Τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία για τα «ντουρντουβάκια» του 1941-1944 σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

 

*Απόσπασμα από τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία για τη Βουλγαρική Κατοχή

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Βουλγαρία βαρύνεται ιστορικά με σειρά εγκλημάτων, μερικά από τα οποία- δυστυχώς- δεν δικαιώθηκαν ποτέ. Ένα από αυτά ήταν η καταναγκαστική εργασία που επέβαλε, σε κατακτημένες περιοχές. Καταναγκαστική εργασία, με κρυφό στόχο την εξόντωση χιλιάδων ανθρώπων. Ο απάνθρωπος αυτός θεσμός, έμεινε στη μνήμη των γειτονικών προς τη Βουλγαρία χωρών με την ονομασία «ντουρντουβάκια». Θύματα αυτού του θεσμού, υπήρξαν χιλιάδες Θράκες και Μακεδόνες.

            Η λέξη «τα ντουρντουβάκια» είναι εξελληνισμένη  παραφθορά της βουλγαρικής λέξης трууJдови войски (τρούντοβι βόιτσκι) που σημαίνει τάγματα εργασίας ή του трууJдов войник (τρούντοβ βόινικ) δηλαδή φαντάρος για αγγαρείες.

Βασικά κατά τα έτη 1916-1918, δηλαδή κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου θεσμοθετήθηκε από το Βουλγαρικό κράτος η καταναγκαστική εργασία, με ελάχιστο φαγητό και νερό. Εργάζονταν σε τρομερές συνθήκες άνδρες από τις κατεχόμενες περιοχές, ηλικίας από 16 μέχρι 60 χρονών, που τους οδηγούσαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Βουλγαρία.  Οι συνθήκες θύμιζαν τα παρόμοια στρατόπεδα συγκέντρωσης που λειτούργησαν αργότερα από τους Χιτλερικούς ή τα τάγματα εργασίας, τα λεγόμενα «Αμελέ Ταμπουρού» των Τούρκων στη Μικρά Ασία, που και αυτά έγιναν με εισήγηση Γερμανών συμβούλων.

Οι Βούλγαροι, που δεν τιμωρήθηκε ποτέ για τα εγκλήματα στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, επανέλαβαν την ίδια τακτική όταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατέλαβαν τη Δυτική Θράκη (πλην του νομού Έβρου) και την Ανατολική Μακεδονία, κατά παραχώρηση των Χιτλερικών, χωρίς δηλαδή να πολεμήσουν.

Το έπος των γενναίων ναυτών του «Αδρία»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/culture/562190962/to-epos-ton-gennaion-nayton-toy-adria/

*Ο κυβερνήτης του πλοίου «Αδρίας», Ιωάννης Τούμπας, φωτογραφημένος την άνοιξη του 1943 στην Αλγερία. Γεννημένος το 1901 στη Μύκονο, ανήκε σε οικογένεια που είχε δώσει πολλά μέλη της στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις. Φωτ. Imperial War Museum, Λονδίνο

 

 

 

 

                 * Φως στην ιστορία του αντιτορπιλικού

 

Γράφει ο κ. Δημήτρης Καραΐσκος

 

 

Είναι µια ιστορία θαλασσινή κι όμως ξεκινάει στη στεριά. Στο κέντρο της Δράμας στέκεται επιβλητικά ένα παλιό αρχοντικό που οι κάτοικοι της πόλης αποκαλούν «Μαρμάρινο Σπίτι». Χτίστηκε το 1875, σύμβολο τοπικής αστικής άνθησης, από τον καπνέμπορο Ιωάννη Αναστασιάδη.

Σχεδόν ενάμιση αιώνα μετά, ένας άλλος επιφανής Δραμινός, ιδρυτής της ΑΜΚΕ «Κύκλωψ», ο ναυπηγός Άρης Θεοδωρίδης, αποφάσισε να το σώσει από τις φθορές του χρόνου και να το μετατρέψει σε Μουσείο Φωτογραφικών Μηχανών, που ετοιμάζεται αυτόν τον καιρό. Προτού ανοίξει, η τύχη το ευλόγησε. Περνώντας μπροστά του, η Φανή-Ζιώγα Ασλάνη, γέννημα θρέμμα της πόλης, ρώτησε τι θα απογίνει το κτίριο και μαθαίνοντας τον νέο του ρόλο, προσφέρθηκε να δωρίσει στη συλλογή μια παλιά φωτογραφική μηχανή που ανήκε στον πεθερό της Πέτρο Ασλάνη.

