Το ανθεκτικό Σύνταγμα του 1975

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/politics/561094897/to-anthektiko-

syntagma-toy-1975/

*9 Ιουνίου 1975. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής υπογράφει το νέο Σύνταγμα της χώρας στην Αίθουσα των Τροπαίων της Βουλής.

Του κ. ΝΙΚΟΥ Κ. ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΥ*

        Συμπληρώνονται φέτος 45 χρόνια από την ψήφιση του ισχύοντος Συντάγματος. Έτσι, πλην δραματικού απροόπτου, το Σύνταγμα του 1975 θα ξεπεράσει σε μακροημέρευση τον βίο του Συντάγματος του 1864, που εξακολουθεί να κατέχει το σχετικό ρεκόρ.

        Πού οφείλεται η επιτυχία του; Πώς κατάφερε να απορροφήσει τους κραδασμούς της αλλαγής του 1981 και την πρώτη συγκατοίκηση Καραμανλή-Παπανδρέου που επακολούθησε; Πώς διευθέτησε την χωρίς προηγούμενο έξαρση των παθών που προκάλεσε το σκάνδαλο Κοσκωτά, το 1989-90; Μετά το 2010, πώς άντεξε τα τρία μνημόνια, την κατάρρευση του κομματικού συστήματος και την άνοδο στην εξουσία ενός «αντισυστημικού» κόμματος; Μήπως, τέλος, από τον περασμένο Ιανουάριο, συνέβαλε και αυτό στην αποτελεσματική απόκρουση της απειλής του κορωνοϊού;

        Όπως πιστεύω, η μεγαλύτερη δυσκολία για να απαντήσει κανείς τα ανωτέρω ερωτήματα βρίσκεται στο ότι το Σύνταγμα του 1975, ως έργο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, δεν μπορεί να αξιολογηθεί αυτοτελώς. Ήταν κατά πολλούς το μείζον επίτευγμά του, που σφράγισε τη «βελούδινη» μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία. Δεν είναι εύκολο, συνεπώς, να αποτιμηθεί ανεξάρτητα από τις προθέσεις του εμπνευστή του, ούτε από το κλίμα της εποχής που ψηφίστηκε.

Το πρώτο ελληνικό Σύνταγμα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   https://www.kathimerini.gr/1058100/opinion/epikairothta/politikh/to-prwto-ellhniko-syntagma

*Αριστερά: Η πρώτη σελίδα του Συντάγματος της Επιδαύρου. Δεξιά: Τοιχογραφία (1840-3) στον ανατολικό τοίχο της αίθουσας Ελευθερίου Βενιζέλου στη Βουλή με θέμα την ορκωμοσία των πληρεξουσίων στην Επίδαυρο.

Γράφει ο κ. ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΧΑΤΖΗΣ*

Την Πρωτοχρονιά του 1822 οι Ελληνες απέκτησαν το πρώτο τους Σύνταγμα. Το ονόμασαν «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος» γιατί δεν ήθελαν να προκαλέσουν την Ιερά Συμμαχία, που την ίδια εποχή κατέπνιγε τις φιλελεύθερες επαναστάσεις της Ευρώπης.

Όμως στην επιτροπή που το συνέταξε συμμετείχε φανερά ένας σεσημασμένος καρμπονάρος, ο 27χρονος Βιτσέντζο Γκαλίνα, και μαζί με τον 19χρονο Αναστάσιο Πολυζωίδη ετοίμασαν την πρώτη εκδοχή που επεξεργάστηκαν μετά οι πραγματιστές Φαναριώτες, οι τριαντάχρονοι Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Θεόδωρος Νέγρης. Όλοι τους ήταν νέοι, διανοούμενοι και φιλελεύθεροι. Ο Πολυζωίδης θα γράψει και τη συγκλονιστική διακήρυξη της ανεξαρτησίας: «O κατά των Tούρκων πόλεμος ημών, μακράν του να στηρίζεται εις αρχάς τινάς δημαγωγικάς και στασιώδεις ή ιδιωφελείς μέρους τινός του σύμπαντος Eλληνικού Έθνους σκοπούς, είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, πόλεμος του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής, τα οποία ενώ την σήμερον όλοι οι ευνομούμενοι και γειτονικοί λαοί της Eυρώπης τα χαίρουσιν, από ημάς μόνον η σκληρά και απαραδειγμάτιστος των Oθωμανών τυραννία επροσπάθησεν με βίαν να αφαιρέσει και εντός του στήθους ημών να τα πνίξη».

