Θα μπορούσε το 1919 η ελληνική κυβέρνηση να διεκδικήσει αντί της Σμύρνης την Κωνσταντινούπολη;

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/investigations/561759073/tha-mporoyse-to-1919-i-elliniki-kyvernisi-na-diekdikisei-anti-tis-smyrnis-tin-konstantinoypoli/

*Μία από τις πολλές απεικονίσεις της Μεγάλης Ιδέας από τους λαϊκούς ζωγράφους της εποχής (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).

 

 

 

*Η πρόταση των Βρετανών εμπειρογνωμόνων

Άρνολντ Τόινμπι και Χάρολντ Νίκολσον

και η υποδοχή της από τον Ελευθέριο Βενιζέλο

και τον διεθνή παράγοντα

 

 

Γράφουν οι κ. ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΗΝΑΚΑΚΗΣ, 

ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

 

 

 

Το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Νοέμβριο του 1918, βρήκε την Ελλάδα στο στρατόπεδο των νικητών, ενώ την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία είχε συνταχθεί στον πόλεμο με τις Κεντρικές Δυνάμεις, σε εκείνο των ηττημένων. Συνεπώς, οι προοπτικές που διανοίγονταν ήταν διαφορετικές: η Ελλάδα προσδοκούσε μια νέα εδαφική διεύρυνση, έπειτα από εκείνη που είχε επιτύχει κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους, ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία μια περαιτέρω συρρίκνωση της επικράτειάς της.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, λοιπόν, ετίθετο ένα ερώτημα: ποιες θα έπρεπε να είναι οι προς ανατολάς διεκδικήσεις της στα εδάφη της υπό διαμελισμό Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

Σχεδόν ταυτοχρόνως με το τέλος του πολέμου (2 Νοεμβρίου 1918), ο Ελευθέριος Βενιζέλος απάντησε στο ερώτημα αυτό με ένα υπόμνημα που υπέβαλε στον Βρετανό ομόλογό του Λόιντ Τζορτζ. «Το σχέδιο περιλάμβανε τη δημιουργία ανεξάρτητου αρμενικού κράτους, τη δημιουργία, υπό την αιγίδα της Κοινωνίας των Εθνών, ενός ανεξάρτητου κράτους Κωνσταντινούπολης και Ανατολικής Θράκης, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ελευθερία των Στενών και την προσάρτηση της δυτικής Μικράς Ασίας στην Ελλάδα» (M. Llewellyn Smith, «Το όραμα της Ιωνίας», ΜΙΕΤ, σελ. 149).

Τρεις μήνες αργότερα (3-4 Φεβρουαρίου 1919), στο πλαίσιο της Συνδιάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων, ο Έλληνας πρωθυπουργός παρουσιάστηκε στο Ανώτατο Συμμαχικό Συμβούλιο (Συμβούλιο των Δέκα) για να εξηγήσει και να αιτιολογήσει τις ελληνικές θέσεις. Η ανάλυσή του βασιζόταν στην εκτενή επίσημη έκθεση «Η Ελλάς ενώπιον του Συνεδρίου της Ειρήνης», την οποία είχε συντάξει ο ίδιος και εξηγούσε γιατί πρέπει να περιέλθουν στην Ελλάδα τα νησιά του Αιγαίου που παρέμεναν υπό τουρκική κατοχή, τα υπό ιταλική κατοχή Δωδεκάνησα, σχεδόν ολόκληρη η Βόρειος Ήπειρος και η Θράκη (δυτική και ανατολική).

Αναφερόμενος στην Κωνσταντινούπολη, υποστήριξε ότι στην πραγματικότητα ήταν πόλη ελληνική, αλλά, δεδομένων των πολλαπλών διεθνών συμφερόντων επ’ αυτής, πρότεινε ένα ειδικό διεθνές καθεστώς για το αστικό συγκρότημα μαζί με μια εκτεταμένη περιοχή πέριξ αυτού, τα οποία θα ετίθεντο υπό την εντολή της Κοινωνίας των Εθνών. Όπως είχε πει αστειευόμενος, ήταν «ο μόνος Έλληνας στον κόσμο που απέρριπτε την Κωνσταντινούπολη» (Τζάιλς Μίλτον, «Χαμένος παράδεισος», Μίνωας, 2022, σελ. 153).

Μάλιστα, σε ερώτηση του Λόιντ Τζορτζ αν πρότεινε τη διεθνοποίηση της Κωνσταντινούπολης και του περιαστικού της χώρου, συμπεριλαμβανομένων του Σκουταρίου και της απέναντι ακτής του Βοσπόρου, ο Βενιζέλος απάντησε καταφατικά, προσθέτοντας στο διεθνές καθεστώς και τις περιοχές του Ιζμίτ (Νικομήδεια), της Καλλίπολης, της Μπίγας και μέρους της Προύσας (Σωτ. Ριζάς, «Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας», Καστανιώτης, 2015, σελ. 63).

Η εν λόγω επιλογή, να διεκδικηθεί δηλαδή η Σμύρνη και όχι (ή και) η Κωνσταντινούπολη, συζητήθηκε πολύ τότε – και εξακολουθεί να συζητείται. Επ’ αυτής, καταθέτουν τις απόψεις τους τέσσερις ιστορικοί, φωτίζοντάς την από διάφορες οπτικές.

1919-1922 – Ιστορικά Φύλλα με την «Κ»: Έκτακτη χαρμόσυνη είδηση από Βορράν (Απελευθέρωση Αδριανούπολης)

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/society/561733594/1919-1922-istorika-fylla-me-tin-k-ektakti-charmosyni-eidisi-apo-vorran/

 

Η έκτακτη είδηση, που έφτασε τα ξημερώματα της 12ης Ιουλίου 1920 και δημοσιεύθηκε στην τελευταία σελίδα του φύλλου της ημέρας εκείνης, είχε τίτλο: «Ο στρατός μας εισήλθεν εις Αδριανούπολιν;». Στον τίτλο σημειωνόταν «ώρα 5η πρωινή» και υπήρχε ερωτηματικό, καθώς «μέχρι της 3ης και ημισείας πρωινής εις το Γραφείον του Τύπου ουδεμία υπήρχε επιβεβαίωσις της ειδήσεως ταύτης».

Σε διπλανές στήλες γινόταν αναφορά σε «φήμη για την Αδριανούπολιν», με την υποσημείωση, όμως, ότι «η ως άνω φήμη φαίνεται πρόωρος παρ’ ουδεμιάς επισήμου αρχής αναγγελθείσα, χωρίς να αποκλείεται όμως η ταχεία πάντως παράδοσις της πόλεως εις τον Ελληνικόν στρατόν».

Αναφερόταν επίσης: «Ο Βασιλεύς Αλέξανδρος ευρίσκεται εις το Στρατηγείον του στρατηγού Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη, παρακολουθών τον αγώνα. Η μάχη προκαλεί ζωηρότατον το ενδιαφέρον του Βασιλέως, όστις πιστεύεται ότι θα αναμείνη όπως εισέλθη και εις Αδριανούπολιν».

Δεν επρόκειτο για φήμη. Πράγματι, στις 12 Ιουλίου 1920 ο ελληνικός στρατός απελευθέρωνε την Αδριανούπολη. Και μία ημέρα μετά, ο βασιλιάς Αλέξανδρος εισερχόταν θριαμβευτικά στην πόλη, συνοδευόμενος από τον διοικητή της Στρατιάς Θράκης, στρατηγό Ζυμβρακάκη.

Στη Θράκη του 1910. Αγκαλιά με τον τρόμο, αλλά και την ελπίδα

*Το κτίριο της Αστυνομίας στην Αδριανούπολη. Κτίριο μεγάλο, αποτελεσματικότητα μικρή....