Ελληνοαμερικανοί σαμποτέρ, ανατινάζουν γέφυρες στον νομό Έβρου το 1944

*Μια σπάνια φωτογραφία: Σπύρος Καπόνης, Μάικ Άντζελο και Τζιμ Κέλλις, που ανατίναξαν γέφυρες στο νομό Έβρου το 1944

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Στα χρόνια της Κατοχής η στενή λωρίδα γης που αποτελεί γεωγραφικά το νομό Έβρου, απέκτησε ειδικό ενδιαφέρον για τους συμμάχους, μεταξύ άλλων και λόγω του σιδηροδρομικού δικτύου του. Από ένα μέρος του εδάφους του διέρχονταν η σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε την Κεντρική Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή.

        Όπως είναι γνωστό η Τουρκία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τήρησε μια υποκριτική ουδετερότητα, αλλά διατήρησε καλές οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις με τη Ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ, πουλώντας μετάλλευμα χρωμίου, που ήταν απαραίτητο στη γερμανική πολεμική βιομηχανία     

        Είναι γνωστό ότι στον ελληνικό χώρο κυριάρχησε από το Νοέμβριο του 1942 η αγγλική πολιτική με τις μυστικές υπηρεσίες της SOE που είχαν την ανώτερη ευθύνη στα Βαλκάνια, αλλά και με ομάδες αλεξιπτωτιστών και σαμποτέρ, που έπεσαν, στην Ρούμελη και συνδέθηκαν με την ελληνική εθνική αντίσταση.

Η OSS ξεκίνησε τις δραστηριότητές της στην χερσόνησο του Αίμου το 1943.

        Πρώτος γνωστός Ελληνοαμερικανός πράκτορας της OSS στη Θράκη, ήταν ο ταγματάρχης Αλέκος Γεωργιάδης που λόγω του ελληνικού ονόματός του διαπιστεύθηκε το 1943 ως γραμματέας του Ελληνικού Προξενείου της Αδριανούπολης και  είχε επαφές με το αντιστασιακό κίνημα του νομού Έβρου.

Ο νομός αυτός διατηρήθηκε ως «ουδετέρα ζώνη» ενώ η υπόλοιπη Δυτική Θράκη με την Ανατολική Θράκη είχε παραχωρηθεί το 1941 από τους Χιτλερικούς στους Βούλγαρους συμμάχους τους.

Η άγρια δολοφονία του ταγματάρχη Γεώργιου Σταθάτου το 1943, στα ορεινά της Δαδιάς, από τον καπετάν Οδυσσέα

*Απόσπασμα του σπάνιου αμερικανικού εγγράφου της OSS με την περιγραφή της δολοφονίας του Γεώργιου Σταθάτου από τον Δημήτριο Πετριτζίκη

 

 

*Μαρτυρία για το θάνατό του,

από τα αμερικανικά αρχεία

*Το μέγιστο έγκλημα

του καπετάν Οδυσσέα

*Παραμονές Χριστουγέννων

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

        Ο ταγματάρχης Γεώργιος Σταθάτος, είναι ένα από τα πάμπολλα θύματα της Κατοχής στο νομό Έβρου. Εκτελέστηκε με εντελώς βάρβαρο τρόπο από ελληνικά χέρια. Μια μαρτυρία του φρικαλέου τρόπου εκτέλεσής του υπάρχει στα αμερικανικά αρχεία, σταλμένη από τον ελληνοαμερικανό πράκτορα της OSS Αλέκο Γεωργιάδη. Η μαρτυρία είναι του συνεργάτη του, Δημήτρη Πετριτζίκη, ο οποίος την αφηγήθηκε στον Γεωργιάδη.

