Θράκη 1922: Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη… Από το Παρίσι στα Μουδανιά!!!

*Οι τρείς μοιραίοι πρωταγωνιστές: Από αριστερά Πουανκαρέ, Κώρζον και Σφόρτσα

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Σεπτέμβριος του 1922, ήταν από τους χειρότερους που έχει ζήσει η Ελλάδα. Το κλίμα εκείνο το μοιραίο Σεπτέμβριο, είχε βαρύνει παντού. Θλίψη και κατήφεια για την ήττα στη Μικρά Ασία, την καταστροφή της Σμύρνης και τις σφαγές αμάχων. Η Ανατολική Θράκη έμενε ακόμα ελεύθερη, αλλά ήδη είχαν αρχίσει να τρίζουν τα θεμέλια της ελληνικής παρουσίας. Δύο συναντήσεις, η μία στο Παρίσι και η άλλα στα Μουδανιά, έκριναν το μέλλον της Ανατολικής Θράκης.

               Στην Αδριανούπολη, όπου πλέον αγωνιούσαν οι πάντες,  κηρύχθηκε γενικό πένθος για τα θύματα των σφαγών στη Μικρά Ασία και τα καταστήματα στις 9 Σεπτεμβρίου έμειναν κλειστά ως το μεσημέρι. Στον μητροπολιτικό ναό τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση, χοροστατούντος του μητροπολίτη Πολύκαρπου. Ο ναός ήταν ασφυκτικά γεμάτος από Αδριανουπολίτες αλλά και πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που κατέφευγαν στην Ανατολική Θράκη για να γλιτώσουν τις σφαγές. Και φυσικά δεν μπορούσαν να προβλέψουν, ότι σε 20 μέρες περίπου, θα έπρεπε να γίνουν ξανά πρόσφυγες, μαζί με τους Θρακιώτες!!! Θλίψη παντού…

               Η ζωή στην Ανατολική Θράκη δεν έπαψε να έχει κινδύνους. Παρά την ύπαρξη  ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων και Χωροφυλακής, οι επιθέσεις από Τούρκους άτακτους. Λίγο πριν από τις 12 Σεπτεμβρίου είχαν αναφερθεί από την Αδριανούπολη τέτοια περιστατικά. Στο Δρογγύλιο (Λαλά Πασά) Τούρκοι τσέτες επιτέθηκαν σε διμοιρία Πεζικού, που του καταδίωξαν και κρύφτηκαν σε παρακείμενο πυκνό δάσος. Στον Αρτίσκο (Μπαμπά Εσκή) άλλη ομάδα Τούρκων συνεπλάκη με μικτό απόσπασμα στην περιοχή «Ακουστή», Αποτέλεσμα αυτής της συμπλοκής ήταν ο φόνος ενός Τούρκου συμμορίτη, επάνω στον οποία βρέθηκαν πέντε χειροβομβίδες. Μια άλλη συμμορία από 200 τσέτες έβαλε εκρηκτικά στο σιδηροδρομική γραμμή κοντά στην Αλεξανδρούπολη, οι οποίες τελικά δεν εξερράγησαν. Αλλά χολωμένοι οι τσέτες από την ατυχία τους πυροβόλησαν τη διερχόμενη αμαξοστοιχία και τραυμάτισαν επτά επιβάτες, από τους οποίους οι πέντε σοβαρά. Στο σημείο σκόρπισαν και επαναστατικές προκηρύξεις.

Το βίντεο της ομιλίας για τον ξεριζωμό της Ανατολικής Θράκης - Πολεμικό Μουσείο- 7 Δεκεμβρίου 2022

*Η Ζωή Τηγανούρια σκορπάει μελωδίες...

           Η ομιλία για την βίαιη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922, στην μεγάλη εκδήλωση που οργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Διδυμοτείχου και Περιφερείας με την διεθνούς φήμης συνθέτη Ζωή Τηγανούρια και το Πολεμικό Μουσείο, για να τιμηθεί η μνήμη των άδικα ξεριζωμένων Θρακών, πριν από 100 χρόνια. 

            Η όλη εκδήλωση πλαισιώθηκε με τα εξαιρετικά τραγούδια που έγραψε η συνθέτης Ζωή Τηγανούρια σε στίχους Κώστα Ασμανίδη και άλλων στιχουργών και ερμήνευσαν ο Βαγγέλης Δημούδης, η Μαριώ, η Πέγκυ Ζήνα και πολλοί νέοι και σημαντικοί τραγουδιστές. Επίσης γνωστοί ηθοποιοί διάβασαν αποσπάσματα από ανέκδοτο βιβλίο του Θρακιώτη συγγραφέα Κώστα Τριανταφυλλάκη.

Ευχαριστίες προς το 

Evros-news.gr

για τη βιντεοσκόπηση

*Τα τραγούδια της Ζωής Τηγανούρια ξεσήκωσαν και συγκίνησαν

Μετά την εκδήλωση. Από δεξιά, Διογένης Παπανικολάου, Ελένη Τσελεμπίδου, Ζωή Τηγανούρια. Αναστάσιος Δημοσχάκης, Παντελής Αθανασιάδης

*Πολεμικό Μουσείο. Από δεξιά Χαράλαμπος Γιαννακίδης, Σίσσυ Καζακίδου,

Αναστάσιος Δημοσχάκης, Παντελής Αθανασιάδης

Η ΘΡΑΚΗ ΜΙΛΗΣΕ ΧΘΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ!!!

*Ζωή Τηγανούρια, Σίσσυ Καζακίδου, Αν. Λιάσκος

 

              Ήταν άκρως επιτυχημένη η εκδήλωση που οργάνωσε χθες ο Πολιτιστικός Σύλλογος Διδυμοτείχου και Περιφερείας με την διεθνούς φήμης συνθέτη Ζωή Τηγανούρια και το Πολεμικό Μουσείο, για να τιμηθεί η μνήμη των άδικα ξεριζωμένων Θρακών, πριν από 100 χρόνια.

               Το αμφιθέατρο του Πολεμικού  Μουσείου ήταν κατάμεστο. Ούτε οι πρόσθετες καρέκλες που μπήκαν δεν άρκεσαν και πολλοί παρακολούθησαν την εκδήλωση όρθιοι.

               Η Ζωή Τηγανούρια, εκθαμβωτική, αεικίνητη και φιλική προς όλους  παρουσίασε το νέο CD της  με δικές της συνθέσεις για την βίαιη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, αλλά και την καταστροφή της Σμύρνης. Τα περισσότερα γραμμένα από τον Θρακιώτη στιχουργό Κώστα Ασμανίδη. Τα ερμήνευσαν γνωστοί τραγουδιστές, όπως η Μαριώ, η Πέγκυ Ζήνα, ο Βαγγέλης Δημούδης και μια πλειάδα νέων ταλαντούχων τραγουδιστών. Ανάμεσα στα τρούδια υπήρχε και ένα που τους στίχους έγραψε ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης κ.κ. Άνθιμος, ο οποίος παρακολούθησε την συναρπαστική εκδήλωση.

Τουρκοβουλγαρική συνωμοσία σε Διδυμότειχο και Κομοτηνή τις μέρες της απελευθέρωσης του 1920

*Το Διδυμότειχο με τον Ερυθροπόταμο

 

 

               Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι μέρες της απελευθέρωσης της Δυτικής Θράκης, το Μάιο του 1920, επιχειρήθηκε από Τούρκους και Βουλγάρους να μετατρέψουν τη χαρά σε μέγιστη λύπη και τραγωδία, εξαιτίας της απόπειρας σκοτεινών κύκλων και από τις δύο πλευρές να συνωμοτήσουν και να ανατρέψουν τις συνθήκες του Νεϊγύ η οποία διέταξε την απομάκρυνση των Βουλγάρων από την  περιοχή και της συνθήκης του Σαν Ρέμο, που παραχωρούσε ολόκληρη τη Θράκη στους Έλληνες.

