1922 – Τα αναπάντητα ερωτήματα της καταστροφής: Πώς κρίνετε σήμερα τη δίκη και την εκτέλεση των Έξι;

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/society/562006213/1922-ta-anapantita-erotimata-tis-katastrofis-pos-krinete-simera-ti-diki-kai-tin-ektelesi-ton-exi/

*Στιγμιότυπο από τη Δίκη των Έξι. Όρθιος δεξιά καθώς ομιλεί, ο πρώην πρωθυπουργός Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης Φωτ. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.

 

 

*Η απόφαση της 15ης Νοεμβρίου 1922

του Εκτάκτου Στρατοδικείου

αποτελεί σημείο τριβής και έντονων συζητήσεων

εδώ και έναν αιώνα.

*Αποδόθηκε δικαιοσύνη;

*Ήταν ένοχοι εσχάτης προδοσίας;

 

 

Γράφουν οι Βασίλης Μηνακάκης και Σάκης Ιωαννίδης

 

   

Ένα από τα γεγονότα που σηµάδεψαν το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και επηρέασαν σε πολλά επίπεδα την πολιτική ζωή της Ελλάδας τις επόµενες δεκαετίες είναι η πολυσυζητημένη Δίκη των Έξι.

Μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού και την Καταστροφή της Σμύρνης, εκδηλώθηκε το Κίνημα του Στρατού και του Στόλου (11 Σεπτεμβρίου 1922), που οδήγησε στον σχηματισμό Επαναστατικής Επιτροπής (Πλαστήρας, Γονατάς, Φωκάς), στην παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου, στην είσοδο των επαναστατικών δυνάμεων στην Αθήνα και στον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Σ. Κροκιδά (στις 16 Σεπτεμβρίου). Μία από τις πρώτες ενέργειες των στρατιωτικών (που είχαν στην ουσία την εξουσία) ήταν η σύσταση Εκτάκτου Στρατοδικείου και η σύλληψη οκτώ στελεχών της αντιβενιζελικής παράταξης και αξιωματικών που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι της ήττας, σε μια Αθήνα που έβραζε από οργή και αγανάκτηση για τη μεγάλη καταστροφή.

Οι οκτώ που παραπέμφθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας ήταν ο Δημήτριος Γούναρης, πρωθυπουργός από τον Μάρτιο του 1921 έως τον Απρίλιο του 1922, ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, υπουργός Οικονομικών από τον Ιανουάριο του 1921 και πρωθυπουργός από τις 9 Μαΐου έως τα τέλη Αυγούστου 1922, ο υπουργός Εσωτερικών Νικόλαος Στράτος, ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μπαλτατζής, ο υπουργός Στρατιωτικών Νικόλαος Θεοτόκης, ο Γεώργιος Χατζανέστης, διοικητής της Στρατιάς Μικράς Ασίας από τον Μάιο του 1922, και οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί Μιχαήλ Γούδας και Ξενοφών Στρατηγός.

Η δίκη ξεκίνησε στις 31 Οκτωβρίου 1922 και ολοκληρώθηκε σε 16 ημέρες. Με συνοπτικές διαδικασίες οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και οι έξι από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο. Χαρακτηριστικό της σπουδής με την οποία ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες είναι το γεγονός ότι η ανακοίνωση της ετυμηγορίας στους καταδικασθέντες και η εκτέλεση της ποινής έγιναν με διαφορά λίγων ωρών. Το πρωινό της 15ης Νοεμβρίου 1922 ακούστηκαν στο Γουδί 36 πυροβολισμοί και έπεσαν νεκροί οι Γούναρης, Χατζανέστης, Πρωτοπαπαδάκης, Στράτος, Θεοτόκης και Μπαλτατζής. Το 2010 έγινε η επανάληψη της δίκης από τον Άρειο Πάγο και το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο αθώωσε τους καταδικασθέντες μετά θάνατον.

Η Δίκη των Έξι αποτελεί σημείο τριβής και έντονων συζητήσεων εδώ και έναν αιώνα. Ακόμη και όσοι υποστηρίζουν ότι δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη στο Έκτακτο Στρατοδικείο του ’22, εκτιμούν ότι η εκτέλεση των έξι ίσως απέτρεψε άλλες εκρήξεις βίας και έκτροπα που ενδεχομένως να είχαν μαζικό χαρακτήρα. Ορισμένοι εντοπίζουν προσωπικές διαφορές μεταξύ κατηγόρων και κατηγορουμένων, ενώ άλλοι αναγνωρίζουν τις ευθύνες των καταδικασθέντων στην αποτυχημένη διαχείριση της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Σήμερα, 100 χρόνια μετά τα γεγονότα, θέτουμε σε τέσσερις ιστορικούς ένα από τα πλέον φορτισμένα ερωτήματα της Καταστροφής. Αποδόθηκε δικαιοσύνη στη Δίκη των Έξι; Ηταν ένοχοι εσχάτης προδοσίας; Τι προκάλεσε ο θάνατός τους; Απαντούν οι Γιώργος Μαυρογορδάτος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Θανάσης Διαμαντόπουλος και Βλάσσης Αγτζίδης.

