«Το πιο λεβέντικο βιβλίο του Ράλλη»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  https://www.kathimerini.gr/1076274/gallery/politismos/vivlio/to-pio-leventiko-vivlio-toy-rallh

*«Το βιβλίο εγράφη μεσούσης της Επταετίας και τεκμηριωμένα απέκρουσε το κυρίαρχο τότε αφήγημα του καθεστώτος για τη “φαυλοκρατία” που προηγήθηκε της δικτατορίας και που έπρεπε να καταλυθεί», γράφει ο Πρόεδρος της Βουλής Κώστας Τασούλας.

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΡΑΛΛΗ

Η αλήθεια για τους Έλληνες πολιτικούς

Εισαγωγικό σημείωμα: Κώστας Τασούλας

Εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία (ανατύπωση της έκδοσης του 1971), Αθήνα, 2020

Γράφει ο κ. ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ*

Πρόσφατα συμπληρώθηκαν 53 χρόνια από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Εχει ιδιαίτερη αξία η πρωτοβουλία του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων να επανεκδώσει το βιβλίο, με το οποίο ο Γεώργιος Ράλλης προσπάθησε να υπερασπιστεί την τιμή των Ελλήνων πολιτικών στο μέσο της απριλιανής δικτατορίας.
Το βιβλίο παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Πρώτα απ’ όλα, η έκδοσή του το 1971 αποτελούσε μια πράξη αντίστασης, ίσως λιγότερο ηχηρή αλλά πάντως ηρωική, απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς. Έχει λοιπόν απόλυτο δίκιο ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Κώστας Τασούλας, όταν αναφέρει στο εισαγωγικό του σημείωμα ότι είναι «το πιο λεβέντικο βιβλίο του Ράλλη, ναι λεβέντικο, γιατί εγράφη μεσούσης της Επταετίας και τεκμηριωμένα απέκρουσε το κυρίαρχο τότε αφήγημα του καθεστώτος για τη “φαυλοκρατία” που προηγήθηκε της δικτατορίας και που έπρεπε να καταλυθεί».

Ευρωπαϊκό ράπισμα στη χούντα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/956869/gallery/epikairothta/ellada/eyrwpaiko-rapisma-sth-xoynta

*30 Ιανουαρίου 1969. Η Συμβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης με ψήφους 92 έναντι 11 και 20 αποχές καταδικάζει τη χούντα και εισηγείται στην Επιτροπή των υπουργών 

την εκδίωξη της Ελλάδας από το Συμβούλιο.

Της κ. ΕΦΗΣ ΠΕΝΤΑΛΙΟΥ*

Το Συμβούλιο της Ευρώπης ιδρύθηκε στις 5 Μαΐου 1949, με στόχο να προωθήσει την ευρωπαϊκή ενότητα και να ενισχύσει τη φιλελεύθερη δημοκρατική τάξη στη Δυτική Ευρώπη. Στα όργανά του περιλαμβάνονταν η Επιτροπή Υπουργών (αποτελούμενη από τους υπουργούς Εξωτερικών των κρατών-μελών) και η συμβουλευτική Κοινοβουλευτική Συνέλευση.

Στις 4 Νοεμβρίου 1950, τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησαν την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), που τέθηκε σε ισχύ στις 3 Σεπτεμβρίου 1953. Ο στόχος της ήταν διττός: να διασφαλίσει ότι τα ναζιστικά εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας δεν θα επαναλαμβάνονταν και να κατοχυρώσει τη δυτική ιδέα της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Στην πράξη, οι Δυτικοευρωπαίοι ηγέτες βρήκαν στις σοβιετικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων την ευκαιρία να τονίσουν ότι αυτά ήταν έννοιες συνδεδεμένες με τη Δύση.

Αντίθετα με την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, από τον ΟΗΕ (1948), η ΕΣΔΑ ήταν μια δεσμευτική διεθνής συνθήκη που συνοδευόταν από έναν μηχανισμό εφαρμογής. Το 1954 συγκροτήθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το 1959 δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επιφορτισμένο με την αποστολή να διασφαλίσει την τήρηση των υποχρεώσεων που είχαν αναλάβει τα κράτη-μέλη μέσω της ΕΣΔΑ.

Η σκοτεινή περίοδος 1947-1967

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/930549/article/politismos/vivlio/h-skoteinh--periodos--1947-1967

*Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος (τρίτος από αριστερά) περιστοιχισμένος από μέλη της δικτατορικής κυβέρνησης.

ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ

Ο Βιασμός της Ελληνικής

Δημοκρατίας. Ο Αμερικανικός

Παράγων, 1947-1967

πρόλογος: Λ. Β. Καραπαναγιώτης

(22η συμπλ. έκδοση)

εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2017

σελ. 524

Του κ. ΔΗΜΗΤΡΗ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ*

Η πρώτη έκδοση της έρευνας του Αλέξη Παπαχελά για την εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα στις ελληνικές υποθέσεις είχε γίνει μόλις 30 χρόνια ύστερα από εκείνα τα κρίσιμα γεγονότα και δεν ήταν απλώς δημοσιογραφική έρευνα αλλά κάλυπτε και κενά της επιστημονικής ιστοριογραφίας. Η σχετική συζήτηση ήταν ακόμη τότε σε πρωταρχικό στάδιο, το βιβλίο ωστόσο είχε το πλεονέκτημα να κάνει χρήση μαρτυριών από όσους ήταν ακόμη εν ζωή.

