Η ανταλλαγή προσφύγων που δεν έγινε εγκαίρως

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/opinion/561651034/i-antallagi-prosfygon-poy-den-egine-egkairos/

*Εικόνα από την Ανατολική Θράκη, το 1922. Εκεί δεν ήταν ανταλλαγή πληθυσμών, αλλά βίαιη εθνοκάθαρση εις βάρος των Ελλήνων

 

 

Γράφει ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

 

 

 

Με τη συμπλήρωση εκατό ετών από το 1922, φαίνεται αναπόφευκτο να κυριαρχήσουν φέτος η αναπόληση και η νοσταλγία για τις «χαμένες πατρίδες» που άφησαν οι Έλληνες στην Τουρκία, καθώς και το πένθος για τις αμέτρητες χαμένες ή ρημαγμένες ζωές. Ήταν όμως ρεαλιστικά δυνατή η παραμονή των Ελλήνων σ’ αυτές τις χαμένες πατρίδες; Μολονότι αυτονόητο, το ερώτημα σπάνια αρθρώνεται. Ωστόσο, ούτε η νοσταλγία ούτε το πένθος αποκλείουν μία νηφάλια και προσγειωμένη απάντηση, που μπορεί να αναζητηθεί παράλληλα. Στοιχεία της θα επιχειρήσω να σκιαγραφήσω ή να υπαινιχθώ συνοπτικότατα εδώ.

Για να συνδέσουμε τη μία επέτειο με την άλλη, που προηγήθηκε, αρκεί να αντιληφθούμε ότι από το 1821 δεν δρομολογείται απλώς η συγκρότηση ελληνικού εθνικού κράτους. Η άλλη όψη του ίδιου ακριβώς γεγονότος είναι ότι δρομολογείται ταυτόχρονα και η αναπόφευκτη πλέον διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τους Έλληνες θα μιμηθούν στη συνέχεια και άλλα έθνη, αποσπώντας εδάφη της, μέχρι και την οριστική ήττα της το 1918.

Με άλλα λόγια, από το 1821 αποκλείεται πλέον να διατηρηθεί η Οθωμανική Αυτοκρατορία και να περάσει ακέραιη σε ελληνικό ή έστω πολυεθνικό έλεγχο. Φαίνεται εδώ πόσο αναχρονιστικές και ανεδαφικές ήσαν οι φαντασιώσεις του Ίωνα Δραγούμη (και άλλων), ότι μπορούσε τάχα το ελληνικό έθνος να πάρει «αγάλι αγάλι τη θέση του Τούρκου για να γίνει ξανά το θάμα της Ανατολικής Αυτοκρατορίας»!

Εκατό χρόνια μετά το 1821 και σύμφωνα με την οξυδερκή διάγνωση του Ιωάννη Μεταξά, οι Τούρκοι στη Μικρά Ασία πολεμούσαν πλέον για την ίδια τους την πατρίδα και όχι πια για την αυτοκρατορία τους. Αγωνίζονταν, όπως έλεγε, «υπέρ της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των, ακριβώς διά τα αυτά πράγματα υπέρ των οποίων ηγωνίσθημεν και ημείς κατ’ αυτών». Σύμφωνα με μία αδήριτη και ειρωνική διαλεκτική, που είναι συνυφασμένη με τον εθνικισμό, το βίαιο τέλος της ελληνικής εθνικής ολοκλήρωσης σε βάρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συνεπαγόταν την ταυτόχρονη γένεση του τουρκικού εθνικού κράτους από τα ερείπια της άλλοτε πολυεθνικής αυτοκρατορίας. Θα είχαν όμως θέση σ’ αυτό το νέο εθνικό κράτος όσοι αλλοεθνείς ή αλλόθρησκοι είχαν θέση στην αυτοκρατορία;

Θράκες εθελοντές, μακεδονομάχοι… το 1912!

*Το εξώφυλλο του ιστορικού καταλόγου με τα ονόματα των γενναίων

 

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

                    Ο Μακεδονικός Αγώνας όπως είναι γνωστό, ήταν μία σειρά ένοπλων συγκρούσεων μεταξύ κυρίως ελληνικών και βουλγαρικών σωμάτων, που διεξήχθη με ένταση και πολλά θύματα από το 1904 ως το 1908 στην περιοχή της Μακεδονίας κυρίως. Στο διάστημα των ετών αυτών και με έντονους αγώνες τα ελληνικά σώματα κατάφεραν να επικρατήσουν, αλλά η ένοπλη δράση τους τερματίστηκε με την Επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908, όταν σε πρώτη φάση οι υπόδουλοι λαοί στην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πίστεψαν στις επαγγελίες τους για ισονομία και πολιτικά δικαιώματα.

          Γρήγορα αποκαλύφθηκαν οι εθνικιστικοί στόχοι των Νεοτούρκων που μεταφράσθηκαν σε άγριες καταπιέσεις εις βάρος των αλύτρωτων λαών. Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε μυστικές συνεννοήσεις τα χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής, που τον Οκτώβριο του 1912 άρχισαν το συμμαχικό πόλεμο εναντίον των Τούρκων. Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι και Μαυροβούνιοι αποδύθηκαν σε σκληρό αγώνα, που γονάτισε την Οθωμανική Αυτοκρατορία και άλλαξε εντελώς το χάρτη της. Η διπλωματική συνεννόηση των Βαλκανικών κρατών σε επίπεδο κορυφής, δεν απέτρεψε την επανεμφάνιση κομιτατζήδων στη Μακεδονία και τη Θράκη, που συνέχιζαν την πολιτική διωγμών εις βάρος των Ελλήνων στα μικρά χωριά της Μακεδονίας και της Θράκης, προσπαθώντας με την τρομοκρατία να προσηλυτίσουν ορθόδοξους χριστιανούς στη Βουλγαρική σχισματική εκκλησία.

          Τότε ακριβώς άρχισε να φουντώνει πάλι το πατριωτικό ενδιαφέρον πολλών Μακεδόνων και Θρακών να μεταβούν εθελοντικά στα  επίκαιρα σημεία και να πολεμήσουν οργανωμένοι σε ένοπλα πατριωτικά σώματα. Είναι αυτή μια πτυχή της ελληνικής ιστορίας άγνωστη, αφού την κατακάλυψε η δόξα των δύο Βαλκανικών Πολέμων, που επέτρεψαν στην Ελλάδα, να διπλασιάσει σχεδόν την έκταση της εδαφικής της επικράτειας και να διπλασιάσει σχεδόν τον πληθυσμό της, αφού εντάχθηκαν στο ελληνικό κράτος οι απελευθερωμένοι Έλληνες.

          Το εντελώς άγνωστο είναι ότι στην Αθήνα, ανοίχθηκαν κατάλογοι όπου καταχωρούνταν ονομαστικά, όσοι ήθελαν να καταταγούν στα σώματα αυτά.

          Το πλέον εκπληκτικό για εμάς τους Θράκες είναι ότι βρέθηκαν πολλοί Θράκες πρόσφυγες στην Αθήνα που δήλωσαν ότι επιθυμούν να μεταβούν στη Βόρεια Ελλάδα για να καταταγούν εθελοντικά στα σώματα που είχαν αρχίζει να σχηματίζονται με κάθε μυστικότητα. Τα ονόματά τους, που τα μαθαίνουμε τώρα, αφού τόσα χρόνια παρέμειναν ξεχασμένα, είναι καταχωρημένα σε κατάλογο, που έχει διασωθεί στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών.