 

 

*Τα κρυμμένα όπλα στη Σαμοθράκη

*Η ληστρική επίθεση στα Μαράσια

*Ο οπλαρχηγός Θεόδωρος Αμπατζόπουλος

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η ζωή στη Θράκη, είχε πάντα δυσκολίες. Οι κάτοικοί της πάντα ζούσαν σε κλίμα καταπίεσης από τους Οθωμανούς και σε κλίμα φόβου από τους Βουλγάρους μετά το 1878. Μετά το 1908 και την επανάσταση των Νεοτούρκων πολλοί είχαν ελπίσει ότι θα βελτιωθεί το κλίμα. Οι ελπίδες τους τα επόμενα χρόνια διαψεύστηκαν οικτρά. Ταυτόχρονα από την πλευρά της Βουλγαρίας είχε δημιουργηθεί ατμόσφαιρα φόβου από την εγκληματική παρακρατική δράση των κομιτατζήδων. Η κατάσταση της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης, ποτέ δεν ήταν καλή. Ποτέ όμως δεν έλειψε η ελπίδα της απελευθέρωσης.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα και έως τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913 η κατάσταση για τον Ελληνισμό της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης ήταν τραγική. Αυτό τα βόρεια διαμερίσματα του Ελληνισμού, δεν είχαν ενωθεί ακόμη με την Ελλάδα και ήταν στόχοι των ορέξεων Αλβανών, Τούρκων και Βουλγάρων. Είναι γνωστό ότι ιδιαίτερα στη Μακεδονία και τη Θράκη δρούσαν οι Βούλγαροι κομιτατζήδες που καθημερινά έσπερναν τον τρόμο στους αυτόχθονες ελληνικούς πληθυσμούς ζητώντας να αποκηρύξουν την ελληνική τους καταγωγή και να ενταχθούν στην βουλγαρική σχισματική Εξαρχία. Οι Θράκες κράτησαν σαν πολύτιμο φυλαχτό, την εθνική τους ταυτότητα, την Ορθόδοξη πίστη τους και την Ελληνική τους γλώσσα.  

Μια εικόνα της ζωής της Θράκης το 1910, που στην περιοχή δεν υπήρχαν πολεμικές συγκρούσεις, θα δούμε με βάση τα διάσπαρτα στοιχεία.

*Οι πλημμύρες της Αδριανούπολης

Αρχικά αξίζει να πούμε ότι οι Θράκες εκτός από τους Τούρκους και τους Βουλγάρους συχνά έπρεπε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν και τα στοιχεία της φύσης. ‘Όπως για παράδειγμα στις αρχές Ιουνίου εκείνης της χρονιάς όταν σημειώθηκαν μεγάλες πλημμύρες στην Αδριανούπολη. Ολόκληρες συνοικίες είχαν κατακλυσθεί από τα νερά των τριών ποταμών της περιοχής, που συνέκλιναν εκεί. Του Έβρου, του Άρδα και του Τούντζα. Οι στρατιωτικές φυλακές είχαν καταρρεύσει και πολλοί κρατούμενοι είχαν χάσει τη ζωή τους, μετέδωσε τότε το Αθηναϊκό Πρακτορείο ειδήσεων, μέσω Κωνσταντινούπολης, σε μια σπάνια μετάδοση για τη Θράκη.

Δεδέαγατς: Ο συμμαχικός ναυτικός αποκλεισμός του 1915

*Το Ελληνικό προξενείο του Δεδέαγατς (συλλογή Αγγέλας Γιαννακίδου)

 

 

*Ανέκδοτα στοιχεία.

*Προξενικές αναφορές.

*Τα γαλανόλευκα κομφετί!

* Τελάλης με νταούλια,

απαγορεύει τα ελληνικά!.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Η Αλεξανδρούπολη, το Δεδέαγατς του 1915, που κατέχονταν τότε από τους Βουλγάρους, δοκιμάστηκε σκληρά και από τον ναυτικό αποκλεισμό που επέβαλλαν οι συμμαχικές δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, εναντίον των  κεντρικών αυτοκρατοριών  Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία.

Για την Ελλάδα, που… ήταν μακριά τότε, το 1915 ήταν μια κρίσιμη χρονιά, καθώς το σαράκι του Εθνικού Διχασμού άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.  Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος πρότεινε στους Συμμάχους της Αντάντ στις 16 Φεβρουαρίου να συμμετάσχει η Ελλάδα στην εκστρατεία της Καλλίπολης. Ο βασιλεύς Κωνσταντίνος που ήταν υπέρ της ουδετερότητας και ο πρωθυπουργός, διαφώνησαν. Παραιτήθηκε η κυβέρνηση στις 21 Φεβρουαρίου και σχημάτισε κυβέρνηση ο Δημήτριος Γούναρης που προκήρυξε εκλογές για τις 31 Μαΐου. Τις κέρδισαν οι Φιλελεύθεροι  του Βενιζέλου. Η αγιάτρευτη διένεξη Στέμματος-Βενιζέλου οδηγεί σε νέα παραίτηση της κυβέρνησης Βενιζέλου. Σχηματίζεται κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη στις 24 Σεπτεμβρίου. Τελευταία κυβέρνηση εκείνης της σημαδιακής χρονιάς ήταν του Στέφανου Σκουλούδη, που ανέλαβε στις 25 Οκτωβρίου 1915. Αυτό ήταν το κλίμα στην Αθήνα.

Η αποσάθρωση και διάλυση του Κέντρου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/society/561748153/i-aposathrosi-kai-dialysi-toy-kentroy/ 

*30.11.1977. Τα μέλη της τριμελούς διοικούσας επιτροπής της ΕΔΗΚ (από δεξιά, Στέλιος Παπαθεμελής, Ιωάννης Ζίγδης και Νικήτας Βενιζέλος) δίνουν συνέντευξη Τύπου την επομένη της εκλογής τους. Αριστερά, ο γ.γ. του κόμματος Μιχάλης Παπακωνσταντίνου.

 

*Η παρωχημένη ρητορική του

μετά τη Μεταπολίτευση 

οδήγησαν στην εξαφάνισή του

 

Γράφει ο κ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

 

Το 1974 η κατάσταση του Κέντρου κάθε άλλο παρά ρόδινη μπορούσε να χαρακτηριστεί. Το χάσμα ανάμεσα στην πολυπληθέστερη μετριοπαθή πτέρυγα υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και τη μειοψηφούσα ριζοσπαστική υπό τον γιο του Ανδρέα είχε ενταθεί από τη στιγμή που ο Ανδρέας ίδρυσε τον Φεβρουάριο του 1968 το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), του οποίου οι στόχοι και η ρητορική (λ.χ. αντιδικτατορικός ένοπλος αγώνας, κοινωνικός μετασχηματισμός) τρόμαζαν τους παλαιούς κεντρώους.

Μεταξύ των τελευταίων ξεχώριζαν, μετά τον θάνατο του Γ. Παπανδρέου, οι έμπειροι πολιτικοί που ιδεολογικά κινούνταν στον ίδιο χώρο του παραδοσιακού φιλελευθερισμού/βενιζελισμού, Γεώργιος Μαύρος και Ιωάννης Ζίγδης. Ταυτόχρονα, μεσούσης της δικτατορίας είχαν αναδυθεί νέες δυνάμεις (σοσιαλδημοκρατικές και φιλοευρωπαϊκές), με γνωστότερο εκπρόσωπό τους τον ακαδημαϊκό Ιωάννη Πεσμαζόγλου.

Στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που σχηματίσθηκε τον Ιούλιο του 1974 οι νέες αυτές δυνάμεις είχαν σοβαρή παρουσία, ενώ ο κύκλος του Μαύρου έμοιαζε αποδυναμωμένος. Σταδιακά, οι ζυμώσεις για την επανέναρξη της πολιτικής ζωής ξεκίνησαν, αλλά η Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) παρέμεινε ένα κόμμα-φάντασμα και τις πρώτες εβδομάδες της Μεταπολίτευσης, αφού η ενασχόληση του Μαύρου (ως υπουργού Εξωτερικών) με το Κυπριακό αποτελούσε εμπόδιο για την ενεργοποίηση του κομματικού μηχανισμού. Αυτό άλλαξε από τον αστάθμητο παράγοντα της τελευταίας δεκαετίας, τον Ανδρέα Παπανδρέου. Πολλοί τον ήθελαν επικεφαλής μιας νέας Ε.Κ. Ο ίδιος ο Ανδρέας είχε τους δικούς του σχεδιασμούς, προχωρώντας στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, του οποίου η ιδρυτική διακήρυξη υπερέβαινε ξεκάθαρα τη βενιζελογενή παράδοση.