Έτσι στο βιβλίο «ακούγονται» ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο Γ. Ι. Ράλλης, ο Κ. Μητσοτάκης, ο Λ. Κύρκος, ο πράκτορας της CIA Τζ. Φατσέας. Θα πρέπει, ωστόσο, να ομολογήσουμε ότι η σημερινή της επανέκδοση, η οποία μάλιστα συμπληρώνεται από εκείνες τις συνεντεύξεις, δεν βρίσκει την έρευνα σε πολύ πιο προχωρημένο στάδιο, σε ό,τι αφορά τις πρωτογενείς πηγές.

1968: Το «Σύνταγμα» της δικτατορίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/930695/gallery/epikairothta/ellada/to-syntagma-ths-diktatorias

*Παράδοση του σχεδίου «Συντάγματος» στον Γεώργιο Παπαδόπουλο, σε μια τελετή που αναδείκνυε τη ροπή της χούντας στην επικοινωνία και όχι στην ουσία.

Του κ. ΣΠΥΡΟΥ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ*

Το να μιλάει κανείς για το «Σύνταγμα» του 1968 προκαλεί ευλόγως κάποια αμηχανία. Και τούτο διότι τα γνήσια Συντάγματα συγκεντρώνουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: Πρώτον, διαθέτουν δημοκρατική νομιμοποίηση, προέρχονται δηλαδή από αντιπροσωπευτικά σώματα. Δεύτερον, παρά τις δυσλειτουργίες, ακόμη και την παραβίαση διατάξεών τους, εφαρμόζονται και κατευθύνουν την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου.

Στην περίπτωση του «Συντάγματος» του 1968, δεν συνέβη ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ούτε δημοκρατική κάλυψη υπήρχε (ως τέτοια δεν μπορεί να χαρακτηριστεί το νόθο δημοψήφισμα του 1968) ούτε οι διατάξεις του για τα ατομικά δικαιώματα και τις εκλογές εφαρμόστηκαν. Υπό τα δεδομένα αυτά, το «Σύνταγμα» του 1968 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια συντακτική πράξη του δικτατορικού καθεστώτος, στην προσπάθειά του να αποκτήσει μια επίφαση νομιμότητας.

Η δικτατορία και η διεθνής κοινότητα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/918617/article/epikairothta/ellada/h-diktatoria-kai-h-die8nhs-koinothta

*Ανακοινώσεις του υπουργού Εξωτερικών Παναγιώτη Πιπινέλη σε Έλληνες δημοσιογράφους μετά την αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Της Κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΜΑΡΑΓΚΟΥ*

Η επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα την 21η Απριλίου 1967 σίγουρα δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί πρωτοφανές γεγονός είτε σε παγκόσμια κλίμακα είτε σε ελλαδικό επίπεδο.

Πράγματι, οι στρατιωτικές κυβερνήσεις δεν αποτελούσαν άγνωστο φαινόμενο στο διεθνές στερέωμα, καθώς τη χρονιά που οι συνταγματάρχες διενήργησαν το πραξικόπημα και επέβαλλαν το αντιδημοκρατικό καθεστώς τους, πολλές άλλες χώρες διατελούσαν υπό δικτατορικές διοικήσεις. Είναι, εξάλλου, ευρέως γνωστό το γεγονός ότι από την πολιτική εξουσία του σύγχρονου ελληνικού κράτους παρήλασαν ουκ ολίγα στρατιωτικά καθεστώτα.

Η εδραίωση του δικτατορικού καθεστώτος

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/915445/article/epikairothta/ellada/edraiwsh-toy-diktatorikoy-ka8estwtos

*Μετά το αποτυχημένο αντικίνημα του Κωνσταντίνου επικράτησε πλήρως η τριανδρία των Παπαδόπουλου, Μακαρέζου, Παττακού 

και σχηματίστηκε αμιγής κυβέρνηση στρατιωτικών.

Γράφει ο κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗΣ*

Αφότου εξασφαλίστηκε η επιτυχία του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, οι ηγέτες της χούντας επιδόθηκαν σε μία σειρά από ενέργειες για την τήρηση της τάξης και την εδραίωση του καθεστώτος. Πιο συγκεκριμένα, οργάνωσαν ένα σύστημα αποκλεισμού και απαγορεύσεων που τέθηκε στο πλαίσιο της κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας, μέσω της επιβολής στρατιωτικού νόμου και της αναστολής λειτουργίας του Κοινοβουλίου καθώς και σειράς άρθρων του Συντάγματος για θεμελιώδη δικαιώματα.

Στα πρώτα μέτρα του καθεστώτος συμπεριλήφθηκαν η απαγόρευση συγκεντρώσεων και απεργιών, η διάλυση κομμάτων και σωματείων, η χρήση εκτάκτων στρατοδικείων για την απονομή ποινικής δικαιοσύνης και η καθαίρεση και εκτόπιση εκλεγμένων αρχόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Με αυτόν τον τρόπο, η χούντα κατάφερε να θέσει υπό πλήρη έλεγχο τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, τα πανεπιστήμια, τους δήμους, τους συνεταιρισμούς, ενώ εξαιρετικά σημαντικές για την εξουδετέρωση πιθανών εστιών ανατροπής ήταν οι εκτενείς διώξεις αξιωματικών του Στρατού (οι αποτάξεις και συνταξιοδοτήσεις το 1967 άθροισαν αριθμό ίσο με το ένα έκτο του συνόλου των αξιωματικών). Επιπροσθέτως, ιδιαίτερη σημασία έδωσαν οι επικεφαλής της δικτατορίας στον έλεγχο του Τύπου, με τη λογοκρισία και τις διώξεις εναντίον εφημερίδων, εκδοτών και δημοσιογράφων να λαμβάνουν μεγάλες διαστάσεις, ενώ αξίζει να σημειωθεί και η αναδιοργάνωση του γραφείου του πρωθυπουργού ώστε να αποκτήσει ολοκληρωτικό έλεγχο σε όλα τα κυβερνητικά τμήματα, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος.

