Κυπριακό: Οι διακοινοτικές συνομιλίες της Βιέννης

*Ο ειδικός αντιπρόσωπος του γ.γ. του ΟΗΕ, Χαβιέ Περέζ ντε Κουεγιάρ, παραδίδει τις προτάσεις του στον Κύπριο διαπραγματευτή Τάσσο Παπαδόπουλο μετά τις συνομιλίες της Βιέννης. Φωτ. ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΑΣΣΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΕΥΚΩΣΙΑ

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

 

Το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή το καλοκαίρι του 1974 άλλαξαν άρδην την πορεία των ενδοκυπριακών συνομιλιών, οι οποίες είχαν ξεκινήσει το 1968. Οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν την περίοδο εκείνη και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα πρέπει να ερμηνευτούν μέσα στο πλαίσιο της δεδομένης θέσης ισχύος της Τουρκίας, λόγω των τετελεσμένων που είχε θέσει η τουρκική στρατιωτική κατοχή στο περίπου 38% του εδάφους της Κύπρου. Παρά τις οδυνηρές παραχωρήσεις και τη σταδιακή «προσαρμογή» της ελληνοκυπριακής πλευράς στις τουρκικές– τουρκοκυπριακές αντιλήψεις για το μέλλον της Μεγαλονήσου, το Κυπριακό δεν έχει οδηγηθεί σε λύση.

Λίγο πριν από το πραξικόπημα είχε διαφανεί ουσιαστική σύγκλιση θέσεων, αφού με το προσχέδιο συμφωνίας των Μιχαήλ Δεκλερή και Ορχάν Αλτικαστή προνοούνταν ενιαίο κράτος με στοιχεία τοπικής και κοινοτικής αυτοδιοίκησης σε ζητήματα που άπτονταν της λεγόμενης «χαμηλής» πολιτικής.

Στις 23 Ιουλίου 1974 ο Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος είχε αναλάβει καθήκοντα προέδρου της Δημοκρατίας μετά την παραίτηση του επικεφαλής του πραξικοπηματικού καθεστώτος Νίκου Σαμψών, πρότεινε στον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς την επιστροφή στο Σύνταγμα Ζυρίχης– Λονδίνου. Στη Διάσκεψη της Γενεύης (11-13 Αυγούστου 1974) και αφού είχε προηγηθεί η απόρριψη της πρότασης Κληρίδη, η τουρκική πλευρά κατέθεσε δύο χάρτες, σύμφωνα με τους οποίους το 34% του κυπριακού εδάφους περιερχόταν υπό τουρκική διοίκηση. Τα εδάφη αυτά θα έπρεπε να εκκενωθούν από τον ελληνοκυπριακό πληθυσμό. Ο Κληρίδης ζήτησε προθεσμία 36 ωρών για να επιστρέψει στην Κύπρο για διαβουλεύσεις, αλλά οι τουρκικές αποφάσεις είχαν ληφθεί: ο δεύτερος Αττίλας ξεκίνησε στις 14 Αυγούστου 1974 και όταν ολοκληρώθηκε η Τουρκία είχε στην κατοχή της περίπου το 38% του κυπριακού εδάφους. Τα νέα δεδομένα καταδείκνυαν την αδήριτη πραγματικότητα για την ελληνική πλευρά: από το αίτημα για ένωση και, στη συνέχεια, το ανεξάρτητο κράτος, το νέο πλαίσιο θα ήταν η ομοσπονδία και ο γεωγραφικός διαχωρισμός.