Έτσι άρχισε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος και χάθηκε η Δυτική Θράκη…

*Εύγλωττη λεζάντα!!!

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, υπήρξε κατ’ εξοχήν ένδοξος πόλεμος για τα ελληνικά όπλα, αλλά τραγικός και καταστροφικός για τον ελληνικό πληθυσμό της Δυτικής Θράκης, που ένιωσε ξαφνικά στην πόρτα του τη λευτεριά και πολύ γρήγορα βρέθηκε δεμένος χειροπόδαρα και σκλαβωμένος με κυρίαρχους τους νικημένους και κατατροπωμένους Βουλγάρους.

               Η ιστορία των δύο νικηφόρων Βαλκανικών πολέμων, άρχισε από τις αρχές του 1912 όταν ξεκίνησαν αρχικά οι μυστικές σερβοβουλγαρικές συνομιλίες που οδήγησαν στη σύναψη συνθήκης φιλίας και συμμαχίας. Η Ελλάδα προσχώρησε με πολλές δυσκολίες σ’ αυτή τη συνθήκη το Μάιο του 1912, εξαιτίας των εδαφικών διεκδικήσεων στα εδάφη της Μακεδονίας και της Θράκης.

               Το φθινόπωρο του 1912 βρήκε τα τέσσερα χριστιανικά κράτη, την Ελλάδα, ,τη  Βουλγαρία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο συνασπισμένα εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος άρχισε στις αρχές του Οκτωβρίου 1912 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1913 με την απελευθέρωση της Μακεδονίας και την Ηπείρου.

Ήταν μονόδρομος για τον Βενιζέλο να δεχθεί την απόβαση στη Σμύρνη;

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/investigations/561738649/itan-monodromos-gia-ton-venizelo-na-dechthei-tin-apovasi-sti-smyrni/

*2 Μαΐου 1919. Τμήματα του ελληνικού στρατού παρελαύνουν στην προκυμαία της Σμύρνης. Τους υποδέχεται πλήθος κόσμου. Φωτ. ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ», ΧΑΝΙΑ

  

 

 

*Τέσσερις ιστορικοί γράφουν

για τις συνθήκες στην περιοχή

και το διεθνές κλίμα

 

 

 

 

Των κ. ΒΑΣΙΛΗ ΜΗΝΑΚΑΚΗ και ΣΑΚΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

 

 

Παρίσι, 29 Απριλίου 1919. Ο Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ τηλεφωνεί στον Ελευθέριο Βενιζέλο για να έρθει στο υπουργείο Εξωτερικών, όπου συνεδρίαζε το Ανώτατο Συμβούλιο, στο πλαίσιο της Διεθνούς Διάσκεψης Ειρήνης. Ο Eλληνας πρωθυπουργός φτάνει στις 2.45 μ.μ. Ακολουθεί –όπως καταγράφει στο ημερολόγιό του– η εξής στιχομυθία με τον Βρετανό ομόλογό του:

– Έχετε διαθέσιμον στρατόν;

– ‘Εχομεν. Περί τίνος πρόκειται;

– Απεφασίσαμεν σήμερον μετά του [Αμερικανού] προέδρου Ουίλσωνος και του κυρίου Κλεμανσώ [πρωθυπουργού της Γαλλίας] ότι δέον να καταλάβετε την Σμύρνην.

– Είμεθα έτοιμοι.

Λίγο αργότερα, ένα επείγον τηλεγράφημα που υπογραφόταν από τον Βενιζέλο έφτανε στον αντιστράτηγο Λεωνίδα Παρασκευόπουλο, στο Γενικό Στρατηγείο της Θεσσαλονίκης: «Τούτην την στιγμήν, το Ανώτατον Συμβούλιον της Διασκέψεως με πληροφορεί ότι, εν τη σημερινή συνεδριάσει του, απεφάσισεν όπως η στρατιωτική δύναμις περί ης σας τηλεγράφησα, αναχωρήσει αμέσως εις την Σμύρνην. Η απόφασις ελήφθη παμψηφεί. Ζήτω το Έθνος».

Μία ημέρα μετά, αντίστοιχο μήνυμα λάμβανε και ο Ηλίας Μαυρουδής, επικεφαλής της ελληνικής αποστολής στη Σμύρνη. Αποστολέας και αυτού ο Βενιζέλος: «Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν. Η Ελλάς εκλήθη υπό του Συνεδρίου της Ειρήνης να καταλάβη την Σμύρνην, ίνα ασφαλίση την τάξιν. Οι ομογενείς εννοούσιν ότι η απόφασις αύτη ελήφθη διότι εν τη συνειδήσει των διευθυνόντων το Συνέδριον είναι αποφασισμένη η ένωσις της Σμύρνης μετά της Ελλάδος. […]».

Περιμένοντας τη λευτεριά στη Θράκη, το 1920

*Το Διδυμότειχο του 1920

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η άνοιξη του 1920 στη Θράκη δεν ήταν ίδια όπως τις προηγούμενες χρονιές. Είχε πλέον απέραντη προσμονή γιατί ήταν φανερό πώς πλησίαζε η ώρα της ελευθερίας. Όλων τα βλέμματα ήταν στραμμένα προς τα δυτικά για να ανταμώσουν με το βλέμμα τους τα ελληνικά στρατεύματα, που θα έφερναν το άγγελμα της χαράς. Τα βράδια όμως, υπήρχε ακόμα φόβος. Οι μέρες της άνοιξης του 1920 στη Θράκη, ήταν ανάμικτες. Αδημονία και τρομοκρατία, ελπίδα και φόβος. Όμως η απελευθέρωση ζύγωνε…

               Ο στρατός από το Μάιο 1919 είχε αποβιβαστεί στη Σμύρνη. Άλλες δυνάμεις περίμεναν στην ήδη απελευθερωμένη Ξάνθη από τον Οκτώβριο της ίδια χρονιάς. Και οι νικητές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου συνεδρίαζαν στο Παρίσι για να ρυθμίσουν τις συνθήκες της ειρήνης.

Στη Θράκη οι γυναίκες άσπριζαν τα σπίτια τους και έραβαν ελληνικές σημαίες για να υποδεχτούν τα φανταράκια. Επικεφαλής των στρατιωτικών δυνάμεων που θα προχωρούσαν σε απελευθέρωση αρχικά της Δυτικής Θράκης και μετά της Ανατολικής είχε τοποθετηθεί ο διοικητής του Σώματος Εθνικής Άμυνας αντιστράτηγος Εμμανουήλ Ζυμπρακάκης, με απόφαση του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου.

Ζαλούφι, Πέτρα, Σκοπός, Τσιαουσλή και άλλα χωριά, που δεν έζησαν Ανάσταση το «Μαύρο Πάσχα» του 1914

*6 Απριλίου 1914. Πάσχα χωρίς Ανάσταση για τη Θράκη.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Οι πιο μαύρες σελίδες στην νεώτερη ιστορία των Θρακών, γράφτηκαν στα χρόνια 1914-1918, όταν οι ανελέητοι διωγμοί των Νεοτούρκων εναντίον του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης, έμειναν  στη συλλογική εθνική μνήμη με την ονομασία «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών. Εκείνοι οι διωγμοί κατά των Χριστιανών που ζούσαν στην Ανατολική Θράκη και στη Μικρά Ασία, οδήγησαν στη συνέχεια στις φοβερές γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων από την Τουρκία, και δεν δικαιώθηκαν ποτέ.

Είναι γνωστό ότι οι Νεότουρκοι με την επανάσταση του 1908, αρχικά έδειξαν στη διεθνή κοινότητα ένα πρόσωπο συγκαταβατικό, αρκούντως πολιτισμένο και ευρωπαϊκό, που παρέσυρε τα υποταγμένα έθνη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία να πιστέψουν ότι θα αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα και ισοπολιτεία. Γρήγορα όμως λειτούργησε με αντίθετη φορά η εθνική αφύπνιση των Τούρκων, που μετατράπηκε σε ένα απόλυτο εθνικισμό, ο οποίος  συνέβαλε στην εντελώς εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτήτων.