Ο Καραμανλής και η δικτατορία

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

 http://www.kathimerini.gr/911490/article/epikairothta/politikh/o-kwn-karamanlhs-kai-h-diktatoria 

*Στο διαμέρισμά του στο Παρίσι. Τα έντεκα χρόνια αυτοεξορίας και αναγκαστικής απραξίας ήταν μια κατ’ εξοχήν δύσκολη περίοδος για έναν δυναμικό πολιτικό.

Γράφει ο κ. ΕΥΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε, το 1963, αποχωρήσει από την πολιτική και από την Ελλάδα επειδή δεν μπορούσε να επιφέρει τη συνταγματική αναθεώρηση, την οποία θεωρούσε θεμελιώδη προϋπόθεση για τη συνέχιση της ανοδικής πορείας της χώρας. Σε εκείνα τα χρόνια, ο Καραμανλής και οι στενοί πολιτικοί του φίλοι έβλεπαν ως πρότυπο την ορμητική μεταρρυθμιστική δράση του Καρόλου ντε Γκωλ στη Γαλλία το 1958, όταν διαμορφώθηκε η Πέμπτη Δημοκρατία με ταχύτητα, σθένος και κεραυνοβόλες πρωτοβουλίες, χωρίς να διακυβευθεί το δημοκρατικό πολίτευμα.

Αλλά τέτοιες προϋποθέσεις δεν υπήρχαν στην Ελλάδα των μέσων της δεκαετίας του 1960. Ήταν μια πικρή εποχή για τον Καραμανλή. Υπέστη από τους πολιτικούς του αντιπάλους χυδαίες επιθέσεις, δέχθηκε εμφανώς ασύστατες κατηγορίες, παρακολούθησε ακόμη και μια απόπειρα παραπομπής του στο Ειδικό Δικαστήριο, για ένα τεράστιο αναπτυξιακό έργο, το οποίο συνέχιζε η κυβέρνηση η οποία αποπειράθηκε να τον παραπέμψει! Ακόμη και το 1966-67, η έλλειψη της θεμελιώδους προϋπόθεσης (η δυνατότητα συνταγματικής μεταρρύθμισης) τον ώθησε να απορρίψει προτάσεις του βασιλιά Κωνσταντίνου αλλά και πολιτικών δυνάμεων (ΕΡΕ, «αποστάτες», Σπ. Μαρκεζίνης) να επανέλθει στην Ελλάδα και να αναλάβει την πρωθυπουργία: «υπό τας συνθήκας αυτάς [δηλαδή χωρίς θεσμική αναμόρφωση], και εάν εκέρδιζα τας εκλογάς, όπως με διαβεβαίουν, μετά εξάμηνον θα ευρισκόμουν εις την ανάγκην να φύγω και πάλιν από την πολιτικήν ή να καταφύγω σε κάποιο είδος εκτροπής».

Χούντα και αστικός πολιτικός κόσμος

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/910457/article/epikairothta/ellada/xoynta-kai-astikos-politikos-kosmos

*Από αριστερά, ο δικηγόρος Γεώργιος Β. Μαγκάκης, Γεώργιος Μαύρος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος και Παναγής Παπαληγούρας 
στη δίκη της «Δημοκρατικής Αμυνας».

Γράφει ο κ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ*

Το πραξικόπημα του 1967 αποτελεί μια ιδιαιτερότητα της μακράς ιστορίας των στρατιωτικών επεμβάσεων στην Ελλάδα. Και τούτο γιατί για πρώτη φορά, μετά τη δικτατορία του Πάγκαλου το 1925, μέρος του στρατεύματος κατέλαβε την εξουσία όχι για να την παραδώσει στη συνέχεια σε μία από τις αντιμαχόμενες πολιτικές μερίδες, αλλά προκειμένου να την ασκήσει το ίδιο. Ποιες όμως ήταν οι ρίζες και οι εκφάνσεις της στάσης που κράτησαν οι δικτάτορες έναντι του πολιτικού κόσμου της χώρας κατά την περίοδο της παντοδυναμίας τους;

Η ακριβής επιρροή της μεταξικής δικτατορίας στους Απριλιανούς παραμένει ως σήμερα ένα αντικείμενο που χρήζει μεγαλύτερης διερεύνησης. Πιθανότατα, πάντως, η επίδραση της 4ης Αυγούστου δεν ήταν ασήμαντη στην αρνητική στάση των νεαρών τότε αξιωματικών προς τα πολιτικά κόμματα, καθώς το αυταρχικό καθεστώς συνοδεύθηκε από την παύση ανάμειξης των ενόπλων δυνάμεων στην πολιτική μετά τα αλλεπάλληλα κινήματα του μεσοπολέμου.

Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/908384/article/epikairothta/ellada/to-pra3ikophma-ths-21hs-aprilioy

*21η Απριλίου 1967: Τεθωρακισμένα έξω από τη Βουλή.

