Το υπόμνημα των Καραγατσιανών προς τον λόρδο Κώρζον

*Κεντρικός δρόμος στο Καραγάτς

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η τύχη του Καραγάτς παρομοιάσθηκε στην Ιστορία, με τη τύχη της Ιφιγένειας στην Αυλίδα. Και το Καραγάτς και η Ιφιγένεια, θυσιάσθηκαν άδικα, χάριν των εθνικών συμφερόντων. Γι’ αυτό σήμερα, το έμβλημα του Δήμου της Νέας Ορεστιάδας, ως συνεχίστριας πόλης του χαμένου Καραγάτς, είναι η Ιφιγένεια. Η τύχη του Καραγάτς, που παρέμεινε στην Τουρκία το 1923, κρίθηκε στη Συνδιάσκεψη της Λωζάννης.

Η Συνθήκη που συνομολογήθηκε σ’ αυτή την ελβετική πόλη, ήταν ουσιαστικά η συνθήκη ειρήνης, που προσδιόρισε τα όρια της Τουρκίας, όπως υπάρχουν έως σήμερα και προς την πλευρά της Ελλάδας, αλλά και προς τις άλλες χώρες με τις οποίες συνορεύει. Υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες, τις συμμαχικές, οι οποίες πολέμησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922). Οι εργασίες της διάσκεψης ξεκίνησαν από την αίθουσα του καζίνου της Λωζάννης στις 7 Νοεμβρίου 1922 και συνεχίσθηκε σε άλλους χώρους. Με αυτήν καταργήθηκε η προηγούμενη συνθήκη των Σεβρών του 1920, που δημιουργούσε την λεγόμενη Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών. Η συνθήκη των Σεβρών καθόριζε ρητά ότι φυσικό σύνορο Ελλάδας- Τουρκίας αποτελούσε ο ρους του ποταμού  Έβρου. Αυτό σήμαινε ότι το Καραγάτς ως ευρισκόμενο εντεύθεν του Έβρου παρέμενε στην Ελλάδα, ενώ η Αδριανούπολη ως ευρισκόμενη εκείθεν του ποταμού Έβρου περιέρχονταν στην Τουρκία.

Η επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα ζήτησε από την Αθήνα να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Λωζάννη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που ιδιώτευε στην Ευρώπη, μετά την απώλεια των εκλογών του Νοεμβρίου 1920, όταν δεν βγήκε ούτε βουλευτής ο ίδιος!!!

Τα παρασκήνια της Λωζάνης, το 1923

*Ο Βενιζέλος υπογράφει τη συνθήκη της Λωζάννης

 

 

*Κερδίσαμε την ειρήνη

*Χάσαμε το Καραγάτς

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η συνθήκη της Λωζάνης, που ισχύει από το 1923 είναι μια από τις ισχυρότερες συνθήκες με αξιοσημείωτη μακροβιότητα, και αποτελεσματικότητα, παρά τις προσπάθειες του αναθεωρητισμού της Τουρκίας να θέλει να την τροποποιήσει με βάση τα πρόσκαιρα συμφέροντά της. Ωστόσο παρά την αποτελεσματικότητά της, δεν έπαψε να περιέχει στα σπλάχνα της μια αγιάτρευτη πληγή. Την παραχώρηση του Καραγάτς και των χωριών Μποσνάκιοϊ και Ντεμιρτάς που παραχωρήθηκαν στην Τουρκία, για να μην πληρώσει η Ελλάδα πολεμικές επανορθώσεις για καταστροφές που προκάλεσε  ο Ελληνικός στρατός κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία.

Η Συνθήκη αυτή, ήταν ουσιαστικά η συνθήκη ειρήνης, που προσδιόρισε τα όρια της Τουρκίας, όπως υπάρχουν έως σήμερα και προς την Ελλάδα, αλλά και προς τις άλλες χώρες με τις οποίες συνορεύει. Υπογράφηκε στη Λωζάννη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες, τις συμμαχικές, οι οποίες πολέμησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922). Η συνθήκη αυτή ήταν το αποτέλεσμα της διάσκεψης που ξεκίνησε από την αίθουσα του καζίνου της ελβετικής αυτής πόλης στις 7 Νοεμβρίου 1922 και συνεχίσθηκε σε άλλους χώρους. Με αυτήν καταργήθηκε η προηγούμενη συνθήκη των Σεβρών, που δημιουργούσε την λεγόμενη Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των πέντε Θαλασσών. Οι επαναστάτες ζήτησαν να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη Λωζάννη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που ιδιώτευε στην Ευρώπη, μετά την απώλεια των εκλογών του Νοεμβρίου 1920, όταν δεν βγήκε ούτε βουλευτής ο ίδιος!!!