Το άγνωστο ιδιόμορφο Θρακικό «δημοψήφισμα» του 1919

*Απόσπασμα από το ανέκδοτο κρυπτογράφημα του Βενιζέλου (Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών)

 

*Το ανέκδοτο κρυπτογράφημα

του Ελευθέριου Βενιζέλου,

που συνιστούσε συλλογή υπογραφών 

των Θρακών

για ένωση με την Ελλάδα

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Ένα ιδιόμορφο δημοψήφισμα για τον πληθυσμό της Θράκης, στήριξε το 1919 τις ελληνικές προσπάθειες στο συνέδριο της ειρήνης και εξουδετέρωσε τις προσπάθειες του αμερικανού προέδρου Γούντροου Ουΐλσον να προωθήσει τις προσπάθειες της Βουλγαρίας να αποκτήσει λιμάνι στη θάλασσα του Αιγαίου. Με άλλα λόγια βοήθησε με τον τρόπο του και την ιδιομορφία του να παγιωθεί η απελευθέρωση της Θράκης.

Το 1918, όταν έληξε ο φονικός Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η ανθρωπότητα ανέπνεε ανακουφισμένη, ενώ πολλοί λαοί προσδοκούσαν, ότι θα ζήσουν ελεύθεροι και άλλοι ότι θα αποκτήσουν δικαιώματα.

Οι προσδοκίες όλων επικεντρώνονταν στη Σύνοδο Ειρήνης των Παρισίων, σ’ αυτό που η κοινή γνώμη είχε ονομάσει Συνδιάσκεψη Ειρήνης.  Είχε αρχίσει να προετοιμάζεται από το 1918 για να συνέλθει στις αρχές του 1919. Η Συνδιάσκεψη οργανώθηκε από τις νικήτριες δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ, με στόχο να συσταθεί ένας παγκόσμιος σύνδεσμος των εθνών, που θα ονομαστεί Κοινωνία των Εθνών και να γίνει διαπραγμάτευση των συνθηκών ειρήνης.

Με τη συνθήκη που υπογράφηκε αργότερα στις 27 Νοεμβρίου 1919 στην γαλλική κωμόπολη Νεϊγύ Συρ Σεν, η Βουλγαρία υποχρεώθηκε να παραιτηθεί υπέρ των δυνάμεων της Αντάντ σε όλα τα δικαιώματα που είχε επί της Δυτικής Θράκης, η οποία κατέστη πλέον «Διασυμμαχική Θράκη», πριν παραδοθεί η περιοχή αυτή στην Ελλάδα το Μάιο του 1920, με τη συνθήκη του Σαν Ρέμο, με βάση και τη συνθήκη των Σεβρών.

ΕΚΠΟΜΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗ "ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ"- BINTEO

Η απελευθέρωση της Θράκης το 1920, αλλά και πολλές πτυχές των δεινών που τράβηξαν οι Θράκες, από Τούρκους και Βουλγάρους, περιγράφονται στο παρακάτω ντοκιμαντέρ, που παρουσιάζει ο Χρήστος Βασιλόπουλος στην τηλεοπτική εκπομπή 

ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Σουφλί 1913: «Ικετεύομεν ενέργειαν Μητρός Ελλάδος σώσαι εναπομείναντας»

*Η κατάληξη του ιστορικού τηλεγραφήματος του ιατρού Δημητρίου Αντωνιάδη

 

 

*Το ιστορικό τηλεγράφημα

του ιατρού Δημήτριου Αντωνιάδη

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το 1913, η χρονιά με τις μεγαλειώδεις νίκες του ελληνικού στρατού εναντίον των Βουλγάρων σε όλα τα μέτωπα της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, υπήρξε άκρως δραματική για τους κατοίκους  του Σουφλίου, που βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν την απόλυτη εκδικητικότητα των ηττημένων Βουλγάρων.

               Όπως είναι γνωστό, όταν άρχισαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι τον Οκτώβριο του 1912 οι Βούλγαροι νικώντας τους Τούρκους προώθησαν τις θέσεις τους στην Ανατολική και τη Δυτική Θράκη ως σύμμαχοι των Σέρβων, των Ελλήνων και τω Μαυροβούνιων. Λίγους μήνες αργότερα όμως διασπάσθηκε η συμμαχία και άρχισε ο ελληνοβουλγαρικός ή Β’ Βαλκανικός Πόλεμος.

Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου που έγινε δεκτή τον Αύγουστο του 1913, υπήρξε άδικη για την ελευθερωμένη Θράκη. Με δυτικό όριο τη γραμμή του Νέστου, η Δυτική Θράκη παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία. Έτσι έσβησε άδοξα το πρώτο όνειρο της απελευθέρωσης. Η εν συνεχεία συνθήκη της Κωνσταντινούπολης με την οποία επισημοποιήθηκε η συνθήκη του Βουκουρεστίου οριστικοποίησε, αυτό που ήθελαν να αποφύγουν Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι της Θράκης. Μια βουλγαρική κατοχή. Οι Βούλγαροι άρχισαν να προωθούνται σταδιακά και να καταλαμβάνουν εδάφη της Θράκης, από τον Οκτώβριο του 1913. Ο πληθυσμός της περιοχής βρέθηκε σε απόγνωση.

               Από την πρώτη όμως είσοδο των Βουλγάρων στο Σουφλί στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, είχαν αρχίσει οι απηνείς διωγμοί. Σαν αποτέλεσμα αυτών των διωγμών άρχισαν οι Σουφλιώτες να εγκαταλείπουν μαζικά την πόλη τους και να καταφεύγουν εκεί που δεν υπήρχαν Βούλγαροι. Έφταναν ακόμα και στη Θεσσαλονίκη, ίσως και μακρύτερα.

Σελίδα από το Ποντιακό δράμα, του 1917

*Σκόρπισαν θάνατο παντού οι γενοκτόνοι...

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Γενοκτονία των Ποντίων, είναι ένα δράμα αδικαίωτο και ένα διαρκές στίγμα τόσο για τους γενοκτόνους, όσο και γι’ αυτούς που το ανέχτηκαν. Όταν μιλάμε ειδικά για τη γενοκτονία των Ποντίων από το Οθωμανικό κράτος, εννοούμε σφαγές και εκτοπισμούς εναντίον Ελληνικών πληθυσμών, που πραγματοποιήθηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων κατά την περίοδο 1915-1923. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η εξορία, η εξάντληση από καταναγκαστικές εργασίες και η έκθεση σε κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, οι πορείες θανάτου στην έρημο και συχνότατα οι εν ψυχρώ δολοφονίες ή εκτελέσεις.

Γνωρίζουμε όλοι, ότι είχε προηγηθεί σε πειραματικό στάδιο για να δοκιμαστούν οι ανοχές των πολιτισμένων κρατών, ανάλογη βάναυση πολιτική στην Ανατολική Θράκη (η Δυτική κατέχονταν από Βουλγάρους) και στη Μικρά Ασία. Στη Θράκη αυτή η περίοδος των απηνών διωγμών είναι γνωστή με τον ονομασία «Μαύρο Πάσχα των Θρακών». Η ασύγγνωστη ανεκτικότητα των κρατών της Ευρώπης, επέτρεψε στους Νεότουρκους να προχωρήσουν στη συνέχεια, μεθοδευμένα και με εισηγήσεις Γερμανών, σ’ αυτά τα μαζικά εγκλήματα εις βάρος των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.

Η εξέλιξη της διαδικασίας εξόντωσης των ελληνικών πληθυσμών του Πόντου, μας επιτρέπει να διακρίνουμε ιστορικά τρεις συνεχόμενες διαδοχικές φάσεις: Η Γενοκτονία άρχισε μετά την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ως την κατάληψη της Τραπεζούντας από τον ρωσικό στρατό (1914-1916). Η δεύτερη φάση τελείωσε με τον τερματισμό του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (1916-1918) και η τελευταία ολοκληρώθηκε με την εφαρμογή του Συμφώνου για την Ανταλλαγή των Πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας (1918-1923.

               Τραγικός απολογισμός είναι οι 353.000 νεκροί. Ο αριθμός αυτός γίνεται αποδεκτός από τις περισσότερες ξένες πηγές και τις ποντιακές οργανώσεις.