Γράφει ο κ. ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ

Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου δύο συνταγματάρχες (Γεώργιος Παπαδόπουλος, Νικόλαος Μακαρέζος) και ένας ταξίαρχος (Στυλιανός Παττακός) έκαναν ένα πραξικόπημα. Έχουν από τότε περάσει πενήντα χρόνια και τα ιστορικά ερωτήματα βρίσκουν τις απαντήσεις τους.

Οι τρεις πραξικοπηματίες ήταν οι «τεχνικοί» στους οποίους είχε ανατεθεί η επεξεργασία σχεδίων πολιτικής εκτροπής για παν ενδεχόμενο. Παρόμοια σχέδια υπήρχαν στο Πεντάγωνο και στην ΚΥΠ κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Οι Παπαδόπουλος και Μακαρέζος ήταν οι επιτελικοί εγκέφαλοι του βαθέος κράτους. Ο Παττακός ήταν ο εκτελεστικός βραχίονας, καθώς ήλεγχε τα τανκς στο στρατόπεδο στο Γουδί.

Εγκαίνια της έκθεσης «Σκοτεινή επταετία, 1967-1974: η δικτατορία των συνταγματαρχών»

*Τανκς στο προαύλιο της Βουλής, στις 21 Απριλίου 1967

     Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την αποκατάσταση της δημοκρατίας,  εγκαινιάζει  έκθεση  με τίτλο  «Σκοτεινή επταετία, 1967-1974: η δικτατορία       των συνταγματαρχών»  στον Εκθεσιακό Χώρο του Ιδρύματος (Λεωφόρος Αμαλίας 14), την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2014 και ώρα 19:00.

     Την έκθεση θα εγκαινιάσει ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Ευάγγελος-Βασίλειος Ι. Μεϊμαράκης.

     Ο επισκέπτης της έκθεσης, ενήλικας ή μαθητής, έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ο ίδιος τον τρόπο της περιήγησής του στην έκθεση, παρακολουθώντας την πορεία των γεγονότων μέσα από τη χρονολογική παράταξη των τεκμηρίων, αλλά και πραγματοποιώντας τη δική του έρευνα και αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες στο αρχειακό υλικό που είναι διαθέσιμο σε ειδικά διαμορφωμένες θέσεις εργασίας.

Ο Πάγκαλος σχεδίαζε δικτατορία από το 1922

*Ελευθέριος Βενιζέλος: Διαφωνώ ριζικώς...

*Η αλληλογραφία με τον Βενιζέλο

*Η Βολσεβική Ρωσία!!!

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ένας ικανός και πολιτικά δραστήριος αξιωματικός του πρώτου μισού του 20^ου αιώνα, άφησε την σφραγίδα του με μια δικτατορία, η οποία εκτός από την άδοξη πτώση της, έμεινε στην εθνική συλλογική μνήμη από διάφορες φαιδρότητες (π.χ. το μάκρος της φούστας των γυναικών).

                Τα ξημερώματα της 25ης Ιουνίου 1925, ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος, ανέτρεψε πραξικοπηματικά την κυβέρνηση του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου και ανέλαβε την εξουσία.

                Ποιος ήταν ο Πάγκαλος; Τι εικόνα είχαν γι’ αυτόν οι σύγχρονοί του; Πολύ επιγραμματικά  είχε γράψει γι’ αυτόν: «Ο Πάγκαλος είχε χωρίς αμφιβολία πολλά στρατηγικά προσόντα». Και συνέχιζε στις «Αναμνήσεις» του ο Μακεδονομάχος και πολιτικός Γεώργιος Μόδης: «Είχε μόρφωσι, φαντασίαν, πυγμήν. Πολλοί τον θεωρούσαν τον καλλίτερο Στρατηγό μας… Ήταν όμως και “εξαιρετικό τυρί σε σκυλίσιο τομάρι”, όπως πολλοί έλεγαν».

                Ωστόσο η δικτατορία του 1925, που είχε στήσει ακόμα και αγχόνες για καταχραστές του δημοσίου χρήματος αξιωματικούς, ήταν ίσως ένας σταθμός για τις άμετρες φιλοδοξίες του. Ο Πάγκαλος πολύ πριν είχε κατά νουν την επιβολή μιας στρατιωτικής δικτατορίας. Μετέσχε στην Επανάσταση του Στρατιωτικού Συνδέσμου το 1909, η οποία δεν κατέληξε, πολύ σοφά, σε δικτατορία.

Οι Άγγλοι για τη δικτατορία Μεταξά

Από το ΒΗΜΑ της Κυριακής (7-8-2011)

http://www.tovima.gr/world/article/?aid=414228&wordsinarticle=Τομαή

*Ο Ιωάννης Μεταξάς, εν μέσω οπαδών του

*Αν και γερμανόφιλος, 

ο πρώην υπουργός Στρατιωτικών 

του Βενιζέλου τάχθηκε εξαρχής 

υπέρ των βρετανικών θέσεων

Της κ. Φωτεινής Τομαή*

ΟΙ ΕΛΠΙΔΕΣ για επάνοδο στην ομαλότητα με την επιστροφή του Γεωργίου Β΄ μετά τα δραματικά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής και τον Εθνικό Διχασμό δυστυχώς διαψεύστηκαν πολύ σύντομα. 