1973: Νέο καθεστώς και «δημοψήφισμα»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1036901/gallery/epikairothta/politikh/neo-ka8estws-kai-dhmoyhfisma

*Ουρά έξω από εκλογικό τμήμα. Στη διόλου αδιάβλητη ψηφοφορία υπέρ του νέου καθεστώτος εμφανίστηκε ότι ψήφισε το 78,4% και εναντίον το 21,6%.

Γράφει ο κ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ*

Η ανακοίνωση της εξάρθρωσης μιας κίνησης στο Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό στις 24 Μαΐου 1973 αποτέλεσε την αφετηρία αλλεπάλληλων γεγονότων εντός του επομένου εξαμήνου. Έως το τέλος αυτής της διαδικασίας, στις 25 Νοεμβρίου 1973, η ελληνική σκηνή θα έχει υποστεί βαθιές αλλαγές.

Η κίνηση του Ναυτικού, αυτό που έμεινε γνωστό ως Κίνημα του Ναυτικού, ήταν ευρεία. Συμμετείχαν περισσότεροι από 70 αξιωματικοί οι οποίοι ήταν προσανατολισμένοι στην αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας και συνεπώς στην επάνοδο του κοινοβουλευτισμού. Το σύστημα αξιών και το κοινωνικό στίγμα του Ναυτικού διέφερε από αυτό του Στρατού. Το σώμα των αξιωματικών που αποφοιτούσαν από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων ήταν περισσότερο αστικό και λιγότερο λαϊκό ή αγροτικό σε σχέση με αυτό της Σχολής Ευελπίδων. Γενικότερα, οι αξιωματικοί του Ναυτικού δεν αισθάνονταν αποξενωμένοι από το κοινοβουλευτικό καθεστώς και τον θρόνο, όπως συνέβαινε με τους πρωταγωνιστές του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967.

1968: Το «Σύνταγμα» της δικτατορίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/930695/gallery/epikairothta/ellada/to-syntagma-ths-diktatorias

*Παράδοση του σχεδίου «Συντάγματος» στον Γεώργιο Παπαδόπουλο, σε μια τελετή που αναδείκνυε τη ροπή της χούντας στην επικοινωνία και όχι στην ουσία.

Του κ. ΣΠΥΡΟΥ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ*

Το να μιλάει κανείς για το «Σύνταγμα» του 1968 προκαλεί ευλόγως κάποια αμηχανία. Και τούτο διότι τα γνήσια Συντάγματα συγκεντρώνουν δύο βασικά χαρακτηριστικά: Πρώτον, διαθέτουν δημοκρατική νομιμοποίηση, προέρχονται δηλαδή από αντιπροσωπευτικά σώματα. Δεύτερον, παρά τις δυσλειτουργίες, ακόμη και την παραβίαση διατάξεών τους, εφαρμόζονται και κατευθύνουν την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου.

Στην περίπτωση του «Συντάγματος» του 1968, δεν συνέβη ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ούτε δημοκρατική κάλυψη υπήρχε (ως τέτοια δεν μπορεί να χαρακτηριστεί το νόθο δημοψήφισμα του 1968) ούτε οι διατάξεις του για τα ατομικά δικαιώματα και τις εκλογές εφαρμόστηκαν. Υπό τα δεδομένα αυτά, το «Σύνταγμα» του 1968 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια συντακτική πράξη του δικτατορικού καθεστώτος, στην προσπάθειά του να αποκτήσει μια επίφαση νομιμότητας.