Η αρχή έγινε από τους  Έλληνες της Ανατολικής Θράκης, γιατί η Δυτική Θράκη ήταν υπό βουλγαρική κατοχή από 1913. Οι Ανατολικοθρακιώτες απομακρύνθηκαν βίαια από τις πατρογονικές  εστίες τους στις αρχές του 1914. Όλη αυτή η επιχείρηση του διωγμού έγινε με την καθοδήγηση των Γερμανών, συμμάχων των Τούρκων. Η εκκένωση μεθοδεύτηκε πρώτα με ανθελληνική εκστρατεία του τουρκικού Τύπου και ταυτόχρονη καταπίεση των Ελλήνων για να εξαναγκαστούν σε δήθεν «εκούσια» μετανάστευση.

Στην ιστορία αυτοί ο διωγμοί αποτέλεσαν την πρώτη πειραματική εφαρμογή των σχεδίων Γενοκτονίας, που σχεδίασαν οι Νεότουρκοι. Και όταν διαπίστωσαν όταν δεν υπήρχαν σημαντικές αντιδράσεις από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κυρίως από τις λεγόμενες μεγάλες Δυνάμεις, εφάρμοσαν τις γενοκτονικές πολιτικές τους εναντίον των Ποντίων, των Μικρασιατών,  των Αρμενίων και των Ασσυρίων, ενώ παράλληλα διεξάγονταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες το 1977

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/society/561716212/i-proori-prosfygi-stis-kalpes-to-1977/

*27 Οκτωβρίου 1977. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μιλάει στην προεκλογική συγκέντρωση της Νέας Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη. Το αποτέλεσμα της κάλπης έδωσε την πρώτη θέση στη Ν.Δ. με ποσοστό 41,84%, το οποίο, με την ενισχυμένη αναλογική, μεταφράστηκε σε ευρεία πλειοψηφία 171 εδρών. Φωτ. ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ

 

*Το φθινόπωρο του 1977 συμπληρώνονταν

τρία χρόνια από τη διεξαγωγή των πρώτων εκλογών

 μετά την κατάρρευση της δικτατορίας

και την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

 

 

Του κ. ΑΝΤΩΝΗ ΚΛΑΨΗ

 

Το φθινόπωρο του 1977 συμπληρώνονταν τρία χρόνια από τη διεξαγωγή των πρώτων εκλογών μετά την κατάρρευση της δικτατορίας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Με βάση το Σύνταγμα, η Βουλή που είχε προκύψει από αυτές είχε ακόμα έναν χρόνο ζωής. Ωστόσο, ήδη από το καλοκαίρι του 1977, είχαν αρχίσει να πυκνώνουν οι φήμες ότι η προσφυγή στις κάλπες θα επισπευδόταν με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Λίγο μετά τα μέσα Αυγούστου, η φημολογία απέκτησε υπόσταση όταν δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες η είδηση ότι ο Καραμανλής είχε μεν διαβεβαιώσει τον πρόεδρο της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) Ηλία Ηλιού πως δεν σκόπευε να αιφνιδιάσει την αντιπολίτευση, αλλά από την άλλη είχε προσθέσει πως δεν ήταν δυνατόν να δεσμευτεί για τον ακριβή χρόνο διεξαγωγής των εκλογών, ο οποίος θα προσδιοριζόταν ανάλογα με τις ευρύτερες εξελίξεις. Στην πραγματικότητα, επομένως, ο πρωθυπουργός όχι απλώς άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, αλλά σχεδόν τις προδιέγραφε.

Η δύσκολη ζωή στον Έβρο με Βούλγαρους κομιτατζήδες και Τούρκους ληστές, το 1924

*Χάρτης του νομού Έβρου

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Ο πληθυσμός του νομού Έβρου τα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Θράκης, βρέθηκε μεταξύ σφύρας και άκμονος, σε ό,τι αφορά την ασφαλή και ειρηνική διαβίωσή του σε καθεστώς ελευθερίας. Δυτικά οι Βούλγαροι και Ανατολικά οι Τούρκοι, αποτελούσαν πάντοτε παράγοντες ποικίλων κινδύνων, για τους κατοίκους των  μικρών χωριών, που είχαν αντιμετωπίσουν την εκδικητικότητα των Βουλγάρων και την απληστία των Τούρκων.

               Ειδικά οι Βούλγαροι συνέχιζαν με την παράδοση των κομιτατζήδων, να δολοφονούν, να ληστεύουν, να πυρπολούν  και να τρομοκρατούν. Η δράση των κομιτατζήδων μετά το 1920 κράτησε πολλά χρόνια σχεδόν έως τις παραμονές του Β ΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Λειτουργούσαν ως παρακρατική οργάνωση με την ανοχή όλων των Βουλγαρικών κυβερνήσεων, παρά τις διαφορές που είχαν μεταξύ τους οι διάφορες ομάδες και οι οπλαρχηγοί τους.

               Εκείνες τις μέρες δολοφονήθηκε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες ο Τόντορ Αλεξανδρώφ αρχηγός των παρακρατικών κομιτατζήδων της Βουλγαρίας. Τον πυροβόλησε  ένας από τους κομιτατζήδες του στις 31 Αυγούστου, 1924 στα όρη του Πιρίν. Κατά την εφημερίδα «Εμπρός» δολοφονήθηκε μαζί με οπαδούς του γιατί είχε αντιταχθεί στο σχέδιο άλλων κομιτατζήδων (Τσάουλεφ κ.λπ.) να δοθεί σαφής μπολσεβικικός χαρακτήρας στο λεγόμενο «Μακεδονικό Κίνημα». Η Βουλγαρία πέρασε στο εσωτερικό της δύσκολες μέρες λόγω των συγκρούσεων που ξέσπασαν μεταξύ των οπαδών του Αλεξανδρώφ και των οπαδών του Τσάουλεφ, οι οποίοι επέμειναν σε συνεργασία με τους κομμουνιστές. Νέος αρχηγός των λεγόμενων Μακεδονικών Οργανώσεων, οι οποίες είχαν ως μέλη κομιτατζήδες ανέλαβε ο απόστρατός στρατηγός Πρωτογέρωφ.

Τέλη Αυγούστου, ο Έλληνας πρεσβευτής στη Σόφια Δελμούζος επέδωσε διακοίνωση της Ελληνικής κυβέρνησης, με την οποία προειδοποιούσαν τους Βούλγαρους ότι σε περίπτωση που συνεχισθεί η δράση των κομιτατζήδων στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο, τα Ελληνικά στρατεύματα  έλαβαν εντολή να τους καταδιώξουν και μέσα στο βουλγαρικό έδαφος αν χρειασθεί.

1921: Συνδιάσκεψη του Λονδίνου, πορεία προς Άγκυρα και Καταστροφή

*Οι πρωταγωνιστές: Αριστερά ο Λόυδ Τζωρτζ. Δεξιά ο Αριστίντ Μπριάν

 

*Τα παρασκήνια του Λονδίνου

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Συνδιάσκεψη του Λονδίνου το 1921, υπήρξε ένα ορόσημο στα πράγματα της Ελλάδας, γιατί άρχισε με δυσμενείς όρους για τη χώρα μας, προκαθόρισε ένα κλίμα ολέθρου και έστειλε μηνύματα προς κάθε κατεύθυνση, που η Ελληνική κυβέρνηση δεν τα αντελήφθη εμμένοντας σε μεγαλοϊδεατισμούς και στη συμβολική χρησιμοποίηση του Βασιλέως Κωνσταντίνου, που κανένα συμμαχικό κράτος δεν τον αναγνώριζε μετά την επαναφορά του.

               Η χώρα μας μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, που τις έχασε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος δεν εξελέγη ούτε βουλευτής και έφυγε στο εξωτερικό, κυβερνήθηκε διαδοχικά από τις κυβερνήσεις του Δημητρίου Ράλλη, του Νικολάου Καλογερόπουλου του Δημητρίου Γούναρη, του Νικολάου Στράτου, του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη και του Νικολάου Τριανταφυλλάκου, η οποία ανετράπη από το κίνημα των Γονατά- Πλαστήρα το Σεπτέμβριο του 1922. Οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν την κυβέρνηση Βενιζέλου, είχαν πάρει μια βαριά κληρονομιά. Την Μικρασιατική Εκστρατεία από το Μάιο του 1919, που έπρεπε να διαχειρισθούν.

