Ο θάνατος του Κώστα Βάρναλη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/1084886/gallery/epikairothta/ellada/o-8anatos-toy-kwsta-varnalh

*Μόσχα 1959, απονομή του βραβείου Λένιν στον Βάρναλη. Δίπλα του ο Έρενμπουργκ. (Φωτ.: ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΔΡΟΥ)

Της κ. Μαρίας Ρώτα*

          Ήταν 14 Δεκεμβρίου 1956 όταν ο Δημήτρης Ψαθάς έγραφε στην εφημερίδα «Τα Νέα» μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: «Όποιες ιδέες πολιτικές κι αν έχεις [αναγνώστη], άφησέ τες έστω και για μια στιγμή. […] Αγαπώ με πάθος τους τίμιους κι αλέκιαστους ανθρώπους. […] Ο Βάρναλης για μένα είναι το φεγγοβόλο πρότυπο που διατηρεί σ’ όλα του τα χρόνια την θεία εκείνη αρμονία –την πλήρη ισορροπία– ανάμεσα στη ζωή του και το έργο του. Είναι ένας άντρας τίμιος που δεν βουτά την πένα του στο μελάνι της υποκρισίας, ούτε όταν οιστρηλατείται στα λυρικά ή τα επαναστατικά ξεσπάσματά του, ούτε όταν ασκεί την κριτική του με το πικρόχολο εκείνο γέλιο του σατιρικού του οίστρου, αλλά βουτά την πένα του μέσα στην αλήθεια της ίδιας της ζωής του. Αυτό που πιστεύει αυτό και ζει. Κι αυτό που ζει αυτό και μόνο κάνει τέχνη: Ποίηση λυρική, επαναστατική ή σάτιρα».

          Οι παραπάνω γραμμές έρχονταν ως απόηχος του εορτασμού για τα πενήντα χρόνια πνευματικής προσφοράς του Κώστα Βάρναλη σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο αθηναϊκό θέατρο Ιντεάλ, στις 9 Δεκεμβρίου 1956, με πρωτοβουλία της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και με απώτερη αφετηρία την πρόσφατη τότε επανέκδοση έργων του από τον «Κέδρο» της Νανάς Καλλιανέση (που διακινδύνευε με την πρωτοβουλία της αυτή να της κλείσουν τον εκδοτικό οίκο με διάφορα προσχήματα).

Η αποκαθήλωση του Ν. Ζαχαριάδη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/793185/article/epikairothta/politikh/h-apoka8hlwsh-toy-n-zaxariadh

*Προσωπικότητα   με καθοριστική επιρροή  στην ιστορία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος,  ο Νίκος Ζαχαριάδης εξέφρασε την ορμή του  στην εποχή του Στάλιν, ανέλαβε την ευθύνη για  τις κρίσιμες αποφάσεις  του δεύτερου μισού  της δεκαετίας του 1940,  και λατρεύτηκε  από τους οπαδούς του.

Γράφουν: ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ και ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΕΚΟΥ*

          Μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, η ηγεσία του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον Νίκο Ζαχαριάδη, εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι. Είχε να αντιμετωπίσει, εκτός από την ήττα, την αναγκαστική εγκατάσταση των μαχητών του ΔΣΕ και δεκάδων χιλιάδων άλλων ανθρώπων από τα θέατρα του εμφυλίου πολέμου στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

          Η άρνηση της στρατιωτικής ήττας εκ μέρους της ηγεσίας του ΚΚΕ, που αποτυπώθηκε στο σύνθημα «το όπλο παρά πόδα» και η οργάνωση, σε συντονισμό με τις ανατολικές χώρες, στρατοπέδων εκπαίδευσης για την αποστολή παρανόμων στελεχών στην Ελλάδα με στόχο την καθοδήγηση των οργανώσεων του ΚΚΕ αλλά και τη συλλογή πληροφοριών και εκτέλεση σαμποτάζ, ενέτειναν τις ήδη μεγάλες δυσχέρειες (στρατοδικεία, φυλακές, εξορίες, εκτελέσεις) των κομμουνιστών που παρέμειναν στη χώρα.