Η εκπαίδευση στην Αδριανούπολη το 1906

*Η κεφαλίδα της σημαντικής έκθεση του πρόξενου Κωνσταντίνου Δημαρά

 

 

 

*Τα ελληνικά σχολεία, 

φυτώρια εθνικού φρονήματος

*Υψηλό επίπεδο Παιδείας

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Μια σοβαρή περιπέτεια της υγείας μου με κράτησε μακριά από την παρούσα ιστοσελίδα μου. Την τελευταία προσωπική ανάρτηση είχα κάνει στις 5 Δεκεμβρίου 2021. Συν Θεώ, τέλος καλό, όλα καλά. Από σήμερα επανέρχομαι στην προσπάθειά μου να καταστήσω γνωστές όλο και περισσότερες άγνωστες πτυχές της Νεώτερης Ιστορίας της Θράκης.

Παντελής Αθανασιάδης

Η Παιδεία και τα φημισμένα σχολεία της, παραμένουν ακόμα και σήμερα το μέγιστο ιστορικό πλεονέκτημα της Αδριανούπολης στην περίοδο του αλυτρωτισμού. Η παρακαταθήκη της Παιδείας  αυτής της πόλης, φάνηκε και κατά την περίοδο του Θρακικού και Μακεδονικού Αγώνα, αλλά και κατά την περίοδο της απελευθέρωσης.

Στην περίοδο του Θρακικού και Μακεδονικού Αγώνα όταν ο Ελληνισμός υφίστατο την τρομοκρατία του Βουλγαρικού εθνικισμού, τα σχολεία της Αδριανούπολης θέρμαιναν το εθνικό φρόνημα των παιδιών. Αργότερα, όταν η Θράκη απελευθερώθηκε  δημιουργήθηκαν ελληνικά σχολεία σε όλα τα χωριά. Η στελέχωση με δασκάλες κυρίως, των σχολείων των μικρών θρακικών πόλεων και των χωριών, επειδή δεν υπήρχε επαρκές προσωπικό, έγινε με απόφοιτες των εκπαιδευτηρίων της Αδριανούπολης, γιατί κρίθηκε ότι είχαν εξαιρετικό μορφωτικό επίπεδο και ήταν άξιες να αναλάβουν την μόρφωση των Ελληνοπαίδων.

Σήμερα, μεταξύ άλλων πηγών, μπορούμε να έχουμε μια εικόνα για το έργο στα σχολεία της Αδριανούπολης, από μια έκθεση που είχε υποβάλει στην Επιτροπή Ενισχύσεως της Ελληνικής Εκκλησίας και Παιδείας, ο Έλληνας πρόξενος στην Αδριανούπολη Κωνσταντίνος Δημαράς. Η έκθεση, που βρίσκεται στο σημαντικό Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, έχει ημερομηνία 23 Ιουνίου 1906. Την είχε συντάξει δηλαδή ο Δημαράς λαμβάνοντας υπόψη τις ετήσιες εξετάσεις των σχολείων στις οποίες κατά κανόνα παρευρίσκονταν και ο ίδιος, αλλά αφού είχε μελετήσει και ανάλογη έκθεση του Γυμνασιάρχη Αδριανούπολης Αλέξανδρου Ζουμετίκου. 

Κυπριακό 1974: Ανατομία αυτοχειρίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/opinion/561625810/anatomia-aytocheirias/

*Ο Δημήτριος Ιωαννίδης, τραγική επιβλαβής φιγούρα

 

 

 

*Η ανατροπή του Μακαρίου,

η τραγική αυτή απόφαση,

ήταν ο αυτοσκοπός του Ιωαννίδη,

όχι το μέσο για να πετύχει την Ένωση.

 

 

 

Γράφει ο κ. Στάθης Καλύβας*

 

 

Από τον Ιούλιο του ’74, συγκρατώ τις πατατόφλουδες στον νεροχύτη της γιαγιάς μου, σε ένα φύλλο εφημερίδας με πηχυαίους τίτλους για κάποιο Σαμψών. Με την κήρυξη της επιστράτευσης και τον πατέρα σε επιφυλακή, με θυμάμαι να ταξιδεύω με τη θεία μου προς την Εύβοια. Εκατοντάδες επιστρατευμένοι νέοι στην περιοχή του σταθμού Λαρίσης, πλήθη με σημαίες και αυτοκίνητα να κορνάρουν πανηγυρικά σε όλο το μήκος της εθνικής οδού, περήφανες μητέρες στο ραδιόφωνο να μιλούν για την Κωνσταντινούπολη. Σουρεαλιστική ατμόσφαιρα, που, όπως αντιλήφθηκα πρόσφατα, υπήρξε ακόμη πιο σουρεαλιστική για τους κορυφαίους χειριστές της κρίσης.

Το «Σκοτεινό δωμάτιο» του Αλέξη Παπαχελά είναι συγκλονιστικό. Μέσα από μια ανεπανάληπτη συλλογή τεκμηρίων μάς τοποθετεί δίπλα ακριβώς στους πρωταγωνιστές των ημερών. Είναι τόσο συναρπαστικό, που δυσκολεύτηκα να σταματήσω την ανάγνωση. Έμαθα πολλά και αναρωτήθηκα για ακόμη περισσότερα.

Αδριανούπολη 1877: Ουδέν άλλο έβλεπέ τις ή αγχόνας και πτώματα κρεμάμενα επ’ αυτών

*Απαγχονισμός Βούλγαρoυ στην Αδριανούπολη (από το Illustrated London News, Σεπτεμβρίου 1877) 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1878, παρά το βραχύ της Ρωσικής κατοχής, που γιγάντωσε την ιδεολογία του παμβουλγαρισμού, προκάλεσε μεγάλη αναταραχή και στον ελληνικό πληθυσμό της Θράκης, που είχε να αντιμετωπίσει τους Βούλγαρους οι οποίοι  ήθελαν τα πάντα, αλλά και τους αφηνιασμένους από την ήττα Οθωμανούς.

               Έχουν διασωθεί ως πολύτιμα ιστορικά ντοκουμέντα των παθών του Ελληνισμού της Θράκης, οι προξενικές αναφορές, οι οποίες μαρτυρούν τα μύρια όσα, που υπέστησαν όσοι θεωρούνταν ραγιάδες από τους εξουσιαστές, παλαιούς και νέους.

               Τα βάσανα άρχισαν από το 1877, όταν οι Ρώσοι ενισχυμένοι και με Βούλγαρους εθελοντές, διέβησαν τα Στενά της Σίπκα στο όρος Αίμος και άρχισαν να προελαύνουν προς τα νότια μέσα στο έδαφος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τότε όπως είναι γνωστό έφτασαν στα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης και οι Τούρκοι αναγκάσθηκαν ηττημένοι να υπογράψουν το 1878 τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Ο πληθυσμός ζούσε ημέρες ζόφου…

Ο «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης έγραφε για τους πρόσφυγες από τη Θράκη, κυρίως Μουσουλμάνους, που κατέφευγαν σε Κωνσταντινούπολη κυρίως:

        «Ρακένδυτοι και πειναλέοι πάντες, γυμνοί δε πλείστοι εξ αυτών και άπαντες πάντα των κακουχιών, στερήσεων και πικριών τα δεινά συγκομίζοντες, αποβαίνουσι καθ’ εκάστην είτε εις Σιρκετζί Ισκελεσί οι δια του σιδηροδρόμου αφικνούμενοι, είτε εις τας πλείστας του Γαλατά και του Βυζαντίου αποβάθρας οι δια θαλάσσης εκ Πύργου ενταύθα ερχόμενοι ζητήσαι άσυλον».

Ήταν πρόσφυγες που ταξίδεψαν ακόμα και σε ανοιχτά βαγόνια επί 26 ώρες με θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, για να φτάσουν στην Κωνσταντινούπολη.

