρωσης, κυρίως στα χωριά, σχετικά με το ποια ήταν η τύχη όσων στέλνονταν στα Ντουρντουβάκια, αλλά και το νεαρό της ηλικίας των καλουμένων σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στην πλειονότητα ήταν αναλφάβητοι καθιστούσε μη ελκυστική την προοπτική διαφυγής.

*Ομάδα Σερραίων ομήρων των Βουλγάρων

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

                Η μνήμη της αναγκαστικής αυτής μετακίνησης δεν είναι ιδιαίτερα αισθητή στην Ελληνική κοινωνία, κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό με μια εθνογραφική έρευνα. Τα τελευταία χρόνια όμως παρατηρείται μια προσπάθεια για την ανάδειξη του φαινομένου για λόγους, που λίγο έχουν να κάνουν με την επιστήμη. Το ιστορικό αυτό φαινόμενο πέρασε κυρίως από τη γενιά των παππούδων στα εγγόνια και έμεινε εκεί. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει η μελέτη του από κάθε άποψη, όπως ανθρωπολογική, εθνογραφική, γλωσσολογική κ.α. είναι μεγάλο. Σε μια προσπάθεια καταγραφής των γεγονότων σημαίνοντα ρόλο μπορεί να διαδραματίσει και η έρευνα των αρχείων του Βουλγαρικού κράτους της περιόδου αυτής.

                Η ανάδειξη και η προβολή του ιστορικού αυτού γεγονότος ας αποτελέσει ένα μνημόσυνο για όσους έχασαν τη ζωή τους και για όσους επέζησαν από την φρικτή δοκιμασία της Βουλγαρικής βαρβαρότητας για να μην επαναληφθεί στο μέλλον και να αποτελέσει μία αναγνώρισή τους, γιατί ουδέποτε μέχρι σήμερα δεν αναγνωρίσθηκε ο αγώνας τους και δεν τιμήθηκαν από την πατρίδα τους.

Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

ΠΗΓΕΣ.

1. «Ντουρντουβάκια:  Έλληνες σε Βουλγαρικά Τάγματα Εργασίας 1941-1944» της Σοφίας Αυγέρη.

2. Εφημερίδα «Πυροβολητής» Β΄ Τριμήνου 2015.

Υ.Γ.
Σχετικό θέμα βλέπετε στη θέση 
http://sitalkisking.blogspot.gr/2014/02/blog-post.html