Τα 38 λεπτά μιας εθνικής τραγωδίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

https://www.kathimerini.gr/society/561959659/ta-38-lepta-mias-ethnikis-tragodias/ 

*Στην αρχή του Πολεμικού Συμβουλίου οι «πρωταγωνιστές» βρίσκονταν σε σύγχυση: προσπαθούσαν να διαπιστώσουν αν πράγματι επρόκειτο για εισβολή και casus belli. Στη φωτογραφία, Τούρκοι αλεξιπτωτιστές προσγειώνονται βορείως της Λευκωσίας το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974. Φωτ. A.P.

 

*Οι δραματικοί διάλογοι

στο Πολεμικό Συμβούλιο της Αθήνας

την 20ή Ιουλίου 1974

υπό τον «αόρατο δικτάτορα» Ιωαννίδη.

 

 

Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

Τα φαντάσματα του 1974 είναι ακόμα ζωντανά και ακμαία. Τι θα είχε συμβεί αν είχε περάσει η άποψη του «αόρατου δικτάτορα» Δημήτρη Ιωαννίδη και αν το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο, η Αθήνα είχε κηρύξει πόλεμο στην Αγκυρα; Θα έλεγε κανείς ότι η μεγάλη αίθουσα ενημερώσεων στο Πεντάγωνο της Λεωφόρου Μεσογείων όπου έγινε το Πολεμικό Συμβούλιο εκείνης της ημέρας είναι το «στοιχειωμένο δωμάτιο» της νεότερης ιστορίας στο οποίο έριξε φως, σχεδόν μισό αιώνα μετά, ο διευθυντής της «Κ» Αλέξης Παπαχελάς με το βιβλίο «Ένα Σκοτεινό Δωμάτιο» (εκδ. Μεταίχμιο, 2021).

Τα 38 λεπτά που διασώζονται σε μαγνητοταινία από εκείνη την ημέρα και αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά έχουν τα στοιχεία της τραγωδίας. Αποτελούν μια συγκλονιστική μαρτυρία που μπορεί να ταράξει ακόμα και τους αναγνώστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με την εποχή και τους πρωταγωνιστές της. Αποδίδουν τη φόρτιση και το δράμα των ωρών, αλλά και το πραγματικό πρόσωπο της εξουσίας όταν βρίσκεται ενώπιον της Ιστορίας και των ευθυνών που εκείνη επιβάλλει.

Άρση του εμπάργκο όπλων στην Τουρκία

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/istorika/561915757/arsi-toy-empargko-oplon-stin-toyrkia/

*Μάρτιος 1978. Συνοφρυωμένος ο Τζίμι Κάρτερ ( (δεξιά) στη σύνοδο του ΝΑΤΟ. Η προσπάθεια της Άγκυρας να λήξει το αμερικανικό εμπάργκο όπλων ευοδώθηκε λίγους μήνες μετά.

 

 

*Οι στρατηγικές ανάγκες των ΗΠΑ

επικρατούν των εξαγγελιών

της Ουάσιγκτον 

για τα ανθρώπινα δικαιώματα

 

 

 

Γράφει ο κ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ

 

 

 

Ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Τζίμι Κάρτερ εξελέγη πρόεδρος τον Νοέμβριο του 1976 τονίζοντας την ανάγκη μιας νέας εξωτερικής πολιτικής για τις Ηνωμένες Πολιτείες, που θα έπρεπε να βασίζεται στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και γενικότερα σε ηθικές σταθμίσεις σε αντιδιαστολή προς τον ρεαλισμό, συχνά κυνικό, που χαρακτήριζε την εξωτερική πολιτική της διοίκησης Νίξον, και εν συνεχεία Φορντ, με ιθύνοντα νου τον υπουργό Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ.

Από τις σχετικές δηλώσεις του Κάρτερ προέκυπτε ότι η κατοχή μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις τουρκικές δυνάμεις ήταν μια μη αποδεκτή κατάσταση, την οποία η νέα αμερικανική διοίκηση θα αναλάμβανε να αναστρέψει. Η ένταση των δηλώσεων θα δημιουργούσε στους Ελληνοκυπρίους και στους Έλληνες την προσδοκία μεταβολής της αμερικανικής πολιτικής.

Αν όμως υπήρχαν τα στοιχεία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ηθικής στάθμισης της εξωτερικής πολιτικής, τα οποία είχαν εγγραφεί στην ατζέντα της δημόσιας συζήτησης συνεπεία του πολέμου του Βιετνάμ και του σκανδάλου του Watergate, δηλαδή της αποκάλυψης της κατάχρησης της εξουσίας εκ μέρους της προεδρίας, παρέμενε ταυτόχρονα ισχυρή η οπτική του ρεαλισμού στη στάθμιση των στρατηγικών συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Την πρώτη προσέγγιση εξέφραζε ο υπουργός Εξωτερικών Σάιρους Βανς, τη δεύτερη ο σύμβουλoς Εθνικής Ασφαλείας Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι. Στην περίπτωση της Τουρκίας, όμως, δεν θα υπήρχε διαφωνία μεταξύ των δύο αυτών παραγόντων.

Κυπριακό 1974: Ανατομία αυτοχειρίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/opinion/561625810/anatomia-aytocheirias/

*Ο Δημήτριος Ιωαννίδης, τραγική επιβλαβής φιγούρα

 

 

 

*Η ανατροπή του Μακαρίου,

η τραγική αυτή απόφαση,

ήταν ο αυτοσκοπός του Ιωαννίδη,

όχι το μέσο για να πετύχει την Ένωση.