Η αδυναμία των κομμάτων να έλθουν σε συνεννόηση, ο θάνατος έξι συνολικά ανδρών μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου 1936 (Γ. Κονδύλης,Ελ. Βενιζέλος, Κ. Δεμερτζής, Π. Τσαλδάρης, Α. Ζαΐμης και Αλ. Παπαναστασίου)** και η διεθνής συγκυρία με τις ανησυχίες που προκαλούσε η στρατιωτική προπαρασκευή της Γερμανίας λίγα μόλις χρόνια προτού ξεσπάσει ο πόλεμος άνοιξαν τον δρόμο στον μονήρη αξιωματικό και υπουργό των Στρατιωτικών στην κυβέρνηση Βενιζέλου, Ιωάννη Μεταξά, με δεδηλωμένα αντικοινοβουλευτικά αισθήματα, στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. 

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΔΗ: Ο «Ελληνας Νάσερ» και η «Αρσακειάς»

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_100012_22/08/2010_412297

*Από δεξιά ο Δημήτριος Ιωαννίδης, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Φαίδων Γκιζίκης

«Δάμων και Φιντίας». Eτσι είχε περιγραφεi η σχέση Παπαδόπουλου- Ιωαννίδη από τη σύζυγο του δικτάτορα Δέσποινα Παπαδοπούλου. Οπως όλοι οι μύθοι της επταετίας όμως, ήταν και αυτός κούφιος. 

Η σχέση τους ξεκίνησε από τη συμμετοχή τους στην οργάνωση ΙΔΕΑ μετά τον πόλεμο και ήταν άνιση. Ο Παπαδόπουλος ήταν αριστούχος στην Ευελπίδων, δημοφιλής, με γρήγορη βαθμολογική ανέλιξη και φήμη εκκολαπτόμενου «Νάσερ της Ελλάδας». Ο Ιωαννίδης ήταν από τους τελευταίους της τάξης του και τον διέκρινε μάλλον αγοραφοβία. Ηταν ιδρυτής της ΕΕΝΑ, που οργάνωσε το πραξικόπημα, παρέδωσε όμως γρήγορα την ηγεσία της στον Γ. Παπαδόπουλο.

Η δικτατορία του Μεταξά

Από την Καθημερινή της Κυριακής

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_07/03/2010_393338

 Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, 

που επιβλήθηκε από τον Γεώργιο Β΄

 ήταν επιστέγασμα  σειράς πολιτικών «ανωμαλιών»

*Ο Μεταξάς κυρίαρχος πλέον δικτάτωρ





Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης

Ως στρατιωτικός ο Ιωάννης Μεταξάς διακρίθηκε από τις σπουδές του κιόλας στην Πολεμική Ακαδημία του Βερολίνου. Συμμετείχε στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και στους Βαλκανικούς, ενώ από το 1903 είχε τοποθετηθεί στο τότε νεοσύστατο κατά τα ξένα πρότυπα Γενικό Επιτελείο Στρατού, συμβάλλοντας σημαντικά στην οργάνωση των ενόπλων δυνάμεων. Από νωρίς συνδέθηκε φιλικά με τη βασιλική οικογένεια και όταν το 1910 ο Γεώργιος Α΄ διόρισε πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο Κρητικός τού προσέφερε τη θέση του πρώτου υπασπιστού του. Ετσι, ο Μεταξάς έγινε ο σύνδεσμος μεταξύ Βενιζέλου και ανακτόρων. Η ρήξη μεταξύ τους ήρθε το 1915, όταν ο Μεταξάς με την παραίτησή του μετέπεισε τον Κωνσταντίνο Α΄ ως προς την είσοδο της χώρας στον πόλεμο, στο πλευρό των συμμάχων. Ο Βενιζέλος δεν τον συγχώρεσε ποτέ και, το 1917, τον εξόρισε στην Κορσική από όπου γύρισε υστερα από την επιστροφή των βασιλικών στην εξουσία. Οταν στις 25 Μαρτίου 1921 οι Πρωτοπαπαδάκης, Θεοτόκης και Γούναρης του προσέφεραν τη θέση του αντιστρατήγου της Μικράς Ασίας, ο Μεταξάς αρνήθηκε. Από το 1914 είχε καταθέσει υπόμνημα στο ΓΕΣ, με το οποίο προεξοφλούσε την ήττα του ελληνικού στρατού σε περίπτωση επέμβασης στην Ιωνία. Στις 12 Οκτωβρίου 1922 ίδρυσε το κόμμα των Ελευθεροφρόνων. Μετά τη δικτατορία Πάγκαλου, κατά την οποία φυλακίστηκε και εκτοπίστηκε, συμμετείχε στις εκλογές της 11ης Νοεμβρίου 1926. Κατέλαβε 51 έδρες και διορίστηκε υπουργός Συγκοινωνίας στην κυβέρνηση Ζαΐμη. Αργότερα υπηρέτησε και ως υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Τσαλδάρη. Ωστόσο, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, οι Ελευθερόφρονες σημείωναν όλο και χειρότερες επιδόσεις. Οταν το 1936 κατέλαβαν επτά έδρες, όλα έδειχναν ότι η πολιτική σταδιοδρομία του Μεταξά έφτανε στο τέλος της. Ο Γεώργιος Β΄ όμως είχε διαφορετική άποψη.