          Ο θάνατος του Στάλιν το 1953 άνοιξε στην ίδια την ΕΣΣΔ δρόμους αμφισβήτησης αυτού του εγκατεστημένου μοντέλου εξουσίας. Όπως ήταν επόμενο, οι εξελίξεις στην ΕΣΣΔ επηρέασαν άμεσα το ΚΚΕ.

Ο απαγχονισμός Καραολή και Δημητρίου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   http://www.kathimerini.gr/768599/article/epikairothta/ellada/o-apagxonismos-karaolh-kai-dhmhtrioy

*Αθήνα, πλατεία Ομονοίας, 10 Μαΐου 1956. Η συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την επικείμενη εκτέλεση από τις βρετανικές αρχές Κύπρου των Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου καταλήγει σε συγκρούσεις με την αστυνομία. Αποτέλεσμα έξι πολίτες νεκροί και 193 πολίτες και αστυνομικοί τραυματισμένοι.

Γράφει ο κ. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΥΟΣ*

            Η έναρξη της δράσης του ένοπλου ενωτικού κινήματος της ΕΟΚΑ, την 1η Απριλίου 1955, αναμφίβολα αποτέλεσε σοβαρή πρόκληση για το βρετανικό αποικιακό καθεστώς στην Κύπρο. Η Βρετανία, μη μπορώντας πλέον να αρνείται την ύπαρξη ενός Κυπριακού Προβλήματος, κατέφυγε σε πρωτοβουλίες στο διπλωματικό πεδίο (Τριμερής Διάσκεψη - Αύγουστος 1955), ώστε να ελέγξει την κατάσταση στο νησί.

            Παράλληλα, υιοθέτησε μια σειρά αντεπαναστατικών μέτρων σε επίπεδο αστυνόμευσης: κήρυξη της Κύπρου σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, αύξηση του προσωπικού και των αρμοδιοτήτων του Στρατού και της Αστυνομίας, επιβολή κατ’ οίκον περιορισμών ή συλλογικών προστίμων, διεξαγωγή εκτεταμένων επιχειρήσεων έρευνας, εφαρμογή εκτεταμένων συλλήψεων και εγκλεισμού πολιτικών καταδίκων σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, εκτοπισμό του ηγέτη των Ελλήνων της Κύπρου (Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄) και εφαρμογή της θανατικής ποινής δι’ απαγχονισμού.

Οι εκλογές του 1956

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

http://www.kathimerini.gr/766579/article/epikairothta/ellada/oi-ekloges-toy-1956

*1956. Ο Κων. Καραμανλής στις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου. Η συμμετοχή των γυναικών για πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές ωφέλησε την ΕΡΕ, καθώς η γυναικεία ψήφος προτιμούσε την πολιτική σταθερότητα. Η αναμέτρηση του 1956 έχει μείνει γνωστή για το περίπλοκο εκλογικό σύστημα διεξαγωγής της.

Της κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ Ε. ΜΠΟΤΣΙΟΥ*

                Στις αφηγήσεις για τη μεταπολεμική Ελλάδα οι εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956 επισκιάζονται συνήθως από τις προηγούμενες, του Νοεμβρίου 1952, και τις επόμενες, του Μαΐου 1958: στις πρώτες ο Ελληνικός Συναγερμός του Αλέξανδρου Παπάγου τερμάτισε μια οδυνηρή διετία πολιτικής αστάθειας σαρώνοντας τις παλαιές δυνάμεις του Εθνικού Διχασμού και το θνησιγενές πλαστηρικό Κέντρο. Στις δεύτερες δέσποσε η ανάδειξη της ΕΔΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση, εννέα μόλις χρόνια μετά τον Εμφύλιο, γεγονός που επιτάχυνε τη μετεξέλιξη των παλαιών Φιλελεύθερων σε μια νέα κεντρώα πρόταση που θα αποτελούσε «εθνική αντιπολίτευση» και ανάχωμα προς την Αριστερά.