Η ύστατη αποτυχία και απαξίωση της βασιλείας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   

 https://www.kathimerini.gr/opinion/561605332/i-ystati-apotychia-kai-apaxiosi-tis-vasileias/

*26.4.1967. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο. Στα δεξιά του, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κόλλιας και ο Γεώργιος Παπαδόπουλος. (ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ, «ΕΛΛΑΔΑ, 20ός ΑΙΩΝΑΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»)

 

Που είναι το στέμμα του Όθωνα,

το σκήπτρο και το ξίφος του;

 

 

Γράφει ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

 

Ανάμεσα σε πολλά άλλα ζητήματα που θίγει το πρόσφατο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά («Ένα σκοτεινό δωμάτιο, 1967-1974») είναι και η ύστατη αποτυχία και απαξίωση της βασιλείας στη χώρα μας. Προκαλεί θλίψη η ευκολία και η ταχύτητα με την οποία έσβησε ένας θεσμός στον οποίο είχαν κάποτε πιστέψει όλοι σχεδόν οι Νεοέλληνες και για τον οποίο ύστερα διχάστηκαν, έτοιμοι να αλληλοσκοτωθούν για χάρη του.

Όπως γράφει ο Παπαχελάς, τη μοιραία 21η Απριλίου 1967 οργισμένοι νέοι αξιωματικοί «διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο με τη συμπεριφορά τους τις κρίσιμες εκείνες ώρες στο προαύλιο του Πενταγώνου, γιατί φόβισαν τον Κωνσταντίνο με τις φωνές και τις ζητωκραυγές τους…». Αυτούς έδειξε στον πρωθυπουργό Παναγιώτη Κανελλόπουλο, όταν εκείνος τον συμβούλευε μάταια να προβάλει αντίσταση στους πραξικοπηματίες. «Πώς θα τους συλλάβω, με το έτσι θέλω; Είναι οπλισμένοι». Δεν χρειαζόταν όμως να τους «συλλάβει» εκείνη τη στιγμή. Αρκούσε απλώς να μην υποκύψει και να μη συνεργαστεί μαζί τους. Αρκούσε να τηρήσει τον όρκο του στο Σύνταγμα και να μη γίνει κι αυτός επίορκος, όπως αυτοί.

Ταιριάζει η δειλία σ’ έναν βασιλέα; Αξίζει ένα φοβισμένο άτομο να είναι βασιλιάς; Από την παγκόσμια ιστορία της βασιλείας, ως οικουμενικού αρχέγονου θεσμού, προκύπτει αρνητική απάντηση. Αντίθετα, το θάρρος, ιδίως στον πόλεμο, θεωρήθηκε πάντα ως η ελάχιστη απαραίτητη βασιλική αρετή, ακόμη και όταν έλειπαν άλλες. Αν δεν είσαι εσύ έτοιμος να σκοτωθείς γι’ αυτό που είσαι, μπορείς να περιμένεις από άλλους να σκοτωθούν για σένα; Αυτό φάνηκε ξανά στο αξιοθρήνητο κίνημα του Κωνσταντίνου στις 13 Δεκεμβρίου 1967, που ολοκλήρωσε την απαξίωση του προσώπου και, κατ’ επέκταση, του θεσμού.

H α λα Ενβέρ Χότζα «αθεϊστική προπαγάνδα»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

*Ο γενικός γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ, Νικίτα Χρουστσόφ, στο κέντρο, συνομιλεί με τον Αλβανό πρωθυπουργό Μεχμέτ Σέχου, αριστερά, στη διάρκεια επίσκεψής του στα Τίρανα, στις 26 Μαΐου 1959. Δεξιά, ο Ενβέρ Χότζα παρίσταται περιχαρής στη συνάντηση. (A.P. PHOTO)

 

 

*Ο πιο σκληρός διωγμός χριστιανών

και μουσουλμάνων που καταγράφηκε

στα χρονικά της μεταπολεμικής Ευρώπης

*Σελίδες από το αποκαλυπτικό ημερολόγιο

ενός ιερέα στην Αλβανία

για τις συνθήκες ζωής το 1967

στο πρώτο αθεϊστικό κράτος στον κόσμο.

 

 

Γράφει ο δημοσιογράφος Σταύρος Τζίμας

 

Τέτοιες μέρες, πριν από 54 χρόνια, στον παγκόσμιο θρησκευτικό χάρτη έκανε την εμφάνισή του το πρώτο αθεϊστικό κράτος στην ανθρωπότητα. Με το διάταγμα 4336 της 13ης Νοεμβρίου 1967, ο Αλβανός δικτάτορας Ενβέρ Χότζα έκλεισε εκκλησίες και τζαμιά, ξύρισε ιερείς και συμπεριέλαβε στο σύνταγμα άρθρο (37), σύμφωνα με το οποίο «το κράτος δεν αναγνωρίζει καμία θρησκεία, συμμερίζεται και αναπτύσσει την αθεϊστική προπαγάνδα, ώστε να ριζωθεί στους ανθρώπους η κοσμοθεωρία του ιστορικού υλισμού».

Ακολούθησε ο πιο άγριος διωγμός χριστιανών και μουσουλμάνων στη μεταπολεμική Ευρώπη, με μεθόδους από την αιματοβαμμένη… Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο, στην Κίνα. Ο πόλεμος κατά της θρησκείας  στην Αλβανία είχε ξεκινήσει με την εγκαθίδρυση του καθεστώτος Χότζα το 1944, και με το πέρασμα του χρόνου οι πιέσεις στους πιστούς γίνονταν αφόρητες, όμως το διάταγμα του 1967 παρείχε και τη θεσμική κάλυψη στο πογκρόμ του καθεστώτος εναντίον του «οπίου του λαού».

Ο ιερέας Μιχάλης Μπάρκας, από το χωριό Δόβριστα του Αργυροκάστρου, περιέγραψε στο ημερολόγιό του, το οποίο το 1998 παρέδωσαν τα παιδιά του στον Αρχιεπίσκοπο κ. Αναστάσιο, τις τελευταίες ημέρες της ιεροσύνης του: «…26 Φεβρουαρίου 1967. Τέλεσα σήμερα την τελευταία θεία λειτουργία. Αμέσως μετά παρέδωσα τα κλειδιά του ναού στην οργάνωση νεολαίας του χωριού…».

Το «ημερολόγιο» του παπα-Μιχάλη ήταν σημειωμένο πάνω στο ευαγγέλιο της εκκλησίας των Ταξιαρχών, όπου ο παπα-Μιχάλης ιερουργούσε μέχρις ότου το καθεστώς Χότζα την κλείσει για πάντα και τη μετατρέψει σε αποθήκη. Εκεί πρόλαβε και κατέγραψε τις τελευταίες του ώρες ως ιερέα: «Σήμερα ημέρα Σάββατο 4 Μαρτίου 1967 μάς συγκέντρωσε ο δεσπότης τους ιερείς της περιφέρειας στη μητρόπολη και μας είπε να κόψουμε τα γένια και να βγάλουμε όλη τη στολή της ιεροσύνης, να γίνουμε τέλειοι πολίτες, και εμείς εκτελέσαμε τη διαταγή του…».

Κομιτατζήδες στον Πέπλο (Μαρχαμλή) του νομού Έβρου το 1904;

*Η τοποθεσία του Πέπλου στους χάρτες της Google

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

            Κομιτατζήδες στον Πέπλο του νομού Έβρου;

            Το ερώτημα είναι απροσδόκητο, αλλά ρεαλιστικό. Γιατί δεν υπάρχει χωριό στη Θράκη και τη Μακεδονία, που να μην υπέστη επιθέσεις των κομιτατζήδων στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα.

            Η λέξη κομιτατζής σημαίνει τους αντάρτες, μέλη μιας μυστικής οργάνωσης. Έδρασαν στη Βαλκανική Χερσόνησο κατά την διάρκεια της τελευταίας ιστορικής περιόδου των Οθωμανών στην περιοχή αυτή. Ο όρος κομιτατζήδες, χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει όσους  υπηρετούσαν τους μύχιους σκοπούς της Βουλγαρικής πολιτικής. Ουσιαστικά ήταν παρακρατικές ομάδες, τις οποίες υπέθαλπε μυστικά το Βουλγαρικό κράτος.