Το 1921, μόνο ο πρωθυπουργός της Αγγλίας Λόυδ Τζωρτζ μας υποστήριζε προσωπικά ο ίδιος. Όταν προέκυψε η πραγματοποίηση της Συνδιάσκεψης του Λονδίνου, η Γαλλία και η Ιταλία ζητούσαν να συζητηθούν εκ νέου οι αποφάσεις της συνθήκης των Σεβρών περί της τύχης της Θράκης, που είχε απελευθερωθεί από τα ελληνικά στρατεύματα με έγκριση των συμμαχικών δυνάμεων και τα αναφερόμενα στις μειονότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

               Ο πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Καλογερόπουλος επισκέφθηκε αρχικά στο Παρίσι στις 3 Φεβρουαρίου (με το παλαιό ημερολόγιο) και είχε επαφές με την Γαλλική κυβέρνηση. Στη συνέχεια πήγε στο Λονδίνο. Στην Αθήνα ο αντικαταστάτης του υπουργός Στρατιωτικών Δημήτριος Γούναρης, συγκάλεσε υπουργικό συμβούλιο και τηλεγράφησε στον Καλογερόπουλο για την κατάσταση στην Ελλάδα και για το ζήτημα του Βασιλέως.

               Η συνδιάσκεψη του Λονδίνου πήρε δυσμενή τροπή για την Ελλάδα, όταν οι σύμμαχοι προσπαθούσαν να στείλουν εξεταστική επιτροπή στη Θράκη και τη Σμύρνη, για να εξακριβώσει τα φρονήματα του πληθυσμού, θέτοντας υπό νέα κρίση τα δεδικασμένα των διεθνών συνθηκών, που ήδη ίσχυαν. ‘Ήταν καταφανής η γαλλοϊταλική προσπάθεια κατά των ελληνικών συμφερόντων. 

Η εκκένωση της Αρκαδιούπολης (Λουλέ Μπουργκάς). Σελίδες από τα μαρτύρια του Θρακικού Ελληνισμού

*Τίτλοι τέλους... Τυρολόη, Σηλυβρία, Λουλέ Μπουργκάς... 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Αρκαδιούπολη, στα Τουρκικά Lüleburgaz, είναι πόλη και περιοχή της επαρχίας Κιρκλαρελί, της Τουρκίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2010 έχει 100.412 κατοίκους και είναι η πολυπληθέστερη πόλη στην επαρχία. Φυσικά ο πληθυσμός αυτός είναι Τουρκικός, αφού και αυτή η πόλη το 1922, είχε την ίδια δραματική τύχη με τις άλλες πόλεις και τα χωριά της Ανατολικής Θράκης. Την  τύχη της άδικης εκκένωσης από Χριστιανούς, που επέβαλαν οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί μας!!!

Στην αρχαιότητα η πόλη αυτή λεγόταν Βεργούλη, αλλά ο Θεοδόσιος Α΄ την μετονόμασε σε Αρκαδιούπολη, προς τιμή του γιου του Αρκάδιου. Η Αρκαδιούπολη είχε πάντα ακμαίο ελληνικό πληθυσμό. Η περιφέρειά της χάρη στα πεδινό και εύφορο έδαφος είχε σημαντική παραγωγή σε σιτηρά και κτηνοτροφικά προϊόντα.

               Δυστυχώς όμως το φθινόπωρο του 1922 άρχισε η αντίστροφη πορεία και για την Αρκαδιούπολη. Η Μικρασιατική Καταστροφή, το πρωτόκολλο των Μουδανιών, οι σφαγές των Τούρκων, η πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα και το κύμα της προσφυγιάς, συνέθεταν το σκηνικό της φρίκης για τους Ανατολικοθρακιώτες.

               Το «Έθνος» την 1^η Οκτωβρίου δημοσίευσε ανταπόκριση από το Παρίσι, σύμφωνα με την οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος απαντώντας σε φίλο του που είχε διατυπώσει σχετικά ερωτήματα, τάχθηκε υπέρ της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης, για να γλιτώσει η Δυτική Θράκη. Συγκεκριμένα είχε δηλώσει, περιγράφοντας το πολιτικό και διπλωματικό σκηνικό των ημερών εκείνων:

               «Η αδιαλλαξία θα ήτο άκαρπος, θα συνεπήγετο δε νέαν διεθνή μείωσιν της διεθνούς πίστεως της Ελλάδος, ως συνέβη κατά την μετανοεμβριανήν περίοδον 1920-22. Επί πλέον υπήρχε κίνδυνος η αδιαλλαξία να προκαλέσει  ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΙΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ, την οποίαν ητοιμάζοντο να αξιώσουν οι Τούρκοι υποστηριζόμενοι υπό των Γάλλων και των Ιταλών και την οποίαν, πιθανώς θα ηναγκάζοντο να στέρξουν και οι Άγγλοι, φαινόμενοι υποχωρητικοί μέχρι τέλους. Η Ελλάς αποδεχόμενη την εκκένωσιν της  Ανατολικής Θράκη εξέλεξε την ολιγότερον ολεθρίαν συνέπειαν των εθνικών εγκλημάτων των δύο τελευταίων ετών.

               Τουλάχιστον, πρόσθεσε ο Βενιζέλος, δυνάμεθα να ελπίζωμεν μετά πεποιθήσεως, ότι ΘΑ ΠΑΓΙΩΘΗ Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΜΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗΝ ΘΡΑΚΗΝ, η οποία εν εναντία περιπτώσει θα ήταν ΠΛΕΟΝ Ή ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ».

Θρακιώτες στις αγχόνες της Άγκυρας

*Κρεμάλες στην Κωνσταντινούπολη. Άγνωστη χρονολογία

 

 

*Ανέκδοτα και άγνωστα στοιχεία

*Ονόματα και τόποι καταγωγής

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Θράκη «μάτωσε» πολύ στη Μικρά Ασία, πληρώνοντας με βαρύ φόρο αίματος την απελευθέρωσή της το 1920. Είναι πολλοί οι νεκροί και οι τραυματίες που έχυσαν το αίμα τους εκεί. Ίσως δεν έχουμε σαφή εικόνα των απωλειών των Θρακών σε εκείνο τον ατυχή πόλεμο.

Σήμερα θα κάνουμε αναφορά σε μια εντελώς άγνωστη δραματική πτυχή, που αποκαλύφθηκε από έρευνα στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. Πρόκειται για ονομαστική αναφορά με ονόματα Θρακών που τους συνέλαβαν οι Τούρκοι αιχμαλώτους και τους κρέμασαν στην Άγκυρα.

Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θράκης και συγκεκριμένα από τις 3 Ιουνίου 1920 το Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης, μετονομάσθηκε σε Στρατιά Θράκης με διοικητή τον στρατηγό Εμμανουήλ Ζυμπρακάκη. Εκείνο το μήνα ο στρατηγός Ζυμπρακάκης κάλεσε για εθελοντική κατάταξη στο στρατό τους Θρακιώτες, που είχαν πλέον απελευθερωθεί. Η πρόσκληση εκείνη απέδωσε λαμπρά αποτελέσματα. Σύμφωνα με υπολογισμούς του δημοσιογράφου Νικόλαου Ζαρίφη η Δυτική Θράκη απέδωσε περί τους 20.000 άνδρες! Ο ίδιος μάλιστα σε σχετικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Πατρίς» έγραψε: «Αθρόοι ωσαύτως εθελονταί προσέρχονται εις το Διδυμότειχον με άσματα». Αυτό το κλίμα πατριωτισμού υπήρχε σε όλα την ελεύθερη Θράκη και οι Θρακιώτες άρχισαν να στρατεύονται όπως όλοι Έλληνες και να στέλνονται στα μέτωπα της Μικράς Ασίας. Από τα ρεπορτάζ  των εφημερίδων μαθαίνουμε ότι τα παλληκάρια της Θράκης, στην Μικρά Ασία «πολέμησαν ως λέοντες».