Με τη συνθήκη αυτή θάφτηκε η Μεγάλη Ιδέα, που από το 1844 ήταν αλυτρωτικό κίνημα και η κύρια πολιτική του Ελληνικού κράτους, αλλά θέρμαινε τις προσδοκίες των Ελλήνων…

               Οι συνομιλίες των συμμάχων στη Λωζάννη, άρχισαν μέσα σε κλίμα πολλών διαφωνιών και στην εναρκτήρια τελετή πήρε μέρος και ο μόλις ανελθών στην εξουσία δικτάτωρ της φασιστικής Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος είχε απαιτήσει να εκδοθεί ανακοίνωση… που να αναγνωρίζεται η Ιταλία ως ισότιμη με την Αγγλία και τη Γαλλία!!! Κάτι που δεν έγινε αποδεκτό. 

Βασική διαφωνία ήταν ποια Τουρκία θα εκαλείτο στις διαπραγματεύσεις, αλλά ο Κεμάλ με τον αέρα του νικητή, κατάργησε αιφνιδιαστικά το Σουλτανάτο της Κωνσταντινούπολης και ανάγκασε του Ευρωπαίους να αποδεχθούν την αντιπροσώπευση της Τουρκίας από την κυβέρνηση, που είχε δημιουργηθεί στην Άγκυρα και είχε στείλε ως εκπρόσωπό της τον κεμαλικό Ισμέτ Πασά.

               Η Τουρκία ενόψει της διασκέψεως άρχισε να προωθεί κρυφά στρατεύματα στην Ανατολική Θράκη. Ο λόρδος Κώρζον ζητούσε να ενισχυθεί η συμμαχική στρατιωτική παρουσία, αλλά αρνήθηκαν ο Πουανκαρέ και οι Ιταλοί.

Η επίσκεψη Πλαστήρα στο Διδυμότειχο το 1923 και ο πόλεμος προς την Τουρκία, που δεν έγινε τότε

*Έφιπποι οι τρεις αρχηγοί επιθεωρούν στο στράτευμα κάπου στον Έβρο.  

Από δεξιά Πλαστήρας, Πάγκαλος, Χατζηκυριάκος. 

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η επίσκεψη του Νικόλαου Πλαστήρα, τον Απρίλιο του 1923 στο Διδυμότειχο, υπήρξε σημαντικό γεγονός για την πόλη, αλλά και για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων στη Λωζάννη για την υπογραφή της γνωστής συνθήκης ειρήνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, γιατί συνδέθηκε με μεγάλες επιθεωρήσεις των ελληνικών στρατευμάτων που επιχειρούσαν την αναδιοργάνωσή τους στον Έβρο μετά την δραματική Μικρασιατική Καταστροφή. Και δημιούργησε κλίμα πιθανής νέας ένοπλης αντιπαράθεσης με την Τουρκία, όπως φάνηκε λίγο αργότερα.

               Ο Πλαστήρας ως αρχηγός της Επανάστασης του 1922 συνοδευόμενος από τον αρχιστράτηγο Θεόδωρο Πάγκαλο και τον στόλαρχο Αλέξανδρο Χατζηκυριάκο, περιόδευσαν στην Βόρεια Ελλάδα  με στόχο να καταστεί γνωστό στο εξωτερικό ότι η Ελλάδα καθίσταται ξανά ισχυρή και επιχειρεί να διεκδικήσει τα εθνικά δίκαιά της. Άσχετα βέβαια αν εκτός από την Ανατολική Θράκη τον Οκτώβριο του 1922 χάσαμε εντελώς άδικα την Ανατολική Θράκη και το 1923 την περιοχή του Καραγάτς, για να μην πληρώσουμε πολεμικές επανορθώσεις στην Τουρκία.

Οι τελευταίες μέρες του ελληνικού Κάραγατς

*Ευτυχισμένες στιγμές στο ελληνικό Κάραγατς (συλλογή Μιχάλη Πατέλη)

*Χαρίσθηκε στην Τουρκία

για να μην πληρώσουμε

πολεμικές επανορθώσεις

από τη Μικρασιατική Εκστρατεία

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ένα άρθρο και ένα ειδικό πρόσθετο πρωτόκολλο στη συνθήκη της Λωζάννης το 1923, καθόρισαν τη μοίρα του Κάραγατς και το καταδίκασαν να παραμείνει στο έδαφος της Τουρκίας, ενώ αρχικά με τη συνθήκη των Σεβρών είχε παραμείνει στην ελληνική επικράτεια.

Έτσι προέκυψε το λεγόμενο προγεφύρωμα του Κάραγατς. Για όσους δεν γνωρίζουν εδαφικές λεπτομέρειες, πρόκειται για μια λωρίδα τουρκικού εδάφους που εισέρχεται στην ελληνική επικράτεια, δυτικά του ποταμού Έβρου, απέναντι από την Αδριανούπολη και έχει συνολική έκταση 22,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Δηλαδή μιλάμε για το γνωστό σημείο, στο οποίο τα ελληνοτουρκικά σύνορα δεν ακολουθούν τον ρουν του ποταμού Έβρου, αλλά είναι χερσαία, για περίπου 12 χιλιόμετρα.