                Η πιο γνώριμη διάσταση των εκλογών του 1956 είναι το περίπλοκο και αμφισβητούμενο εκλογικό σύστημα διεξαγωγής τους. Στιγματίστηκε ως «τριφασικό» από τα κόμματα της τότε αντιπολίτευσης, η οποία, παρότι πλειοψήφησε στην κάλπη με 1.620.007 ψήφους και ποσοστό 48,15%, συγκέντρωσε πολύ λιγότερες έδρες (132) από την ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος σχημάτισε τελικά κυβέρνηση με άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία 165 εδρών – διαθέτοντας 1.594.112 ψήφους και ποσοστό 47,38%. Επρόκειτο για ένα κατά βάση πλειοψηφικό σύστημα καταγόμενο από τον βενιζελικό νόμο του 1929 για την εκλογή των γερουσιαστών που μετέβαλε την αναλογικότητα μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος ανά τύπο περιφέρειας: ήταν πλειοψηφικό σε περιφέρειες που εξέλεγαν έως τρεις βουλευτές, πλειοψηφικό με περιορισμένη εκπροσώπηση του δεύτερου κόμματος ή συνασπισμού σε μεσαίες περιφέρειες, όπου εκλέγονταν τέσσερις έως δέκα βουλευτές και αναλογικό στις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες, όπου εκλέγονταν περισσότεροι από δέκα βουλευτές.

Η ίδρυση της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης, το 1956

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/765410/article/epikairothta/ellada/h-idrysh-ths-e8nikhs-rizospastikhs-enwshs

*Αθήνα, Φεβρουάριος 1956. Εγκαίνια του εκλογικού κέντρου της ΕΡΕ. Η σύντομη προεκλογική περίοδος διεξήχθη σε υψηλούς τόνους. Ο προγραμματικός στόχος ήταν η ευημερία. Η ΕΡΕ προσέφερε μια προοπτική για το μέλλον, ένα υλοποιήσιμο πρόγραμμα, που θα έσπαγε τους φαύλους κύκλους της φτώχειας.

Γράφει ο κ. ΙΩΑΝΝΗΣ Κ. ΦΙΛΑΝΔΡΟΣ*

            Στις 4 Ιανουαρίου 1956 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ανακοίνωσε την ίδρυση ενός νέου πολιτικού φορέα επανασυντάσσοντας το κομματικό σύστημα της μεταπολεμικής Ελλάδας. Έκτοτε και ως την κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος, το 1967, η Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση αναδείχτηκε σε ηγέτιδα δύναμη της ελληνικής πολιτικής σκηνής.

            Ασφαλώς τα πρόσωπα, οι ηγεσίες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην Ιστορία, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την περίπτωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, πολιτικού με εγνωσμένες ηγετικές ικανότητες και αναμφισβήτητο πολιτικό έργο. Η χαρισματική του παρουσία όμως, δεν θα πρέπει να επισκιάσει τα ευρύτερα χαρακτηριστικά και τις ζυμώσεις που είχαν συντελεστεί στη δεξιά παράταξη τα χρόνια που είχαν προηγηθεί.

Η κρίση του Σουέζ και η Ελλάδα- Μέρος Β΄

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ     http://www.kathimerini.gr/764420/article/epikairothta/ellada/h-krish-toy-soyez-kai-h-ellada

*Μάλτα, 1956. Συνωστισμένα θωρηκτά του βρετανικού βασιλικού ναυτικού «περιμένουν» 

στο λιμάνι της πόλης Σλιέμα κατά τη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ.

