Η σφαγή στη Χηλή τον Οκτώβριο του 1922.

*Η Χηλή στον Εύξεινο Πόντο (Τουρκικά κρατικά αρχεία)

 

 

*Οι μαρτυρίες του Σταύρου Κοπτερού

και του Βρεττού Μενεξόπουλου

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Νέα Χηλή, είναι υπέροχο θέρετρο, περίπου 4 χιλμ δυτικά από το κέντρο της Αλεξανδρούπολης, Ωραίες παραλίες, εξαιρετική γαστρονομία. Είναι ένα χωριό, που η λέξη Νέα υποδηλώνει, ότι η περιοχή, όπως συνέβη σε πολλά μέρη της Ελλάδας, κατοικήθηκε από πρόσφυγες. Κάθε όμως προσθήκη της λέξη Νέα σε κάποια τοπωνύμιο κρύβει πάντα ένα δράμα, από αυτά που έζησε ο Ελληνισμός, ειδικά στον 20^ο αιώνα.

               Ειδικότερα η Νέα Χηλή της Αλεξανδρούπολης, κατοικήθηκε από πρόσφυγες προερχόμενους από τη Χηλή της Βιθυνίας, αλλά και από Πόντιους και άλλους πρόσφυγες, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923-1924. Η περιοχή με την ονομασία Ουτς Κουρναλή (τρείς κρήνες) όπου στήθηκε ο νέος οικισμός, ήταν επί Τουρκοκρατίας χώρος στρατώνων. Η ευρύτερη περιοχή ήταν φημισμένος ρεικότοπος.

               Η Χηλή (και όχι Χιλή) σήμερα ανήκει στην Τουρκία με το όνομα Sile. Είναι παραθαλάσσια στον Εύξεινο Πόντο, βόρεια- βορειοδυτικά της Νικομήδειας, από την οποία απέχει 52 χιλμ. Βρίσκεται ανατολικά της Κωνσταντινούπολης σε απόσταση 58 χιλμ. Αναφέρεται, ότι πριν από το 1922 είχε περίπου 1.000 ελληνικά σπίτια και 500 τουρκικά. Ήταν έδρα επαρχίας (καζά) και θρησκευτικά υπάγονταν στην μητρόπολη Χαλκηδόνας. Η Sile σήμερα είναι σημαντικό θέρετρο των Κωνσταντινουπολιτών. Χηλή στην αρχαιοελληνική γλώσσα σημαίνει το διπλό νύχι των βοοειδών.

               Η Χηλή της Βιθυνίας είχε την δραματική τύχη όλων των μικρασιατικών πόλεων, που καταστράφηκαν το 1922, λεηλατήθηκαν και οι κάτοικοί τους βρήκαν το θάνατο από τους Τούρκους ή πέθαναν σε εξορίες στα βάθη της Ανατολίας.

Την ολοσχερή καταστροφή της Χηλής περιέγραψε σε κατάθεσή του στις ελληνικές αρχές ο Σταύρος Κοπτερός 23 ετών τότε, που είχε συλληφθεί αλλά κατόρθωσε να δραπετεύσει. Σώθηκε, κατόρθωσε να φτάσει στην Κωνσταντινούπολη, όπου έδωσε κατάθεση για τα όσα υπέστη. Η κατάθεσή του έγινε στις 21 Οκτωβρίου 1922, επόμενη ημέρα της άφιξής του.

Ένα ιστορικό ντοκουμέντο για τη Χηλή της Αλεξανδρούπολης

*Το ιστορικό δημοσίευμα της εφημερίδας της Νέας Υόρκης "Ατλαντίς"

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η αλληλεγγύη υπήρξε μια από τις ανεκτίμητες αξίες του ελληνικού λαού και εκδηλώθηκε σε όλες τις περιπτώσεις τραγικών γεγονότων, φυσικών καταστροφών και πολεμικών ή πολιτικών ανωμαλιών. Η αλληλεγγύη είναι η αρετή που δείχνει το μεγαλείο της ψυχής ενός λαού ή ατόμων μεμονωμένα.

                Ένα τέτοιο αξιοσημείωτο περιστατικό, αντλούμε από την ιστορία της Νέας Χηλής Αλεξανδρούπολης.

                Ποια είναι η Νέα Χηλή; Για τους φίλους οι οποίοι δεν γνωρίζουν, η Νέα Χηλή είναι σήμερα ένα πανέμορφο προάστιο της Αλεξανδρούπολης, που δημιουργήθηκε το 1923-24 από την εγκατάσταση εκεί Ελλήνων που προέρχονταν από την Χηλή της Μικράς Ασίας. Η Χηλή (τουρκικά: Şile) είναι μικρή πόλη της Βιθυνίας 70 χλμ. βορειοανατολικά της Κωνσταντινούπολης, στην ασιατική της πλευρά. Έως το 1922-23 υπήρχαν Έλληνες που ζούσαν εκεί. Αναγκάστηκαν όμως να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς προς την Ελλάδα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την υπογραφή της ελληνοτουρκικής σύμβασης για την ανταλλαγή των πληθυσμών. Η σύμβαση αυτή ενσωματώθηκε στη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923. Ο Ελληνισμός της Χηλής Μικράς Ασίας ήταν ακμαίος. Από την Χηλή κατάγονταν ο πρώην Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σπυρίδων (1873-1956) με έντονη εθνική δράση και ο μεγάλος αρχαιολόγος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεώργιος Μπακαλάκης (1908-1991).