Μέσα σ’ αυτή την έκταση βρίσκεται το Κάραγατς, το οποίο παραχωρήθηκε στην Τουρκία για να μην πληρώσει η Ελλάδα αποζημιώσεις για καταστροφές που προκλήθηκαν από τον ελληνικό στρατό κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Όλοι γνωρίζουμε ότι τον Ιούλιο του 1920, με την απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης, το εκλεκτό προάστιο της Αδριανούπολης το Κάραγατς μετονομάστηκε σε Ορεστιάδα. Ακολούθησε η Μικρασιατική Καταστροφή και η ανακωχή των Μουδανιών που δεν την υπέγραψε η Ελλάδα και διατάχθηκε από τους κατ’ όνομα… συμμάχους η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, από τους Έλληνες.

Η ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ ΤΟΥ 1922. ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ.

*Η υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

                Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε την πιο βαθιά τομή της νεοελληνικής ιστορίας και επηρέασε αποφασιστικά την πορεία του Έθνους στη σύγχρονη εποχή. Η τραγωδία του 1922, που σφραγίστηκε με το αίμα χιλιάδων μαχητών και αμάχων, σήμανε το οδυνηρό τέλος της μακραίωνης παρουσίας των Ελλήνων στη Μικρασιατική γη και αποτέλεσε τον καταλύτη της δημιουργίας του σύγχρονου Ελληνικού κράτους.

Μια ολόκληρη χρονική περίοδος, που καθορίστηκε από την κυριαρχία της Μεγάλης Ιδέας σε όλους τους τομείς της ζωής του Έθνους, τερματίστηκε με τον πιο τραγικό τρόπο και η επιδιωκόμενη εθνική ολοκλήρωση πραγματώθηκε αναπάντεχα με την αναδίπλωση του Ελληνισμού στα σημερινά σύνορα της Ελλάδας. Η χώρα εξήλθε από μια δεκαετία πολεμικών επιχειρήσεων με τον υπερδιπλασιασμό των εδαφών και του πληθυσμού της, που διογκώθηκε απότομα με την προσφυγική πλημμυρίδα, η οποία ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η Λωζάννη και οι γρίφοι της

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=504078&wordsinarticle=

 *Λήμνος, 1924, από την ανταλλαγή πληθυσμών

*Μετά από 9 δεκαετίες οι ιστορικοί εξακολουθούν

να αναζητούν τα μυστικά της συμφωνίας

Ελλάδας-Τουρκίας το 1923

                  

Της κ. Φωτεινής Τομαή*

          Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι 90 χρόνια μετά τη Λωζάννη οι ιστορικοί εξακολουθούν να βασανίζονται αναζητώντας την πατρότητα της ιδέας για την ανταλλαγή των πληθυσμών.

          Η Σύμβαση υπεγράφη στις 30 Ιανουαρίου 1923 στη διάρκεια της πρώτης φάσης των διαπραγματεύσεων. Την ήθελαν οι Τούρκοι εξαιτίας μιας πλεγματικής φοβίας και ενός εθνικιστικού φανατισμού; Την ήθελε ο Βενιζέλος επιδιώκοντας εθνολογική ομογένεια του εντός των συνόρων πληθυσμού; Ή μήπως ήταν ένα διαπραγματευτικό παιχνίδι με απώτερο στόχο την εξασφάλιση διατήρησης στην Κωνσταντινούπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, την απομάκρυνση του οποίου επεδίωκε μετά μεγίστης επιμονής ο επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας Ισμέτ πασάς;

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ: Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_06/12/2009_382264

 Ο επίλογος της Μικρασιατικής Καταστροφής έφερε πόνο στις δύο πλευρές, αλλά και την ειρήνη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας

Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης

Στις 20 Νοεμβρίου 1922, επαύριο της ελληνικής ήττας στη Μικρά Ασία, άρχισε στη Λωζάννη η Συνδιάσκεψη Ειρήνης, με σκοπό οι δύο πλευρές να καταλήξουν σε μια νέα Συνθήκη που θα αντικαθιστούσε τη Συνθήκη των Σεβρών, την οποία η νέα τουρκική κυβέρνηση υπό τον Μουσταφά Κεμάλ δεν αναγνώριζε.