Η «βαθεία τομή» του Κων. Καραμανλή

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/850330/article/epikairothta/ellada/h-va8eia-tomh-toy-kwn-karamanlh

*Ο πρωθυπουργός Κων. Καραμανλής και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Π. Κανελλόπουλος είχαν υπάρξει από παλαιότερα μέτοχοι του προβληματισμού για μια δημιουργική αναμόρφωση του Καταστατικού Χάρτη της χώρας.

Γράφει ο κ. ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ*

                Ήταν η 21η Φεβρουαρίου του 1963 όταν 26 υπουργοί- βουλευτές της ΕΡΕ κατέθεσαν πρόταση αναθεώρησης των μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος του 1952. Η πρόταση αυτή, η οποία έχει μείνει στην Ιστορία ως η «βαθεία τομή» του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αποτελεί την πιο γνωστή από τις ατελέσφορες προσπάθειες συνταγματικής αναθεώρησης στη σύγχρονη ελληνική ιστορία.

                Η Ιστορία της προσπάθειας ξεκινάει την 1η Οκτωβρίου 1961, στην εναρκτήρια προεκλογική συγκέντρωση της ΕΡΕ στη Θεσσαλονίκη, όπου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τονίζει την αναγκαιότητα της συνταγματικής αναθεώρησης για τον εκσυγχρονισμό της χώρας: «Η πραγματοποίησις, όμως, ριζικών μεταβολών, η επιτάχυνσις της προόδου και η εξυγίανσις της δημοσίας μας ζωής, προϋποθέτει μιαν θαρραλέαν μεταρρύθμισιν: την αναθεώρησιν των μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος. Η ειρηνική επανάστασις... είναι δυνατόν να πραγματοποιηθή μόνον υπό την προϋπόθεσιν αυτήν». Ύστερα από περίπου ένα χρόνο, στις 10 Οκτωβρίου 1962, η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι ολοκληρώθηκε το σχέδιο της πρότασης αναθεώρησης, ενώ στις 16 Φεβρουαρίου 1963 σε συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της ΕΡΕ ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανακοινώνει την απόφασή του να καταθέσει στη Βουλή την πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος. Λίγες ημέρες μετά, στις 19 Φεβρουαρίου, διεξάγεται σχετική συζήτηση στο υπουργικό συμβούλιο, την επομένη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ενημερώνει τον αρχηγό των Προοδευτικών, Σπύρο Μαρκεζίνη, και την αμέσως επόμενη ημέρα κατατίθεται η πρόταση επίσημα στη Βουλή.

Ένα παράσημο, που δεν παρέλαβε ο τιμημένος με αυτό!!!

 *Από την "Εφετηρίδα του Βασιλείου της Ελλάδος" που εξέδιδε ο ιατρός Κλάδος. 

Ένα ετήσιο αλμανάκ της Οθωνικής περιόδου (1837) με το διάταγμα απονομής "αργυρών νομισμάτων". Ο Γκαλίνα ως απολιτογράφητος αναγράφεται χωριστά.

*Δικαιούχος ο Ιταλός Βικέντιος Γκαλίνα

*Συντάκτης του Συντάγματος της Επιδαύρου

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Ο Ιταλός Βικέντιος Γκαλίνα, σχεδόν ξεχασμένος σήμερα, άφησε βαθύ αποτύπωμα στην ελληνική συνταγματική ιστορία, δεδομένου ότι υπήρξε ο βασικός συντάκτης, με όποιες γνώσεις είχε, του πρώτου φιλελεύθερου μάλιστα συντάγματος, που ψήφισαν οι επαναστατημένοι Έλληνες, μέσα στη φωτιά της μάχης, στην Επίδαυρο, την 1^η Ιανουαρίου 1821.  

                Η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων συνεδρίασε στην Πεδιάδα της Επιδαύρου, την γνωστή Πιάδα, όπως την ονόμαζαν οι κάτοικοι της περιοχής, στις 20 Δεκεμβρίου 1821.

          Η ιστορική αυτή Εθνοσυνέλευση, την 1η Ιανουαρίου 1822,  διακήρυξε την πολιτική ύπαρξη και την ανεξαρτησία του Ελληνικού Έθνους, ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα, το Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος και συνέστησε την Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδος. Οι αγωνιστές επειδή δεν ήταν έτοιμοι, αλλά δεν είχαν και τις απαραίτητες γνώσεις, κατέφυγαν στις υπηρεσίες ενός Ιταλού φιλέλληνα του Βικέντιου Γκαλίνα, ο οποίος προετοίμασε ένα σχέδιο Συντάγματος, το οποίο βασίζονταν στο ισχύον τότε Βελγικό Σύνταγμα. Εκείνο το σχέδιο με διάφορες προοδευτικότερες για την εποχή τροποποιήσεις, έγινε δεκτό, από την Α΄ Εθνική Συνέλευση.

          Υπενθυμίζεται πως με το ιστορικό εκείνο σύνταγμα, οι Έλληνες εντελώς πρωτοποριακά για την Ευρώπη της αποικιοκρατίας, θέσπισαν την κατάργηση της δουλείας.

Το Σύνταγμα του 1952

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  
 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_10/03/2013_513879

*Η δημοσίευση του νέου Συντάγματος την Πρωτοχρονιά του 1952, 

στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως

*Ψηφίστηκε δεκαεπτά χρόνια

μετά την εξαγγελία του

και διήρκεσε μόλις δεκαπέντε,

μέχρι τη δικτατορία του 1967

Του κ. Σπύρου Βλαχόπουλου*

          Το Σύνταγμα του 1952 παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη πρωτοτυπία, ίσως και σε διεθνές επίπεδο: Εξαγγέλθηκε περίπου 17 χρόνια πριν από την ψήφιση και την έναρξη ισχύος του.

          Το ημερολόγιο έγραφε 10 Οκτωβρίου του 1935 όταν ο Γ. Κονδύλης, αντιπρόεδρος και ισχυρός άνδρας της κυβέρνησης Π. Τσαλδάρη, συνεργάσθηκε με τα ηγετικά στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (Αλ. Παπάγο, Δ. Οικονόμου, Γ. Ρέππα) και ανέτρεψε τον πρωθυπουργό του. Την ίδια ημέρα, μια μειοψηφία 82 μόλις πληρεξουσίων της Ε΄ Εθνοσυνέλευσης (οι υπόλοιποι είχαν αποχωρήσει διαμαρτυρόμενοι) ψηφίζουν την κατάργηση του πολιτεύματος της Αβασίλευτης Δημοκρατίας και του Συντάγματος του 1927, την ψήφιση νέου Συντάγματος Βασιλευομένης Δημοκρατίας και την «προσωρινή» μέχρι τότε επαναφορά του Συντάγματος του 1864/1911.

Η περιπέτεια του ελληνικού Συντάγματος

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_05/06/2011_444647

*Το εξώφυλλο του βιβλίου

 *Ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος 

σκιαγραφεί όσους πολέμησαν και όσους χρησιμοποίησαν τον θεμελιώδη νόμο της δημοκρατίας
Του Κώστα Καρακώτια

ΝΙΚΟΣ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ
"Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία, 1800 -2010" εκδόσεις Πόλις, σελ. 724

Το Σύνταγμα ρυθμίζει τη συγκρότηση και τη λειτουργία της πολιτικής εξουσίας και συνολικά της κοινωνίας. Συμπυκνώνει τους πολιτικούς και ιδεολογικούς συσχετισμούς και αντανακλά τους αντίστοιχους συμβιβασμούς για τη συναινετική κοινωνική συμβίωση. Ανήκει δε πάντα στα βασικά διακυβεύματα των πολιτικοκοινωνικών συγκρούσεων.
Το Σύνταγμα ήταν, φυσικά, στο επίκεντρο της διαδικασίας συγκρότησης και της νεοελληνικής κοινωνίας και του ελληνικού κράτους από την έναρξη ακόμα της Επανάστασης του 1821 και γύρω από αυτό δόθηκαν πολλές πολιτικές και ιδεολογικές μάχες.