 

 

 

Γράφει ο κ. Στάθης Καλύβας*

 

 

Από τον Ιούλιο του ’74, συγκρατώ τις πατατόφλουδες στον νεροχύτη της γιαγιάς μου, σε ένα φύλλο εφημερίδας με πηχυαίους τίτλους για κάποιο Σαμψών. Με την κήρυξη της επιστράτευσης και τον πατέρα σε επιφυλακή, με θυμάμαι να ταξιδεύω με τη θεία μου προς την Εύβοια. Εκατοντάδες επιστρατευμένοι νέοι στην περιοχή του σταθμού Λαρίσης, πλήθη με σημαίες και αυτοκίνητα να κορνάρουν πανηγυρικά σε όλο το μήκος της εθνικής οδού, περήφανες μητέρες στο ραδιόφωνο να μιλούν για την Κωνσταντινούπολη. Σουρεαλιστική ατμόσφαιρα, που, όπως αντιλήφθηκα πρόσφατα, υπήρξε ακόμη πιο σουρεαλιστική για τους κορυφαίους χειριστές της κρίσης.

Το «Σκοτεινό δωμάτιο» του Αλέξη Παπαχελά είναι συγκλονιστικό. Μέσα από μια ανεπανάληπτη συλλογή τεκμηρίων μάς τοποθετεί δίπλα ακριβώς στους πρωταγωνιστές των ημερών. Είναι τόσο συναρπαστικό, που δυσκολεύτηκα να σταματήσω την ανάγνωση. Έμαθα πολλά και αναρωτήθηκα για ακόμη περισσότερα.

Κυπριακό: Οι διακοινοτικές συνομιλίες της Βιέννης

*Ο ειδικός αντιπρόσωπος του γ.γ. του ΟΗΕ, Χαβιέ Περέζ ντε Κουεγιάρ, παραδίδει τις προτάσεις του στον Κύπριο διαπραγματευτή Τάσσο Παπαδόπουλο μετά τις συνομιλίες της Βιέννης. Φωτ. ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΑΣΣΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

 

Το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή το καλοκαίρι του 1974 άλλαξαν άρδην την πορεία των ενδοκυπριακών συνομιλιών, οι οποίες είχαν ξεκινήσει το 1968. Οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν την περίοδο εκείνη και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα πρέπει να ερμηνευτούν μέσα στο πλαίσιο της δεδομένης θέσης ισχύος της Τουρκίας, λόγω των τετελεσμένων που είχε θέσει η τουρκική στρατιωτική κατοχή στο περίπου 38% του εδάφους της Κύπρου. Παρά τις οδυνηρές παραχωρήσεις και τη σταδιακή «προσαρμογή» της ελληνοκυπριακής πλευράς στις τουρκικές– τουρκοκυπριακές αντιλήψεις για το μέλλον της Μεγαλονήσου, το Κυπριακό δεν έχει οδηγηθεί σε λύση.

Λίγο πριν από το πραξικόπημα είχε διαφανεί ουσιαστική σύγκλιση θέσεων, αφού με το προσχέδιο συμφωνίας των Μιχαήλ Δεκλερή και Ορχάν Αλτικαστή προνοούνταν ενιαίο κράτος με στοιχεία τοπικής και κοινοτικής αυτοδιοίκησης σε ζητήματα που άπτονταν της λεγόμενης «χαμηλής» πολιτικής.

Στις 23 Ιουλίου 1974 ο Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος είχε αναλάβει καθήκοντα προέδρου της Δημοκρατίας μετά την παραίτηση του επικεφαλής του πραξικοπηματικού καθεστώτος Νίκου Σαμψών, πρότεινε στον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς την επιστροφή στο Σύνταγμα Ζυρίχης– Λονδίνου. Στη Διάσκεψη της Γενεύης (11-13 Αυγούστου 1974) και αφού είχε προηγηθεί η απόρριψη της πρότασης Κληρίδη, η τουρκική πλευρά κατέθεσε δύο χάρτες, σύμφωνα με τους οποίους το 34% του κυπριακού εδάφους περιερχόταν υπό τουρκική διοίκηση. Τα εδάφη αυτά θα έπρεπε να εκκενωθούν από τον ελληνοκυπριακό πληθυσμό. Ο Κληρίδης ζήτησε προθεσμία 36 ωρών για να επιστρέψει στην Κύπρο για διαβουλεύσεις, αλλά οι τουρκικές αποφάσεις είχαν ληφθεί: ο δεύτερος Αττίλας ξεκίνησε στις 14 Αυγούστου 1974 και όταν ολοκληρώθηκε η Τουρκία είχε στην κατοχή της περίπου το 38% του κυπριακού εδάφους. Τα νέα δεδομένα καταδείκνυαν την αδήριτη πραγματικότητα για την ελληνική πλευρά: από το αίτημα για ένωση και, στη συνέχεια, το ανεξάρτητο κράτος, το νέο πλαίσιο θα ήταν η ομοσπονδία και ο γεωγραφικός διαχωρισμός.

Η συμφωνία κορυφής Μακαρίου – Ντενκτάς

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/world/561504286/i-symfonia-koryfis-makarioy-ntenktas/

*12 Φεβρουαρίου 1977. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς (δεξιά) συναντώνται για δεύτερη φορά στη Λευκωσία, παρουσία του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Κουρτ Βαλντχάιμ (στη μέση). Φωτ. ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

 

 

*Μια βασική επιλογή του Αρχιεπισκόπου,

που καθορίζει έως σήμερα το πλαίσιο

των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό

 

 

 

 

Γράφει ο κ. Αχιλλεύς Κ. Αιμιλιανίδης*

 

 

Οι κατευθυντήριες γραμμές, που συχνά αποκαλούνται «συμφωνία υψηλού επιπέδου», της 12ης Φεβρουαρίου 1977, μεταξύ του τότε προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς συνιστούν μια καθοριστική στιγμή στην ιστορία του κυπριακού ζητήματος. Με αυτήν οι Ελληνοκύπριοι αποδέχθηκαν επίσημα για πρώτη φορά την πάγια τουρκική θέση ότι η λύση του Κυπριακού θα έπρεπε να έχει ομοσπονδιακό χαρακτήρα.