            Κατά την προαναφερθείσα χρονική περίοδο οι κυβερνήσεις της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Σερβίας προσπάθησαν να επεκτείνουν και να τονώσουν την διδασκαλία τη γλώσσας τους, ώστε να μπορέσουν, όταν προκύψουν ευνοϊκές  συνθήκες να επιδιώξουν την αυτονόμηση των οθωμανικών ευρωπαϊκών περιοχών ώστε να απελευθερώσουν τους αλύτρωτους ομογενείς τους. Η Βουλγαρική πολιτική, απέβλεψε πρωτίστως να επιβληθεί στον πληθυσμό του ευρωπαϊκού τμήματος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέσω της βίας και μέσω της σχισματικής Εκκλησίας τους, δηλαδή στην Μακεδονία και την Ανατολική Θράκη, σε ό,τι αφορά τα εδάφη με τον αλύτρωτο ελληνικό πληθυσμό, που διεκδικούσε η Ελλάδα. Τα χρόνια εκείνα, παρέμειναν στη συλλογική μνήμη των περιοχών αυτών, ως χρόνια φοβερής βίας, αίματος και οδύνης. Η λέξη και μόνο κομιτατζής προκαλούσε ανείπωτο τρόπο στον ανυπεράσπιστο πληθυσμό.

Διδυμότειχο και Σουφλί, στους ρυθμούς του 1922- 1923

*Το διασωθέν τηλεγράφημα των Φιλελευθέρων του Διδυμοτείχου προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο στο Παρίσι  (Ίδρυμα Ελ Βενιζέλου)

*Οι Φιλελεύθεροι του Διδυμοτείχου

ζητούν επιστροφή στην πολιτική

του Ελευθέριου Βενιζέλου.

*Το Σουφλί διεκδικεί το Κιουπλή,

το Εντέκιοι και το Αλημπέκιοϊ.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

        Η χρονιά του 1922 σημάδεψε ανεξίτηλα την Ελλάδα με την ήττα στη Μικρά Ασία και την αδικαιολόγητη ιστορικά και ηθικά παράδοση της Ανατολικής Θράκης στον Μουσταφά Κεμάλ, που συνδυάστηκε με απόλυτη εθνοκάθαρση. Το Διδυμότειχο και το Σουφλί έζησαν εκ του σύνεγγυς τα δραματικά εκείνα γεγονότα, αλλά και εν συνεχεία τα γεγονότα που συνδυάστηκαν με την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης και την απώλεια του προγεφυρώματος του Καραγάτς, το 1923.

        Το πρώτο και μέγιστο γεγονός ήταν η περίθαλψη των προσφύγων, που είχαν πλημμυρίσει τον νομό Έβρου. Το δεύτερο ήταν η ασφάλεια της περιοχής με τη δημιουργία της Στρατιάς του Έβρου. Το τρίτο ήταν τα πάθη του διχασμού αν και η περιοχή είχε αναδειχθεί από το 1920 και τις μοιραίες εκείνες εκλογές, ως αμιγώς βενιζελική, αφού η Ηνωμένη Αντιπολίτευση δεν είχε υποψηφίους και δεν εξέλεξε βουλευτές. Με τις εκλογές όμως της 1ης Νοεμβρίου 1920, πήρε την εξουσία. Ο Βενιζέλος ηττημένος, δεν κατόρθωσε ο ίδιος να εκλεγεί βουλευτής και χολωμένος έφυγε στο εξωτερικό. Από το φθινόπωρο όμως του 1922 μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, επαναστάτησε ο στρατός και ανέλαβε την εξουσία, με αρχηγούς τους Γονατά και Πλαστήρα.

        Το Διδυμότειχο, αλλά και το γειτονικό Σουφλί βρέθηκαν πλημμυρισμένα από τον Οκτώβριο του 1922, με δυστυχείς πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης, αλλά και της μακρινής Μικράς Ασίας.

Οι προσπάθειες ανασυγκρότησης της Ανατολικής Θράκης ενόψει της απελευθέρωσής της.

*Αυτό ήταν το δραματικό τέλος μια συγκινητικής προσπάθειας παλιννόστησης των εκτοπισμένων Ανατολικοθρακιωτών.  Τους επιβλήθηκε μια νέα άδικη και ανιστόρητη παλιννόστηση. 

*Ανέκδοτα στοιχεία για τα χωριά,

που έπρεπε να αναζωογονηθούν

μετά τους διωγμούς των Νεοτούρκων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

        Το 1919, αμέσως μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τις διαφαινόμενες ευνοϊκές εξελίξεις για τα ελληνικά εθνικά θέματα, η Ελληνική κυβέρνηση δημιούργησε την Κεντρική Επιτροπή υπέρ των Μετατοπισθέντων Ελληνικών Πληθυσμών.

        Υπενθυμίζεται ότι από την εποχή των Βαλκανικών Πολέμων και εν συνεχεία του Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και των απηνών διωγμών που οργανώθηκαν από τους Νεότουρκους και εξελίχθηκαν σε γενοκτονίες, δεκάδες χιλιάδες Ελλήνων εκτοπίσθηκαν από τις πανάρχαιες εστίες τους στη Θράκη και τη Μικρά Ασία. Συμβολικά, οι διωγμοί που έγιναν από το Πάσχα του 1914, είναι γνωστοί με την ονομασία “Το Μαύρο Πάσχα των Θρακών”.

        Ειδικά για την Ανατολική Θράκη, το έργο της Κεντρικής Επιτροπής υπέρ των Μετατοπισθέντων Ελληνικών Πληθυσμών υπήρξε γόνιμο, γιατί ενισχύθηκε ο ελληνικός πληθυσμός, που είχε παραμείνει στις εστίες του και προετοιμάσθηκε το έργο της παλιννόστησης των εκτοπισμένων, όταν το 1920 έφτασε η μεγάλη ώρα της απελευθέρωσης. Η Επιτροπή που άρχισε να λειτουργεί σαν απλή υπηρεσία βοήθειας στον παλιννοστούντα πληθυσμό, εξελίχθηκε σε πιστωτικό ίδρυμα με κύριο αντικείμενο την αποκατάσταση του γεωργικού πληθυσμού με την παροχή δανείων για την αγορά ζώων, σπόρων και λοιπών χρειωδών, καθώς και για την επισκευή των κατεστραμμένων σπιτιών. Σε κάθε οικογένεια δίνονταν περίπου 330 λίρες Τουρκίας. Το έργο της επιτροπής, με υπηρεσίες στα κυριότερα κέντρα εστιάσθηκε στη Θράκη, και στα Ασιατικά παράλια της Προποντίδας.

        Την πολυσέλιδη έκθεση, της Κεντρικής Επιτροπής υπέρ των Μετατοπισθέντων Ελληνικών Πληθυσμών, είχε συντάξει στις 17 Φεβρουαρίου 1920, ο Γενικός Οικονομικός Επιθεωρητής Α. Α. Πανάς, που ήταν αποσπασμένος στην Ελληνική Υπάτη Αρμοστεία της Κωνσταντινούπολης, η οποία τις διαβίβασε στα υπουργεία Εξωτερικών, Γεωργίας και Περίθαλψης στην Αθήνα.

