Ο Καζαντζάκης περιοδεύει στη Θράκη το 1920…

 *Δημοσίευμα της "Μακεδονίας" για την περιοδεία του Καζαντζάκη στη Θράκη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Νίκος Καζαντζάκης, ήταν ένας πολυταξιδεμένος συγγραφέας. Επισκέφθηκε πολλά μέρη του κόσμου και τα ταξιδιωτικά του βιβλία αποτελούν λογοτεχνικoύς «θησαυρούς». Είναι γνωστά τα ταξίδια του. Εκείνο πού είναι ελάχιστα γνωστό, είναι ότι ο Καζαντζάκης επισκέφθηκε τη Θράκη σε δύσκολους καιρούς, όχι ως συγγραφέας, αλλά ως γενικός διευθυντής του αρτισύστατου υπουργείου Περίθαλψης, με εντολή της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου να εξετάσει τα προβλήματα της περιοχής και να επιτύχει λύσεις. 

                Ο Καζαντζάκης κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912, κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό ως εθελοντής, αλλά τελικά υπηρέτησε τη θητεία του στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.

Στις 8 Μαΐου 1919 ο Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη αρχικά διευθυντή και στη συνέχεια Γενικό Διευθυντή του νεοσύστατου Υπουργείου Περίθαλψης με βασική αποστολή τον επαναπατρισμό 150.000 Ποντίων του Καυκάσου, που αντιμετώπιζαν απηνείς διωγμούς από τους επαναστατημένους μπολσεβίκους του Λένιν. Κατά τα μέσα Ιουλίου ως αρχηγός της αποστολής με συνεργάτες τους Ηρακλή Πολεμαρχάκη, Ιωάννη Κωνστανταράκη, Ιωάννη Αγγελάκη και τον Γεώργιο Ζορμπά, επισκέπτεται την περιοχή του Καυκάσου, για να εξετάσει την κατάσταση των Ποντίων. Μαζί του συμπράττει ως εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών ο Ιωάννης Σταυριδάκης, ο οποίος πέθανε από πνευμονία στην Τιφλίδα.

Η εισβολή κομιτατζήδων στα Πετρωτά Έβρου το 1920

*Ομάδα βουλγάρων κομιτατζήδων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Θράκη, Ανατολική και Δυτική, πλην των αρχών του 20^ου αιώνα (1904-1908) δοκιμάσθηκε σκληρά από τις ενέργειες Βουλγάρων και Τούρκων κομιτατζήδων και κατά το 1919-1920, όταν ξεκαθάρισε η διεθνής ατμόσφαιρα και η Ελλάδα με την έγκριση και των συμμάχων της άρχισε να απελευθερώνει την περιοχή αυτή.

                Τότε οι Τούρκοι επεδίωξαν και επέτυχαν τη συνεργασία με την βουλγαρική  Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ) και αποφάσισαν τη δημιουργία συμμοριών σε Μακεδονία και Θράκη καθώς και τη διεξαγωγή έντονης αλυτρωτικής προπαγάνδας. Σε μια προκήρυξη που είχαν ρίξει στη Γουμένισσα, έλεγαν χαρακτηριστικά:

                «Ας λησμονήσωμεν το αιματηρόν παρελθόν το οποίον μας χωρίζει και όλοι, Τούρκοι, Βούλγαροι, ‘Ελληνες, Εβραίοι, Βλάχοι, ας δώσωμεν χείρα δια τον γενικόν αγώνα απέναντι του κοινού εχθρού και να μην καταθέσωμεν τα όπλα, εάν δεν απολαύσωμεν την ελευθερίαν της πατρίδος μας. Αδιαίρετος, Ανεξάρτητος Μακεδονία, αυτή είναι η σημαία και με αυτήν θα νικήσωμε».