               Πρωταγωνιστής στην συνωμοσία αυτή ήταν ο διαβόητος Φουάτ Μπέης, αξιωματικός του Τουρκικού στρατού, που έδρασε με παράνομες ληστανταρτικές ομάδες. Μετά τη συνθηκολόγηση της Τουρκίας με τη συνθήκη του Μούδρου, παρέμεινε στα βουνά της Θράκης με εντολή των Μουσταφά Κεμάλ και Ισμέτ Πασά, με στόχο την συνεχή απασχόληση Ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων, ώστε να μην περισσεύουν για να σταλούν στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Η δράση του Φουάτ Μπέη έχει εξιστορηθεί  στην ιστοσελίδα αυτή με τρία άρθρα (Τα links τους στο τέλος του άρθρου).

               Ας έρθουμε όμως στο σημερινό μας θέμα. Την άγνωστη εξουδετέρωση της συνωμοσίας αυτής στο Διδυμότειχο, χάρη στην προθυμία ιδιωτών, που συνέλαβαν έξω από τα Λάβαρα αγγελιοφόρους των συνωμοτών.

*Το Διδυμότειχο της δεκαετίας του 1920

Η σύλληψη των αγγελιοφόρων

 

Σύμφωνα με αναφορά της υπομοιραρχίας Διδυμοτείχου στις 18 Μαΐου 1920 εμφανίσθηκαν δύο ιδιώτες ο Νικόλαος Χατζάρας, ο Δημήτριος Πασχάλης και ο Σαράντης Δρόσος, που ανέφεραν τα ακόλουθα:

               Νωρίς το πρωί εκείνης της μέρας βρίσκονταν έξω από το χωριό Σαλτίκιοϊ (σήμερα Λάβαρα) αντιλήφθηκαν δύο άτομα, που κατάλαβαν ότι είναι Οθωμανοί. Προφανώς κινούνταν ύποπτα. Ζήτησαν να εξακριβώσουν την ταυτότητά τους και τον τόπο προέλευσής τους. Οι Οθωμανοί όμως τράπηκαν σε φυγή. ΟΙ τρεις ιδιώτες τους καταδίωξαν και τους συνέλαβαν, μετά από μικρή συμπλοκή στην οποία σημειώθηκαν και τραυματισμοί.  Έκαναν σωματική έρευνα και ανακάλυψαν στον Αλή Χασάν Ογλού μια επιστολή προερχόμενη από τον αρχηγό του Τουρκοβουλγαρικού κομιτάτου Τεφήκ Μπέη. Ο Οθωμανός ομολόγησε ότι την επιστολή τη μετέφερε στο Διδυμότειχο για να την παραδώσει στον εκεί διαμένοντα Χασάν Μπέη. Στους δύο Οθωμανούς προσφέρθηκαν οι πρώτες βοήθειες, ενώ οι τρείς ιδιώτες κατευθύνθηκαν στη Χωροφυλακή όπου έκαναν τις σχετικές καταγγελίες.

               Οι δύο Οθωμανοί εξετάσθηκαν στη  συνέχεια από τις αρχές ασφαλείας και κατέθεσα ότι στις 16 Μαΐου 1920 πήγε στο χωριό τους Μεχρικόζ (σήμερα Κέχρος) της περιφέρειας Σουφλίου ο Τεφήκ Μπέης επικεφαλής μιας ομάδας 255 ενόπλων και προσκάλεσε μέσω του παρέδρου του χωριού Μποσταντζή Ογλού Αμέτ τον Οθωμανό χωρικό Αλή Χασάν Ογλού και του παρέδωσε την επιστολή για την μεταφέρει  στο Διδυμότειχο και να την παραδώσει στον ιδιώτη Χασάν Μπέη.

*Διδυμότειχο, το μαυσωλείο του Ουρούτς Πασά, γνωστό και ως "Πυροστιά"

Σύμφωνα με την κατάθεσή του «αγγελιοφόρου» αρχικά αρνήθηκε να παραλάβει την επιστολή, από φόβο γιατί ο Ελληνικός στρατός είχε μόλις καταλάβει τα μέρη τους και φοβόταν μήπως τον ανακαλύψουν. Τελικά-ισχυρίσθηκε- τον απείλησαν και έτσι αναγκάσθηκε να υπακούσει. Αμέσως πήγε σε ένα διπλανό χωριό και πήρε μαζί του το φίλο του Ντελή Μπεκίρ Ογλού Αμέτ. Μαζί ξεκίνησαν για το Διδυμότειχο, για να παραδώσουν την επιστολή στον Χασάν Μπέη.

Καθ’ οδόν όμως συνελήφθησαν και η επιστολή κατασχέθηκε και παραδόθηκε στη Χωροφυλακή.

*Το Διδυμότειχο της εποχής της απελευθέρωσης

Η σύλληψη του Χασάν Μπέη στο Διδυμότειχο

 

Άμεση ήταν και η σύλληψη του Χασάν Μπέη. Ταυτόχρονα μεταφράσθηκε η επιστολή, που ήταν γραμμένη στην παλαιοτουρκική γραφή, από ειδικό υπάλληλο της υποδιοίκησης Διδυμοτείχου. Από την επιστολή φάνηκε ότι προϋπήρχε συνεννόηση και συνεργασία του Χασάν Μπέη με το Τουρκοβουλγαρικό κομιτάτο. Ο ίδιος αρνήθηκε κάθε κατηγορία εναντίον του. Πρόσθεσε ότι ουδέποτε συνάντησε, ούτε γνώριζε τον Τεφήκ Μπέη. Παραδέχθηκε όμως ότι δύο μήνες νωρίτερα ο Τεφήκ Μπέης του είχε στείλε επιστολή και του ανήγγειλε, ότι είχε εκλεγεί πρόεδρος της Οθωμανικής κοινότητας της Γκιουμουλτζίνας (Κομοτηνή) γιατί ο προκάτοχός του είχε αναχωρήσει για την Κωνσταντινούπολη, όταν καταλήφθηκε η Δυτική Θράκη από τους Γάλλους (σ.σ. εννοεί την δημιουργία της Διασυμμαχικής Θράκης).

Τότε ο Τεφήκ Μπέης με επιστολή του προς την Μουσουλμανική κοινότητα Διδυμοτείχου ζήτησε πληροφορίες για τον μουσουλμανικό πληθυσμό του Διδυμοτείχου, αλλά η κοινότητα των Μουσουλμάνων, δεν έδωσε καμιά απάντηση.  Πρόεδρος της Μουσουλμανικής κοινότητας Διδυμοτείχου είχε εκλεγεί ο αδελφός του Αλή Εφέντη, ενώ ο ίδιος ο Χασάν Μπέης είχε εκλεγεί πάρεδρος.

               Η υπομοιραρχία Διδυμοτείχου είχε υποβάλει τότε στην Ανωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής Δυτικής Θράκης στην Κομοτηνή αντίγραφο της ύποπτης επιστολής σε μετάφραση, γιατί η πρωτότυπη επιστολή του Τεφήκ Μπέη και μία προκήρυξη υποβλήθηκαν στον κυβερνητικό εκπρόσωπο στη Διασυμμαχική Θράκη, τον Χαρίσιο Βαμβακά. Η άλλη προκήρυξη είχε περιληφθεί στη σχετική δικογραφία.