«Άνοιγμα» Καραμανλή στα Βαλκάνια

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

https://www.kathimerini.gr/politics/561085594/anoigma-karamanli-sta-valkania/

*Η φιλική υποδοχή που επιφύλαξε ο βουλγαρικός λαός στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον πρώτο Έλληνα πρωθυπουργό που επισκέφθηκε επίσημα τη Σόφια, απεικόνιζε την έναρξη νέας εποχής στις σχέσεις των δύο χωρών. Φωτ. ΙΔΡΥΜΑ «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ»

Γράφει ο κ. Λυκούργος Κουρκουβέλας

Η στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, το καλοκαίρι του 1974, και η συνακόλουθη μετάβαση, στην Ελλάδα, από τη δικτατορία στην κοινοβουλευτική δημοκρατία μετέβαλαν ουσιαστικά τις θεμελιώδεις παραμέτρους της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Οι κυβερνήσεις Εθνικής Ενότητας (Ιούλιος – Νοέμβριος 1974) και της Νέας Δημοκρατίας, από τον Νοέμβριο του 1974, υπό την ηγεσία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ανέλαβαν την αναδιαμόρφωση της ελληνικής εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής με κύρια διακυβεύματα την έξοδο της χώρας από τη διεθνή απομόνωση και την εμπέδωση των δημοκρατικών κοινοβουλευτικών θεσμών.

Στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, οι κύριες εξελίξεις που καθόριζαν το περιφερειακό και διεθνές πλαίσιο ήταν η τουρκική απειλή και η ανάδυση ενός καινοφανούς περιβάλλοντος «ύφεσης» ως προς τον ψυχροπολεμικό ανταγωνισμό. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο μετέβαλε δραματικά τις προτεραιότητες άμυνας και ασφάλειας της Ελλάδας, καθώς επί δεκαετίες ως κύριοι εχθροί θεωρούνταν τα κράτη στα βόρεια σύνορα της χώρας, ιδιαίτερα η Βουλγαρία. Στο εξής, η αντιμετώπιση του τουρκικού ηγεμονισμού στην ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής και της Ανατολικής Μεσογείου θα αποτελούσε μία από τις κύριες προτεραιότητες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ως προς το διεθνές σύστημα, οι κυβερνήσεις Καραμανλή αναλάμβαναν τα ηνία της χώρας σε μια περίοδο κορύφωσης μιας πρωτοφανούς «ύφεσης» μεταξύ του καπιταλιστικού και του κομμουνιστικού κόσμου σε δύο επίπεδα: σε αυτό των δύο υπερδυνάμεων, ΕΣΣΔ και ΗΠΑ, και των διακρατικών σχέσεων στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

O πολιτικός έλεγχος του στρατού, στη Μεταπολίτευση

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/1064060/gallery/epikairothta/ellada/o-politikos-elegxos-toy-stratoy

*Οι νέοι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων Δ. Αρμπούζης (αριστερά) και Ι. Ντάβος (δεξιά). Στο μέσον, ο υπ. Εθνικής Αμύνης Ευάγγελος Αβέρωφ.

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

Η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, τον Ιούλιο του 1974, και η συνακόλουθη κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα δεν σηματοδοτούσε, αυτόματα, την ομαλή μετάβαση σε ένα δημοκρατικό κοινοβουλευτικό καθεστώς. Θεμελιώδης προϋπόθεση για την πλήρη αποκατάσταση της Δημοκρατίας ήταν η επιβολή πολιτικού ελέγχου στις Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες επί επτά χρόνια (ιδιαίτερα μετά τις μεγάλες εκκαθαρίσεις του 1967-68) είχαν στο μεγαλύτερο μέρος τους ελεγχθεί από το δικτατορικό καθεστώς.

Ο βαθμός επιτυχίας του εγχειρήματος εξαρτιόταν, αφενός, από τη στάση του στρατεύματος ως προς την εγκατάλειψη των κεκτημένων, αφετέρου, από την πολιτική στρατηγική που θα ακολουθούσαν οι κυβερνήσεις Καραμανλή για τη χαλιναγώγηση και τελική επικράτηση πάνω στις ενδεχόμενες φιλοδοξίες των νοσταλγών του στρατιωτικού καθεστώτος.