                Αξίζει να σημειωθεί ότι το τουρκοβουλγαρικό κομιτάτο δραστηριοποιήθηκε έντονα κατά την περίοδο της εκκένωσης της Ανατολική Θράκης το φθινόπωρο του 1922. Πολυάριθμες συμμορίες διοικούμενες από τούρκους αξιωματικούς είχαν εισβάλει στην Ανατολική Θράκη και παρενοχλούσαν τον υποχωρούντα ελληνικό στρατό και πραγματοποιούσαν θηριωδίες εναντίον του άμαχου πληθυσμού, που εγκατέλειπε τις πατρογονικές εστίες του, εντελώς άδικα, μετά την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων, που ελήφθη στα Μουδανιά.

Ο Εσάτ πασάς των Ιωαννίνων είχε και ελληνικό αίμα;

*Φωτογραφία του Εσάτ Πασά, που την πρόσφερε στον ιδιοκτήτη του σπιτιού, όπου διέμενε κατά την αιχμαλωσία του. Στην ιδιόχειρη αφιέρωση με την παλαιοτουρκική γραφή  σημειώνει: «Εις ανταπόδοσιν της ευγνωμοσύνης μου δια την φιλοξενίαν και τας φιλικάς περιποιήσεις, τω αξιοτίμω Κυρίω Ζίννη. Τη 27^η Οκτωβρίου 1914, Εσάτ» (Δημοσιευμένη στην Ιστορία του Σπ. Μαρκεζίνη).

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Εσάτ Πασάς, υπήρξε ο πείσμων και μαχητικός υπερασπιστής των Ιωαννίνων και του Μπιζανίου, κατά τον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, που όμως προ της ορμής του ελληνικού στρατού, αναγκάσθηκε να παραδοθεί. Αυτός λοιπόν ο σκληρός μαχητής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είχε ελληνικό αίμα στις φλέβες του.

                Αυτή την άποψη υποστήριξε ο Γιαννιώτης ποιητής Χρήστος Χρηστοβασίλης το 1913, όταν έπεσαν τα Ιωάννινα και μπήκε μέσα ο νικητής ελληνικός στρατός. Σύμφωνα με όσα έγραψε το Φεβρουάριο του 1913 στην «Ακρόπολι» ο Εσάτ πασάς δεν ήταν Τούρκος ούτε Αλβανός, αλλά Έλληνας, απόγονος Ελλήνων, που κάποτε στο παρελθόν αρνήθηκαν την χριστιανική θρησκεία, λόγω των φοβερών συνθηκών που επικρατούσαν για το υπόδουλο έθνος. Ο παππούς του κατάγονταν από το Μπούλτζο του Ζαγορίου και η γιαγιά του από το Σούλι. Γεννήθηκε στα Ιωάννινα στις 18 Οκτωβρίου 1862 και πέθανε στην Τουρκία στις 2 Νοεμβρίου 1952.

                Ο ίδιος ο Εσάτ πάντως ισχυρίζονταν ότι πρόγονός του υπήρξε ένας Ουζμπέκος από την Τασκένδη, από αυτούς που έφερε το 1379 ο στρατηγός Γαζή Εβρενός και τους εγκατέστησε στην Ήπειρο. Αυτός άρπαξε νύχτα των Χριστουγέννων μια ελληνίδα τη Βασιλική της οικογένειας των Γλυκέων από την εκκλησία του Ταξιάρχη Μιχαήλ και την έκανε γυναίκα του. Γι’ αυτό θα τον βρείτε και με το προσωνύμιο Εσάτ πασάς Γλίκα.

Αλ. Στριφτόμπολας, ο (προ)τελευταίος φουστανελάς της Βουλής

*Ο πίνακας του Νικολάου Ορλώφ με τον Στριφτόμπολα

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ένας βουλευτής με ισχνή κοινοβουλευτική παρουσία, εκλεγείς μία φορά όλο κι όλο, για το διάστημα από 2 Φεβρουαρίου 1905 έως 1 Φεβρουαρίου 1906, παρέμεινε στην αθανασία, χάρη στις αυθαιρεσίες ενός ζωγράφου του μεσοπολέμου και στην ιδιοτροπία του, να φοράει μόνιμα φουστανέλα, αρνούμενος να προσχωρήσει στον εξ Εσπερίας συρμό. Πρόκειται για τον Αλέξιο Στριφτόμπολα.

