Το μεγαλύτερο σαμποτάζ της Κατοχής

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

https://www.kathimerini.gr/world/562156735/to-megalytero-sampotaz-tis-katochis/

*Η γέφυρα του Γοργοπόταμου μετά την ανατίναξή της, στις 25 Νοεμβρίου 1942, με τη συνδρομή ανταρτών του ΕΛΑΣ υπό τον Αρη Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Δεξιά επάνω: Μέλη της βρετανικής αποστολής. Ανάμεσά τους ο Κρις Γουντχάουζ και ο Εντι Μάιερς. Δεξιά κάτω: Ο ηγέτης του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας (με τη γενειάδα και το μπαστούνι) στο χωριό Βούρμπιανη το 1942. Φωτ. ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ «ΕΛΛΑΔΑ, 20ός ΑΙΩΝΑΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»

 

 

*Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου

πριν από 80 χρόνια

και η μετέπειτα πορεία της Ελλάδας

 

 

Γράφει ο κ. ΙΩΑΝΝΗΣ Ο. ΙΑΤΡΙΔΗΣ

 

 

Τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942, Βρετανοί σκαπανείς κατέστρεψαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου κοντά στη Λαμία (επιχείρηση Χάρλινγκ). Σύμφωνα με αυτόπτη μάρτυρα, καθώς η σκόνη ανέβαινε από το φαράγγι που βρισκόταν πιο κάτω, τρεις γενειοφόροι άνδρες, με χέρια ενωμένα, χόρευαν το κλέφτικο τραγούδι των τριών βολιώτικων παιδιών. Ήταν ο Αρης Βελουχιώτης, κομμουνιστής καπετάνιος του ΕΛΑΣ, ο Ναπολέων Ζέρβας, αρχηγός του ρεπουμπλικανικού ΕΔΕΣ και ο «Κρις» Γουντχάουζ, 24 ετών, ειδικός των κλασικών σπουδών και πολιτικός σύμβουλος του ταξιάρχου Έντι Μάιερς, αρχηγού της βρετανικής αποστολής.

Ο Γουντχάουζ είχε αφιερώσει δύο μήνες αναζητώντας τους δύο αντιστασιακούς ηγέτες και προσπαθώντας να τους πείσει να προσφέρουν την αναγκαία προστασία εναντίον της ιταλικής φρουράς της γέφυρας. Η σκηνή απαθανάτιζε μια δραματική στιγμή της εμπόλεμης Ελλάδας, που δεν επρόκειτο να επαναληφθεί.

Όταν ο Άρης συνάντησε τον Ζέρβα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   https://www.kathimerini.gr/1067933/gallery/politismos/vivlio/otan-o-arhs-synanthse-ton-zerva

*Στο αρχηγείο του ΕΛΑΣ, αρχές του 1944. Από αριστερά προς τα δεξιά: Κώστας Δεσποτόπουλος, ταγματάρχης Τζέραλντ Κ. Γουάινς, Άρης Βελουχιώτης, Κρις Γούντχαουζ, στρατηγός Σαράφης.

Ο Κρις Γούντχαουζ είναι γνωστός στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, ειδικά στους φιλίστορες. Για την ακρίβεια, είναι μια μάλλον θρυλική μορφή, άρρηκτα συνδεδεμένη με την Εθνική Αντίσταση, και ιδίως την επιχείρηση στον Γοργοπόταμο.

Στην αυτοβιογραφία του, «Μια ζωή γεμάτη τόλμη. Από τον Γοργοπόταμο στο Ιράν και το Βρετανικό Κοινοβούλιο», που κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, ουσιαστικά το μισό βιβλίο είναι αφιερωμένο στην Ελλάδα, την οποία προσέγγισε αρχικά μέσα από τις σπουδές του στην κλασική φιλολογία, αλλά που γνώρισε ως μάχιμος σαμποτέρ στα βουνά της. Όμως οι ελληνικές αναφορές δεν σταματούν εδώ: εξαιρετικά ενδιαφέρουσες είναι, π.χ., οι σελίδες οι αφιερωμένες στην Κύπρο και στη δικτατορία. Η συναρπαστική αυτή εξιστόρηση αφορά και άλλες διεθνείς κρίσεις, όπως τη συμμετοχή του στο πραξικόπημα για την ανατροπή του Μοσαντέκ στο Ιράν το 1953.

 Σήμερα η «Κ» προδημοσιεύει ένα απόσπασμα αντλημένο από την περιγραφή της πρώτης συνάντησης του Γούντχαουζ με τον Άρη Βελουχιώτη στα ελληνικά βουνά.