Η ανακάλυψη των τάφων στη Βεργίνα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/culture/561584824/i-anakalypsi-ton-tafon-sti-vergina/

*Εργάτες της ανασκαφής στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας δίπλα στον μισοσκαμμένο τάφο του Φιλίππου. Η πολύτιμη τοιχογραφία αποκαλύπτεται ταλαιπωρημένη, αλλά οι μαρμάρινες πόρτες είναι στη θέση τους, σημάδι ότι ο τάφος είναι ασύλητος. (ASSOCIATED PRESS)

*Ο Μανόλης Ανδρόνικος σημειώνει

μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες

στην αρχαιολογική έρευνα

του 20ού αιώνα

Του κ. Μιχάλη Α. Τιβέριου

        Η 8η Νοεμβρίου του 1977 αποτελεί ορόσημο για τις αρχαιολογικές έρευνες του μακεδονικού χώρου και γενικότερα για την Ιστορία της Μακεδονίας. Στη Βεργίνα, την ημέρα εκείνη κατά την οποία γιορτάζονται οι Αρχάγγελοι, άρχοντες του κάτω κόσμου, Γαβριήλ και Μιχαήλ, ο Μανόλης Ανδρόνικος εισήλθε στον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο που είχε βρεθεί έως τότε.

        Ο ίδιος, περιγράφοντας τα συναισθήματά του κατά τη μοναδική εκείνη στιγμή της αρχαιολογικής του σταδιοδρομίας, γράφει: «Είναι… εύκολο να υποθέσει κανείς πως, παρ’ όλη την ψυχραιμία που ήμουν υποχρεωμένος να διαθέτω, για να αντιμετωπίσω την κατάσταση με την επιστημονική ευθύνη που επιβαλλόταν εκείνη τη στιγμή, αισθάνθηκα βαθύτατη συγκίνηση και δέος στη θέα ενός πλούσιου ταφικού θαλάμου, που είχε μείνει ανέπαφος μέσα στους αιώνες, από την ώρα που είχαν κλείσει οι μαρμάρινες θύρες του ύστερα από την τελετή της ταφής».

        Η μοίρα έχει παίξει καίριο ρόλο στο να συνδεθεί ο Ανδρόνικος με τον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας, τον οποίο πρωτογνώρισε το 1938, όντας ακόμη φοιτητής. Στον χώρο αυτόν έκανε την πρώτη του συστηματική ανασκαφή (1951-1961) σε ένα εκτεταμένο νεκροταφείο τύμβων, αφού με την είσοδό του στην Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1949, έτυχε να διοριστεί στην τότε ΙΒ΄ Αρχαιολογική Εφορεία Βέροιας, στη δικαιοδοσία της οποίας ανήκε και ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας. Αλλά στον ίδιο χώρο έτυχε να διεξάγει και την πρώτη του πανεπιστημιακή ανασκαφή, ως υφηγητής (1957) και αργότερα ως καθηγητής (1961) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

Η Ελληνοϊταλική συμφωνία για υφαλοκρηπίδα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   https://www.kathimerini.gr/world/561573574/ellinoitaliki-symfonia-gia-yfalokripida/

*Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής συζητάει με τον Ιταλό ομόλογό του Αλντο Μόρο (ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ)

*Οι δύο χώρες προχωρούν

στην έντιμη εφαρμογή

του Δικαίου της Θάλασσας

στις μεταξύ τους σχέσεις

Του κ. ΝΙΚΟΛΑ Α. ΙΩΑΝΝΙΔΗ*

        Η δεκαετία του 1970 υπήρξε εξόχως σημαντική για το διεθνές δίκαιο, και δη για το Δίκαιο της Θάλασσας, καθώς η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να επικαιροποιήσει το τότε ισχύον νομικό πλαίσιο των τεσσάρων συμβάσεων της Γενεύης του 1958 για το Δίκαιο της Θάλασσας. Ως εκ τούτου, το 1973 συνεκλήθη η τρίτη συνδιάσκεψη για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία απέληξε στην υιοθέτηση της σύμβασης ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 (UNCLOS – σύμβαση Δ.Θ.) που διέπει τις θαλάσσιες υποθέσεις.

        Αξιοσημείωτο είναι ότι, κατά τη διάρκεια της συνδιάσκεψης, η ελληνική αντιπροσωπεία κατέβαλε κοπιώδεις προσπάθειες σε σχέση με τη διαμόρφωση των κανόνων, μεταξύ άλλων, για το εύρος της χωρικής θάλασσας, το καθεστώς των νήσων και τις θαλάσσιες οριοθετήσεις. Διαρκούσης, λοιπόν, της μνημειώδους εκείνης συνδιάσκεψης, Ελλάδα και Ιταλία συνήψαν συμφωνία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας το 1977.

Παράπλευρες απώλειες των Θρακών, από την πολιτική των Νεοτούρκων, κατά το «Μαύρο Πάσχα» από το 1914 έως το 1919

 
*Και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, είχε εκδώσει Μαύρη Βίβλο για τους διωγμούς και τα μαρτύρια του Ελληνισμού κατά τα έτη 1914-1918

 

 

*Ανέκδοτα στοιχεία για τους διωγμούς

των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Τα πάθη των Θρακών, δεν έχουν τελειωμό. Σε όλες τις περιόδους της Ιστορίας αντιμετώπισαν διωγμούς, καταστροφές, δηώσεις, αίμα και φονικό. Ακόμα και όταν άρχισε να ανατέλλει ο ήλιος της ελευθερίας πολλοί εκτοπισμένοι Θράκες μάζευαν τα κουρέλια τους και προσπαθούσαν να βρουν τρόπο να γυρίσουν στα χωριά τους. Πώς όμως θα γύριζαν; Αφού δεν θα εύρισκαν ούτε τα σπίτια τους να μείνουν, όταν τα ζώα τους να καλλιεργήσουν τη γη;

               Η ελληνική κυβέρνηση αντιμετώπιζε το πιεστικό πρόβλημα να μπορεί να αποδείξει ότι τα εδάφη που διεκδικεί στη Δυτική και την Ανατολική Θράκη είχαν ελληνικό πληθυσμό και δεν υπερτερούσαν Βούλγαροι και Τούρκοι. Μα, είχαν έρθει δίσεκτοι καιροί και οι δυο γειτονικοί λαοί είχαν φροντίσει να εκδιώξουν με κάθε τρόπο το ελληνικό στοιχείο για να διεκδικούν αυτές τις περιοχές, αν και η λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τις βρήκε να είναι με την πλευρά των ηττημένων. Παρ’ όλα αυτά σήκωναν κεφάλι και διεκδικούσαν….

Νωρίτερα από το Δεκέμβριο του 1919, την ελληνική κυβέρνηση είχε αρχίσει να απασχολεί το ζήτημα της παλιννόστησης των Θρακών, εν όψει της απελευθέρωσης της Θράκης, ως συνέπεια των εξελίξεων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η εκτόπιση των Ανατολικοθρακιωτών από τους Νεότουρκους, που θα μας απασχολήσει εδώ, είχε αρχίσει δειλά- δειλά από το 1912- 1913 με αφορμή τους Βαλκανικούς Πολέμους και εντάθηκε με χαρακτηριστικά απόλυτης εθνοκάθαρσης και στοιχεία ακόμα και γενοκτονικά από το 1914, με συμβολική ημερομηνία την 6^η Απριλίου, που συνέπιπτε με τον εορτασμό του Πάσχα, εκείνη τη χρονιά. Έκτοτε οι Θράκες τιμούν τα θύματα εκείνων των φοβερών διωγμών με τη συμβολική ονομασία «Το Μαύρο Πάσχα των Θρακών». Τότε, πολλοί Θράκες εκτοπίσθηκαν σε άλλα μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο. Όταν όμως άρχισε να γλυκοχαράζει η ελπίδα της απελευθέρωσης, όλοι οι εκτοπισμένου εκδήλωσαν ενδιαφέρον να επιστρέψουν στις πατρίδες τους, στη γη των πατέρων τους. Το βασικότερο πρόβλημα, ήταν να βρεθούν σπίτια να στεγάσουν τους παλιννοστούντες, γιατί τα σπίτια τους είχαν καταληφθεί από Μουσουλμάνους πρόσφυγες, αλλά και εντόπιους Τούρκους. Αλλά και να τους δοθούν ζώα και άλλα εφόδια για τις καλλιέργειές τους, ώστε να μην υπάρξει επιπλέον επισιτιστικό πρόβλημα.