Έξι θύματα «μοιραία και αναγκαία»

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=444170&h1=true

*Το βιβλίο του κ. Νίκου Τσάγγα

*Η «δίκη των έξι»

και η ακύρωση της

θανατικής ποινής

90 χρόνια μετά

Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου

 «Αυτή η ιστορία μάς γυρίζει πίσω στην κλασική εποχή. Είναι αληθινή αρχαία τραγωδία, με την τύχη πρόθυμη θεραπαινίδα της μοίρας... Τα χαρακτηριστικά της τα βρίσκουμε απαράλλακτα από τον καιρό του Αλκιβιάδη... στη θέση του οποίου τώρα ήταν ο Βενιζέλος».

Τα λόγια αυτά του Γουίνστον Τσόρτσιλ αντικαθρεφτίζουν με τον καλύτερο τρόπο την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής που επιστεγάστηκε με την καταδίκη σε θάνατο πέντε πολιτικών και ενός αρχιστρατήγου (Δημήτριος Γούναρης, Νικόλαος Στράτος, Νικόλαος Θεοτόκης, Γεώργιος Μπαλτατζής, Γεώργιος Χατζηανέστης και Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης) και άλλων δύο σε ισόβια (Μιχαήλ Γούδας, Ξενοφών Στρατηγός), οι οποίοι κρίθηκαν υπαίτιοι της καταστροφής.

Η Δίκη των Εξι ακόμη διχάζει

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100001_29/11/2009_381295

*Στιγμιότυπο από τη Δίκη των Έξι. Από αριστερά οι κατηγορούμενοι Μ. Γούδας, Γ. Μπαλτατζής, Ξ. Στρατηγός, 

Δ. Γούναρης, Ν. Στράτος, Ν. Θεοτόκης και Π. Πρωτοπαπαδάκης 

 *Οι κατηγορούμενοι 

για τη Μικρασιατική Καταστροφή 

ήταν τελικώς ένοχοι 

εσχάτης προδοσίας ή όχι;

Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης

Το πρωινό της 15ης Νοεμβρίου 1922 εκτελέστηκαν στο Γουδί τρεις πρώην πρωθυπουργοί, δύο πρώην υπουργοί και ένας στρατηγός. 
Δύο εβδομάδες νωρίτερα, στις 31 Οκτωβρίου, είχε συνέλθει το έκτακτο στρατοδικείο για τη «Δίκη των Εξι», όπως έμεινε στην Ιστορία. Η «Επανάσταση» που ακολούθησε την υποχώρηση στη Μικρά Ασία, με επικεφαλής τους συνταγματάρχες Νικόλαο Πλαστήρα και Στυλιανό Γονατά, δεν άργησε να συλλάβει την κυβέρνηση επί ημερών της οποίας διαδραματίστηκε η Μικρασιατική Καταστροφή. Οι Δημήτριος Γούναρης (αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος και πρώην πρωθυπουργός), Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης (πρωθυπουργός το 1922), Νικόλαος Στράτος (πρώην υπουργός και πρωθυπουργός), Γεώργιος Μπαλτατζής (υπουργός Εξωτερικών), Νικόλαος Θεοτόκης (υπουργός Στρατιωτικών), Γεώργιος Χατζανέστης (διοικητής της στρατιάς Μικράς Ασίας), Μιχαήλ Γούδας (πρώην υπουργός) και Ξενοφών Στρατηγός (πρώην υπουργός) καταδικάστηκαν ομόφωνα για εσχάτη προδοσία. Στους πρώτους έξι επιβλήθηκε η ποινή του θανάτου και στους δύο τελευταίους ισόβια κάθειρξη. Ακόμη και το 1922, που οι κινηματίες αποσκοπούσαν στην εκτόνωση της λαϊκής οργής, οι αντιδράσεις στην εκτέλεση των Εξι δεν έλειπαν. Πέρυσι, ο Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκης, εγγονός του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, προσέφυγε στον Αρειο Πάγο ζητώντας την ακύρωση της απόφασης του στρατοδικείου. Τελικά, ήταν ή δεν ήταν προδότες; Ο διάλογος συνεχίζεται.