Εγκλωβισμένοι στην «Κόκκινη Μηλιά»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  https://www.kathimerini.gr/culture/561671620/egklovismenoi-stin-kokkini-milia/

*Η Ραιδεστός στην Ανατολική Θράκη. «Η ελληνική ψυχή ολόκληρος είνε προσκολλημένη εις την διατήρησιν των κεκτημένων διά της Συνθήκης των Σεβρών, ως του ελαχίστου όρου ικανοποιήσεως των ελληνικών θυσιών».

 

 

*Η πολιτική σκηνή στην Ελλάδα το 1921

και οι ομόθυμες μαξιμαλιστικές θέσεις

κυβέρνησης, αντιπολίτευσης,

στρατιωτικών, λαού. 

 

 

Γράφει ο κ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ Γ. ΠΛΟΥΜΙΔΗΣ*

 

Το 1921 ο πολιτικός βίος της Ελλάδας κυριαρχήθηκε από το Μικρασιατικό Ζήτημα. Το φλέγον θέμα της Μικράς Ασίας επισκίασε κάθε άλλη υπόθεση στο εσωτερικό της χώρας, όπως ήταν η συνταγματική αναθεώρηση (η Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 ήταν Συντακτική).

Η νέα αντιβενιζελική ηγεσία της χώρας κλήθηκε να διαχειριστεί ένα ιδιαίτερα δύσκολο διπλωματικό θέμα και τον συνεχιζόμενο πόλεμο με τους Τούρκους εθνικιστές στη Μικρά Ασία. Αυτό που χαρακτήρισε τον δημόσιο λόγο γύρω από το Μικρασιατικό ήταν ο μαξιμαλισμός. Ο αντιβενιζελικός κόσμος είχε κατηγορήσει προεκλογικώς τον Βενιζέλο για υποχωρήσεις και συμβιβασμούς στα εθνικά θέματα (της Κύπρου, της Κωνσταντινούπολης, του Πόντου κ.ά.) και είχε πλειοδοτήσει σε υποσχέσεις για νέα εδαφικά κέρδη, και μοιραία εγκλωβίστηκε στον πληθωρικό υπερπατριωτικό λόγο του.

The Report of Petâr Chaulev to Prime Minister Vasil Radoslavov about the Situation in Western Thrace in February 1914

*Ο Petâr Chaulev την εποχή που δρούσε με τα κομιτάτα
 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

        O κ. Vemund Aarbakke είναι Νορβηγός ιστορικός και ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή για τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης στο Πανεπιστήμιο Bergen (Νορβηγία). Η πανεπιστημιακή του εκπαίδευση περιλαμβάνει σπουδές στη φιλοσοφία, στην ιστορία των θρησκειών, στη γενική γλωσσολογία, στα αρχαία ελληνικά και στις βαλκανικές σπουδές. 

        Λόγω των ερευνητικών του ενδιαφερόντων έζησε για μεγάλα διαστήματα στη Βουλγαρία, στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στη Γιουγκοσλαβία. Εργάσθηκε στο Christian Michelsen Institute (Bergen), στο University of Bergen, στο International Peace Research Institute (Oslo), και στο University of Oslo. 

        Διδάσκει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ασχολείται με τα εθνικά ζητήματα στη νοτιοανατολική Ευρώπη. 

        Το άρθρο που ακολουθεί στην αγγλική γλώσσα έχει τίτλο «Η έκθεση του Petâr Chaulev στον Πρωθυπουργό Vasil Radoslavov για την κατάσταση στη Δυτική Θράκη τον Φεβρουάριο του 1914». Τότε έγιναν οι πρώτες βουλευτικές εκλογές μετά από την προσάρτηση της Δυτικής Θράκης. Το άρθρο του κ.  Aarbakke, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Balkan Studies» που εκδίδει στη Θεσσαλονίκη το Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου Αίμου (Ι.Μ.Το άρθρο του κ. Χ.Α.) και αναρτάται στην παρούσα ιστοσελίδα με ευγενική παραχώρηση του κ. Vemund Aarbakke. 

        Το κείμενο αυτό του κ. Aarbakke διαπραγματεύεται τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Βουλγαρία με πολλές εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις στην εκρηκτική πολιτική κατάσταση μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Ειδικότερα, περιλαμβάνεται στο άρθρο αυτό και η έκθεση του Πέταρ Τσάουλεφ. Αυτός ήταν έμπιστος του πρωθυπουργού Βασίλ Ραντοσλάβοφ , που τον έστειλε στα «νέα εδάφη» της Δυτικής Θράκης που είχε κερδίσει η Βουλγαρία από το 1913 με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου και τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης. 

        Ο Τσάουλεφ παλαιός και έμπειρος άνθρωπος των Βουλγαρικών μυστικών υπηρεσιών και των κομιτάτων, μελέτησε την κατάσταση στη Θράκη και έκανε σχετικές εισηγήσεις στον Ραδοσλάβωφ, που αντιμετώπιζε εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου 1914. Αυτή η έκθεση, μας παρέχει μια απεικόνιση της κατάστασης στη Θράκη, με βάση την Βουλγαρική οπτική σε μια κρίσιμη συγκυρία, δηλαδή στις παραμονές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Η έκθεση είναι πολύ κατατοπιστική. Μια από τις σημαντικές εισηγήσεις του Τσάουλεφ, ήταν ότι πρέπει οι ελληνικές πόλεις Ορτάκιοϊ και Σουφλί να γίνουν με κάθε τρόπο βουλγαρικές πόλεις. «Αν εμείς καταφέρουμε να εκβουλγαρίσουμε το Σουφλί και το Ορτάκιοϊ, με αυτή την πράξη θα σηκώσουμε ένα ισχυρό βουλγαρικό τείχος μεταξύ Κωνσταντινούπολης-Αδριανούπολης στη μία πλευρά και με τις Τουρκικές μάζες στον άξονα Γκιουμουλτζίνα- Κίρτζαλι από την άλλη. Όσο η Αδριανούπολη δεν είναι στα χέρια μας, πρέπει να έχουμε γερά κρατημένα το Ορτάκιοϊ και το Σουφλί αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ακτή του Αιγαίου» έγραφε ο Τσάουλεφ.

Εκατό χρόνια, από τη φρίκη της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης!!!

*Μακρά Γέφυρα: Ελληνικά στρατεύματα εκκενώνουν την περιοχή, το 1922,

 

 

*'Ενα χρονικό πόνου και οδύνης

του Ελληνισμού της Θράκης 

 

  

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Την Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2018, σε μια ομιλία μου στην Νέα Ορεστιάδα* με θέμα «Η δραματική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922- Μια αφήγηση, ένας λυγμός, μια διεθνής ατιμία» είχα τονίσει ότι ερευνώντας το θέμα μου, διαπίστωσα ότι στα κείμενα των ανταποκρίσεων των ελληνικών εφημερίδων, πολύ συχνά γίνονταν χρήση της λέξης φρίκη και παραγώγων της. Φρικώδης, Φρικαλέα, Φρικίασις, Φρικιαστικό… Πράγματι η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης και η παράδοσή της στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν για να την πάρουν, ούτε είχαν πολεμήσει το 1920 για να μην την πάρουν οι Έλληνες, υπήρξε φρικτή, δραματική, οδυνηρή, γεμάτη πόνο και δάκρυ. Μια πληγή, που στην μνήμη των Θρακών δεν θα σβήσει ποτέ.

               Σήμερα, με βάση νέα στοιχεία, επανέρχομαι στο θέμα αυτό, τιμώντας τη μνήμη όσων τα οστά έμειναν θαμμένα εσαεί στην πατρογονική γη, όσων έχασαν τη ζωή τους κατά τις δραματικές στιγμές της εκκένωσης και τη μνήμη της πρώτης εκείνης γενιάς των προσφύγων της Ανατολικής Θράκης, που έφτασαν τσακισμένοι στην ελεύθερη Ελλάδα, και άρχισαν τη ζωή τους από το μηδέν.

Όλοι γνωρίζουμε σήμερα, ότι το μεγάλο κακό άρχισε από τα Μουδανιά.  Μια ελληνική πόλη και αυτή της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία, στα δεξιά του Κόλπου της Νικομήδειας, ΝΑ του Βοσπόρου στη Θάλασσα του Μαρμαρά. Η διάσκεψη των στρατηγών των Συμμαχικών Δυνάμεων στα Μουδανιά, στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγράψει την τύχη της Ανατολικής Θράκης: Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν. Και τώρα οι Ευρωπαίοι την πρόσφεραν «στο πιάτο», στον Μουσταφά Κεμάλ. Το κλίμα στην ελληνική πρωτεύουσα, δεν ήταν καλό πλέον.

Η ανταλλαγή προσφύγων που δεν έγινε εγκαίρως

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/opinion/561651034/i-antallagi-prosfygon-poy-den-egine-egkairos/

*Εικόνα από την Ανατολική Θράκη, το 1922. Εκεί δεν ήταν ανταλλαγή πληθυσμών, αλλά βίαιη εθνοκάθαρση εις βάρος των Ελλήνων

 

 

Γράφει ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

 

 

 

Με τη συμπλήρωση εκατό ετών από το 1922, φαίνεται αναπόφευκτο να κυριαρχήσουν φέτος η αναπόληση και η νοσταλγία για τις «χαμένες πατρίδες» που άφησαν οι Έλληνες στην Τουρκία, καθώς και το πένθος για τις αμέτρητες χαμένες ή ρημαγμένες ζωές. Ήταν όμως ρεαλιστικά δυνατή η παραμονή των Ελλήνων σ’ αυτές τις χαμένες πατρίδες; Μολονότι αυτονόητο, το ερώτημα σπάνια αρθρώνεται. Ωστόσο, ούτε η νοσταλγία ούτε το πένθος αποκλείουν μία νηφάλια και προσγειωμένη απάντηση, που μπορεί να αναζητηθεί παράλληλα. Στοιχεία της θα επιχειρήσω να σκιαγραφήσω ή να υπαινιχθώ συνοπτικότατα εδώ.

Για να συνδέσουμε τη μία επέτειο με την άλλη, που προηγήθηκε, αρκεί να αντιληφθούμε ότι από το 1821 δεν δρομολογείται απλώς η συγκρότηση ελληνικού εθνικού κράτους. Η άλλη όψη του ίδιου ακριβώς γεγονότος είναι ότι δρομολογείται ταυτόχρονα και η αναπόφευκτη πλέον διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τους Έλληνες θα μιμηθούν στη συνέχεια και άλλα έθνη, αποσπώντας εδάφη της, μέχρι και την οριστική ήττα της το 1918.

Με άλλα λόγια, από το 1821 αποκλείεται πλέον να διατηρηθεί η Οθωμανική Αυτοκρατορία και να περάσει ακέραιη σε ελληνικό ή έστω πολυεθνικό έλεγχο. Φαίνεται εδώ πόσο αναχρονιστικές και ανεδαφικές ήσαν οι φαντασιώσεις του Ίωνα Δραγούμη (και άλλων), ότι μπορούσε τάχα το ελληνικό έθνος να πάρει «αγάλι αγάλι τη θέση του Τούρκου για να γίνει ξανά το θάμα της Ανατολικής Αυτοκρατορίας»!

Εκατό χρόνια μετά το 1821 και σύμφωνα με την οξυδερκή διάγνωση του Ιωάννη Μεταξά, οι Τούρκοι στη Μικρά Ασία πολεμούσαν πλέον για την ίδια τους την πατρίδα και όχι πια για την αυτοκρατορία τους. Αγωνίζονταν, όπως έλεγε, «υπέρ της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των, ακριβώς διά τα αυτά πράγματα υπέρ των οποίων ηγωνίσθημεν και ημείς κατ’ αυτών». Σύμφωνα με μία αδήριτη και ειρωνική διαλεκτική, που είναι συνυφασμένη με τον εθνικισμό, το βίαιο τέλος της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης σε βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συνεπαγόταν την ταυτόχρονη γένεση του τουρκικού εθνικού κράτους από τα ερείπια της άλλοτε πολυεθνικής αυτοκρατορίας. Θα είχαν όμως θέση σ’ αυτό το νέο εθνικό κράτος όσοι αλλοεθνείς ή αλλόθρησκοι είχαν θέση στην αυτοκρατορία;

Θράκες εθελοντές, μακεδονομάχοι… το 1912!

*Το εξώφυλλο του ιστορικού καταλόγου με τα ονόματα των γενναίων

 

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

                    Ο Μακεδονικός Αγώνας όπως είναι γνωστό, ήταν μία σειρά ένοπλων συγκρούσεων μεταξύ κυρίως ελληνικών και βουλγαρικών σωμάτων, που διεξήχθη με ένταση και πολλά θύματα από το 1904 ως το 1908 στην περιοχή της Μακεδονίας κυρίως. Στο διάστημα των ετών αυτών και με έντονους αγώνες τα ελληνικά σώματα κατάφεραν να επικρατήσουν, αλλά η ένοπλη δράση τους τερματίστηκε με την Επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908, όταν σε πρώτη φάση οι υπόδουλοι λαοί στην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πίστεψαν στις επαγγελίες τους για ισονομία και πολιτικά δικαιώματα.

          Γρήγορα αποκαλύφθηκαν οι εθνικιστικοί στόχοι των Νεοτούρκων που μεταφράσθηκαν σε άγριες καταπιέσεις εις βάρος των αλύτρωτων λαών. Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε μυστικές συνεννοήσεις τα χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής, που τον Οκτώβριο του 1912 άρχισαν το συμμαχικό πόλεμο εναντίον των Τούρκων. Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι και Μαυροβούνιοι αποδύθηκαν σε σκληρό αγώνα, που γονάτισε την Οθωμανική Αυτοκρατορία και άλλαξε εντελώς το χάρτη της. Η διπλωματική συνεννόηση των Βαλκανικών κρατών σε επίπεδο κορυφής, δεν απέτρεψε την επανεμφάνιση κομιτατζήδων στη Μακεδονία και τη Θράκη, που συνέχιζαν την πολιτική διωγμών εις βάρος των Ελλήνων στα μικρά χωριά της Μακεδονίας και της Θράκης, προσπαθώντας με την τρομοκρατία να προσηλυτίσουν ορθόδοξους χριστιανούς στη Βουλγαρική σχισματική εκκλησία.

          Τότε ακριβώς άρχισε να φουντώνει πάλι το πατριωτικό ενδιαφέρον πολλών Μακεδόνων και Θρακών να μεταβούν εθελοντικά στα  επίκαιρα σημεία και να πολεμήσουν οργανωμένοι σε ένοπλα πατριωτικά σώματα. Είναι αυτή μια πτυχή της ελληνικής ιστορίας άγνωστη, αφού την κατακάλυψε η δόξα των δύο Βαλκανικών Πολέμων, που επέτρεψαν στην Ελλάδα, να διπλασιάσει σχεδόν την έκταση της εδαφικής της επικράτειας και να διπλασιάσει σχεδόν τον πληθυσμό της, αφού εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος οι απελευθερωμένοι Έλληνες.

          Το εντελώς άγνωστο είναι ότι στην Αθήνα, ανοίχθηκαν κατάλογοι όπου καταχωρούνταν ονομαστικά, όσοι ήθελαν να καταταγούν στα σώματα αυτά.

          Το πλέον εκπληκτικό για εμάς τους Θράκες είναι ότι βρέθηκαν πολλοί Θράκες πρόσφυγες στην Αθήνα που δήλωσαν ότι επιθυμούν να μεταβούν στη Βόρεια Ελλάδα για να καταταγούν εθελοντικά στα σώματα που είχαν αρχίζει να σχηματίζονται με κάθε μυστικότητα. Τα ονόματά τους, που τα μαθαίνουμε τώρα, αφού τόσα χρόνια παρέμειναν ξεχασμένα, είναι καταχωρημένα σε κατάλογο, που έχει διασωθεί στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών.

Το άγνωστο ιδιόμορφο Θρακικό «δημοψήφισμα» του 1919

*Απόσπασμα από το ανέκδοτο κρυπτογράφημα του Βενιζέλου (Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών)

 

*Το ανέκδοτο κρυπτογράφημα

του Ελευθέριου Βενιζέλου,

που συνιστούσε συλλογή υπογραφών 

των Θρακών

για ένωση με την Ελλάδα

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Ένα ιδιόμορφο δημοψήφισμα για τον πληθυσμό της Θράκης, στήριξε το 1919 τις ελληνικές προσπάθειες στο συνέδριο της ειρήνης και εξουδετέρωσε τις προσπάθειες του αμερικανού προέδρου Γούντροου Ουΐλσον να προωθήσει τις προσπάθειες της Βουλγαρίας να αποκτήσει λιμάνι στη θάλασσα του Αιγαίου. Με άλλα λόγια βοήθησε με τον τρόπο του και την ιδιομορφία του να παγιωθεί η απελευθέρωση της Θράκης.

Το 1918, όταν έληξε ο φονικός Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η ανθρωπότητα ανέπνεε ανακουφισμένη, ενώ πολλοί λαοί προσδοκούσαν, ότι θα ζήσουν ελεύθεροι και άλλοι ότι θα αποκτήσουν δικαιώματα.

Οι προσδοκίες όλων επικεντρώνονταν στη Σύνοδο Ειρήνης των Παρισίων, σ’ αυτό που η κοινή γνώμη είχε ονομάσει Συνδιάσκεψη Ειρήνης.  Είχε αρχίσει να προετοιμάζεται από το 1918 για να συνέλθει στις αρχές του 1919. Η Συνδιάσκεψη οργανώθηκε από τις νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ, με στόχο να συσταθεί ένας παγκόσμιος σύνδεσμος των εθνών, που θα ονομαστεί Κοινωνία των Εθνών και να γίνει διαπραγμάτευση των συνθηκών ειρήνης.

Με τη συνθήκη που υπογράφηκε αργότερα στις 27 Νοεμβρίου 1919 στην γαλλική κωμόπολη Νεϊγύ Συρ Σεν, η Βουλγαρία υποχρεώθηκε να παραιτηθεί υπέρ των δυνάμεων της Αντάντ σε όλα τα δικαιώματα που είχε επί της Δυτικής Θράκης, η οποία κατέστη πλέον «Διασυμμαχική Θράκη», πριν παραδοθεί η περιοχή αυτή στην Ελλάδα το Μάιο του 1920, με τη συνθήκη του Σαν Ρέμο, με βάση και τη συνθήκη των Σεβρών.

ΕΚΠΟΜΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗ "ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ"- BINTEO

Η απελευθέρωση της Θράκης το 1920, αλλά και πολλές πτυχές των δεινών που τράβηξαν οι Θράκες, από Τούρκους και Βουλγάρους, περιγράφονται στο παρακάτω ντοκιμαντέρ, που παρουσιάζει ο Χρήστος Βασιλόπουλος στην τηλεοπτική εκπομπή 

ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Σουφλί 1913: «Ικετεύομεν ενέργειαν Μητρός Ελλάδος σώσαι εναπομείναντας»

*Η κατάληξη του ιστορικού τηλεγραφήματος του ιατρού Δημητρίου Αντωνιάδη

 

 

*Το ιστορικό τηλεγράφημα

του ιατρού Δημήτριου Αντωνιάδη

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το 1913, η χρονιά με τις μεγαλειώδεις νίκες του ελληνικού στρατού εναντίον των Βουλγάρων σε όλα τα μέτωπα της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, υπήρξε άκρως δραματική για τους κατοίκους  του Σουφλίου, που βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν την απόλυτη εκδικητικότητα των ηττημένων Βουλγάρων.

               Όπως είναι γνωστό, όταν άρχισαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι τον Οκτώβριο του 1912 οι Βούλγαροι νικώντας τους Τούρκους προώθησαν τις θέσεις τους στην Ανατολική και τη Δυτική Θράκη ως σύμμαχοι των Σέρβων, των Ελλήνων και τω Μαυροβούνιων. Λίγους μήνες αργότερα όμως διασπάσθηκε η συμμαχία και άρχισε ο ελληνοβουλγαρικός ή Β’ Βαλκανικός Πόλεμος.

Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου που έγινε δεκτή τον Αύγουστο του 1913, υπήρξε άδικη για την ελευθερωμένη Θράκη. Με δυτικό όριο τη γραμμή του Νέστου, η Δυτική Θράκη παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία. Έτσι έσβησε άδοξα το πρώτο όνειρο της απελευθέρωσης. Η εν συνεχεία συνθήκη της Κωνσταντινούπολης με την οποία επισημοποιήθηκε η συνθήκη του Βουκουρεστίου οριστικοποίησε, αυτό που ήθελαν να αποφύγουν Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι της Θράκης. Μια βουλγαρική κατοχή. Οι Βούλγαροι άρχισαν να προωθούνται σταδιακά και να καταλαμβάνουν εδάφη της Θράκης, από τον Οκτώβριο του 1913. Ο πληθυσμός της περιοχής βρέθηκε σε απόγνωση.

               Από την πρώτη όμως είσοδο των Βουλγάρων στο Σουφλί στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, είχαν αρχίσει οι απηνείς διωγμοί. Σαν αποτέλεσμα αυτών των διωγμών άρχισαν οι Σουφλιώτες να εγκαταλείπουν μαζικά την πόλη τους και να καταφεύγουν εκεί που δεν υπήρχαν Βούλγαροι. Έφταναν ακόμα και στη Θεσσαλονίκη, ίσως και μακρύτερα.

Σελίδα από το Ποντιακό δράμα, του 1917

*Σκόρπισαν θάνατο παντού οι γενοκτόνοι...

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Γενοκτονία των Ποντίων, είναι ένα δράμα αδικαίωτο και ένα διαρκές στίγμα τόσο για τους γενοκτόνους, όσο και γι’ αυτούς που το ανέχτηκαν. Όταν μιλάμε ειδικά για τη γενοκτονία των Ποντίων από το Οθωμανικό κράτος, εννοούμε σφαγές και εκτοπισμούς εναντίον Ελληνικών πληθυσμών, που πραγματοποιήθηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων κατά την περίοδο 1915-1923. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η εξορία, η εξάντληση από καταναγκαστικές εργασίες και η έκθεση σε κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, οι πορείες θανάτου στην έρημο και συχνότατα οι εν ψυχρώ δολοφονίες ή εκτελέσεις.

Γνωρίζουμε όλοι, ότι είχε προηγηθεί σε πειραματικό στάδιο για να δοκιμαστούν οι ανοχές των πολιτισμένων κρατών, ανάλογη βάναυση πολιτική στην Ανατολική Θράκη (η Δυτική κατέχονταν από Βουλγάρους) και στη Μικρά Ασία. Στη Θράκη αυτή η περίοδος των απηνών διωγμών είναι γνωστή με τον ονομασία «Μαύρο Πάσχα των Θρακών». Η ασύγγνωστη ανεκτικότητα των κρατών της Ευρώπης, επέτρεψε στους Νεότουρκους να προχωρήσουν στη συνέχεια, μεθοδευμένα και με εισηγήσεις Γερμανών, σ’ αυτά τα μαζικά εγκλήματα εις βάρος των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.

Η εξέλιξη της διαδικασίας εξόντωσης των ελληνικών πληθυσμών του Πόντου, μας επιτρέπει να διακρίνουμε ιστορικά τρεις συνεχόμενες διαδοχικές φάσεις: Η Γενοκτονία άρχισε μετά την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ως την κατάληψη της Τραπεζούντας από τον ρωσικό στρατό (1914-1916). Η δεύτερη φάση τελείωσε με τον τερματισμό του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1916-1918) και η τελευταία ολοκληρώθηκε με την εφαρμογή του Συμφώνου για την Ανταλλαγή των Πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (1918-1923.

               Τραγικός απολογισμός είναι οι 353.000 νεκροί. Ο αριθμός αυτός γίνεται αποδεκτός από τις περισσότερες ξένες πηγές και τις ποντιακές οργανώσεις.