Σημαντικά ντοκουμέντα από την πολύπαθη ιστορία της Ξάνθης, το 1913

*Από την εσπευσμένη φυγή των Ξανθιωτών το 1913. Έρχονταν οι Βούλγαροι...

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1913, με την οποία τερματίσθηκε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος, αποτέλεσε μια τραυματική εμπειρία για τους κατοίκους της Δυτικής Θράκης, την οποία απελευθέρωσε ο νικητής Ελληνικός στρατός, αλλά τα γεωπολιτικά συμφέροντα των αδίστακτων «μεγάλων» την κατακύρωσαν υπέρ της δεινώς ηττημένης Βουλγαρίας. Η Ξάνθη μεγάλη πόλη με πολιτισμό και δυναμική οικονομία, υπέστη τα πάνδεινα από τις Βουλγαρικές κατοχικές δυνάμεις.

               Οι κάτοικοί της με ψηφίσματα απευθύνθηκαν στο Βασιλέα Κωνσταντίνο, που βρίσκονταν ακόμα στην Ανατολική Μακεδονία και ετοιμάζονταν να επιστρέψει στην Αθήνα λόγω της ανακωχής, που επέβαλλαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, ανακόπτοντας την ορμή του ελληνικού στρατού, ο οποίος προήλαυνε ακατανίκητος και με δυνάμεις να εισέλθει ακόμα και στη Σόφια.

Η Ξάνθη έζησε φοβερά δύσκολα χρόνια. Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου που υπεγράφη το 1913, η πόλη μαζί με όλη τη Δυτική Θράκη παραχωρήθηκε χωρίς να ερωτηθεί ο πληθυσμός, στη Βουλγαρία. Η δεύτερη βουλγαρική κατοχή αποδείχτηκε ιδιαίτερα οδυνηρή. Η Βουλγαρική κατοχή, ιδιαιτέρως αποτρόπαιη κράτησε έως τις  4 Οκτωβρίου 1919 όταν, μετά την ήττα των Γερμανών και των συμμάχων τους στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ελληνικός στρατός με τον στρατηγό Γεώργιο Λεοναρδόπουλο και την 9η Μεραρχία μπήκε νικητής στην Ξάνθη. Η Δυτική Θράκη πέρασε υπό Διασυμμαχικό έλεγχο έως τον Μάιο του 1920, που παραχωρήθηκε στην Ελλάδα. Οι νομοί Ξάνθης όμως και Ροδόπης, δοκίμασαν ξανά το 1941-1944 άλλη μια Βουλγαρική κατοχή εξίσου απεχθή και επώδυνη.

Σήμερα θα δούμε μερικά σημαντικά ντοκουμέντα από τον πρώτο καιρό της δεύτερης επανόδου των Βουλγάρων στην Ξάνθη. Η πρώτη φορά ήταν όταν κατέλαβαν την Ξάνθη κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, αλλά τους εξεδίωξαν οι Έλληνες κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Σύντομα, επήλθε το «σάβανο» της συνθήκης του Βουκουρεστίου, το καλοκαίρι του 1913.

                Προκαταβολικά η εφημερίδα «Καιροί» στις 4 Ιουλίου 1913 υπό τον τίτλο «Η Ξάνθη» δημοσίευσε το ακόλουθο σχόλιο: «Δεν δυνάμεθα να γνωρίζωμεν, εάν, ως ψιθυρίζεται, θα υπογραφή κατ’ αυτάς η ειρήνη. Αλλ΄ εάν συμβεί το τοιούτον, η Ελληνική Κυβέρνησις οφείλει βεβαίως να εξασφαλίση υπό την Ελληνικήν κατοχήν περιαγωγήν της Ξάνθης. Ακμαιότατος ο αυτόθι Ελληνισμός, αστείρευτος δε πηγή πλούτου η περιοχή. Αλλά και μόνον δια την εθνικήν  ικανοποίησιν, ότι και τμήμα, έστω και τόσον ελάχιστον της Θράκης, θα περιέλθη υπό την Ελληνικήν σημαίαν, οφείλομεν να επιμείνωμεν ανενδότως εις την παραχώρησιν της Ξάνθης».

               Η είδηση και μόνο ότι επιστρέφουν οι Βούλγαροι ήταν αρκετή για να αδειάσει η πόλη από τους κατοίκους της οι οποίοι κατέφευγαν σε άλλες περιοχές φοβούμενοι την εκδικητικότητα, την αγριότητα και την αρπακτική διάθεση των Βουλγάρων.

Το πρόβλημα της χαρισματικής διαδοχής

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

https://www.kathimerini.gr/opinion/561553525/to-provlima-tis-charismatikis-diadochis/

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε ο κατεξοχήν χαρισματικός ηγέτης της νεότερης Ελλάδας. (ΙΔΡΥΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Ε. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ)

 

Γράφει ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

 

Tη χώρα εξακολουθεί να ταλαιπωρεί το πρόβλημα της διαδοχής δύο χαρισματικών της ηγετών: του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το πρόβλημα είναι από τη φύση του ανεπίλυτο. Δεν επιδέχεται λύση. Αν ο χαρισματικός ηγέτης είναι μοναδικός, όπως πιστεύεται, λογικά είναι και ανεπανάληπτος. Δεν μπορεί να έχει αληθινό, δηλαδή ισοδύναμο, διάδοχο.

Το επίθετο «χαρισματικός» έχει καταντήσει να σημαίνει σήμερα απλώς «ελκυστικός», «δημοφιλής», «προικισμένος». Όμως εδώ ενδιαφέρει ο χαρισματικός ηγέτης όπως ακριβώς ορίστηκε από τον μεγάλο κοινωνιολόγο Μαξ Βέμπερ, ως ιδιαίτερος τύπος ηγεσίας, που έχει τη δική του ιδιαίτερη νομοτέλεια. Ό,τι ισχύει για τους χαρισματικούς ηγέτες δεν ισχύει για τους άλλους.

«Χάρισμα», μ’ αυτή την έννοια (και στον ενικό), διαθέτει ένα πρόσωπο όταν αναγνωρίζεται ως ηγέτης επειδή θεωρείται θεόσταλτο ή προικισμένο με υπερφυσικές, υπεράνθρωπες ή τουλάχιστον εντελώς εξαιρετικές ικανότητες ή ιδιότητες, απρόσιτες στον κοινό άνθρωπο. Αυτή η τελευταία φράση («απρόσιτες στον κοινό άνθρωπο») αποτελεί το ελάχιστο που απαιτείται όταν απουσιάζουν θρησκευτικές ή άλλες υπερβατικές δοξασίες, όπως π.χ. με πολιτικούς της νεότερης και σύγχρονης εποχής. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, για παράδειγμα, «δεν ήταν άνθρωπος όπως όλοι» σύμφωνα με όσα έγραφε μετά τον θάνατό του ακόμη και ο Γ. Α. Βλάχος, που τον μίσησε όσο λίγοι.

Άγνωστες εκδηλώσεις πατριωτισμού των Θρακών, μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1878

*Απόσπασμα του ιστορικού εγγράφου του πρόξενου Εμμανουήλ Ξένου 

για τον πατατριωτισμό των κατοίκων της Αίνου

 

*Ήταν έτοιμοι από καιρό

να κατακτήσουν τη λευτεριά τους

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1878, με την απρόσμενη εξέλιξη που είχε εξαιτίας της πολιτικής που άσκησαν οι Ρώσοι και επιχείρησαν να δημιουργήσουν τη Μεγάλη Βουλγαρία, έδωσε την αφορμή να αναζωπυρωθεί ο πατριωτισμός των υπόδουλων Θρακών και να αναπτερωθούν οι ελπίδες για αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.