*Ο Ιωάννης Μεταξάς και ο Βασιλεύς Γεώργιος Β΄ συνέπλευσαν

Η υπονόμευση του κοινοβουλευτισμού

Της Μαρίνας Πετράκη*


Τα πολιτικά πάθη, αποτέλεσμα της μακροχρόνιας έχθρας βενιζελικών και αντιβενιζελικών, υπονόμευσαν και αποδυνάμωσαν τον κοινοβουλευτισμό και οδήγησαν σε πολιτικό αδιέξοδο. Τον Νοέμβριο του 1935, μετά τη διεξαγωγή «νόθου» δημοψηφίσματος, ο Γεώργιος Β΄ επανήλθε στον θρόνο της Ελλάδας.
Η παλινόρθωση της βασιλείας, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 1935, εγκαινίασε μια δραματική σειρά γεγονότων, που κατέληξαν στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Μετά την επιστροφή του, ο Γεώργιος αποπέμπει τον Κονδύλη και αναθέτει τον σχηματισμό κυβέρνησης στον Κωνσταντίνο Δεμερτζή, ενώ την 26η Ιανουαρίου διεξάγονται άψογες εκλογές, που αναδεικνύουν ισοδύναμες τις δύο μεγάλες παρατάξεις, με ρυθμιστή το Παλλαϊκό Κόμμα (δεσπόζουσα δύναμη το ΚΚΕ). Οταν γίνεται γνωστή η μυστική συμφωνία (σύμφωνο Σοφούλη - Σκλάβαινα) μεταξύ των Φιλελευθέρων και του ΚΚΕ, προκαλούνται αναταράξεις στις ένοπλες δυνάμεις που δυσαρεστούν τον Γεώργιο, ο οποίος αποπέμπει τον Παπάγο από το Υπουργείο Στρατιωτικών και στη θέση του διορίζει τον Ιωάννη Μεταξά. Μετά τον θάνατο του Δεμερτζή, στις 13 Απριλίου, ο Μεταξάς αναλαμβάνει και τα καθήκοντα του πρωθυπουργού, ενώ στις 27 Απριλίου λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Στις 8 Μαΐου, κατά τη διάρκεια καπνεργατικών διαδηλώσεων, ξέσπασαν τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης που κατέληξαν στις πλέον βίαιες συγκρούσεις ανάμεσα στους απεργούς και τη χωροφυλακή, στη διάρκεια των οποίων σκοτώθηκαν δώδεκα διαδηλωτές.

«Εξαιρετικό τυρί σε σκυλίσιο τομάρι»

Από την Χριστουγεννιάτικη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

*Το ζεύγος Παγκάλου

 *Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, 

από δημοφιλής και ικανός στρατιωτικός μεταμορφώθηκε σε αυταρχικό δικτάτορα

Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης



Η πορεία του Θεόδωρου Δ. Πάγκαλου στη δημόσια ζωή της Ελλάδας κατά το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα ήταν μακρά και ο ρόλος του καταλυτικός. Σε συνάντηση στο σπίτι του, το 1908, ιδρύθηκε ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος, ο οποίος απετέλεσε τη βάση του Κινήματος στο Γουδί, το 1909. Ο Πάγκαλος ήταν από τους πρώτους που υποστήριξαν τον ερχομό του Βενιζέλου. Συμμετείχε και στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους και το καλοκαίρι του 1916 προχώρησε στη σύσταση ομάδας αξιωματικών με σκοπό την είσοδο της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, ενισχύοντας στη συνέχεια το Κίνημα της Θεσσαλονίκης.
Τον Μάιο του 1919, εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη ως αρχηγός του επιτελείου. Με την άνοδο φιλοβασιλικής κυβέρνησης, αποστρατεύθηκε τον Νοέμβριο του επόμενου έτους. Μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή παρακολουθούσε τις εξελίξεις από την Ελευσίνα. Στις 11 Σεπτεμβρίου 1922, σχημάτισε την επιτροπή Αθηνών η οποία προχώρησε σε συλλήψεις πολιτικών. Τα μέλη του έκτακτου στρατοδικείου για τη «Δίκη των Εξ», σε μεγάλο βαθμό, ορίστηκαν από τον Πάγκαλο. Στις 14 Νοεμβρίου διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Γονατά. Στις 12 Δεκεμβρίου παραιτήθηκε για να αναλάβει την αρχιστρατηγία και εγκαταστάθηκε στην Αλεξανδρούπολη. Σύντομα μετέτρεψε μια διασκορπισμένη μάζα στρατιωτών σε αξιόμαχο στρατό. Ο τουρκικός στρατός της Θράκης δεν ήταν ικανός σε σχέση με τη Στρατιά του Εβρου και ο Πάγκαλος πίστευε ότι μπορούσε να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη. Η ελληνική διπλωματία χρησιμοποίησε τη Στρατιά ως μοχλό πίεσης και στις 24 Ιουλίου 1923 υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάννης.
Υστερα από σύγκρουση με την επαναστατική κυβέρνηση, ο Πάγκαλος εξαναγκάστηκε σε παραίτηση και αναχώρησε για το εξωτερικό. Επέστρεψε για να συμμετάσχει στις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923. Το κόμμα των Φιλελευθέρων κέρδισε, αλλά ακολούθησε πολιτική κρίση, η οποία συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του 1924. Οταν ο υπουργός Στρατιωτικών, Γόντικας, ρώτησε τον Πάγκαλο «αλήθεια Θόδωρε θα κάμης κίνημα;», εκείνος του απάντησε «και βέβαια θα κάμω κίνημα. Θα σας φοβηθώ;».