Πρόκειται για άγνωστο κείμενο γραμμένο στα αγγλικά, που φωτίζει μακάβρια, μια σκοτεινή πτυχή της Εθνικής Αντίστασης, στο διάστημα που στα βουνά κυριαρχούσε ο καπετάν Οδυσσέας Γαλεάδης (Πόντιος καπνεργάτης με καταγωγή από τον Καύκασο). Η διαδοχή των γεγονότων εκείνης της εποχής είναι συγκλονιστική, γιατί τελικά και ο καπετάν Οδυσσέας εκτελέστηκε από τους ίδιους τους αντάρτες, με απόφαση ανταρτοδικείου (βλέπετε σχετικά στο http://sitalkisking.blogspot.gr/2011/08/1944.html εξαιτίας των πολλαπλών εκτελέσεων που είχε διατάξει.

Η κατάρα της πολύνεκρης ευλογιάς στο κατεχόμενο Διδυμότειχο

*Οι σκηνές με τους μολυσμένους από ευλογιά

*Ο αποφασιστικός ρόλος

του γιατρού Β. Χατζηπουλίδη

*Τουλάχιστον 1250 κρούσματα

και 282 θάνατοι

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η ναζιστική κατοχή υπήρξε αποτρόπαιη για την Ελλάδα γενικά και ειδικά για κάθε πόλη της και χωριό. Είναι γνωστό ότι συνέβησαν «ολοκαυτώματα» σε πολλές πόλεις και χωριά, εξαιτίας της βαρβαρότητας των κατακτητών, από την οποία έχασαν τη ζωή τους πολλοί άνθρωποι, ακόμα και αθώοι και μικρά παιδιά.

                Κοντά όμως σε όλα αυτά υπήρξαν και παράλληλες απώλειες από ποικίλες άλλες αιτίες. Μια τέτοια παράλληλη απώλεια, με πολλούς νεκρούς, στοίχειωσε το 1943 το Διδυμότειχο. Ήταν η φοβερή θανατηφόρα επιδημία ευλογιάς, η μεγαλύτερη στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, τα χρόνια εκείνα.

                Μέσα από τις προσπάθειες καταπολέμησης αυτής της τρομερής ασθένειας, αναδείχθηκε η προσωπικότητα, αποφασιστικότητα, η αφοσίωση στο καθήκον και ο σεβασμός στον όρκο του Ιπποκράτη, ενός νέου τότε γιατρού, του Βασίλειου Δημ. Χατζηπουλίδη.

1943: Η AEΡΑΠΟΒΑΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ ΣΤΗ ΣΑΜΟ

*Αλεξιπτωτιστές ιερολοχίτες ετοιμάζονται για ρίψη στην κατεχόμενη Σάμο, το 1943. 

Ο πρώτος είναι ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, από την Αμμόχωστο της Κύπρου, 

αξιωματικός του ελληνικού στρατού

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

                Η αεραποβατική ιδέα ή η κατακόρυφη υπερκέραση, όπως ονομάζεται στη στρατιωτική ορολογία, είναι αναμφισβήτητα μία από τις πιο εντυπωσιακές μορφές του επιθετικού ελιγμού, που επιβεβαίωσε κατά τρόπο σαφή και κατηγορηματικό αυτή τη θεμελιώδη αρχή, θέτοντας την σφραγίδα της στην έκβαση πολλών μαχών. Ο αιφνιδιασμός, η μεγάλη ταχύτητα και η εμβέλεια δράσης, η δυναμικότητα και η θεαματικότητα της μορφής αυτού του πολέμου είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του στοιχεία, που συνέβαλαν αποφασιστικά στην αλλαγή του ρου πολλών πολεμικών γεγονότων.

                Οι άνδρες των επίλεκτων αερομεταφερομένων μονάδων πέταξαν σε πολλές περιπτώσεις για χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη βάση τους με τα εξαρτημένα από τις καιρικές συνθήκες αεροπορικά τους μεταφορικά μέσα (αεροσκάφη, ανεμόπτερα, ελικόπτερα) και έπεσαν ή προσγειώθηκαν σε άγνωστες και εχθρικές ή ελεγχόμενες από τον εχθρό περιοχές. Το ανεμόπτερο, το αλεξίπτωτο, το αεροσκάφος και τα τελευταία χρόνια το ελικόπτερο, που χρησιμοποιήθηκαν ή χρησιμοποιούνται για τις αεραποβατικές και αεροκίνητες επιχειρήσεις, πέρασαν από πολλά στάδια εξέλιξης από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.

Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων από τους Ναζί

*Ο τόπος του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος  Πατιαλιάκας

Αντιστράτηγος  ε.α

  

          Στις 13 Δεκεμβρίου του 1943, ημέρα Δευτέρα, συντελέστηκε, από στρατιωτικούς της 117 Μεραρχίας  Κυνηγών του Γερμανικού Στρατού, μία από τις μεγαλύτερες θηριωδίες στον ελληνικό  χώρο, στο πλαίσιο της Επιχείρησης «Καλάβρυτα» .

          Η σφαγή των Καλαβρύτων είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση πολεμικού εγκλήματος στην Ελλάδα και αποτελεί  το  επιστέγασμα της θηριωδίας  των στρατευμάτων κατοχής κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Υπήρξε από τις πιο σκληρές επιχειρήσεις της Βέρμαχτ και κατά πολλούς ιστορικούς, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα.

          Η εκκαθαριστική αυτή επιχείρηση αποφασίστηκε, σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από το προσωπικό του τακτικού Γερμανικού Στρατού. Αποτέλεσε τυπική Γερμανική επιχείρηση αντιποίνων, σε περιοχή όπου είχε προηγηθεί έντονη αντιστασιακή δραστηριότητα ένοπλων ανταρτικών τμημάτων, η οποία δυστυχώς στράφηκε και κατά του άμαχου πληθυσμού. Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων γράφτηκε τελικά με αίμα αθώων στο βιβλίο της Ιστορίας. Η θυσία τους συγκίνησε και συνένωσε τους Έλληνες, ενώ ταυτόχρονα δυνάμωσε ακόμα περισσότερο τον αγώνα κατά του κατακτητή και δίκαια αναδείχθηκε σε παγκόσμιο σύμβολο ελευθερίας. Αποτελεί, δε, ορόσημο για ολόκληρη την αντιστασιακή Ευρώπη. Αλλά ας αφήσουμε το νήμα της ιστορικής αλήθειας  να ξετυλίξει τα γεγονότα των Καλαβρύτων, που συνέβησαν πριν από 71 χρόνια.

Η επιστολή των Τσάμηδων στο Μουσολίνι, το 1943

*Τσάμηδες με φιλοναζιστικά σύμβολα, διαδηλώνουν.

*Ομολογείται η φιλία τους

προς τον φασισμό της Ιταλίας

*Ήθελαν να φύγουν από τη Θεσπρωτία

 Γράφει ο Παντελής Στεφ, Αθανασιάδης

                Η κατοχή των ετών 1941-1944, υπήρξε άκρως δραματική για την Ελλάδα, η οποία εκτός των τραύματα που της δημιούργησε ο πόλεμος, την τριπλή κατοχή και τα χιλιάδες θύματα της πείνας, δημιούργησε κινδύνους αποσπάσεως εδαφών της και εθνικού ακρωτηριασμού.

          Τέτοια ήταν, η στόχευση της Βουλγαρίας, που ανέκαθεν εποφθαλμιούσε τη Θράκη και τη Μακεδονία. Προσπάθειες που θα μπορούσαν να καταλήξουν σε αποσπάσεις εδαφών αν η νίκη έγερνε υπέρ των δυνάμεων του Άξονα, υποδαύλισε η Ιταλία σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις.

          Αυτές ήταν η προσπάθεια της δημιουργίας του «Πριγκιπάτου της Πίνδου» με ανακήρυξη των Βλάχων σε απογόνους της 5^ης Ρωμαϊκής Λεγεώνας. Το σχέδιο αυτό δεν στηρίχθηκε από τους Γερμανούς, πολεμήθηκε από τους ίδιους τους Βλάχους και χτυπήθηκε σκληρά από τις αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