Παρά το γεγονός ότι οι γενικότερες διπλωματικές συνθήκες δεν το επέτρεπαν και το ελληνικό κράτος δεν ενθάρρυνε εύκολα εξεγέρσεις των υπόδουλων και μάλιστα τόσο κοντά στο κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το ενδιαφέρον για ξεσηκωμό των Θρακιωτών, έστω και ατελέσφορο, έστω και ανοργάνωτο, έστω και χωρίς υποστήριξη, υπήρχε. Το καντήλι της ελπίδας, δεν έσβησε ποτέ. Και πάντα κάποιοι ήθελαν να σιγοκαίει ο πόθος της λευτεριάς.

               Μια τέτοια πρώιμη ένδειξη μας παρέχει ένα έγγραφο του Έλληνα πρόξενου της Αδριανούπολης Αναστάσιου Δόσκου με ημερομηνία 30 Μαΐου 1866, προς τον υπουργό των Εξωτερικών.

«Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω προς την Υμετέραν Εξοχότητα, ότι καθ’ άς εμπιστευτικάς έλαβον πληροφορίας παρά τινος εσχάτως μεταβάντος γνωστού μου  προσώπου εκ των εγκρίτων κατοίκων της διοικητικής περιφερείας Τεσσαράκοντα Εκκλησιών, προ ενός μηνός ήδη ανεφάνησαν σποράδην περιφερόμενοι εις τα ορεινότερα μέρη της Μηδείας είκοσι περίπου άτομα διαδίδοντα μυστικώς μεταξύ των απλοϊκοτέρων εις τα ορεινά εκείνα μέρη κατοίκων, ότι εισίν απόστολοι εξ Ελλάδος ίνα μυήσωσιν εις επανάστασιν τους ομογενείς. Λαλούσιν Ελληνικήν, μεταβάλλουσι δε συνεχώς τα είδη της ενδυμασίας των, αποφεύγοντες τα κεντρικώτερα και πολυανθρωπότερα μέρη ενδιαιτώντας εις τα ορεινά. Η εμφάνισις τοιούτων προσώπων ενεποίησε λυπηράν εντύπωσιν εις τους ορθοφρονούντας εκ των προκρίτων των μερών εκείνων αποδοκιμάζοντας τα τοιαύτα κατά τας παρούσας περιστάσεις ως μη δυνάμενα ωφέλιμόν τι να επιφέρωσιν αποτέλεσμα, αλλά να διεξάρωσιν τας υπονοίας των εκεί εγχωρίων Αρχών».        

               Η εμφάνιση αποστόλων από την Ελλάδα, να υποκινήσουν επανάσταση για απελευθέρωση και η αντίδραση των προκρίτων, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι κάθε τέτοια κίνηση που θα τους έβαζε σε φασαρίες, είναι άκρως παραστατική, των κοινωνικών συνθηκών που υπήρχαν την εποχή εκείνη. Ωστόσο, δεν έχουμε άλλες πληροφορίες για την τύχη εκείνων των είκοσι αποστόλων εξ Ελλάδος. Ποιοι ήταν, από πού υποκινούνταν, πόσο καιρό έμειναν, ποιους μύησαν; Είναι ερωτήματα, στα οποία δεν βρίσκουμε απαντήσεις. Η εξέλιξη των γεγονότων μας βεβαιώνει, ότι δεν πρέπει να έκαναν τίποτα στη Μήδεια.

Ο πόθος όμως του Θρακιώτικου λαού για λευτεριά, δεν έπαψε να σιγοκαίει. Και όταν του ξαναδόθηκε η ευκαιρία, να ζητήσει τη λευτεριά που τόσο ήθελε, έσπευσε να τη ζητήσει, προσφέροντας τα δικά του παλληκάρια.

ΕΤΣΙ ΞΕΡΙΖΩΣΑΝ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΤΟΥ 1922

        Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας των τραγικών αναμνήσεων στη βασανισμένη Θράκη. 

        Αυτό το μήνα, πριν από 99 χρόνια, το 1922, έγινε η άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον ελληνικό στρατό, που την είχε απελευθερώσει το 1920 και από τον ελληνικό πληθυσμό, που ήταν εκεί ριζωμένος από τα πανάρχαια χρόνια. Έχουμε δηλαδή να θυμηθούμε τραγικά πράγματα. Ευχαριστώ τους ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ, που μου έδωσαν την ευκαιρία να μιλήσω για δραματικές πτυχές της ιστορίας της Θράκης, σε διαδικτυακή εκπομπή, υπό την αιγίδα του Δήμου Διδυμοτείχου.

Ο Κεμάλ εκτέλεσε και μέλη της ελληνικής Βουλής το 1922, στην Ανατολική Θράκη!!!

*Ενδεικτικός τίτλος, από την εφημερίδα "Φως"

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Ο Μουσταφά Κεμάλ έχει κατηγορηθεί για πολλαπλά εγκλήματα κατά του Ελληνισμού, αλλά και κατά πολλών Τούρκων, που εξέφρασαν την αντίθεσή τους στα σχέδιά του και στη δράση του.

               Εκείνο που παραμένει άγνωστο, είναι ότι ανάμεσα στα απειράριθμα θύματα της πολιτικής του υπήρξαν και δύο Οθωμανοί, που διετέλεσαν μέλη της Ελληνικής Βουλής!  

               Τα πυκνά γεγονότα των τελευταίων μηνών του 1922, δεν επέτρεψαν να ασχοληθεί κανένας με τους δύο αυτούς θανάτους. Οι Έλληνες, γιατί είχαν τα τεράστια προβλήματα της ήττας στη Μικρά Ασία και της άδικης εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης και οι Τούρκοι, γιατί οι δύο πρώην βουλευτές θεωρήθηκαν εχθροί της Τουρκίας και συνεργάτες των Ελλήνων. Έτσι ο θάνατός τους πέρασε στα ψιλά των εφημερίδων και η λήθη κάλυψε αυτά τα γεγονότα. Πράγματι, σήμερα δεν διαθέτουμε πολλές πληροφορίες για τις κατηγορίες που αντιμετώπισαν και λεπτομέρειες για τις συνθήκες του θανάτου τους.

               Όπως είναι γνωστό, από το Σεπτέμβριο του 1922 η Ελλάδα υποχωρούσε και εγκατέλειπε τη Μικρά Ασία, ηττημένη. H Σμύρνη κάηκε. Ο Μητροπολίτης Χρυστόστομος κατακρεούργήθηκε. Σφαγές παντού. Ο στρατός επαναστάτησε και μπήκε στην Αθήνα σαρώνοντας όλα τα ερείσματα του καθεστώτος και οδηγώντας σε δίκη και εκτέλεση των έξι που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι της εθνικής καταστροφής. Επίσης ζητήθηκε η παραίτηση του βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄. Στα Μουδανιά οι στρατηγοί των συμμάχων εφαρμόζοντας διαταγές των κυβερνήσεων της Αντάντ, επέβαλαν την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον ελληνικό στρατό που την κατείχε και από τον ελληνικό πληθυσμό, που ήταν εκεί ριζωμένος από τα πανάρχαια χρόνια. Στις περισσότερες πόλεις της Ελλάδας συνέρρεαν εξαθλιωμένοι πρόσφυγες. Αυτή ήταν σε γενική εικόνα της χώρας τότε. 

               Η Ανατολική Θράκη είχε αποφασισθεί να χωριστεί σε τρείς ζώνες, στις οποίες θα έμπαιναν συμμαχικά στρατεύματα, για να μην βρεθούν σε άμεση επαφή Έλληνες και Τούρκοι. Οι σύμμαχοι λίγο αργότερα θα παρέδιδαν τα εδάφη στις τουρκικές αρχές. Στην πραγματικότητα ο έλεγχος των συμμάχων ήταν χαλαρός. Με αποτέλεσμα να εισχωρήσουν τσέτες, που επιδίδονταν σε δηλώσεις και καταστροφές των ελληνικών περιουσιών, που είχαν εγκαταλειφθεί, αφού οι δυστυχείς πρόσφυγες έπαιρναν μαζί τους μόνο τα κινητά πράγματα.