Στο ομοσπονδιακό πολίτευμα, η πολιτική εξουσία κατανέμεται μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και των κυβερνήσεων των ομόσπονδων πολιτειών. Οι ομόσπονδες πολιτείες έχουν δική τους εδαφική περιφέρεια, εντός της οποίας ασκούν καθορισμένη κρατική εξουσία. Δεν υπάρχει διεθνώς ένα καθορισμένο σύστημα ομοσπονδιακής οργάνωσης του κράτους, αλλά μπορεί σε γενικές γραμμές να λεχθεί πως στα ομοσπονδιακά συστήματα υπάρχει ένας μεγάλος βαθμός αποκέντρωσης της κρατικής εξουσίας, ώστε αν και υπάρχει μια κεντρική/ομοσπονδιακή κυβέρνηση που ασκεί τις εξουσίες της επί ολόκληρου του κράτους, υπάρχουν παράλληλα και επιμέρους ομόσπονδες ενότητες με υψηλό βαθμό αυτονομίας, που ασκούν μέσω των δικών τους οργάνων εξουσίες ανεξάρτητες από αυτές της κεντρικής κυβέρνησης και επί των οποίων η κεντρική κυβέρνηση δεν έχει εξουσία να επέμβει. Αντίθετα, στο ενιαίο κράτος υφίσταται εδαφική ενότητα υπό την έννοια ότι η άσκηση της κρατικής εξουσίας εκτείνεται σε ολόκληρο το κράτος, υπάρχει ενότητα της κρατικής διάρθρωσης υπό την έννοια ότι τα κρατικά όργανα ασκούν το σύνολο της κρατικής εξουσίας, και ενότητα λαού υπό την έννοια ότι όλες οι κρατικές λειτουργίες ασκούνται και δεσμεύουν ολόκληρο τον λαό του κράτους. Η τοπική αυτοδιοίκηση στο ενιαίο κράτος δεν διασπά την ενότητα του κράτους.

Συνάντηση Ιωαννίδη με άνθρωπο της CIA, σε κλίμα σουρεαλιστικό, για το πραξικόπημα στην Κύπρο το 1974

*Αριστερά ο Χένρυ Τάσκα, δεξιά ο Δημήτριος Ιωαννίδης

              

 

 

 

*Έσπασε δύο ποτήρια!!!

*Επιδόθηκε σε χυδαιότητες.

*Δεν παρουσίασε στοιχεία,

για ανάμιξη των ΗΠΑ.

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Ο Ιούλιος του 1974, υπήρξε δραματικός για την Ελλάδα και την Κύπρο, εξαιτίας της παρουσίας του ταξίαρχου Δημήτριου Ιωαννίδη και της ομάδας των επίορκων αξιωματικών που τον ακολουθούσε. Τα γεγονότα είναι γνωστά και αφορούν την εκδήλωση πραξικοπήματος για ανατροπή του Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριου Γ΄ και την τουρκική εισβολή και κατοχή της Βόρειας Κύπρου.

        Στα αμερικανικά εθνικά αρχεία, υπάρχει σωρεία αποχαρακτηρισμένων εγγράφων που αφορούν τα δύο αυτά μείζονος σημασίας γεγονότα. Δεν είναι βέβαια το σύνολο των εγγράφων που υπάρχουν αλλά και στα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα μερικές φορές παρατηρούμε τη διαγραφή λέξεων ή και αράδων από το κείμενο.

        Ένα από τα έγγραφα αυτά, που είναι πλήρες χωρίς περικοπές, περιγράφει τη συνάντηση του λεγόμενου «αόρατου δικτάτορα» Δημήτριου Ιωαννίδη με εκπρόσωπο του Αμερικανό πρεσβευτή Χένρυ Τάσκα την επομένη του πραξικοπήματος των χουντικών στην Κύπρο, 16 Ιουλίου 1974. Τη συνάντηση αυτή είχε ζητήσει με προσωπικό τηλεγράφημά του στην Αμερικανική πρεσβεία ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρυ Κίσσιγκερ, την ίδια ημέρα του πραξικοπήματος, δηλαδή στις 15 Ιουλίου (Cyprus Coup. For Ambassador From the Secretary. You should seek an immediate appointment with Ioannides to convey the following:). Ο Τάσκα αρνήθηκε να συναντήσει προσωπικά τον Ιωαννίδη, ο οποίος όμως επικοινωνούσε με στελέχη της CIA, τα οποία όμως δεν ενημέρωναν τον πρέσβη. Τελικά φαίνεται πως αναγκάσθηκε, για να μην πάει ο ίδιος, έστειλε τα στελέχη της μυστικής υπηρεσίας Γκαστ Αβρακότο (Γουσταύρος Λάσκαρης Αβράκωτος με ρίζες από τη Λήμνο) και Ρον Έστες. "Χρησιμοποίησα ασφαλές αξιόπιστο κανάλι απευθείας στον στρατηγό Ιωαννίδη" έγραψε ο Τάσκα προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η συνάντηση έγινε σε κλίμα φορτισμένο.

        Από το τηλεγράφημα αυτό, δεν προκύπτουν άμεσα στοιχεία για το αν κάποιοι Αμερικανοί είχαν ενθαρρύνει τον Ιωαννίδη να ανατρέψει το Μακάριο, όπως ο ίδιος είχε ισχυρισθεί στον αμερικανό υφυπουργό Εξωτερικών Σίσκο, λίγο μετά την τουρκική εισβολή, αλλά προκύπτουν από άλλες πληροφορίες που υπάρχουν για την εποχή εκείνη.

Το σχέδιο Άτσεσον για το Καστελλόριζο

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

 https://www.kathimerini.gr/politics/561094246/to-schedio-atseson-gia-to-kastellorizo/

*Ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Αμερικανός πρόεδρος Λίντον Τζόνσον κατά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον, 23-27 Ιουνίου 1964.

Γράφει ο κ. Παύλος Παπαδόπουλος

        «Η [ελληνική] προσφορά του Καστελλόριζου στην Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί πολύ γενναιόδωρη. Το νησί είναι γενικά άγονο, δεν έχει κάποιο σημαντικό αγροτικό ή βιοτεχνικό τομέα και υποστηρίζει έναν μειούμενο πληθυσμό. Διαθέτει ένα μικρό προστατευμένο λιμάνι αλλά δεν είναι εξοπλισμένο με εγκαταστάσεις επισκευής πλοίων, αποθηκών ή ανεφοδιασμού. [Επίσης] το Καστελλόριζο δεν είναι κατάλληλο για εγκαταστάσεις αεροπορίας».

        Η παραπάνω παράγραφος αποτελεί τμήμα της απόρρητης αναφοράς της CIA για το Καστελλόριζο που συντάχθηκε τον Αύγουστο του 1964, στο αποκορύφωμα των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, και αφορούσε την ελληνική πρόταση να δοθεί στους Τούρκους το Καστελλόριζο με αντάλλαγμα μια λύση που θα οδηγούσε στην Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Οι Αμερικανοί πήγαιναν πολλά βήματα πιο πέρα και όπως επιβεβαιώνουν αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA και του Λευκού Οίκου, εξέταζαν το ενδεχόμενο ανταλλαγής πληθυσμού μεταξύ Δωδεκανήσων και Κύπρου. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, που πάντως δεν είχε τεθεί στο τραπέζι, τα Δωδεκάνησα θα περνούσαν στην Τουρκία, οι Τουρκοκύπριοι θα μετακόμιζαν εκεί και οι Έλληνες Δωδεκανήσιοι θα μετακόμιζαν στην Κύπρο…

Κυπριακό, ο πρώτος δύσκολος χρόνος

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1088362/gallery/epikairothta/kosmos/kypriako-o-prwtos-dyskolos-xronos

*Γλαύκος Κληρίδης, Κουρτ Βάλντχαϊμ, Ραούφ Ντενκτάς, στο περιθώριο των συνομιλιών στη Βιέννη τον Μάιο του 1975.

Γράφει ο κ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ*

Το 1975 αποτελεί ένα έτος που περνάει σχεδόν απαρατήρητο στη βιβλιογραφία για το Κυπριακό. Παρ’ όλα αυτά, για τους Κυπρίους υπήρξε ο πρώτος δύσκολος χρόνος μετά την τραγωδία του Ιουλίου - Αυγούστου 1974. Ήταν δυσοίωνο έτος στο οποίο η Κύπρος, με ανασφάλεια και αβεβαιότητα, βίωνε τα επακόλουθα της καταστροφής του 1974.

Η επιστροφή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις 7 Δεκεμβρίου 1974, έπειτα από εξάμηνη απουσία συνεπεία του πραξικοπήματος και έπειτα από διαβουλεύσεις που είχε στην Αθήνα, σηματοδότησε την έναρξη προσπάθειας να εξευρεθεί μια κοινώς αποδεκτή νέα στρατηγική που θα ακολουθείτο από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Συγκλήθηκε έτσι για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1975 το «Εθνικό Συμβούλιο», ένα συμβουλευτικό σώμα που περιλάμβανε εκπροσώπους των κυπριακών κομμάτων και τον Γλαύκο Κληρίδη, πρόεδρο της Βουλής και διαπραγματευτή. Μεταξύ των άλλων αποφάσεων που ελήφθησαν ήταν ότι η επιδιωκόμενη πλέον λύση θα ήταν αυτή της πολυπεριφερειακής ομοσπονδίας. Το τραγικό ήταν ότι η συγκεκριμένη θέση, πριν από το 1974, αποτελούσε τουρκική απαίτηση την οποία η ελληνική πλευρά απέρριπτε.

Ο Μακάριος έρχεται στην Αθήνα, το 1974

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1082697/gallery/epikairothta/ellada/o-makarios-erxetai-sthn-a8hna

*29 Νοεμβρίου 1974. Ο Μακάριος φθάνει στην Αθήνα καθ’ οδόν προς την Κύπρο. Οι συζητήσεις μεταξύ της ελλαδικής και της κυπριακής πλευράς ήταν κρίσιμες για τη διαμόρφωση της εθνικής στρατηγικής μετά την εισβολή.

Γράφει ο κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΚΑΖΑΜΙΑΣ*

"Ο λαός μας είναι έτοιμος, όσον ποτέ προηγουμένως, να χαιρετίσει τις αποφάσεις των Αθηνών και με ενθουσιασμό να ενισχύσει το έργο της εθνικής ηγεσίας και εδώ και στην Ελλάδα για τη σωτηρία της Κύπρου" [εφημ. «Φιλελεύθερος» Λευκωσία, 30 Νοεμβρίου 1974]. 
Στις 30 Νοεμβρίου και την 1η Δεκεμβρίου 1974 έγιναν στην Αθήνα (στο υπουργείο Εξωτερικών) δύο συναντήσεις μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, του Κωνσταντίνου Καραμανλή και των αντιπροσωπειών, ελλαδικής και κυπριακής. Ο Μακάριος επέστρεφε στην Κύπρο μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου και την τουρκική εισβολή.

H Βρετανία και η εισβολή στην Κύπρο

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1070340/gallery/epikairothta/kosmos/h-vretania-kai-h-eisvolh-sthn-kypro

*Το βρετανικό ελικοπτεροφόρο «HMS Hermes» βρισκόταν την ημέρα της εισβολής στην Κύπρο, μαζί με ένα αντιτορπιλικό και δύο φρεγάτες.

Γράφει ο κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΚΑΖΑΜΙΑΣ*

Η τουρκική εισβολή κάθε άλλο παρά απροσδόκητη ήταν για τη Βρετανία. Στις 15 Ιουλίου, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, εκλεγμένος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, είχε ανατραπεί με πραξικόπημα που είχε οργανώσει και διατάξει η χούντα των Αθηνών και είχε εκτελέσει στην Κύπρο η– υπό ελλαδική στρατιωτική ηγεσία– Εθνική Φρουρά.

Στις 17 Ιουλίου 1974, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπουλέντ Ετσεβίτ, επικεφαλής πολυμελούς αντιπροσωπείας, επισκέφθηκε τη Βρετανία, με σκοπό να διερευνήσει τις θέσεις της στις εξελίξεις στην Κύπρο. Το πραξικόπημα σήμαινε ότι η Τουρκία είχε υποχρέωση να διαβουλευθεί με τις υπόλοιπες εγγυήτριες δυνάμεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, πριν προχωρήσει «σε άλλα μέτρα». Η Τουρκία επέλεξε να διαβουλευθεί μόνο με τη Βρετανία. Ήταν αναμενόμενο: η τελευταία, εκτός από σημαντική δύναμη, είχε βάσεις και στρατιωτικές δυνάμεις στην Κύπρο. Όπως φαίνεται από τα πρακτικά της συνάντησης, το βασικό ερώτημα που διατύπωσε ο Ετσεβίτ ήταν τι θα έκανε η Βρετανία αν η Τουρκία επενέβαινε στρατιωτικά στην Κύπρο. Από τις συζητήσεις έγινε φανερή η επιλογή της ουδετερότητας της Βρετανίας. Δεύτερος άξονας των τουρκοβρετανικών συζητήσεων ήταν η διερεύνηση της δυνατότητας να γίνει η εισβολή μέσω των βρετανικών βάσεων (και άρα με τη συνεργασία της Βρετανίας). Σε αυτό η απάντηση των Βρετανών ήταν ένα εμφαντικό «όχι».

Οι πολεμικές επιχειρήσεις του «Αττίλα ΙΙ»

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  https://www.kathimerini.gr/1067054/gallery/epikairothta/kosmos/oi-polemikes-epixeirhseis-toy-attila-ii

*Η Αμμόχωστος βομβαρδίζεται κατά τις επιχειρήσεις του «Αττίλα ΙΙ». Η πόλη κατελήφθη από τα τουρκικά στρατεύματα στις 17 Αυγούστου.

Γράφει ο κ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΑΛΙΑΔΩΡΟΣ*

Με την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της τουρκικής εισβολής, το απόγευμα της 22ας Ιουλίου 1974, η Τουρκία κατόρθωσε να καταλάβει μόνο το 3% του κυπριακού εδάφους. Οι σημαντικότερες, όμως, επιτυχίες της ήταν η συνένωση του προγεφυρώματος της Κερύνειας με τον τουρκικό θύλακα της Λευκωσίας.

Παρά τη θέση σε ισχύ, ώρα 16.00 της 22ας Ιουλίου, της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, οι τουρκικές δυνάμεις συνέχισαν την προέλασή τους. Στην πραγματικότητα, αυτό που σταμάτησε ήταν οι πτήσεις των τουρκικών αεροπλάνων. Στις 6 Αυγούστου, δύναμη 8.000 Τούρκων στρατιωτών προχώρησε στην κατάληψη, παρά την ηρωική ελληνική αντίσταση, των κωμοπόλεων Λαπήθου και Καραβά στα δυτικά της Κερύνειας.

Στις 8 Αυγούστου, συνεχίστηκαν στη Γενεύη οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, με τη συμμετοχή και των εκπροσώπων των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Στις 13 Αυγούστου ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών πρότεινε πολυκαντονική λύση, με την οποία το 34% του κυπριακού εδάφους θα ετίθετο κάτω από το έλεγχο των Τούρκων. Ο εκπρόσωπος της ελληνοκυπριακής πλευράς, Γλαύκος Κληρίδης, ζήτησε 36 ώρες προθεσμία για να απαντήσει, πράγμα που η τουρκική πλευρά δεν δέχθηκε. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών αποχώρησε από τη διάσκεψη και τηλεφώνησε αμέσως στην Άγκυρα. Στο τηλέφωνο ανέφερε μόνο: «Ας αρχίσει τις διακοπές της η Αϊσέ». Ήταν το συνθηματικό, για να αρχίσει η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής.

Από το πραξικόπημα στην εισβολή

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  https://www.kathimerini.gr/1058087/gallery/epikairothta/kosmos/apo-to-pra3ikophma-sthn-eisvolh

*Η Λευκωσία βομβαρδίζεται από την τουρκική αεροπορία.

Γράφει ο κ. ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΠΟΛΥΒΙΟΥ*

Το στρατιωτικό πραξικόπημα για την ανατροπή της κυβέρνησης του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου εκδηλώθηκε στις 8.20 το πρωί της 15ης Ιουλίου 1974. Οι μονάδες της Εθνικής Φρουράς (μοίρες καταδρομών, τεθωρακισμένα και μικρό τμήμα του Ναυτικού) και οι διμοιρίες της ΕΛΔΥΚ που εκτέλεσαν το πραξικόπημα στη Λευκωσία, είχαν κύριους στόχους το Προεδρικό Μέγαρο και τον ίδιο τον Μακάριο, το αρχηγείο της Αστυνομίας, το στρατόπεδο του Εφεδρικού Σώματος, το ΡΙΚ (Ραδιοφωνικό Ιδρυμα Κύπρου), την Αρχιεπισκοπή, το Αεροδρόμιο Λευκωσίας, το κεντρικό κτίριο της ΣΥΤΑ (ο κυπριακός οργανισμός τηλεπικοινωνιών), τις Κεντρικές Φυλακές και τον Αστυνομικό Σταθμό Πύλης Πάφου.

Το πραξικόπημα σκηνοθετήθηκε άψογα από την ηγετική ομάδα της δικτατορίας στην Ελλάδα, υπό τον Δημήτριο Ιωαννίδη: Ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, στρατηγός Γ. Ντενίσης, ο διοικητής της ΕΛΔΥΚ («Ελληνική Δύναμις Κύπρου») και ο πρέσβης της Ελλάδας στην Κύπρο, Ευστάθιος Λαγάκος, είχαν προσκληθεί σε παραπλανητική σύσκεψη στην Αθήνα στις 13 Ιουλίου, που διακόπηκε και θα συνεχιζόταν τη Δευτέρα, 15 Ιουλίου, ώστε να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι δεν υπήρχε περίπτωση πραξικοπήματος, απούσης της στρατιωτικής ηγεσίας. Η απομάκρυνση του Ντενίση από την Κύπρο εξυπηρετούσε και τη σκοπιμότητα της υλοποίησης του πραξικοπήματος από τους έμπιστους του Ιωαννίδη.

Το πραξικόπημα Ιωαννίδη στην Κύπρο

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   https://www.kathimerini.gr/1057465/gallery/epikairothta/ellada/to-pra3ikophma-iwannidh-sthn-kypro 

*Σοβιετικό άρμα Τ-34 της Εθνικής Φρουράς. Τα άρματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν στο πραξικόπημα το πρωί της 20ής Ιουλίου.

Του κ. ΣΩΤΗΡΗ ΡΙΖΑ*

       Το πραξικόπημα που ανέτρεψε τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ήταν το αποκορύφωμα των τεταμένων σχέσεων στις σχέσεις Αθήνας - Λευκωσίας κατά τη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας. Ο Ιωαννίδης και οι υποστηρικτές του αξιωματικοί, οι οποίοι εκτέλεσαν το πραξικόπημα, θεωρούσαν το Μακάριο το κύριο εμπόδιο για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Επίσης θεωρούσαν την αδέσμευτη πολιτική του Αρχιεπισκόπου και τη συνεργασία της Λευκωσίας με τη Μόσχα επικίνδυνη απόκλιση από τον δυτικό κόσμο.

Η πολιτική της δικτατορίας Ιωαννίδη συνιστούσε, όμως, τομή ακόμα και σε σχέση με την πολιτική της δικτατορίας Παπαδόπουλου. Ο τελευταίος αντιλαμβανόταν την Αθήνα ως το εθνικό κέντρο στο οποίο ανήκε ο τελευταίος λόγος για το Κυπριακό. Ιδίως μετά την κρίση του 1967, οπότε αντιμετώπισε το φάσμα ελληνοτουρκικού πολέμου τον οποίο απέφυγε αποσύροντας την ελληνική μεραρχία από τη Μεγαλόνησο, αντιμετώπιζε τον Μακάριο, και το Κυπριακό, ως ανασχετικό παράγοντα σε μια ελληνοτουρκική συνεννόηση η οποία πίστευε ότι είχε προτεραιότητα στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου και του ανταγωνισμού των υπερδυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο Παπαδόπουλος απέβλεπε μεσοπρόθεσμα σε διπλή ένωση, δηλαδή τον διαμελισμό της Κύπρου μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, υπάρχουν δε ισχυρές ενδείξεις ότι η Αθήνα και η Άγκυρα είχαν φθάσει σε κάποια άτυπη συμφωνία επ’ αυτής της βάσεως το 1971-72. Παρά ταύτα, ο Παπαδόπουλος είχε αποφύγει να ανατρέψει το Μακάριο το 1972, κατά την κρίση του τσεχοσλοβακικού οπλισμού, φοβούμενος κυρίως την αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης και του Ανατολικού μπλοκ που αντιμετώπιζαν ευνοϊκά την αδέσμευτη πολιτική του Μακαρίου. Ο Παπαδόπουλος αρκέστηκε τότε στην υπονόμευση του Αρχιεπισκόπου είτε υποκινώντας την ανατροπή του από την κίνηση των τριών μητροπολιτών της Εκκλησίας της Κύπρου το 1972 είτε ενισχύοντας την τρομοκρατική δραστηριότητα της ΕΟΚΑ Β΄ υπό τον στρατηγό Γρίβα. Το 1973 ο Παπαδόπουλος απέσυρε, όμως, την υποστήριξή του από τον Γρίβα, καλώντας τον να πολιτικοποιήσει τη δράση του. Η απόπειρα εξομάλυνσης με τον σχηματισμό της κυβέρνησης Μαρκεζίνη και η επιστροφή στον κοινοβουλευτισμό απέκλειαν πραξικόπημα κατά του Μακαρίου.

Μια απόπειρα ψύχραιμης προσέγγισης του Κυπριακού

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   http://www.kathimerini.gr/1025651/article/politismos/vivlio/mia-apopeira-yyxraimhs-proseggishs-toy-kypriakoy

*ΕYΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ο διάλογος Γιώργου Σεφέρη -

Ευάγγελου Αβέρωφ,

Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου

Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2019, σελ. 348

Γράφει ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΟΥΜΠΑΡΗΣ*

Είναι βέβαιο πως ποτέ ένα βιβλίο δεν λέει «όλη την ιστορία». Μπορεί όμως να συμβάλει στην πληρέστερη κατανόησή της, ακόμα και αν –ή, κυρίως, επειδή– αναφέρεται σε ένα ζήτημα που προκαλεί έντονες συζητήσεις, συνδεδεμένες με πόνο, πίκρα και μια ανοικτή πληγή.

Αναμφίβολα, το Κυπριακό είναι ένα μείζον ζήτημα για όλους μας, ανεξάρτητα από το μετερίζι που βρισκόμαστε και τη γνώση που έχουμε γι’ αυτό. Είναι γνωστό, άλλωστε, πως όσοι συγγράφουν σύγχρονη ιστορία βρίσκονται συχνά στο στόχαστρο, γιατί τα όρια ανάμεσα στη βιωματική γνώση και την επιστημονική είναι ρευστά, δυσδιάκριτα και η υπέρβαση του βιώματος επώδυνη.

Με την ευκαιρία συμπλήρωσης 60 ετών από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, ένας από τους πιο έγκριτους μελετητές του Κυπριακού, ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου στο ΕΚΠΑ,  επιχειρεί να τις προσεγγίσει με τον φακό του στραμμένο σε δύο από τους πρωταγωνιστές της περιόδου. Τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα και τον Γιώργο Σεφεριάδη.

Αφετηρία, χωρίς αμφιβολία, για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου αποτέλεσε, μεταξύ άλλων, η κυκλοφορία το 2018 του βιβλίου του Γιώργου Γεωργή «Σεφέρης- Αβέρωφ, Η Ρήξη» (Καστανιώτης). Μεταξύ των δύο βιβλίων πραγματοποιείται ένας ζωηρός διάλογος, πιο συναισθηματικά από την πλευρά του κ. Γεωργή, πιο νηφάλια από την πλευρά του κ. Χατζηβασιλείου, αλλά με επιστημονικό κύρος αμφοτέρων.

Οι προεδρικές εκλογές στην Κύπρο

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ     http://www.kathimerini.gr/927960/article/epikairothta/politikh/oi-proedrikes-ekloges-sthn-kypro 

*Ο καταλυτικός ρόλος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου επιβεβαιώθηκε με την πανηγυρική εκλογή του και το 1968. Για τα επόμενα χρόνια, παρέμεινε ο μόνος εκλεγμένος ηγέτης του Ελληνισμού, κάτι που συνέβαλε και στη στοχοποίησή του από τη χούντα των Αθηνών.

Του κ. ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΠΟΛΥΒΙΟΥ*

Στις 25 Φεβρουαρίου 1968 έγιναν προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, οι δεύτερες στην πολιτική ιστορία του νεαρού ανεξάρτητου κράτους, στην πραγματικότητα οι πρώτες που οργανώθηκαν από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Είχαν περάσει οκτώ χρόνια ύστερα από την πρώτη εκλογική αναμέτρηση για την προεδρία του υπό σύσταση κράτους, τον Δεκέμβριο του 1959, στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου από την αποικιακή διακυβέρνηση στην ανεξαρτησία, η οποία ανακηρύχθηκε επισήμως στις 16 Αυγούστου 1960. Εκείνες τις εκλογές τις είχε κερδίσει ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος (1913-1977) με ποσοστό 66,85%, ενώ ο συνυποψήφιός του, Ιωάννης Κληρίδης (1887-1961), συγκέντρωσε ποσοστό 33,15%.

Η Ελληνοτουρκική συνάντηση στον Έβρο, το 1967

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/919635/article/epikairothta/ellada/ellhnotoyrkikh-synanthsh-ston-evro

*Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας Κωνσταντίνος Κόλλιας (στη μέση) και της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ (δεξιά) τη δεύτερη μέρα των συνομιλιών που διεξήχθησαν στην Αλεξανδρούπολη.

Του κ. ΣΩΤΗΡΗ ΡΙΖΑ*

Η ελληνοτουρκική συνάντηση του Έβρου τον Σεπτέμβριο 1967 αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση βιαστικής και ελλιπώς προετοιμασμένης διπλωματικής προσπάθειας που κατέληξε σε αποτυχία. Ταυτόχρονα, υπήρξε μια σημαντική στροφή στη διαχείριση του Κυπριακού με αρνητικές βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες συνέπειες.

Η σύλληψη της πολιτικής που οδήγησε στη συνάντηση του Έβρου μπορεί να αποδοθεί σε δύο παράγοντες. Η πρώτη παραδοχή της ηγεσίας του στρατιωτικού καθεστώτος, που προέκυψε από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ήταν ότι μπορούσε να επιτύχει ταχύτατα την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ακολουθώντας μια διπλωματία που δεν θα υφίστατο τους περιορισμούς των κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων. Η δεύτερη παραδοχή της ήταν ότι η Αθήνα μπορούσε να επιτύχει μια πολιτική διευθέτηση στη βάση του σχεδίου Άτσεσον (Acheson) του Αυγούστου του 1964, όταν ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, στο πλαίσιο αμερικανικής πρωτοβουλίας επίλυσης του Κυπριακού, είχε προτείνει την ένωση του νησιού με την Ελλάδα έναντι της εκμίσθωσης μιας έκτασης ίσης με το 5% του κυπριακού εδάφους. Αυτή η ζώνη θα χρησιμοποιείτο ως στρατιωτική βάση από την Τουρκία. Επίσης προβλεπόταν και ευρεία αυτοδιοίκηση σε περιοχές όπου πλειοψηφούσαν Τουρκοκύπριοι.

Η «Συμφωνία» Τούμπα-Τσαγλαγιανγκίλ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/903356/article/epikairothta/ellada/h-symfwnia-toympa-tsaglagiangkil

*Παρά τις θερμές χειραψίες, οι σχέσεις του πρωθυπουργού Στέφανου Στεφανόπουλου 

και του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου παρέμεναν πάντοτε δύσκολες.

Γράφει ο κ. ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΛΑΨΗΣ*

Το φθινόπωρο του 1965 υπήρξε περίοδος σημαντικών πολιτικών εξελίξεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία. Τον Σεπτέμβριο σχηματίστηκε και έλαβε- έστω οριακή- ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή η κυβέρνηση του Στέφανου Στεφανόπουλου, κλείνοντας έτσι τον κύκλο των αποτυχημένων προσπαθειών, οι οποίες είχαν αναληφθεί μετά την ιουλιανή κρίση διαδοχικά από τους Γεώργιο Αθανασιάδη- Νόβα και Ηλία Τσιριμώκο.

Τον Οκτώβριο το Κόμμα Δικαιοσύνης θριάμβευσε στις τουρκικές εκλογές, λαμβάνοντας σχεδόν το 53% των ψήφων και εξασφαλίζοντας συντριπτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με αποτέλεσμα την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον ηγέτη του, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ. Αυτές οι εσωτερικές ανακατατάξεις στις δύο γειτονικές χώρες θα γίνονταν η αφορμή για την έναρξη συνομιλιών, με αντικείμενο την προσπάθεια κατάληξης σε συμφωνία για τη διευθέτηση του Κυπριακού, η ανάφλεξη του οποίου είχε απειλήσει να οδηγήσει ακόμα και σε ελληνοτουρκικό πόλεμο το 1964.

Τσεχοσλοβακικά όπλα στην Κύπρο

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/901206/article/epikairothta/kosmos/tsexoslovakika-opla-sthn-kypro

*Από τις συγκρούσεις στην έναρξη της δεύτερης κυπριακής κρίσης, τέλη 1963 - αρχές 1964. Η κρίση στο Κυπριακό μοιραία συνεπαγόταν ότι τα ζητήματα που σχετίζονταν με προμήθεια οπλισμού αποκτούσαν υπαρξιακή σημασία.

Γράφει ο κ. ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ*

Ο έλεγχος της συσταθείσας το 1964 Εθνικής Φρουράς ήταν σημείο πολλών τριβών μεταξύ Αθήνας- Λευκωσίας. Αφενός ο Μακάριος θεωρούσε ότι θα έπρεπε δικαιωματικά να την ελέγχει ως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφετέρου η Αθήνα εκτιμούσε, κυρίως μετά τα γεγονότα του 1963, ότι η δική της διοίκηση θα της έδινε ισχυρό στρατιωτικό και πολιτικό προβάδισμα στην προοπτική επίλυσης του Κυπριακού.

Η άφιξη του στρατηγού Γεωργίου Γρίβα το καλοκαίρι του 1964 και η ηγεσία που του ανατέθηκε ως επικεφαλής της Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοίκησης Κύπρου με τις ευλογίες της Αθήνας δημιούργησε το στρατιωτικό ζήτημα. Η ελληνική κυβέρνηση απέβλεπε με τον συγκεκριμένο διορισμό στον έλεγχο της Εθνικής Φρουράς και στην ενίσχυση των λεγόμενων ενωτικών κύκλων αλλά και στη δυνατότητα να χρησιμοποιείται ο Γ. Γρίβας ως αντίβαρο του Μακαρίου. Επρόκειτο ουσιαστικά για ένα φαινόμενο δυαδικής εξουσίας που διατηρήθηκε μέχρι το 1974. Δηλαδή την πολιτική εξουσία ασκούσε η κυπριακή κυβέρνηση και τη στρατιωτική ουσιαστικά μέσω του Γ. Γρίβα και του ελέγχου που είχε στην Εθνική Φρουρά, η ελληνική κυβέρνηση.

Το Σχέδιο Άτσεσον για το Κυπριακό

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/870314/article/epikairothta/kosmos/to-sxedio-atseson-gia-to-kypriako

 *Ο μεσολαβητής για το Κυπριακό, πρώην υπουργός Εξωτερικών, Ντιν Άτσεσον ήταν ένας από τους σχεδιαστές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τρούμαν και διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην εξαγγελία του ομώνυμου δόγματος για την Ελλάδα και την Τουρκία.

Γράφει ο κ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ*

Αν και το Κυπριακό περιγράφεται από ορισμένους ως μια «ιστορία χαμένων ευκαιριών» στην πραγματικότητα ήταν λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες χάθηκε μια ευκαιρία επίλυσης του ζητήματος σύμφωνα με τα συμφέροντα της Ελλάδας και του Κυπριακού Ελληνισμού. Μία απ’ αυτές ήταν το σχέδιο Άτσεσον (Acheson).

Το πλαίσιο εντός του οποίου είχε εξελιχθεί η υπόθεση ήταν πολύπλοκη. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία υπό τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο θεωρούσε ότι το δικαίωμα αρνησικυρίας που διέθεταν οι Τουρκοκύπριοι τόσο σε θέματα εκτελεστικής όσο και νομοθετικής αρμοδιότητας αναιρούσε το δικαίωμα της πλειοψηφίας να κυβερνά. Έτσι η Λευκωσία απέβλεψε τον Νοέμβριο του 1963 στην αναθεώρηση του συντάγματος με στόχο την εξάλειψη των συνταγματικών προνομίων των Τουρκοκυπρίων. Η ελληνοκυπριακή ηγεσία αν και δεν το ομολογούσε δημόσια παραδεχόταν ήδη από την άνοιξη του 1963 κατά τις διπλωματικές επαφές της και με τον αμερικανικό και με τον βρετανικό παράγοντα ότι δεν απέβλεπε πλέον στην ένωση αλλά σε αδέσμευτη ανεξαρτησία, δηλαδή σε καθεστώς απαλλαγμένο από τους περιορισμούς, εσωτερικούς και διεθνείς, των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου του 1959 που είχαν αποτελέσει το θεμέλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η επίσκεψη Παπανδρέου στις ΗΠΑ, το 1964

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/869530/article/epikairothta/ellada/h-episkeyh-papandreoy-stis-hpa

*Ο Γ. Παπανδρέου με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Λίντον Τζόνσον, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ουάσιγκτον. Ο Έλληνας πρωθυπουργός διαχειρίστηκε ένα διεθνές ζήτημα με το βλέμμα στραμμένο στην εσωτερική κοινή γνώμη και κατέληξε όμηρός της.

Γράφει ο κ. ΕΥΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*

Η κυπριακή κρίση του 1964 αποκαλύπτει ορισμένες περίεργες πτυχές της ελληνικής εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής. Έως τον Ιούνιο του 1964, η εσωτερική αντιπαράθεση στην Κύπρο, οι αλλεπάλληλες τουρκικές απειλές για εισβολή, η μετάβαση της ελληνικής «μεραρχίας», η διατύπωση του δόγματος του «εθνικού κέντρου», είχαν δημιουργήσει μεγάλη ρευστότητα.

Ο Γεώργιος Παπανδρέου διείδε την πιθανότητα να χρησιμοποιήσει τις εντάσεις αυτές για να επιτύχει την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Πολιτικός έμπειρος, γνώριζε ότι η χώρα δεν είχε τη δυνατότητα να συντρίψει στρατιωτικά την Τουρκία και να επιβάλει την Ένωση. ‘Ηλπιζε, όμως, ότι θα ανάγκαζε τους Αμερικανούς να την επιβάλουν. Για τούτο, άλλωστε, η ελληνική πλευρά τόνιζε στην αμερικανική ότι, χωρίς την Ένωση, η Κύπρος θα μπορούσε να μετατραπεί σε «Κούβα της Μεσογείου». Η επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον, στις 23-27 Ιουνίου 1964, τον έφερε πολύ κοντά στην επίτευξη του στόχου του. Κατά τη συνάντηση αυτή συμφωνήθηκε η διενέργεια μεσολάβησης από την αμερικανική πλευρά, μέσω του πρώην υπουργού Εξωτερικών Ντιν Ατσεσον, ο οποίος και υπέβαλε το ομώνυμο σχέδιο τον Αύγουστο.