Η Διάσκεψη της Τεχεράνης το 1943

Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_12/12/2010_425437

 *Τσώρτσιλ, Στάλιν και Ρούσβελτ 

αποφάσισαν την απόβαση στη Νορμανδία 

και χάραξαν με αδρές γραμμές 

τον μεταπολεμικό κόσμο 67 χρόνια πριν
Επιμέλεια: Νίκος Xρυσολωράς


Στα μέσα του 1943, η ροή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είχε πλέον αλλάξει υπέρ των Συμμάχων. Ωστόσο, τίποτε δεν είχε ακόμη κριθεί οριστικά. Στο Ανατολικό μέτωπο, ο Σοβιετικός Στρατός αναζητούσε ακόμη εναγωνίως στηρίγματα, υπό τη μορφή αντιπερισπασμού από την πλευρά της Δύσης. Ταυτόχρονα, καθώς διαφαινόταν ότι η πλάστιγγα θα γείρει αργά ή γρήγορα εις βάρος των ναζιστικών δυνάμεων, ξεκίνησαν και οι πρώτες ζυμώσεις για τη μορφή που θα ελάμβανε ο μεταπολεμικός κόσμος. Στις 28 Νοεμβρίου 1943, ξεκίνησε στην Τεχεράνη του Ιράν η πρώτη διάσκεψη «κορυφής» ανάμεσα στους ηγέτες των τριών μεγάλων δυνάμεων που πρωταγωνίστησαν στον πόλεμο εναντίον του Γ΄ Ράιχ. Στόχος της ιστορικής αυτής συνάντησης μεταξύ του Φραγκλίνου Ρούσβελτ, του Ιωσήφ Στάλιν και του Ουίνστον Τσώρτσιλ ήταν να οριστικοποιηθεί η στρατηγική των Συμμάχων για την τελική φάση του Πολέμου και ιδιαίτερα ο χρόνος της απόβασης στο Δυτικό μέτωπο, η οποία θα ελάφρυνε το βάρος του Κόκκινου Στρατού και θα σήμαινε την έναρξη της πορείας προς το Βερολίνο. Οι «τρεις μεγάλοι», όπως έμειναν γνωστοί στην ιστορία, αποφάσισαν τελικά ότι η απόβαση στη Νορμανδία θα πραγματοποιείτο τον ερχόμενο Μάιο. Με τη συμφωνία αυτή, επιβεβαίωσαν ότι στο εξής θα συνεργάζονταν στενά με σκοπό την οριστική και αποφασιστική ήττα της Γερμανίας. Συμβολικό επισφράγισμα της συμφωνίας τους ήταν και το «ξίφος του Στάλινγκραντ» το οποίο δώρισε ο Τσώρτσιλ στον Σοβιετικό ηγέτη, σε ένδειξη αναγνώρισης και σεβασμού του βρετανικού λαού για τη γενναιότητα που επέδειξαν οι κάτοικοι και οι στρατιώτες που υπερασπίστηκαν τη μαρτυρική ρωσική πόλη. Το σημαντικότερο ίσως όλων, όμως, ήταν ότι οι συμμετέχοντες στη διάσκεψη άρχισαν να σχεδιάζουν σε αδρές γραμμές την εικόνα που θα ελάμβανε ο κόσμος μετά την ήττα των ναζί.

Οι «τρεις μεγάλοι» συζητούν μαζί 

για πρώτη φορά

Του Θάνου Bερέμη*


Η εισβολή του Χίτλερ στη Σοβιετική Ενωση και η ταχεία προέλαση των γερμανικών δυνάμεων έκανε απαραίτητο τον ανεφοδιασμό του Ερυθρού Στρατού από την Ανατολή. Οι εξελίξεις αυτές έφεραν τους συμμάχους στο Ιράν, τον Αύγουστο του 1941. 
Η διπλή κατοχή του Ιράν εξασφάλισε στους Ρώσους τον έλεγχο των πέντε βόρειων επαρχιών και στους Βρετανούς την υπόλοιπη χώρα. Ο Ιρανός μονάρχης Ρέζα Σαχ αναγκάστηκε σε παραίτηση και τον θρόνο του σάχη ανέλαβε ο γιος του, Μοχάμεντ Ρέζα. Ο νέος σάχης υπέγραψε το 1942 συνθήκη συμμαχίας με τις κατοχικές δυνάμεις και το 1943 κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας. Οι Σοβιετικοί, έτσι, απέκτησαν σίγουρη οδό ανεφοδιασμού από την Ανατολή και οι Βρετανοί εγγύηση προστασίας των ιρανικών πετρελαιοπηγών σε περίπτωση κατάρρευσης του ρωσικού μετώπου.