Oι άλλοι αντάρτες της δεκαετίας 1940-’50

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

 http://www.kathimerini.gr/784568/article/politismos/vivlio/oi-alloi-antartes-ths-dekaetias-1940-50

          *Ο Ναπολέων Ζέρβας μαζί με άλλα στελέχη του ΕΔΕΣ στο βουνό την περίοδο της Κατοχής. Ο Βαγγέλης Τζούκας εξετάζει τις ιδιαίτερες σχέσεις του ΕΔΕΣ με τους τοπικούς οπλαρχηγούς στην Ήπειρο.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΤΖΟΥΚΑΣ

Οι οπλαρχηγοί του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο 1942-44

Τοπικότητα και πολιτική ένταξη

εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας,

Αθήνα 2013, σελ. 258

Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΚΩΤΙΑΣ

          Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, η πλέον αδιερεύνητη ιστορικά πλευρά της δεκαετίας 1940-1950 είναι αυτή της παράταξης που εξήλθε νικήτρια από τις πολλαπλές συγκρούσεις της περιόδου. Μετά το τέλος του αιματηρού εμφυλίου, ο ιστορικός λόγος των νικητών ενσωματώθηκε στη γενικότερη καθεστωτική προπαγάνδα και έγινε γρήγορα ανυπόληπτος.

          Όταν το 1974 κατέρρευσε το εμφυλιοπολεμικό κράτος, η ιστοριογραφία, για μια μακρά περίοδο, ακολουθώντας το ιδεολογικό κλίμα της εποχής, ασχολήθηκε σχεδόν υπερπληθωριστικά με τη δράση και τις επιλογές της Αριστεράς εκείνη την κρίσιμη δεκαετία.

Η επιστολή των Τσάμηδων στο Μουσολίνι, το 1943

*Τσάμηδες με φιλοναζιστικά σύμβολα, διαδηλώνουν.

*Ομολογείται η φιλία τους

προς τον φασισμό της Ιταλίας

*Ήθελαν να φύγουν από τη Θεσπρωτία

 Γράφει ο Παντελής Στεφ, Αθανασιάδης

                Η κατοχή των ετών 1941-1944, υπήρξε άκρως δραματική για την Ελλάδα, η οποία εκτός των τραύματα που της δημιούργησε ο πόλεμος, την τριπλή κατοχή και τα χιλιάδες θύματα της πείνας, δημιούργησε κινδύνους αποσπάσεως εδαφών της και εθνικού ακρωτηριασμού.

          Τέτοια ήταν, η στόχευση της Βουλγαρίας, που ανέκαθεν εποφθαλμιούσε τη Θράκη και τη Μακεδονία. Προσπάθειες που θα μπορούσαν να καταλήξουν σε αποσπάσεις εδαφών αν η νίκη έγερνε υπέρ των δυνάμεων του Άξονα, υποδαύλισε η Ιταλία σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις.

          Αυτές ήταν η προσπάθεια της δημιουργίας του «Πριγκιπάτου της Πίνδου» με ανακήρυξη των Βλάχων σε απογόνους της 5^ης Ρωμαϊκής Λεγεώνας. Το σχέδιο αυτό δεν στηρίχθηκε από τους Γερμανούς, πολεμήθηκε από τους ίδιους τους Βλάχους και χτυπήθηκε σκληρά από τις αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

Ο Ζέρβας πολεμούσε με πόνους και βεντούζες!!!

 *Ο Ναπολέων Ζέρβας με συμπολεμιστές του

*Στιγμές οδυνηρής καθημερινότητας

στην Εθνική Αντίσταση

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Η ζωή στα αντάρτικα, είναι αυτονόητα δύσκολη. Ο κίνδυνος υπάρχει κάθε στιγμή και παραμονεύει σε κάθε βήμα. Η πείνα είναι διαρκής σύντροφος του αντάρτη. Η αβεβαιότητα καθημερινή. Η ψείρα, βασανιστική. Οι καιρικές συνθήκες σπάνια φιλικές, τις περισσότερες φορές εχθρικές. Η υγεία του αντάρτη συνεχώς εκτεθειμένη. Και το μόνο που κρατάει τον αντάρτη ζωντανό είναι η πίστη στον αγώνα που ανέλαβε.