Σημαντική στο πλαίσιο αυτό ήταν η προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος, λόγω του αδιαμφισβήτητου κύρους και του ηγεμονικού ρόλου του στη μετεμφυλιακή πολιτική σκηνή, μπορούσε να έχει την ανοχή του μεγαλύτερου μέρους των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση και εκτέλεση της πολιτικής της αποχουντοποίησης διαδραμάτισαν επίσης ο υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ και ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, στρατηγός ε.α. Σόλων Γκίκας, έμπιστα πρόσωπα του Καραμανλή, με πολλά ερείσματα και πλούσια πείρα στα στρατιωτικά ζητήματα.

Ο θάνατος του Γιώργου Θεοτοκά

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/900119/article/epikairothta/ellada/o-8anatos-toy-giwrgoy-8eotoka

*6 Ιανουαρίου 1941. Ο Γιώργος Θεοτοκάς με τη στολή του εθελοντή και ο Γιώργος Σεφέρης. Αναμνηστική φωτογραφία από πλανόδιο φωτογράφο, μπροστά στην Εθνική Βιβλιοθήκη.

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

Ο θάνατος του Γιώργου Θεοτοκά στις 30 Οκτωβρίου 1966 αποτέλεσε ένα σοβαρό πλήγμα όχι μόνο για την ελληνική διανόηση αλλά και για τον ευρύτερο κοινωνικοπολιτικό βίο της Ελλάδας. Ο Θεοτοκάς, πολυσχιδής προσωπικότητα με ευρύτατη παιδεία και πνευματικά ενδιαφέροντα, σημάδεψε με τη δημόσια παρουσία του την πνευματική και πολιτική ζωή του τόπου για πάνω από τριάντα χρόνια αφήνοντας πίσω του πλούσια παρακαταθήκη, σημαντικό μέρος της οποίας παραμένει ανεκμετάλλευτο.

Σημαίνον μέλος της λεγόμενης «Γενιάς του ’30», ο Θεοτοκάς ήταν μόλις 24 ετών όταν εμφανίστηκε δυναμικά στη δημόσια σφαίρα με το ριζοσπαστικό για την εποχή «Ελεύθερο πνεύμα» (1929), μέσα από το οποίο ερχόταν σε ευθεία ρήξη με το πρόσφατο παρελθόν (από την κριτική του δεν ξέφυγε ούτε ο Καβάφης), το οποίο ο ίδιος θεωρούσε κυρίως υπεύθυνο για το τέλμα στο οποίο είχε βρεθεί η ελληνική κοινωνία. 

Η επίσκεψη Καραμανλή στις ΗΠΑ, το 1961

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/835368/article/epikairothta/ellada/h-episkeyh-karamanlh-stis-hpa

*Συνάντηση Καραμανλή- Κένεντι στον Λευκό Οίκο. Επρόκειτο για την πρώτη επίσημη επίσκεψη Δυτικού ηγέτη την οποία δέχθηκε ο πρόεδρος Τζον Κένεντι- δείγμα του αναβαθμισμένου κύρους της χώρας μετά τη ραγδαία ανάπτυξή της τα προηγούμενα χρόνια.

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

                Η ενσωμάτωση στον δυτικό κόσμο και τους συλλογικούς θεσμούς του αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής πολιτικής των κυβερνήσεων Καραμανλή της περιόδου 1955-1963. Σε μία εποχή κατά την οποία ο Ψυχρός Πόλεμος μαινόταν, η αλληλεξάρτηση της Ελλάδας με τη Δύση ήταν, για τους ιθύνοντες της ελληνικής διπλωματίας, το κύριο μέσο για τη χάραξη μιας αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής που διασφάλιζε με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα της χώρας.