*Απόσπασμα της Τουρκοβουλγαρικής συνωμοτικής επιστολής σε μετάφραση

Η επίμαχη επιστολή

 

               Με την επιστολή του ο Τεφήκ Μπέης ανέφερε ότι σχηματίσθηκε κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας Δυτικής Θράκης και ότι οι προκηρύξεις έπρεπε να προωθηθούν στην Αδριανούπολη. Στο Διδυμότειχο αλλά και σε άλλα μέρη υπό την διοίκηση του Χασάν Μπέη θα έπρεπε να σχηματισθεί μία αρχή ασφαλείας με εξουσία αλλά και με χωροφύλακες που θα πρέπει να βρεθούν. Στο Διδυμότειχο επίσης θα πρέπει να σχηματισθεί  μια ταχυδρομική υπηρεσία, που θα αποτελεί κέντρο εξασφάλισης της διανομής αλληλογραφίας μεταξύ του ενεργού στρατού του Τζαφέρ Ταγιάρ διοικητή της Αδριανούπολης και της Εθνικής Αμύνης Δυτικής Θράκης, που έδρευσε στο Μεχρικόζ (Κέχρος). Αμέσως μόλις ολοκληρωθεί η συμπλήρωση όλων των εντολών, αυτά να γίνουν γνωστά στους κατοίκους. Την επιστολή υπέγραφε ο γραμματέας του Κέντρου Εθνικής Αμύνης. Η υπογραφή του είναι δυσανάγνωστη.

               Αποκαλυπτική των προθέσεων Τούρκων και Βουλγάρων ήταν η προκήρυξη, ο οποία απευθύνονταν προς «τους κατοίκους της Δυτικής Θράκης» και άρχιζε με τη φράση:

«Ο αποτελών την αρχαίαν πλειονοψηφίαν της Δυτικής Θράκης Οθωμανικός λαός από την σύναψη της ανακωχής μέχρι σήμερον και υπό την σκέπην του αντιπροσώπου της Γαλλίας ευρίσκετο εις συνεννοήσεις με τους διαφόρους πολιτικούς προς επίτευξιν ανεξαρτησίας. Το αποτέλεσμα της πολιτικής ταύτης υπήρξεν η διοίκησις της Δυτικής Θράκης με τα γνωστά σημερινά σύνορά της και η οποία ανετέθη εις τον γενικόν Διοικητήν της Ανατολικής δυνάμεως στρατηγόν Δεσπεραί, εκ μέρους του οποίου διορισθείς διοικητής Θράκης είναι ο στρατηγός Σαρπύ».

*Το Συμβούλιο της Διασυμμαχικής Θράκης με τον στρατηγό Σαρπύ

               Στην προκήρυξη εκφράζονταν η άποψη ότι υπό την σκέπη της Γαλλίας το Οθωμανικό έθνος θα εξασφάλιζε μια διεθνή διοίκηση για τη Θράκη και για το σκοπό αυτό ασχολήθηκε η πολιτική τους. Τόνιζαν επίσης ότι η βάση των ενεργειών τους ήταν οι διακηρύξεις του Αμερικανού προέδρου Ουίλσον περί ισότητας και ελευθερίας, αλλά εξέφραζαν την λύπη τους γιατί η επιθυμία του λαού θυσιάσθηκε στην πολιτική της Ελλάδας.

«Η δοθείσα απόφασις εις την συνδιάσκεψιν του Σαν Ρέμο αφήνει την Πατρίδα μας εις την κατάληψιν της Ελλάδος. Ιδού οι κάτοικοι Τούρκοι και Βούλγαροι της Δυτικής Θράκης σήμερον επί των σημείων αυτών απεφάσισαν σύμφωνοι και σύσσωμοι να αμυνθούν προς περιφρούρησιν της υπάρξεώς των. Όλη η ανθρωπότης συμφωνεί. Ιδού σήμερον σύμφωνοι με τους Εθνικούς πόθους και με την γενικήν επιθυμίαν η σύμπραξις των Βουλγάρων δια την Εθνικήν  Άμυναν και υπό την σκέπην της Γαλλίας επισήμως δηλούται. Το κράτος μας με όλας τας δυνάμεις τους εις το ζήτημα τούτο θα υποστηρίξη τα δίκαια των Θρακών» αναφέρονταν στην τουρκοβουλγαρική προκήρυξη.  

               Η προκήρυξη κατέληγε με την ευχή «να ζήσει η υπό την σκέπην της Γαλλίας μέλλουσα κυβέρνησις της Εθνικής Αμύνης Δ. Θράκης» και με ζητωκραυγή υπέρ των κατοίκων της Δυτικής Θράκης.

               Στην προκήρυξη υπήρχε και η σύνθεση της ψευδοκυβέρνησης των Τουρκοβουλγάρων, που αξίζει- για την ιστορία- να τους γνωρίζουμε:

        Πρόεδρος Τεφήκ Μπέης

Υπουργός Εσωτερικών  Χασάν Ταχσίν Μπέης

Υπουργός Στρατιωτικών Φουάτ Μπέης

Δικαιοσύνης Αμντουλχαλίμ Εφέντης

Εμπορίου- Γεωργίας δόκτωρ Δότσκωφ

Ταχυδρομείων- Τηλεγραφείων Βαγγέλ Γεωργίεφ

Μααρίφ (Εκπαίδευσης) Τζελάλ Μπέης

Οικονομικών Τεφήκ Μπέης (επιτροπικώς)

Θρησκευτικών Χασάν Χουσί Εφέντη

Οδοποιΐας (Ναφά) Κόστα Γεωργίεφ

Όλο αυτό το ευχολόγιο για τη σκέπη της Γαλλίας, επιβεβαιώνει τη φημολογία των ημερών εκείνων, ότι Γάλλοι των μυστικών υπηρεσιών κινούνταν στο παρασκήνιο για να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο κρατίδιο Θράκης, το οποίο θα λειτουργούσε ως Γαλλικό προτεκτοράτο. Ιδιαίτερο ρόλο είχε παίξει ο Γάλλος λοχαγός Ζαμπά, ο οποίος είχε στενή συνεργασία στην Αδριανούπολη με το συνταγματάρχη Τζαφέρ Ταγιάρ, προωθώντας τις ιδέες αυτές.

*Ο Τάνε Νικολώφ και ο Φουάτ Μπέης

 

Ο ρόλος του Φουάτ Μπέη

 

               Σημαντικός για την προώθηση των Τουρκοβουλγαρικών σχεδίων- αν και απέτυχε τελικά- ήταν ο ρόλος του ταγματάρχη Φουάτ Μπέη, που ενεργούσε με βάση τις εντολές του Μουσταφά Κεμάλ.

Η ιστορία του Φουάτ Μπέη, άρχισε πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έδρασε εναντίον των Σέρβων στην ευρύτερη περιοχή των Σκοπίων και των Ελλήνων στη Δυτική Θράκη και Ανατολική Μακεδονία, συνεργαζόμενος με Βούλγαρους κομιτατζήδες.  Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1887 και πέθανε το 1970.

Φοίτησε στη στρατιωτική σχολή της Αδριανούπολης και ως υπολοχαγός εντάχθηκε στο Κίνημα των Νεοτούρκων, των οποίων αποτέλεσε δραστήριο στέλεχος, αναλαμβάνοντας διάφορες αποστολές κατασκοπείας ή υπονομευτικής δράσης στα Βαλκάνια. Επιδόθηκε από μικρός στο άθλημα της ξιφασκίας, όπου και διέπρεψε. Στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες των Παρισίων το 1924 αγωνίστηκε αλλά έχασε μεταξύ άλλων και από τον Έλληνα Κωνσταντίνο Κοτζιά, ο οποίος είχε χρηματίσει αργότερα δύο φορές δήμαρχος Αθηναίων και υπουργός στην κυβέρνηση Ιωάννη Μεταξά. Στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Άμστερνταμ το 1928 έφτασε στους ημιτελικούς. Ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη την αθλητική ομάδα Μπεσίκτας.