                Εικαστικά λοιπόν, ο θεωρούμενος ως γνωστότερος φουστανελοφόρος βουλευτής είναι ο Αλέξιος Στριφτόμπολας, που απεικονίζεται στον περίφημο πίνακα του ζωγράφου Νικολάου Ορλώφ, ο οποίος ανήκει στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδας, από δωρεά του Κωνσταντίνου Ελευθερουδάκη, τη δεκαετία του 1930. Ο πίνακας αυτός υποτίθεται ότι απεικονίζει συνεδρίαση της Βουλής του 1878, της εποχής δηλαδή του Χαριλάου Τρικούπη, με τον ίδιο στη βήμα να αγορεύει. Στην συνεδρίαση αυτή συμμετέχουν πολλές γνωστές πολιτικές προσωπικότητες. Ιστορικά όμως ο πίνακας δεν είναι ακριβής, γιατί περιλαμβάνει πρόσωπα, που δεν ήταν βουλευτές την εποχή εκείνη, με πρώτο και καλύτερο τον εικονιζόμενο Στριφτόμπολα, που έγινε βουλευτής Πατρών το 1905.

                Οι φουστανελοφόροι βουλευτές, ήταν πάντα ένα προσφιλές θέαμα και θέμα. Ορισμένοι, κατάλοιπα της Επανάστασης του 1821, δεν αποχωρίσθηκαν την εθνική ενδυμασία και δεν προσχώρησαν ποτέ στην μετεπαναστατική μόδα της λεγόμενης φράγκικης φορεσιάς. Φουστανελοφόροι βουλευτές υπήρχαν στα ύστερα χρόνια, έως τα τέλη του 19ου αιώνα και μόνο ένας στις αρχές του 20ου αιώνα. Υπάρχουν μάλιστα και κείμενα του νεαρού τότε κοινοβουλευτικού συντάκτη Κωστή Παλαμά, περί το 1882-1883, για την παρουσία φουστανελοφόρων βουλευτών στο Κοινοβούλιο (Βλέπε και στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2009/11/blog-post_02.html ).

Γάμος επί του «Αβέρωφ» το 1913!!!

*Ο περίφημος γάμος, αποτυπώθηκε και σε καρτ ποστάλ

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Μια από τις μικρές, αλλά απίστευτες ιστορίες  του θρυλικού πολεμικού σκάφους «Αβέρωφ». Ήταν Φεβρουάριος του 1913. Το ακαταμάχητο θωρηκτό φορτωμένο ήδη με τη δόξα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου, ήταν αραγμένο στον όρμο του Μούδρου.

                Εκεί, λιμενάρχης ήταν ένας έφεδρος λογιστής αρραβωνιασμένος με μια κοπέλα από το Μούδρο. Η οικογένεια της κοπέλας ήταν εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια. Ο λιμενάρχης στον πολιτικό του βίο, ήταν και αυτός εγκατεστημένος στην ίδια πόλη της Αιγύπτου, εργαζόμενος ως λογιστής στο εκεί υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας.

                Αυτός λοιπόν ο λιμενάρχης σκέφθηκε και ζήτησε από τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη την άδεια να τελέσει τους γάμους του, γιατί στο Μούδρο είχε αφιχθεί και η οικογένεια της μνηστής του. Ταυτόχρονα του ζήτησε να γίνει κουμπάρος και να τους βάλει τα στέφανα!

Θράκη 1913: Οδεύοντας προς την άδικη Συνθήκη του Βουκουρεστίου

*Από την μαχητική αρθρογραφία της "Ακροπόλεως" του Βλάση Γαβριηλίδη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

             Η Δυτική Θράκη μετά την νικηφόρο έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων για τα ελληνικά όπλα, βίωσε μια βάρβαρη κατοχή από την ηττημένη Βουλγαρία, χάρη στο προστατευτικό ενδιαφέρον που επέδειξαν για τη Βουλγαρία οι Μεγάλες Δυνάμεις. Το κλίμα που είχε διαμορφωθεί τότε, φαίνεται από την αρθρογραφία του Αθηναϊκού Τύπου, ο οποίος, πλην εξαιρέσεων δεν επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Θράκη ειδικά.