                Σε αυτή την κατεύθυνση, η ελληνική κυβέρνηση καλλιέργησε τις σχέσεις της με τις τρεις κύριες δυτικοευρωπαϊκές δυνάμεις (Γαλλία, Δ. Γερμανία, αλλά και τη Βρετανία, ιδιαίτερα μετά την επίλυση του Κυπριακού το 1959) ενώ, ως αποκορύφωμα της πολιτικής αυτής, ενέταξε αποφασιστικά την Ελλάδα στους κόλπους της ευρωπαϊκής ενοποίησης που εξελισσόταν αυτή ακριβώς την περίοδο: Το 1961 η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που συνδεόταν με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Από την άλλη μεριά, η απαρέγκλιτη προσήλωση στη Δύση τέθηκε σε δοκιμασία με την ανάδυση του Κυπριακού, το οποίο από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 περιέπλεξε δραματικά τις σχέσεις με τους δυτικούς συμμάχους και έθεσε σε αμφισβήτηση τον διεθνή προσανατολισμό της Ελλάδας.

Η κρίση του Σουέζ και η Ελλάδα- Μέρος Β΄

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ     http://www.kathimerini.gr/764420/article/epikairothta/ellada/h-krish-toy-soyez-kai-h-ellada

*Μάλτα, 1956. Συνωστισμένα θωρηκτά του βρετανικού βασιλικού ναυτικού «περιμένουν» 

στο λιμάνι της πόλης Σλιέμα κατά τη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ.

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

            Η «αδέσμευτη» πολιτική του Νάσερ, που στόχευε στην εκμετάλλευση της αμερικανοσοβιετικής αντιπαλότητας, αποτέλεσε το υπόβαθρο της κρίσης του Σουέζ, του φθινοπώρου του 1956, μιας εκ των σοβαρότερων διεθνών κρίσεων κατά την πρώτη φάση του Ψυχρού Πολέμου.

            Η απόφαση της κυβέρνησης Αϊζενχάουερ να μη χρηματοδοτήσει την κατασκευή του φράγματος του Ασουάν όπως είχε υποσχεθεί, ως αντίδραση στην επίσημη αναγνώριση από την Αίγυπτο του κομμουνιστικού καθεστώτος της Κίνας και στην απόφαση του Νάσερ να προμηθευθεί όπλα από τον ανατολικό συνασπισμό, αποτέλεσε την άμεση αφορμή για την εκδήλωση της κρίσης. Τον Ιούλιο 1956 ο Νάσερ εξήγγειλε την εθνικοποίηση της εταιρείας της διώρυγας του Σουέζ, η οποία ελεγχόταν από βρετανικά κυρίως συμφέροντα και ήταν στρατηγικής σημασίας για τον δυτικό κόσμο. Με τη Βρετανία, η οποία εξέλαβε την εθνικοποίηση της διώρυγας ως ευθεία αμφισβήτηση της θέσης της στη Μέση Ανατολή, συντάχθηκαν η Γαλλία και το Ισραήλ, που από το 1954 είχαν αναπτύξει μία ιδιαίτερη στρατιωτική σχέση, κυρίως με τη μορφή αυξημένης στρατιωτικής ενίσχυσης από την πλευρά της Γαλλίας προς το Ισραήλ.

Η συμφωνία για τις βάσεις στην Ελλάδα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_21/07/2013_527489

*Οι εξοπλισμοί σφράγισαν τη εποχή του Ψυχρού Πολέμου

*Οι κυβερνήσεις του Κέντρου και του Παπάγου

τις θεωρούσαν εξαιρετικά σημαντικές

για την ασφάλεια της χώρας

Του Λυκούργου Κουρκουβέλα*

            Η αύξηση της έντασης του Ψυχρού Πολέμου από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 και η συνακόλουθη στρατιωτικοποίηση της αμερικανικής στρατηγικής της «ανάσχεσης» είχαν ως αποτέλεσμα την επέκταση του φαινομένου της εγκατάστασης αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στη γεωγραφική περίμετρο του σοβιετικού συνασπισμού.

            Ιδιαίτερα μέσα στη δεκαετία του 1950 η εγκατάσταση αμερικανικών βάσεων σε όλη την υφήλιο αποτέλεσε μια από τις βασικές στρατηγικές των ΗΠΑ μέχρι την κατίσχυση των πυρηνικών πυραύλων μέσου και διηπειρωτικού βεληνεκούς, που άλλαξε σταδιακά το στρατηγικό τοπίο από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 και έπειτα.