Στη Θράκη φαίνεται να έδρασε κατά διαστήματα από το 1913 έως το 1923. Η δραστηριότητά  του, κυμάνθηκε στα πλαίσια της δράσης άτακτων ληστανταρτών και κομιτατζήδων, που σκόρπισαν αίμα και πόνο, αλλά δεν κατόρθωσαν να αποσπάσουν τη Θράκη από την Ελλάδα. Ο Φουάτ Μπέης έδρασε κυρίως ως πράκτορας της Teşkîlât-ı Mahsûsa. Η μυστική αυτή παρακρατική οργάνωση ιδρύθηκε από τον Εμβέρ Πασά στο πλαίσιο της Επιτροπής Ένωσης και Προόδου των Νεοτούρκων. Στόχος της ήταν να πραγματοποιεί, αναταραχές, προπαγάνδα και δολοφονίες στην Τουρκία και στο εξωτερικό.

*Το Νοέμβριο του 1922, ο Φουάτ Μπέης περιφέρονταν στην περιφέρεια Διδυμοτείχου 

Ο ίδιος ο Φουάτ Μπέης στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του αναφέρει ότι το 1913 επί Προσωρινής Αυτόνομης Διοίκησης της Θράκης, με τουρκικές δυνάμεις έκαψε τα χωριά Έβρου και Ροδόπης Teke (σήμερα Ταύρη), Torbalı (σήμερα Πυλαία), Pişman (σήμερα Πεσσάνη), Vakıf (σήμερα Βάκος), Çamurdere, Domuzdere (τοποθεσία ΒΑ κοντά στην Πόρπη Ροδόπης με πολλά αγριογούρουνα),Çukur, Bahadirviran (σήμερα Νέα Σάντα), Derbent (σήμερα Δέρειο), Papaz, Fındıcak (σήμερα Λεπτοκαριά), Şıçanlık (σήμερα Ποντίκια, χωριό επάνω από τη Νέα Σάντα), Merhemli (σήμερα Πέπλος), Balik (σήμερα Μελία).

Το 1920 συμμετείχε στην οργάνωση της πολύνεκρης εισβολής κομιτατζήδων στα Πετρωτά και το Μάιο του 1923 πήρε μέρος στην επίθεση στον Εχίνο, που κατέληξε στο φόνο του ταγματάρχη Πετρουτσάκου.

Επί Διασυμμαχικής Θράκης το 1919, ο Τεφήκ Μπέης και οι συνεργάτες του Σαμπρή και Μαχμούτ Νεδήμ είχαν επισκεφθεί κατ’ επανάληψη τον Χαρίσιο Βαμβακά, τον οποίο διαβεβαίωναν ότι εργάζονται για την προσέγγιση με την Ελλάδα, αλλά παρασκηνιακά δρούσαν εναντίον της. Για τον Τεφήκ Μπέη γνωρίζουμε ότι τελικά κατέφυγε στη Βουλγαρία.

Το 1921 είχαν  διατυπωθεί κατηγορίες ότι η αντιβενιζελική κυβέρνηση, προσπαθούσε να προσεγγίσει το τουρκικό στοιχείο. Και επέτρεψε να επιστρέψει από τη Βουλγαρία ο Τεφήκ Μπέης, πρόεδρος της λεγόμενης Θρακικής κυβέρνησης, προστατευόμενος του νομάρχη Ροδόπης  Γιαννόπουλου. Επετράπη επίσης να επιστρέψουν και πολλοί φυγάδες Τούρκοι, που εντάσσονταν στο κόμμα του Δημητρίου Γούναρη.

Η Τουρκοβουλγαρική συνομωσία, που πλανιόταν επάνω από την μόλις απελευθερωθείσα Θράκη, σκόνταψε τελικά στο Διδυμότειχο...

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Υστερόγραφο

*Για να γίνει κατανοητή η δράση του Φουάτ Μπέη, που κατόπιν μετονομάστηκε σε Φουάτ Μπαλκάν, συνιστώ να διαβάσετε και τρία επιπλέον άρθρα, που αναφέρονται στην δράση του εναντίον της απελευθέρωσης της Θράκης, στους ακόλουθους συνδέσμους:

1)  https://sitalkisking.blogspot.com/2021/05/blog-post_22.html

2) https://sitalkisking.blogspot.com/2021/07/blog-post_18.html

3) https://sitalkisking.blogspot.com/2021/06/blog-post_5.html

 

ΠΗΓΗ

*Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών

 

              

 ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ"

Το μεγαλύτερο σαμποτάζ της Κατοχής

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

https://www.kathimerini.gr/world/562156735/to-megalytero-sampotaz-tis-katochis/

*Η γέφυρα του Γοργοπόταμου μετά την ανατίναξή της, στις 25 Νοεμβρίου 1942, με τη συνδρομή ανταρτών του ΕΛΑΣ υπό τον Αρη Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Δεξιά επάνω: Μέλη της βρετανικής αποστολής. Ανάμεσά τους ο Κρις Γουντχάουζ και ο Εντι Μάιερς. Δεξιά κάτω: Ο ηγέτης του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας (με τη γενειάδα και το μπαστούνι) στο χωριό Βούρμπιανη το 1942. Φωτ. ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ «ΕΛΛΑΔΑ, 20ός ΑΙΩΝΑΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»

 

 

*Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου

πριν από 80 χρόνια

και η μετέπειτα πορεία της Ελλάδας

 

 

Γράφει ο κ. ΙΩΑΝΝΗΣ Ο. ΙΑΤΡΙΔΗΣ

 

 

Τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942, Βρετανοί σκαπανείς κατέστρεψαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου κοντά στη Λαμία (επιχείρηση Χάρλινγκ). Σύμφωνα με αυτόπτη μάρτυρα, καθώς η σκόνη ανέβαινε από το φαράγγι που βρισκόταν πιο κάτω, τρεις γενειοφόροι άνδρες, με χέρια ενωμένα, χόρευαν το κλέφτικο τραγούδι των τριών βολιώτικων παιδιών. Ήταν ο Αρης Βελουχιώτης, κομμουνιστής καπετάνιος του ΕΛΑΣ, ο Ναπολέων Ζέρβας, αρχηγός του ρεπουμπλικανικού ΕΔΕΣ και ο «Κρις» Γουντχάουζ, 24 ετών, ειδικός των κλασικών σπουδών και πολιτικός σύμβουλος του ταξιάρχου Έντι Μάιερς, αρχηγού της βρετανικής αποστολής.

Ο Γουντχάουζ είχε αφιερώσει δύο μήνες αναζητώντας τους δύο αντιστασιακούς ηγέτες και προσπαθώντας να τους πείσει να προσφέρουν την αναγκαία προστασία εναντίον της ιταλικής φρουράς της γέφυρας. Η σκηνή απαθανάτιζε μια δραματική στιγμή της εμπόλεμης Ελλάδας, που δεν επρόκειτο να επαναληφθεί.

Η μαϊμού που δάγκωσε το βασιλιά Αλέξανδρο, ήταν…δύο τελικά!!!

*Ο βασιλιάς Αλέξανδρος και το λυκόσκυλο Φρίτς, που άρχισε το σκυλοκαβγά με τη μαϊμού

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης 

 

               Μια μαϊμού, άλλαξε τη ροή της ιστορίας της Ελλάδας το 1920 και έφερε τα πάνω- κάτω. Ήταν η μαϊμού που δάγκωσε το βασιλιά Αλέξανδρο και προκάλεσε τον αδόκητο θάνατο του στις 12 Δεκεμβρίου 1920 (παλαιό ημερολόγιο). Τα γεγονότα όμως άρχισαν ουσιαστικά από το 1917 και είχαν αυτό το τραγικό τέλος.