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

            Η «αδέσμευτη» πολιτική του Νάσερ, που στόχευε στην εκμετάλλευση της αμερικανοσοβιετικής αντιπαλότητας, αποτέλεσε το υπόβαθρο της κρίσης του Σουέζ, του φθινοπώρου του 1956, μιας εκ των σοβαρότερων διεθνών κρίσεων κατά την πρώτη φάση του Ψυχρού Πολέμου.

            Η απόφαση της κυβέρνησης Αϊζενχάουερ να μη χρηματοδοτήσει την κατασκευή του φράγματος του Ασουάν όπως είχε υποσχεθεί, ως αντίδραση στην επίσημη αναγνώριση από την Αίγυπτο του κομμουνιστικού καθεστώτος της Κίνας και στην απόφαση του Νάσερ να προμηθευθεί όπλα από τον ανατολικό συνασπισμό, αποτέλεσε την άμεση αφορμή για την εκδήλωση της κρίσης. Τον Ιούλιο 1956 ο Νάσερ εξήγγειλε την εθνικοποίηση της εταιρείας της διώρυγας του Σουέζ, η οποία ελεγχόταν από βρετανικά κυρίως συμφέροντα και ήταν στρατηγικής σημασίας για τον δυτικό κόσμο. Με τη Βρετανία, η οποία εξέλαβε την εθνικοποίηση της διώρυγας ως ευθεία αμφισβήτηση της θέσης της στη Μέση Ανατολή, συντάχθηκαν η Γαλλία και το Ισραήλ, που από το 1954 είχαν αναπτύξει μία ιδιαίτερη στρατιωτική σχέση, κυρίως με τη μορφή αυξημένης στρατιωτικής ενίσχυσης από την πλευρά της Γαλλίας προς το Ισραήλ.

Η κρίση του Σουέζ το 1956

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/763441/article/epikairothta/kosmos/h-krish-toy-soyez

*Μέλη ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ περιπολούν στην Αίγυπτο, στο πλαίσιο αποστολής, 

την εποχή της κρίσης στο Σουέζ το 1956. 

Γράφει ο κ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΚΚΑΣ*

          Η κρίση στο Σουέζ το 1956 αποτελεί καμπή στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Μέσης Ανατολής. Δύο ισχυρές αποικιοκρατικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, η Βρετανία και η Γαλλία, σε συνεργασία με το Ισραήλ, επενέβησαν στρατιωτικά στην Αίγυπτο με σκοπό να ανατρέψουν τον νέο πρόεδρο της χώρας, Τζαμάλ Αμπντ αλ Νάσερ.

          Η κρίση γρήγορα έλαβε διεθνείς διαστάσεις και απείλησε την παγκόσμια ειρήνη. Τελικά υπό την πίεση των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης οι εισβολείς αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το εγχείρημά τους και να αποσυρθούν βαθιά ταπεινωμένοι.

          Οι αιτίες της κρίσης βρίσκονται στην αντιπαράθεση των Αιγύπτιων εθνικιστών με τους Βρετανούς, η οποία κορυφώθηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το καθεστώς των Ελεύθερων Αξιωματικών του Νάσερ απέβλεπε στην απομάκρυνση των βρετανικών δυνάμεων από την Αίγυπτο, χωρίς όμως να διαρρήξει τις σχέσεις του με τη Δύση. Η Αίγυπτος δεν έπρεπε να ενταχθεί σ’ ένα αμυντικό σύμφωνο για τη Μέση Ανατολή, στο οποίο θα συμμετείχαν οι ΗΠΑ ή η Βρετανία, αφού στην αραβική κοινή γνώμη αυτό θα φαινόταν ως διαιώνιση της δυτικής κυριαρχίας. Από την άλλη, η συνεργασία των Αράβων με τη Δύση ήταν αναγκαία για την αντιμετώπιση του κομμουνισμού, αλλά οι ίδιοι οι Άραβες θα καθόριζαν τον χρόνο και τον χαρακτήρα αυτής της συνεργασίας.