*Ο Θεόδωρος Πάγκαλος

Πραξικόπημα με την επίκληση 

ηθικών αρχών και αξιών

Του Ιάκωβου Δ. Μιχαηλίδη*



Τα χαράματα της 25ης Ιουνίου 1925, ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος ανέτρεψε πραξικοπηματικά την κυβέρνηση του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου και ανέλαβε την εξουσία. Η στρατιωτική εκτροπή, στην οποία προχώρησε ο Ελληνας στρατηγός, έθεσε τέλος στην ακυβερνησία που ταλάνισε την ελληνική πολιτική σκηνή την επαύριον της μικρασιατικής τραγωδίας με την εναλλαγή στην εξουσία ανεμικών και ανίσχυρων κομματικών σχηματισμών, προερχομένων κατά κανόνα από την παράταξη των Βενιζελικών. Ο ίδιος ο Πάγκαλος εξαργύρωνε έτσι την άριστη φήμη που είχε αποκτήσει ως αξιωματικός, ιδιαίτερα μάλιστα όταν δημιούργησε σε ελάχιστο χρόνο από τα λείψανα του ελληνικού στρατού την περίφημη Στρατιά του Έβρου, οπλίζοντας παράλληλα με πολύτιμα επιχειρήματα την ελληνική διαπραγματευτική αντιπροσωπεία που βρισκόταν στη Λωζάννη το 1923.
Με προκήρυξή του προς τον ελληνικό λαό την ίδια ημέρα, ο Πάγκαλος προσπάθησε να αιτιολογήσει την ενέργειά του. Αφού αποκάλεσε «αμαρτωλή» την κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου, υποσχέθηκε «διοίκησιν χρηστήν, ισοπολιτείαν, ασφάλειαν και δικαιοσύνην» καθώς και πάταξη «άνευ οίκτου» των ποικιλώνυμων καταχραστών, «οι οποίοι κατακλέπτουσιν αναιδώς τον ιδρώτα του λαού».

*Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώτος από δεξιά

Φρούδες υποσχέσεις

Η επίκληση αμάχητων ηθικών κανόνων από τον δικτάτορα αποσκοπούσε στην εκτόνωση των αντιδράσεων των βενιζελογενών κομμάτων για την πρωτοβουλία του. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονταν άλλωστε και οι επαφές του με κορυφαίους παράγοντες του χώρου και ιδίως με τον ηγέτη της Δημοκρατικής Ενωσης, Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Ο τελευταίος συμφώνησε να στηρίξει τον δικτάτορα, εξασφαλίζοντας ως αντάλλαγμα υποσχέσεις, φρούδες όπως εκ των υστέρων αποδείχθηκαν, περί ψηφίσεως νέου Συντάγματος.
Μετά τις εξελίξεις αυτές, ο Θεόδωρος Πάγκαλος εμφανίστηκε στις 30 Ιουνίου 1925 ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης, προκειμένου να αναγνώσει τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβερνήσεώς του και να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης. Πράγματι, με ψήφους 185 επί συνόλου 208, η κυβέρνηση Πάγκαλου απέκτησε κοινοβουλευτική νομιμότητα. Ωστόσο οι δηλώσεις, στις οποίες προέβη αμέσως μετά τη συνεδρίαση της Βουλής, εμπεριείχαν μια οδυνηρή έκπληξη για τους υποστηρικτές του. «Είμεθα κατάστασις», είπε, «δι’ ημάς δεν υπάρχει βενιζελισμός και κωνσταντινισμός, διότι δεν υπάρχουν πλέον τα εκπροσωπούντα τα δύο τοιαύτα κόμματα πρόσωπα. Ο μεν Βενιζέλος απέθανε πολιτικώς, ο δε Κωνσταντίνος φυσιολογικώς».
Η απαγκίστρωση από το βενιζελικό στρατόπεδο υπήρξε η πρώτη συνειδητή επιλογή του δικτάτορα αμέσως μετά την εδραίωσή του στην εξουσία. Η παράλληλη προσέγγιση στελεχών των αντιβενιζελικών αποτέλεσε έτσι τη φυσιολογική κατάληξη μιας προσωπικής πορείας που απέβλεπε στην υπέρβαση του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος και στην ουσιαστική επιβολή του ως δικτάτορα, κάτι που τυπικά είχε βαθμιαία συντελεστεί, αρχικά στις 29 Σεπτεμβρίου 1925, όταν με διάταγμα διαλύθηκε η Δ΄ Συντακτική Συνέλευση και ακολούθως στις 5 Ιανουαρίου του 1926. Λίγους μήνες αργότερα, στις 4 και 11 Απριλίου του 1926, ο Πάγκαλος εξελέγη από το λαό Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

* Ο Θεόδωρος Πάγκαλος με τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου

Διολίσθηση στον αυταρχισμό

Η σταδιακή διολίσθηση του καθεστώτος σε αυταρχικές μορφές διακυβέρνησης αποτέλεσε φυσιολογικό επακόλουθο και επιβεβαιώθηκε τους επόμενους μήνες με μαζικές διώξεις και εκτοπισμούς πολιτικών αντιπάλων, κυρίως κομμουνιστών αλλά ακόμη και Βενιζελικών, όπως ο Νικόλαος Πλαστήρας, ο οποίος πήρε το δρόμο για την εξορία. Ανεστάλη επίσης η έκδοση ορισμένων εφημερίδων, ανάμεσά τους και της «Καθημερινής», στις 14 Οκτωβρίου 1925. Ο ίδιος ο Πάγκαλος δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις του: «Επειδή βλέπω ότι είναι αδύνατον πλέον να εμπιστευώμεθα εις τον κοινοβουλευτισμόν, διά τούτο απεφάσισα ν’ αλλάξω την μέχρι τούδε πορείαν μου. Εις το εξής στηρίζομαι εις την εμπιστοσύνην του στρατού, όστις αποτελεί την νησίδα των εθνικών ελπίδων», δήλωνε με περισσή εμπιστοσύνη στους άνδρες της Ταξιαρχίας Δημοκρατικής Φρουράς, τους πραγματικούς στυλοβάτες της εξουσίας του.