            To  1917, ήταν μια κρίσιμη χρονιά. Στην Ευρώπη μαίνονταν ακόμα ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Εκείνη όμως τη χρονιά μπήκε στον πόλεμο η Αμερική στο πλευρό των συμμάχων της Αντάντ, κάτι που έκρινε αποφασιστικά την έκβασή του. Την ίδια χρονιά στη Ρωσία επικρατούσε η επανάσταση των μπολσεβίκων.

Και ενώ συνέβαιναν αυτά γύρω μας, η χώρα ζούσε στο αποκορύφωμα του Εθνικού Διχασμού, με τον βασιλιά Κωνσταντίνο να επιμένει στην ουδέτερη στάση της Ελλάδας και τον Βενιζέλο να επιζητεί την έξοδο της Ελλάδας στο πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Άλλωστε από το 1916 ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε προχωρήσει σε χωριστικό κίνημα, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη και επέτρεψε την αποβίβαση συμμαχικών στρατευμάτων στο λιμάνι της.

Το 1917 λοιπόν, με επέμβαση των συμμάχων, έγινε αποκλεισμός του λιμανιού του Πειραιά, απόβαση στρατευμάτων και κανονιοβολισμό της Αθήνας. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και με το διάδοχο του Γεώργιο και τα άλλα μέλη της οικογένειάς του, εγκαταστάθηκε στην Ελβετία. Νέος βασιλιάς μετά από πολλά παρασκήνια ορκίσθηκε τον  Ιούνιο του 1917, ο βασιλόπαις Αλέξανδρος νεώτερος γιος του Κωνσταντίνου.

Σελίδα από τα μαρτύρια του Ελληνισμού στη Σπάρτη Πισιδίας

*Η κεφαλίδα της έγγραφης κατάθεσης για τα συμβάντα στη Σπάρτη Πισιδίας

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συμπλήρωση εκατονταετίας από την ολοκληρωτική καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού, που η ιερή μνήμη αυτού του θλιβερού γεγονότος τιμάται εφέτος, μας δίνει την αφορμή να αναστοχασθούμε τα γεγονότα εκείνα, αλλά και την ευκαιρία να τιμήσουμε τη μνήμη των θυμάτων εκείνης της εποχής.

Οι προσωπικές μαρτυρίες όσων έζησαν εκείνη την εποχή της μέγιστης καταστροφής του Ελληνισμού από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, τα υπηρεσιακά έγγραφα, οι φωτογραφίες, τα κινηματογραφικά επίκαιρα, τα δημοσιεύματα στις εφημερίδες και τα ποικίλα άλλα ντοκουμέντα, συνθέτουν το ολοκληρωμένο σώμα της Ιστορίας και τα περισσότερα από αυτά είναι σήμερα προσιτά στον καθένα μας.

Ωστόσο και οι μεμονωμένες αναφορές σε τόπους και γεγονότα, που σφράγισαν την ζωή κάθε απλού ανθρώπου, δεν παύουν να έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Άλλωστε η μεγάλη Ιστορία δεν παύει να αποτελεί τη σύνθεση των επιμέρους μικρών ατομικών ιστοριών και λεπτομερειών.

Ο πρόλογος αυτός έγινε για να  περιγράψουμε μια εικόνα της εγκατάλειψης της μικρασιατικής πόλης Σπάρτη Πισιδίας. Μιας ελληνικής πόλης που είχε διακριθεί για την εξαιρετική ποιότητα των χειροποίητων χαλιών της, που ήταν γνωστά τότε σε όλη την Ευρώπη.

Ένας πολίτης αυτής της πόλης, που κατόρθωσε να διασωθεί από την λαίλαπα της Μικρασιατικής Καταστροφής και να περάσει στην Ελλάδα, έδωσε κατάθεση στις ελληνικής αρχές για όσα έζησε ο ίδιος ως κάτοικος της Σπάρτης Πισιδίας. Δεν θέλησε να γραφτεί το πλήρες όνομα του. Έδωσε μόνο τα αρχικά Χ.Π. Ήταν τότε 60 ετών. Η κατάθεση έγινε στις 12 Ιανουαρίου 1923, στην Αθήνα. Η μαρτυρία του υπάρχει στον Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. Αυτή η μαρτυρία δεν γράφει Ιστορία. Φωτίζει όμως αθέατες πτυχές της Ιστορίας και δίνει μια εικόνα αυτόπτη μάρτυρα για τα γεγονότα που αφορούν μια συγκεκριμένη πόλη. Την Σπάρτη Πισιδίας.

Ο συγκεκριμένος μάρτυρας, κατοικούσε εκεί  και είχε χρηματίσει επί 28 κατά σειρά χρόνια μέλος του διοικητικού συμβουλίου της διοίκησης της πόλης.

1920: Η Θράκη απελευθερώθηκε, αλλά ο τρόμος παρέμενε

*Ζεύξη του ποταμού Άρδα από τα βουλγαρικά στρατεύματα το 1913

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                                                                                         

 

               Το μεσοδιάστημα από την απελευθέρωση της Δυτικής Θράκης το Μάιο του 1920 έως την απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης, αλλά και νωρίτερα, υπήρξε χρόνος αγαλλίασης, που όμως παρά την παρουσία του ελληνικού στρατού δεν κατόρθωσε να εξαλείψει το φόβο από την εγκληματικής δράση Τούρκων και Βουλγάρων εναντίον του Ελληνικού στοιχείου.

               Μέγιστο παράδειγμα η φοβερή επίθεση Τουρκοβουλγαρικής συμμορίας  στα Πετρωτά του Βορείου Έβρου.    

Στις 17 Μαρτίου 1920, μια συμμορία Βουλγάρων και Τούρκων κομιτατζήδων με αρχηγό τον  Αμέτ Μπέη από τη Νέα Βύσσα μπήκε ξαφνικά στο Καραμπάγ (Πετρωτά). Μαζί με τους Τούρκους κομιτατζήδες, που τους καθοδηγούσε ο Φουάτ Μπαλκάν, αξιωματικός του Τουρκικού στρατού συνέπραττε όπως διαπιστώθηκε αργότερα και μια διμοιρία του βουλγαρικού στρατού υπό τον υπολοχαγό Ζαχάρωφ. Η εισβολή εκείνη υπήρξε άκρως αιματηρή. (Εξιστόρηση εκείνης της επίθεσης μπορείτε να διαβάσετε στη θέση https://sitalkisking.blogspot.com/2018/02/1920.html).

Το Λεξικό του Γλωσσικού Ιδιώματος της Αγχιάλου Ανατολικής Ρωμυλίας

*Το Λεξικό του Αγχιαλίτικου Ιδιώματος

 

 

               Οι Αγχιαλίτες, παιδιά φουρτουνιασμένης εποχής, γεμάτης αντάρες κατά του Ελληνισμού, που βρέθηκαν ξεριζωμένοι στην Ελλάδα, από την Βόρεια Θράκη, τη γνωστή μας Ανατολική Ρωμυλία, δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα τους. Και δεν έκοψαν ποτέ τις ρίζες τους.

Δεν χάνουν ευκαιρία όλα τα χρόνια από τις αρχές του 20^ου αιώνα, να υπενθυμίζουν με κάθε τρόπο τους δεσμούς τους με την πατρίδα τους. Με βιβλία, με ομιλίες, ημερίδες, με εφημερίδα, με ποικίλες εκδηλώσεις, με τραγούδια και χορούς, κρατούν ζωντανή τη μνήμη της Αγχιάλου.

               Τελευταίο επίτευγμα του συλλόγου των Αγχιαλιτών της Αθήνας «Η Αγχίαλος» είναι η έκδοση «Λεξικού του γλωσσικού ιδιώματος Αγχιάλου Ανατολικής Ρωμυλίας». Συγγραφέας ο Στέλιος Περ. Λασκαράκης, πολιτικός μηχανικός, απόγονος Αγχιαλιτών, αλλά με μεγάλη αγάπη για τη γη των πατέρων του. Η ενδιαφέρουσα αυτή εργασία, αποτελεί προσφορά του συγγραφέα προς το σύλλογο Αγχιαλιτών. Το Λεξικό αυτό βραβεύθηκε και από την Ακαδημία Αθηνών.

*Ό δημιουργός του Αγχιαλίτικου Λεξικού Στέλιος Περ. Λασκαράκης

               Ο σύλλογος, που παρέλαβε την προσφορά του κ. Λασκαράκη, προχώρησε στην έκδοση του Λεξικού, θεωρώντας υποχρέωσή του την ενέργειά αυτή για να πληροφορηθούν οι νεώτερες γενιές των Αγχιαλιτών την ντοπιολιαλιά των προγόνων τους. Πρόκειται ουσιαστικά για το γλωσσικό ιδίωμα που έφεραν στην Ελλάδα, οι κάτοικοι της Αγχιάλου, όταν εγκαταστάθηκαν εδώ, πριν αλλά κυρίως μετά το τρομερό Ολοκαύτωμα της 30^ης Ιουλίου 1906.

               Όπως σημειώνει η κ. Ιωάννα Μανωλέσσου, διευθύνουσα του Κέντρου Ερεύνης των Νεοελληνικών  Διαλέκτων και Ιδιωμάτων- Ιστορικό Λεξικό Ακαδημίας Αθηνών:

               «Το διαλεκτικό υλικό που παραθέτει ο συγγραφέας έχει σημαντική αξία διότι διαχρονικά αποδίδει εμμέσως το αγχιαλίτικο ιδίωμα στη εξελικτική του πορεία κατά τη νεώτερη εποχή. Συγκεκριμένα περιλαμβάνει στοιχεία του ιδιώματος με τη μορφή που είχε μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα στην Αγχίαλο της Ανατολικής Ρωμυλίας και στοιχεία του ιδιώματος  όπως αυτό άρχισε να διαμορφώνεται από το 1906 και μετά, όταν οι Αγχιαλίτες αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από την προγονική εστία και να καταφύγουν ως πρόσφυγες στον ελλαδικό χώρο, στην Νέα Αγχίαλο Μαγνησίας, και στην Αγχίαλο Θεσσαλονίκης».

               Η έκδοση περιλαμβάνει λεξικογραφημένες κατ’ απόλυτη αλφαβητική σειρά λέξεις και φράσεις από το καθημερινό λεξιλόγιο του Παρευξείνιου Ελληνισμού, μέσα από την συλλογή που έκανε ο συγγραφέας κ. Στέλιος Λασκαράκης αναζητώντας το πολύτιμο υλικό σε γραπτές πηγές και καταγραφές από αφηγήσεις επιζώντων παλαιών Αγχιαλιτών.

               Το πόνημα του κ. Λασκαράκη, περιλαμβάνει 302 σελίδες συνολικά με σειρά φωτογραφιών από την αλησμόνητη Παλαιά Αγχίαλο.

               Η έκδοση αυτού του Λεξικού θα πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και για πολλούς άλλους εθνικοτοπικούς συλλόγους, πολύ πρέπει να αποτελούν πνευματικές κυψέλες για την μελέτη της ιστορίας, της γλώσσας και του πολιτισμού των επιμέρους πατρίδων τους.

    

Π.Σ.Α.

Η ίδρυση τραπεζικών καταστημάτων στην απελευθερωμένη Θράκη το 1920

*Το υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας στην Αδριανούπολη

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η ανασυγκρότηση της Θράκης κατά την φάση της απελευθέρωσή της το 1920, υπήρξε βασική μέριμνα του κράτους, δεδομένου ότι ο ελληνικός πληθυσμός της αντιμετώπισε τρομερές διώξεις και ποικίλες καταστροφές. Διώξεις που άγγιξαν τον ορισμό της γενοκτονίας και καταστροφές κάθε περιουσιακού στοιχείου, από τα σπίτια έως τα μικρότερα γεωργικά εργαλεία.

               Το βασικό τραπεζικό ίδρυμα της χώρας, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θράκης, άρχισε να ιδρύει υποκαταστήματα και να επεκτείνει τις εργασίες της με στόχο την υποστήριξη της γεωργικής, εμπορικής και βιομηχανικής πίστης. Το κράτος απέβλεπε στην οικονομική ενίσχυση του πληθυσμού της Θράκης «από οκταετίας διωκομένου και καταδυναστευομένου» όπως είχε γράψει τότε μια εφημερίδα.

               Όταν απελευθερώθηκε αρχικά  η Δυτική Θράκη το Μάιο του 1920, η Εθνική Τράπεζα έσπευσε να ιδρύσει υποκαταστήματα στην Ξάνθη, την Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή) και το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) με διευθυντές αντίστοιχα τους Μωραΐτη, Νεζερίτη και Κανέτσο.

               Στη συνέχεια, όταν καταλήφθηκε η Ανατολική Θράκη από τον Ελληνικό στρατό τον Ιούλιο του 1920 εστάλη στην Αδριανούπολη ο επιθεωρητής της Εθνικής Τράπεζα Χονδροδήμος με εντολή να ιδρύσει και να οργανώσει υποκαταστήματα και τραπεζικά πρακτορεία σε περισσότερες πόλεις της Θράκης. Ταυτόχρονα τον επιθεωρητή Χονδροδήμο ανατέθηκαν και καθήκοντα οικονομικού συμβούλου του Ύπατου Αρμοστή Αντώνιου Σαχτούρη. Ο Χονδροδήμος περιόδευσε στη Θράκη και μελέτησε την δυνατότητα ίδρυσης υποκαταστημάτων στην Αδριανούπολη, τις Σαράντα Εκκλησίες, τη Ραιδεστό και την Καλλίπολη και πρακτορείων σε άλλες πόλεις.

Όταν οι New York Times υμνούσαν τις ελληνικές λόγχες

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

https://www.kathimerini.gr/k/sunday-edition/562114843/diavaste-stin-kathimerini-tis-kyriakis-266/

*Έφοδος Ελλήνων στρατιωτών με ξιφολόγχη στο μέτωπο της Αλβανίας. Ο ανταποκριτής των New York Times επεσήμαινε ότι οι αρχαϊκές μέθοδοι πολέμου των αμυνομένων, μαζί με την επινοητικότητά τους στο πεδίο, αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές από τα άρματα και τις μηχανοκίνητες μονάδες των Ιταλών.

 

 

*Οι New York Times

σε μια από τις πρώτες ανταποκρίσεις

από το μέτωπο της Αλβανίας

εξηγούσαν τις νίκες των Ελλήνων

 

 

Είχαν τις ξιφολόγχες τους. Το ηθικό τους. Και τα κλαδιά των πεύκων. Κι απέναντι, οι Ιταλοί είχαν τα άρματά τους, αλλά δεν ήξεραν τι να τα κάνουν. Με πενιχρά μέσα, αλλά με πολλή επινοητικότητα και επιδεξιότητα στο πεδίο, κατάφεραν οι Ελληνες να υπερισχύσουν των καλύτερα εξοπλισμένων αντιπάλων τους στο αλβανικό μέτωπο. Αυτό διαπίστωνε ο ανταποκριτής των New York Times στο ενθουσιώδες ρεπορτάζ του που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 24ης Νοεμβρίου του 1940 στη μεγάλη αμερικανική εφημερίδα.

Πρόκειται για μία από τις πρώτες ανταποκρίσεις, γραμμένη σχεδόν ένα μήνα μετά την κήρυξη του πολέμου, που επικαλείται και μαρτυρίες των στρατιωτών οι οποίοι μόλις είχαν αρχίσει να επιστρέφουν τραυματίες στα μετόπισθεν. Είναι μια γλαφυρή ιστορική αφήγηση, όπου όχι μόνο καταγράφονται λεπτομερώς οι μέθοδοι που είχαν επιστρατευθεί στο θέατρο των επιχειρήσεων, αλλά αποτυπώνεται και η εντύπωση που είχε προκαλέσει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ο ελληνικός αγώνας.

Ο συντάκτης ξεκινάει από αυτό: από την έκπληξη για το γεγονός ότι μια μικρή ευρωπαϊκή χώρα κατάφερνε αυτό που άλλες, μεγαλύτερες, είχαν αποτύχει: «Για πρώτη φορά σε αυτόν τον πόλεμο», γράφει, «με την εξαίρεση της βραχείας νορβηγικής εκστρατείας, οι πολεμικές επιχειρήσεις στο ελληνοϊταλικό μέτωπο πραγματοποιούνται σύμφωνα με ένα παλαιό επιχειρησιακό πρότυπο. Η μηχανοκίνηση και τα σύγχρονα όπλα δεν υπερτερούν της πολεμικής δεξιότητας και του θάρρους των Ελλήνων στρατιωτών».

Το τεράστιο έργο του Κωνσταντίνου Σάθα και η Βιβλιοθήκη της Βουλής

*Ο Κωνσταντίνος Σάθας, προσωπογραφία από την Ε. Βλασσοπούλου- Σάθα.

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Κωνσταντίνος Σάθας, είναι μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στο χώρο της ελληνικής ιστοριογραφίας, αν και ο ίδιος ξεκίνησε να σπουδάζει γιατρός. Τα έργα του κοσμούν τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες και παρέχουν άφθονο υλικό για τη μελέτη της ιστορίας των Βυζαντινών χρόνων και της Τουρκοκρατίας. Θεωρείται από τους θεμελιωτές των Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στην Ελλάδα, μαζί με τον Αθανάσιο Παπαδόπουλο - Κεραμέα και τον Μανουήλ Γεδεών.

               Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1842, αλλά είχε καταγωγή από οικογένεια αγωνιστών και γραμματοδιδάσκαλων του Γαλαξειδίου. Τελείωσε το γυμνάσιο Λαμίας το 1860 και μετά από δύο χρόνια άρχισε να φοιτά στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

               Ένα τυχαίο περιστατικό, έστρεψε τα ενδιαφέροντά του στην ιστορία. Σε μια κρύπτη στα ερείπια της μονής Σωτήρος στο Γαλαξείδι βρήκε τυχαία το περίφημο «Χρονικό του Γαλαξειδίου», που το μελέτησε και ένα χρόνο αργότερο, το 1865, το εξέδωσε. Το σπουδαίο αυτό Χρονικό φέρεται να έχει γραφεί από τον μοναχό Ευθύμιο  του 1703 και αφορά την ιστορία του Γαλαξειδίου. Σύμφωνα με τον τίτλο του πρόκειται για την «Ἱστορία Γαλαξειδίου εὐγαλμένη ἀπὸ παλαιά χερόγραφα, μεμβράνια, σιζίλια, καὶ χρυσόβουλλα αὐθεντικά, ὁπού εὑρίσκονται, καὶ εἶνε καὶ σώζονται εἰς τὸ Βασιλικὸν Μοναστήρι τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, χτισμένο παρά τοῦ ποτὲ αὐθέντη καὶ Δεσπότη Κυρ Μιχαήλ τοῦ Κομνηνοῦ, οὗ αἰωνία ἡ μνήμη. Ἀμήν».

1922 – Τα αναπάντητα ερωτήματα της καταστροφής: Θα μπορούσε να είχε περιέλθει η Αν. Θράκη στην ελληνική επικράτεια;

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 

https://www.kathimerini.gr/society/561927058/1922-ta-anapantita-erotimata-tis-katastrofis-tha-mporoyse-na-eiche-perielthei-i-an-thraki-stin-elliniki-epikrateia/

*Η είσοδος του βασιλιά Αλέξανδρου στην Αδριανούπολη, τον Ιούλιο του 1920. Η Μικρασιατική Καταστροφή καθόρισε την τύχη της Ανατολικής Θράκης. Αμέσως μετά την υπογραφή της ανακωχής των Μουδανιών άρχισε η αποχώρηση του ελληνικού στρατού που ολοκληρώθηκε στις 12/25 Νοεμβρίου 1922. Τον στρατό ακολούθησαν πανικόβλητοι εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες της περιοχής. Φωτ. ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, ΑΘΗΝΑ

 

Γράφουν οι ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΗΝΑΚΑΚΗΣ

 

«Χθες την εσπέραν», έγραφε η «Καθηµερινή» στις 14 Ιουλίου 1920, «περί την δύσιν, το πυροβόλον απηύθυνεν από των λόφων εκατό ελληνικών πόλεων, βαρύβοον εσπερινόν ύμνον προς τον Θεόν της Ελλάδος διότι ηυνόησε τα Ελληνικά όπλα εν τη απελευθερωτική των προσπαθεία. Κατά την ιδίαν ώραν, χθες, ο μουεζίνης θ’ απηύθυνε, μελαγχολικώτερος ή άλλοτε, από των μιναρέδων του Σουλτάν Σελήμ προς τον δύοντα ήλιον της Αδριανουπόλεως, αντί προσευχής, πικρόν παράπονον διά τον Αλλάχ, όστις εγκατέλειψε τους πιστούς και ευνοεί τους απίστους».

Σημείο αναφοράς στην Ανατολική Θράκη, η Αδριανούπολη είχε καταληφθεί από τον ελληνικό στρατό στις 12 Ιουλίου, ενώ την επομένη εισερχόταν στην πόλη ο βασιλιάς Αλέξανδρος. «Η κατάληψις ολοκλήρου της Ανατολικής Θράκης, μέχρι της Μαύρης Θαλάσσης και της γραμμής της Τσατάλτζας πιστεύεται ότι θα έχει συντελεσθή εντός βραχυτάτου διαστήματος και όλως ακόπως πλέον», έγραφε το ίδιο φύλλο της εφημερίδας. Έπειτα από δύο εβδομάδες (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920) υπογραφόταν η Συνθήκη των Σεβρών, με την οποία –πέραν των άλλων– αποδιδόταν στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Θράκης.

Είκοσι έξι μήνες αργότερα (Σεπτέμβριος 1922), όταν διεξάγονταν οι συνομιλίες οι οποίες κατέληξαν στη Σύμβαση Ανακωχής των Μουδανιών, η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική.

Ο βομβαρδισμός του Δεδέαγατς το 1915, διασκέδαζε τους Άγγλους ναύτες!!!

* Ο χαρακτηριστικός τίτλος της "Ατλαντίδος" της Νέας Υόρκης

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Αλεξανδρούπολη, υπέστη σαν πόλη, μια από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες  τον Οκτώβριο του 1915, εξαιτίας ενός σφοδρού βομβαρδισμού από τα πλοία των συμμάχων της Αντάντ. Είναι όμως απαραίτητο να υπενθυμίσουμε το Δεδέαγατς, η σημερινή Αλεξανδρούπολη, τελούσε υπό βουλγαρική κατοχή, εξαιτίας της άδικης συνθήκης του Βουκουρεστίου του 1913, που επιδίκασε την Δυτική Θράκη στους ηττημένους Βουλγάρους και όχι στους Έλληνες που την είχαν ελευθερώσει.

Βρισκόμαστε περίπου στο μέσον του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και οι γειτονικές χώρες Βουλγαρία και Οθωμανική αυτοκρατορία πολεμούν στο πλευρό των Γερμανών του Κάιζερ, εναντίον των συμμάχων της Αντάντ.

               Η Ελλάδα δοκιμάζονταν από το πρόβλημα του Εθνικού Διχασμού που είχε αρχίσει να επηρεάζει την πολιτική κατάσταση της χώρας, όπου ο Βενιζέλος ζητούσε την έξοδο στον πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επέμενε στην ουδετερότητα.

               Η Αλεξανδρούπολη βρέθηκε αποκλεισμένη από τα πλοία των συμμάχων, που ήθελαν να ελέγχουν τη θαλάσσια περιοχή του Θρακικού πελάγους για να μην περνούν σιτάρι, τρόφιμα ποικίλα εφόδια και κυρίως πολεμικό υλικό προς την Τουρκία. Οι πληροφορίες που υπήρχαν ήταν ότι προοριζόμενα δήθεν για τη Βουλγαρία τρόφιμα και άλλα υλικά ξεφορτώνονταν από τα ατμόπλοια στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και από εκεί κρυφά στέλνονταν σιδηροδρομικώς στην Κωνσταντινούπολη. Κανονική δηλαδή παραβίαση του διεθνούς αποκλεισμού. Απροκάλυπτο λαθρεμπόριο.

               Στην Αθήνα ανατέθηκε η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Αλέξανδρο Ζαΐμη, στις 24 Σεπτεμβρίου. Κράτησε έως τις 25 Οκτωβρίου 1915. Παραιτήθηκε και ανέλαβε η κυβέρνηση του Στέφανου Σκουλούδη. Την άνοιξη εκείνη της χρονιάς η Αντάντ προσπάθησε να καταλάβει τα Δαρδανέλια και να φτάσει στην Κωνσταντινούπολη, για να αναγκάσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία να συνθηκολογήσει. Αυτή η εκστρατεία απέτυχε και τότε η Αντάντ αποφάσισε να καταλάβει τη χερσόνησο της Καλλίπολης. Αλλά και αυτή η εκστρατεία δεν πέτυχε, με όλες τις δραματικές συνέπειες.

Από την 1^η Οκτωβρίου 1915 η Βουλγαρία είχε κηρύξει τον πόλεμο κατά της Σερβίας. Στις 3 Οκτωβρίου κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Βουλγαρίας η Αγγλία και η Γαλλία.

               Έτσι το Θρακικό Πέλαγος γέμισε από πολεμικά πλοία τα οποία επέβλεπαν τον αποκλεισμό. Από τις 7 Οκτωβρίου 1915 η Βουλγαρία είχε ανακοινώσει ότι έβαλε υποβρύχιες νάρκες στα παράλιά της δηλαδή στο Θρακικό Πέλαγος και στον Εύξεινο Πόντο, εφιστώντας την προσοχή των πλοίων γενικώς. Εν τω μεταξύ δημοσιεύθηκαν στον Τύπο πληροφορίες ότι πολυάριθμα συμμαχικά πολεμικά πλοία άρχισαν να περιπλέουν από τις 2 Οκτωβρίου στα παράλια του Δεδέαγατς. Οι πληροφορίες αρχικά ήταν συγκεχυμένες, γιατί έλεγαν ότι η παρουσία του στόλου θα προστατεύσει συμμαχική επιχείρηση απόβασης στρατευμάτων για να καταλάβουν τη σιδηροδρομική γραμμή. Τελικά εφαρμόσθηκε ναυτικός αποκλεισμός για να ελεγχθεί η προσπάθεια της Τουρκίας να εφοδιάζεται με τρόφιμα και πολεμικό  υλικό από τη θάλασσα.

Μια άγνωστη επιστολή προς τον Ίωνα Δραγούμη για τη Σαμοθράκη, τον Νίτσε και τον Εθνικό Οβολό

*Η πρώτη σελίδα από την επιστολή της Έλλης Αδοσίδου (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Τις μέρες αυτές αναβιώνει, δεκατέσσερα χρόνια μετά την τελευταία του διοργάνωση, το Δημοσιογραφικό Συνέδριο της Σαμοθράκης. Το φετινό συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στις 22 και 23 Οκτωβρίου 2022 στη Σαμοθράκη, με αντικείμενο την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων και την Ελευθερία του Τύπου. Το Συνέδριο διοργανώνει η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης σε συνεργασία με τις Ενώσεις Συντακτών στην Ελλάδα και την ΠΟΕΣΥ. Τη διοργάνωση υποστηρίζει η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.

Η Σαμοθράκη, με τις περίφημες αρχαιότητές της, είχε αρχίσει να γίνεται ευρύτερα γνωστή στο αθηναϊκό κοινό με το βιβλίο του Ίωνα Δραγούμη «Σαμοθράκη» που εκδόθηκε το 1909.

Το νησί αυτό επισκέπτονταν ο Δραγούμης, όταν υπηρετούσε στο προξενείο του Δεδέαγατς (Αλεξανδρουπόλεως) από τον Σεπτέμβριο του 1905 έως τον Δεκέμβριο του  1906. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας περιγράφει την υπέροχη φύση του νησιού, αναζητά το αρχαίο και πρόσφατο παρελθόν, από τις αρχαιότητες έως το Ολοκαύτωμα του Σεπτεμβρίου 1821, μελετά τη ζωή των κατοίκων και εκφράζει τις ιδέες του για το παρόν και το μέλλον των υπόδουλων Ελληνικών περιοχών. Η Σαμοθράκη ανάγεται σε σύμβολο των αρχαίων και παντοτινών πηγών του Ελληνισμού, όπως έχει γραφεί αργότερα.

Πρόσωπα της Μικρασιατικής Εκστρατείας: Ο Γονατάς και το κίνημα του 1922

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/society/562078384/1919-1922-prosopa-tis-mikrasiatikis-ekstrateias-o-gonatas-kai-to-kinima-toy-1922/ 

 *Ο Γονατάς το 1908, όταν υπηρετούσε στο ελληνικό προξενείο στην Αδριανούπολη (πηγή: «Απομνημονεύματα Στυλιανού Γονατά, 1897-1957», Αθήνα 1958).

 

*Ο ρόλος των Πλαστήρα και Φωκά

και η δυσφορία του Πάγκαλου

 

 

Γράφουν: Βασίλης Μηνακάκης , Μυρτώ Κατσίγερα

   

               13η/26η Σεπτεμβρίου 1922, ο ουρανός των Αθηνών γέμισε προκηρύξεις υπογεγραμμένες από τον συνταγματάρχη Στ. Γονατά. Ανακοινώνοντας την εκδήλωση (πριν από δύο ημέρες) του κινήματος του στρατού και του στόλου, με επικεφαλής τον ίδιο και μέλη της επαναστατικής επιτροπής τον συνταγματάρχη Ν. Πλαστήρα και τον αντιπλοίαρχο Δημ. Φωκά, ο Γονατάς ζητούσε την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου υπέρ του διαδόχου, την άμεση διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, τον σχηματισμό κυβέρνησης «αχρόου, εμπνεούσης εμπιστοσύνην εις την Αντάντ» και την άμεση ενίσχυση του θρακικού μετώπου.

Ο σαρανταεξάχρονος Γονατάς βρισκόταν τότε στη Μυτιλήνη, μετά την απόσυρση των ελληνικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία. Η στρατιωτική του εμπειρία ήταν πλούσια: είχε συμμετάσχει στον πόλεμο του 1897 (ως λοχίας εύελπις, προγυμναστής νεοσυλλέκτων και εθελοντών), στον Μακεδονικό Αγώνα (όντας υπολοχαγός, ως διοικητικός υπάλληλος στο ελληνικό προξενείο της Αδριανούπολης, το 1907-1908), στους Βαλκανικούς Πολέμους (στο επιτελείο της Ι Μεραρχίας) και στην εκστρατεία της Κριμαίας (1919).