     Τον Οκτώβριο του 1912, όπως είναι γνωστό, οι τρεις συμμαχικές  χώρες (Ελλάδα- Σερβία- Βουλγαρία) κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πολύ σύντομα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών εδαφών της και χαράχθηκαν νέα σύνορα στη Χερσόνησο του Αίμου. Οι εδαφικές αλλαγές επικυρώθηκαν με τη Συνθήκη του Λονδίνου την άνοιξη του 1913. Η Ελλάδα προσπαθώντας να μην απεμπολήσει τα δικαιώματα της, που στηρίζονταν στην ελληνικότητα των περιοχών και σε αδιαφιλονίκητους ιστορικούς τίτλους,  πήρε την Ήπειρο, την Δυτική και Κεντρική Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου (πλην των Δωδεκανήσων, που τελούσαν υπό ιταλική κατοχή από τον ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911) και την Κρήτη.

Ένας Θραξ γράφει το 1912, για τη Μοσχόπολη της Βορ. Ηπείρου

*Ο Δημήτριος Καλλίμαχος στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-13

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Μοσχόπολη,  υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα, πνευματικά, πολιτιστικά και  εμπορικά κέντρα του Ελληνισμού κατά το 18ο αιώνα. Σήμερα ανήκει στην Αλβανία. Βρίσκεται στα δυτικά της Κορυτσάς. Κατά τον 18ο αιώνα η πόλη αναπτύχθηκε σε ένα από τα κύρια αστικά κέντρα των Βαλκανίων.

                Μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση αυτής της περίφημης κυψέλης του Ελληνισμού έκανε κυριολεκτικά μέσα από τους καπνούς των μαχών του πρώτου Βαλκανικού Πολέμου ο φλογερός ιερωμένος και δημοσιογράφος Δημήτριος Καλλίμαχος, ο ποίος γεννήθηκε το τελευταίο τέταρτο του 19^ου αιώνα στη Μάδυτο της Ανατολικής Θράκης. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και την Αθήνα. Ήταν ιερωμένος και ανήκε στην Εκκλησία της Αλεξάνδρειας.

                ‘Όταν ξεκίνησαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι κατατάχθηκε αμέσως και υπηρέτησε σαν στρατιωτικός ιεροκήρυκας της V Μεραρχίας, σε όλες τις φάσεις του πολέμου, στην πρώτη γραμμή του μετώπου, κάτω από βροχές, χιόνι και παγωνιά. Αντιμετώπισε πολλές κακοτοπιές και αιφνιδιασμούς, καθώς και πολλές επελάσεις Τουρκαλβανών, σφαγές και ωμότητες.

                Ο Καλλίμαχος εύρισκε πάντα χρόνο να μελετά την ιστορία των πόλεων, που απελευθέρωνε ο ελληνικός στρατός.

Όταν οι Θρακιώτισσες πρώτευαν σε καλλιστεία στο Παρίσι

*Η νικήτρια των παρισινών καλλιστείων από το Σκοπό Ανατολικής Θράκης

*1921:Καλλιστεία 

«Ελληνικού κάλλους»

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Θράκη ήταν διαχρονικά ερωτική και είχε πάντα όμορφες γυναίκες (Βλέπε σχετικά και στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2009/12/1.html ). Ακόμα και με διακρίσεις στα καλλιστεία της Ευρώπης! Ιδού πώς έχει αυτή η άγνωστη ιστορία:

                Το 1921 εκδίδονταν στο Παρίσι η ελληνόφωνη εβδομαδιαία εφημερίδα «Μεγάλη Ελλάς» η οποία είχε οργανώσει καλλιστεία «Ελληνικού Κάλλους».

                Την ελλανόδικο επιτροπή αποτελούσαν τέσσερις  Έλληνες και Ελληνίδες καλλιτέχνες που δούλευαν στο Παρίσι και δύο Γάλλοι, ενώ παρίστατο και ο διευθυντής της εφημερίδας Ηλίας Οικονομίδης. Έγινε μάλιστα ψηφοφορία μεταξύ των αναγνωστών της εφημερίδας, η οποία είχε δημοσιεύσει φωτογραφίες των υποψηφίων καλλονών.

Ο Ιερεμίας Β΄ Τρανός: Ένα σημαντικό βιβλίο

*Το ενδιαφέρον βιβλίο του κ. Κατελή Βίγκλα

                Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιερεμίας Β’ (1536-1595) έμεινε στη ιστορία με το προσωνύμιο «Τρανός» λόγω της δράσης του, σε θρησκευτικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Γεννήθηκε στην Αγχίαλο της Βόρειας Θράκης και τρεις φορές ανήλθε στο ύπατο αξίωμα της Ορθοδοξίας, ως Οικουμενικός Πατριάρχης. Ανήκε στην παλιά βυζαντινή οικογένεια των Τρανών, η οποία έπειτα από την άλωση της Κων/πόλεως βρήκε καταφύγιο στην Αγχίαλο της Μαύρης Θάλασσας

                Ο σύλλογος των Αγχιαλιτών της Αθήνας, τιμώντας τη μνήμη του Ιερεμία Β΄ ανέθεσε στον ιστορικό και θεολόγο Κατελή Βίγκλα, τη συγγραφή μελέτης για τη ζωή και το έργο του σημαντικού αυτού συμπατριώτη τους. Ο τόμος αυτός κυκλοφορεί ήδη και αποτελεί κόσμημα κάθε βιβλιοθήκης.

                Ποιος όμως ήταν ο Ιερεμίας Β΄ που είναι γνωστός ως «Τρανός» και ανήλθε για πρώτη φορά στον πατριαρχικό θρόνο σε ηλικία μόλις 36 ετών;

Καυκάσιοι Πόντιοι, ζεύονταν στα άροτρα αντί των ζώων!!!

*Φρίκη!!! ΟΙ Καυκάσιοι ως... αροτριώντα ζώα! 

Και όμως συνέβη και αυτό στην ελεύθερη πατρίδα...

*Μια ιστορία πόνου και φρίκης,

για τους πρόσφυγες του Πόντου

                                                                                                                                               

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Τα βάσανα των Ποντίων, συνθέτουν μια φοβερή τραγωδία, που δεν πρόκειται να ξεχαστεί ποτέ. Είναι γνωστά τα όσα τράβηξαν με τη γενοκτονία που εφάρμοσαν εις βάρος τους οι Νεότουρκοι και τους ανάγκασαν να ζητήσουν καταφύγιο στη γειτονική ομόδοξη Ρωσία. Και ακολούθησαν αργότερα οι διωγμοί από τους σοβιετικούς του Στάλιν.

                Υπήρξαν και ενδιάμεσες στιγμές, όταν άνοιξε την αγκαλιά της η μητέρα πατρίδα να δεχθεί τους διωγμένους.  Ήταν το 1921, που η Ελλάδα δέχθηκε πρόσφυγες από τον Πόντο και τον Καύκασο εξαιτίας των διωγμών και των φονικών μαχών στις περιοχές εκείνες. Η μεταφορά τους έγινε με πλοία, κάτω από συνθήκες τραγικές, που οδηγούσαν και σε πολλούς θανάτους κατά τη διάρκεια του πλου προς την Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο στο πλοίο "Άγιος Κωνσταντίνος", που ξεκίνησε στις 21 Μαΐου 1922 από το Βατούμι με 5.000 πρόσφυγες, πέθαναν κατά τη διαδρομή 150-200 Πόντιοι του Καυκάσου. Οι πρόσφυγες αποβιβάζονταν στη Θεσσαλονίκη. Το 1920 η Καλαμαριά ήταν ένα  κλειστό στρατόπεδο  με άθλιες παράγκες, όπου όλοι οι πρόσφυγες ζούσαν σε καραντίνα, εξοντωμένοι  από τον τύφο και τη δυσεντερία, με ελάχιστη κρατική βοήθεια. Τα περισσότερα παιδιά των προσφύγων πέθαιναν αβοήθητα.