          Οι σκέψεις αυτές, μου ήρθαν στο νου διαβάζοντας ένα αντίγραφο αποσπάσματος του ημερολογίου του ηγέτη της αντίστασης Ναπολέοντα Ζέρβα. Και πρόκειται για  καταγραφές μόνο του Ιουνίου του 1944. Και ειδικότερα αφορούν την υγεία του Ζέρβα και τους πόνους από τους οποίους υπέφερε, διεξάγοντας μάχες εναντίον των Γερμανών, αλλά και εναντίον του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην Ήπειρο. Το αντίγραφο αυτό σώζεται στα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού. Δεν έχει σημασία, που το ημερολόγιο αυτό είναι του Ζέρβα. Θα μπορούσε ίσως να ήταν και του Βελουχιώτη. Σημασία έχει, ότι οι άνδρες εκείνοι που πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση κάτω από τις πλέον φοβερές συνθήκες, αποδείχθηκαν χαλύβδινοι στην διεξαγωγή του αντιναζιστικού και αντιφασιστικού αγώνα. Καλόν είναι στη σημερινή εποχή του καταναλωτισμού και της ευζωίας, να μαθαίνουμε πώς έζησαν οι πρόγονοί μας προκειμένου να πολεμήσουν, ό,τι πιο τερατώδες ανέδειξε ο πολιτισμός κατά τη διάρκεια του 20^ου αιώνα.

          Οι αναφορές που θα δούμε εδώ, αφορούν προσωπικά τον Ναπολέοντα Ζέρβα αλλά κατ’ αναλογία μπορούν να επεκταθούν σε όλους όσοι πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση, από τον καπετάνιο ως τον έσχατο αντάρτη.

          Προηγουμένως όμως ας δούμε με δυο λόγια το ιστορικό πλαίσιο των ημερών εκείνων.

Άγνωστες πτυχές του Ναπολέοντα Ζέρβα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_15/12/2013_542856

*Το εξώφυλλο του νέου βιβλίου των εκδόσεων "Ωκεανίς"

*Προδημοσίευση

από το προσωπικό ημερολόγιο

του ηγέτη του ΕΔΕΣ

Του Ηλία Μαγκλίνη

          Λίγο καιρό μετά την κυκλοφορία της ιστορικής μελέτης «Οι οπλαρχηγοί του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο, 1942-44» του Βαγγέλη Τζούκα (από τις εκδόσεις της Εστίας), μέσα σε αυτή την εβδομάδα, και για την ακρίβεια την ερχόμενη Πέμπτη, 19 του μηνός, στα βιβλιοπωλεία θα βρίσκεται μια νέα σχετική έκδοση: το «Ημερολόγιο του στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα, 1942-1945», σε επιμέλεια του Δημήτρη Θάνα, εισαγωγή και σημειώσεις (επίσης) του Βαγγέλη Τζούκα. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ωκεανίδα.

          Δεν ήταν εύκολη υπόθεση η έκδοση του ημερολογίου του ηγέτη του ΕΔΕΣ. Όπως γράφει σε σημείωμά του ο Δημ. Θάνας, το εν λόγω ημερολόγιο «μέχρι σήμερα αποτελούσε έναν ακόμη “αστικό μύθο”: Σε διαφορετικά αρχεία σώζονται περισσότερα του ενός ημερολόγια Ζέρβα που αφορούν την περίοδο 1942-1945, οι εγγραφές των οποίων παρουσιάζουν ουσιώδεις διαφορές μεταξύ τους, με συνέπεια να έχουν διατυπωθεί ερωτήματα σχετικά με την ύπαρξη ή ακόμη και τη γνησιότητά του, ενώ συχνά έχει αγνοηθεί ή έχει αξιοποιηθεί ελάχιστα ως ιστοριογραφικό τεκμήριο».

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΝΑΤΙΝΑΞΗΣ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_10/10/2010_417966

*Η γέφυρα του Γοργοπόταμου μετά την ανατίναξη

 *Η ανατίναξη της γέφυρας απετέλεσε 

την κορυφαία πράξη 

της ελληνικής αντίστασης 

 

εναντίον των δυνάμεων 

  

του 'Aξονα 68 χρόνια πριν

Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης


Τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου 1942 μια φοβερή έκρηξη σε μια ήσυχη κοιλάδα της κεντρικής Ελλάδας έκοψε στη μέση την οδογέφυρα του Γοργοποτάμου, απ’ όπου περνούσε η σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε την Αθήνα με τον Βορρά. Τα εκρηκτικά τοποθέτησαν και πυροδότησαν Βρετανοί σαμποτέρ αφού προηγουμένως η από κοινού δράση ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ εξουδετέρωσε την ιταλική φρουρά. Η σιδηροδρομική γραμμή βγήκε εκτός λειτουργίας για αρκετές εβδομάδες, προκαλώντας έλλειψη καυσίμων και διακοπές ρεύματος στην Αθήνα. Η κορυφαία αυτή πράξη της ελληνικής αντίστασης έκανε φανερή την ευάλωτη θέση του Αξονα στην Ελλάδα, η οποία εξαρτάτο από μια λεπτή λωρίδα σιδηροδρόμου και αυτοκινητοδρόμου, που κατέβαινε σαν φίδι κατά μήκος της ανατολικής ακτής της χώρας.