Επικίνδυνες αντιφάσεις στην εξωτερική πολιτική

Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, η διακυβέρνηση Πάγκαλου σημαδεύτηκε από μια σειρά αντιφατικών ενεργειών. Απώτερος στόχος του πρέπει να ήταν, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, η προετοιμασία της χώρας για επανάληψη των πολεμικών επιχειρήσεων με την Τουρκία και η ανατροπή της συνθήκης της Λωζάννης. «Ο Πάγκαλος είχε χωρίς αμφιβολία πολλά στρατηγικά προσόντα», κατέγραψε στις «Αναμνήσεις» του ο Γεώργιος Μόδης. «Είχε μόρφωσι, φαντασίαν, πυγμήν. Πολλοί τον θεωρούσαν τον καλλίτερο Στρατηγό μας… Ηταν όμως και “εξαιρετικό τυρί σε σκυλίσιο τομάρι”, όπως πολλοί έλεγαν».

*Ο Θ. Πάγκαλος κατά τη σύλληψή του ύστερα από το Κίνημα ανατροπής της δικτατορίας του. Από το Αρχείο Πέτρου Πουλίδη, που ανήκει στην ΕΡΤ. 

Εισβολή στη Βουλγαρία

Στο ζήτημα της Μακεδονίας, το ελληνοβουλγαρικό επεισόδιο στο Πετρίτσι και η διαταγή που ο Πάγκαλος έδωσε στο Γ΄ Σώμα Στρατού να εισβάλει, τον Οκτώβριο του 1925, σε βουλγαρικό έδαφος προκειμένου να τιμωρήσει τους κομιτατζήδες που αποδύονταν σε τρομοκρατικές επιδρομές στην ελληνική Μακεδονία, είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη της Ελλάδας από την Κοινωνία των Εθνών και την καταβολή υψηλής χρηματικής αποζημίωσης.
Στις 17 Αυγούστου 1926, η Ελλάδα και η Γιουγκοσλαβία υπέγραψαν μυστικές συμφωνίες, με τις οποίες οι Σέρβοι αποκτούσαν σημαντικά προνόμια στην ελληνική Μακεδονία. Πιο συγκεκριμένα, οι Γιουγκοσλάβοι ενίσχυαν τη θέση τους στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, ενώ η Ελλάδα αναγνώριζε την ύπαρξη σερβικής μειονότητας στο έδαφός της. Οι όροι αυτοί προκάλεσαν επικίνδυνους τριγμούς στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, επιτάχυναν δε τη διαδικασία ανατροπής του Πάγκαλου. Ο Γ. Κονδύλης και τα πάλαι ποτέ πιστά στον Πάγκαλο Δημοκρατικά Τάγματα ηγήθηκαν ενός νέου κινήματος, που -παρά τη σθεναρή αντίθεση του δικτάτορα- στάθηκε αδύνατο να αντιμετωπιστεί. Ο Πάγκαλος συνελήφθη και φυλακίστηκε έως τον Ιούνιο του 1928, όταν και αφέθηκε ελεύθερος με απόφαση της κυβέρνησης Βενιζέλου. Ο πολιτικός του χρόνος είχε λάβει τέλος.
Απολογούμενος ενώπιον της Ανακριτικής Επιτροπής της Βουλής, στη διάρκεια του 1928, ο Πάγκαλος εμφανίστηκε αμετακίνητος στις ιδέες του. «Εάν ηναγκάσθην να λάβω αυστηρά ενίοτε μέτρα», υποστήριξε, «έπραξα τούτο με μόνον σκοπόν να υπερασπίσω τα συμφέροντα του συνόλου και να θεραπεύσω την επικινδύνως εκτεινομένην γάγγραιναν, απειλούσαν αυτήν την υπόστασιν του Κράτους και της Κοινωνίας». Και γυρνώντας προς τους κατηγόρους του, συμπλήρωσε περιφρονητικά: «Απέφραξα τας Θερμοπύλας του Εβρου εις τον επηρμένον νικητήν της Μικράς Ασίας και έσωσα εκατοντάδας εκατομμυρίων του ελληνικού λαού. Επραξα το καθήκον μου έναντι του λαού και του έθνους. Αδιαφορώ διά πάσαν δίωξιν ή κατηγορίαν. Θεωρώ αρκούσαν ηθικήν αμοιβήν την γαλήνην της συνειδήσεως και την ετυμηγορίαν της Ιστορίας».
Η δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου εντάσσεται στην αλυσίδα των αλλεπάλληλων στρατιωτικών εκτροπών και επεμβάσεων στην πολιτική ζωή του τόπου, οι οποίες εγκαινιάστηκαν με το κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, «νομιμοποιήθηκαν» με το κίνημα στο Γουδί τον Αύγουστο του 1909 και έλαβαν χαρακτήρα πλημμυρίδας στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Παρά τις θετικές συνιστώσες αρκετών από τα κινήματα αυτά, δεν υπάρχει αμφιβολία πως συνιστούσαν παραβίαση του Συντάγματος, νοσηρό φαινόμενο μιας ασταθούς δημοκρατίας που χρειάστηκε να περιμένει μέχρι τη Μεταπολίτευση του 1974 για να ενηλικιωθεί.


* Ο κ. Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης είναι επίκουρος καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ.