Η εκπαίδευση στην Αδριανούπολη το 1906

*Η κεφαλίδα της σημαντικής έκθεση του πρόξενου Κωνσταντίνου Δημαρά

 

 

 

*Τα ελληνικά σχολεία, 

φυτώρια εθνικού φρονήματος

*Υψηλό επίπεδο Παιδείας

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Μια σοβαρή περιπέτεια της υγείας μου με κράτησε μακριά από την παρούσα ιστοσελίδα μου. Την τελευταία προσωπική ανάρτηση είχα κάνει στις 5 Δεκεμβρίου 2021. Συν Θεώ, τέλος καλό, όλα καλά. Από σήμερα επανέρχομαι στην προσπάθειά μου να καταστήσω γνωστές όλο και περισσότερες άγνωστες πτυχές της Νεώτερης Ιστορίας της Θράκης.

Παντελής Αθανασιάδης

Η Παιδεία και τα φημισμένα σχολεία της, παραμένουν ακόμα και σήμερα το μέγιστο ιστορικό πλεονέκτημα της Αδριανούπολης στην περίοδο του αλυτρωτισμού. Η παρακαταθήκη της Παιδείας  αυτής της πόλης, φάνηκε και κατά την περίοδο του Θρακικού και Μακεδονικού Αγώνα, αλλά και κατά την περίοδο της απελευθέρωσης.

Στην περίοδο του Θρακικού και Μακεδονικού Αγώνα όταν ο Ελληνισμός υφίστατο την τρομοκρατία του Βουλγαρικού εθνικισμού, τα σχολεία της Αδριανούπολης θέρμαιναν το εθνικό φρόνημα των παιδιών. Αργότερα, όταν η Θράκη απελευθερώθηκε  δημιουργήθηκαν ελληνικά σχολεία σε όλα τα χωριά. Η στελέχωση με δασκάλες κυρίως, των σχολείων των μικρών θρακικών πόλεων και των χωριών, επειδή δεν υπήρχε επαρκές προσωπικό, έγινε με απόφοιτες των εκπαιδευτηρίων της Αδριανούπολης, γιατί κρίθηκε ότι είχαν εξαιρετικό μορφωτικό επίπεδο και ήταν άξιες να αναλάβουν την μόρφωση των Ελληνοπαίδων.

Σήμερα, μεταξύ άλλων πηγών, μπορούμε να έχουμε μια εικόνα για το έργο στα σχολεία της Αδριανούπολης, από μια έκθεση που είχε υποβάλει στην Επιτροπή Ενισχύσεως της Ελληνικής Εκκλησίας και Παιδείας, ο Έλληνας πρόξενος στην Αδριανούπολη Κωνσταντίνος Δημαράς. Η έκθεση, που βρίσκεται στο σημαντικό Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, έχει ημερομηνία 23 Ιουνίου 1906. Την είχε συντάξει δηλαδή ο Δημαράς λαμβάνοντας υπόψη τις ετήσιες εξετάσεις των σχολείων στις οποίες κατά κανόνα παρευρίσκονταν και ο ίδιος, αλλά αφού είχε μελετήσει και ανάλογη έκθεση του Γυμνασιάρχη Αδριανούπολης Αλέξανδρου Ζουμετίκου. 

Σε δίκη μαθητής από τις Καστανιές, γιατί διάβαζε για την Επανάσταση του 1821 μέσα στην Αδριανούπολη του 1912

*Το Ελληνικό Γυμνάσιο, σε φωτογραφία του 1936 (Αρχείο Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανουπόλεως  

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης   

 

 

               Η ζωή των Ελλήνων στις αλύτρωτες περιοχές, ποτέ δεν ήταν ειδυλλιακή. Πάντα υπήρχε η αίσθηση της καταπίεσης και αυτή ήταν έντονη ιδίως στις περιοχές της Θράκης, όπου οι κατακτητές Οθωμανοί αισθάνονταν ισχυροί. Κατά διαστήματα ένα μεγάλο μέρος των απηνών διωγμών οφείλονταν και στους Βουλγάρους, οι οποίοι με τους κομιτατζήδες επιχειρούσαν να μειώσουν και να απαξιώσουν τον Ελληνισμό. Όμως η Οθωμανική καταπίεση εκδηλώνονταν σε όλα τα επίπεδα. Από τον σουλτάνο, έως τον έσχατο στρατιώτη… Από το πιο σημαντικό ζήτημα έως το πιο ασήμαντο.

               Σήμερα θα αφηγηθούμε ένα περιστατικό, που δείχνει συμπερασματικά, τον τρόμο που προκαλούσε στους απλούς Τούρκους η ανάμνηση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

               Βρισκόμαστε στο 1912. Στη διοίκηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βρίσκονταν οι Νεότουρκοι, οι οποίοι είχαν δώσει με την Επανάστασή τους πολλές υποσχέσεις για ισοπολιτεία, ανεξιθρησκεία και πολιτικά δικαιώματα. Οι μειονότητες αρχικά έκαναν πιστευτές τις υποσχέσεις των Νεοτούρκων. Κάτι που στο τέλος με τους διωγμούς και τις γενοκτονίες αποδείχθηκε τραγικά απατηλό .

               Τον Απρίλιο του 1912 ένα μαθητής του περίφημου Γυμνασίου της Αδριανούπολης, με καταγωγή από το γειτονικό Τσερέκιοϊ (τις σημερινές Καστανιές) το όνομα του οποίου δεν γνωρίζουμε, γιατί δεν αναφέρεται στη σχετική αλληλογραφία που διασώθηκε στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, πήγε σε ένα βιβλιοπωλείο που φαίνεται ότι ανήκε σε Τούρκο και αγόρασε ένα βιβλίο της Ιστορίας του καθηγητή Νικόλαου Βραχνού. Ο Βραχνός ήταν αναγνωρισμένος ιστορικός συγγραφέας της Αθήνας, που είχε κυκλοφορήσει πολλά βιβλία Ελληνικής Ιστορίας, τα οποία μάλιστα αποτελούσαν εγκεκριμένη σχολικά βοηθήματα. Η αγορά του βιβλίου που έγινε στην Αδριανούπολη από τον μαθητή, ήταν απολύτως νόμιμη, δεδομένου ότι κυκλοφορούσε νόμιμα και ελεύθερα. Στην περιπέτεια αυτή ενεπλάκησαν τελικά ο Γυμνασιάρχης  Ζουμετίκος και ο καθηγητής Τούσας.

               Η περιπέτεια καθηγητών και μαθητή άρχισε τις πρώτες μέρες του Απριλίου 1912. Ο μαθητής του Γυμνασίου Αδριανούπολης, με καταγωγή από το Τσερέκιοϊ (Καστανιές) είχε πάει στο στρατιωτικό διοικητήριο για κάποια υπόθεση. Και ενώ περίμενε έξω από ένα γραφείο, τον πλησίασε ένας στρατιώτης φύλακας και άρπαξε από τα χέρια του παιδιού ένα εικονογραφημένο ταχυδρομικό δελτάριο, το οποίο απεικόνιζε διάσημους πολιτικούς και στρατιωτικούς άνδρες της ελληνικής Επανάστασης του 1821.

               Άρπαξε μάλιστα και τον… κονδυλοφόρο του μαθητή και τον εξέτασε με προσοχή και προφυλάξεις φοβούμενος μήπως αυτό το μαθητικό αντικείμενο, είναι… εκρηκτικό μηχάνημα!!!