Ο Κεμάλ είχε επίσης ξεκαθαρίσει ότι σκόπευε να διώξει το συντομότερο από τα εδάφη της Τουρκίας όσους Ελληνες είχαν απομείνει και είχε μάλιστα ορίσει προθεσμία τις 13 Δεκεμβρίου. Στις 30 Ιανουαρίου 1923, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Ισμέτ Πασάς (αργότερα Ινονού) υπέγραψαν στη Λωζάννη δύο συμβάσεις - μία για την ανταλλαγή των ομήρων και των αιχμαλώτων πολέμου και μία για την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η Σύμβαση για την ανταλλαγή των πληθυσμών με μοναδικό κριτήριο το θρήσκευμα των «ανταλλάξιμων», την οποία είχε εισηγηθεί ο Νορβηγός αντιπρόσωπος της Κοινωνίας των Εθνών, Φρίντχοφ Νάνσεν, στη συνέχεια κατέστη μέρος της Συνθήκης της Λωζάννης της 24ης Ιουλίου 1923. Η Σύμβαση άρχισε να εφαρμόζεται από τον Αύγουστο του 1923, η δε μεικτή επιτροπή επιφορτισμένη με την εκτίμηση και εκκαθάριση των περιουσιών που θα άφηναν πίσω τους οι πληθυσμοί περάτωσε το έργο της το 1925. Η ανταλλαγή των πληθυσμών μπορεί δικαίως να θεωρηθεί ο επίλογος της Μικρασιατικής Καταστροφής, καθώς -πέρα από το ότι αποτελούσε μια ηπιότερη μορφή εθνοκάθαρσης- ουσιαστικά νομιμοποιούσε στη διεθνή κοινότητα το τέλος της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στην Ιωνία. Ηταν η πρώτη μεγάλη ανταλλαγή πληθυσμών στον 20ό αιώνα, μια πρακτική που κατόπιν εφαρμόστηκε και σε άλλα μέρη του κόσμου, και την οποία σήμερα ο ΟΗΕ καταδικάζει ως παραβίαση των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου.

Ο δύσκολος δρόμος προς την ομοιογένεια

Του Bruce Clark*

Για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα, που τη διαβάζει για πρώτη φορά, η Σύμβαση της ανταλλαγής πληθυσμών έχει κάτι το φρικιαστικά ψυχρό. Με γραφειοκρατική αλλά σαφέστατη γλώσσα, διατάζει την απέλαση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, ανεξαρτήτως της πολιτισμικής τους ταυτότητας ή των προσωπικών τους αισθημάτων. Η ιδέα αυτή καθαυτήν ότι ένα κράτος μπορεί να «ανταλλάξει» μέρος του πληθυσμού του με μιαν άλλη ομάδα ανθρώπων συνεπάγεται κάτι το τρομακτικό για τη σχέση μεταξύ πολίτη και κράτους. Δείχνει ότι το κράτος «κέκτηται» των ανθρώπων που βρίσκονται υπό την εξουσία του με τον ίδιο τρόπο που του ανήκει μία ράβδος χρυσού ή ένα θωρηκτό.

Στην εφαρμογή της, η Σύμβαση είχε όντως ορισμένες σκληρές συνέπειες για σχεδόν δύο εκατομμύρια ανθρώπους, αυτές δε οι συνέπειες δεν ήταν ούτε απλές ούτε ομοιόμορφες. Για το ένα εκατομμύριο περίπου Ελληνορθοδόξους, που είχαν ήδη τραπεί σε φυγή από τη Μικρά Ασία και τη Θράκη (και συνωστίζονταν στα λιμάνια, στις πόλεις και στα νησιά της Ελλάδας, σε μία κατάσταση απόγνωσης και ένδειας), η Σύμβαση υποδήλωνε αποδοχή ότι δεν θα επέστρεφαν στις γενέτειρές τους. Για τουλάχιστον 150.000 Οθωμανούς Ελληνες, των οποίων η εκδίωξη (από τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και την ενδοχώρα της) βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη, η Σύμβαση ηύξανε την πιθανότητα ότι τουλάχιστον θα έφευγαν από την Τουρκία ζωντανοί. Πολλοί άνθρωποι που ανήκαν σε αυτήν την κατηγορία ήταν σε κακή φυσική κατάσταση ως αποτέλεσμα μακρών αναγκαστικών πορειών και μεταδοτικών νοσημάτων. Για 50.000 ή περισσότερους ορθόδοξους χριστιανούς στην Καππαδοκία, πολλοί από τους οποίους ήταν τουρκόφωνοι, η Σύμβαση σήμαινε τη συντονισμένη απέλαση από μια πατρίδα που δεν την άγγιξε ο πόλεμος και στην οποία ήλπιζαν να παραμείνουν. Και για σχεδόν 400.000 μουσουλμάνους που ζούσαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, η Σύμβαση σήμαινε κάτι παρόμοιο: μία συντονισμένη αλλά οδυνηρή απέλαση από εδάφη με τα οποία ήταν στενά συνδεδεμένοι.