1968: 50 χρόνια από την ιστορική διάσπαση του ΚΚΕ

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ  

http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=931014&wordsinarticle=%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82

*Από το 1ο Συνέδριο του ΚΚΕ Εσ. το 1976. Στο κέντρο ο Μπάμπης Δρακόπουλος, γραμματέας του κόμματος. Ήταν ο επικεφαλής του «Γραφείου Εσωτερικού» στην Ελλάδα όταν έγινε η διάσπαση. Δεξιά ο Πάνος Δημητρίου

*Η ανελέητη σύγκρουση 

στη 12η Ευρεία Ολομέλεια

Γράφει ο Λάμπρος Σταυρόπουλος

Μισός αιώνας συμπληρώνεται το 2018 από την ιστορική διάσπαση του ΚΚΕ, η οποία διχοτόμησε το εγχώριο κομμουνιστικό κίνημα και προσδιόρισε τη μεταπολιτευτική του πορεία, με εμφανή μέχρι σήμερα τα κατάλοιπα της αμείλικτης ιδεολογικής και πολιτικής σύγκρουσης που διεξήχθη τότε με φόντο τις εξελίξεις στην Τσεχοσλοβακία και την απόπειρα φιλελευθεροποίησης του κομμουνιστικού καθεστώτος («Άνοιξη της Πράγας») που καταπνίγηκε λίγο αργότερα έπειτα από επέμβαση των Σοβιετικών (Αύγουστος 1968).

Η διάσπαση του ΚΚΕ, που σημειώθηκε κατά τη 12η Ευρεία Ολομέλεια της Κεντρικής του Επιτροπής, η οποία συνήλθε 5-15 Φεβρουαρίου του 1968 στη Βουδαπέστη, συμπύκνωνε κατά μία έννοια τις αντιφάσεις, τις αντιπαλότητες και τις διαφωνίες που σοβούσαν στο εσωτερικό του ΚΚΕ από τη δεκαετία του '50 στον απόηχο της ήττας του ΔΣΕ και των αμφιλεγόμενων ερμηνειών που υιοθέτησε η τότε ηγεσία του κόμματος υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη, αλλά και ως απόρροια των παρεμβάσεων του «αδελφού» Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης (ΚΚΣΕ) στο πλαίσιο της «αποσταλινοποίησης» που εγκαινιάστηκε το 1956 από τον Νικίτα Χρουστσόφ (20ό Συνέδριο). Η ανελέητη σύγκρουση που ξέσπασε κατά τη 12η Ολομέλεια ήταν η κορύφωση της εσωκομματικής διαπάλης στο ΚΚΕ μεταξύ των δύο ρευμάτων που διαμορφώθηκαν στο κομμουνιστικό κίνημα: του «ορθόδοξου», που τασσόταν υπέρ της διατήρησης των αναλλοίωτων μαρξιστικών και λενινιστικών αρχών στη φυσιογνωμία και στον χαρακτήρα του με απόλυτη προσήλωση στη Σοβιετική Ένωση, και του «ανανεωτικού» («αναθεωρητικού», σύμφωνα με την ορολογία της εποχής), το οποίο εμπνεόταν από τις αναζητήσεις άλλων δυτικών κομμουνιστικών κομμάτων, με κυρίαρχο το Ιταλικό ΚΚ («ευρωκομμουνισμός») για «σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο» και με κριτική ματιά στο σοβιετικό μοντέλο εξουσίας.

Το «έπος» των Βρετανών σαμποτέρ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/941832/article/politismos/vivlio/to-epos-twn-vretanwn-sampoter

*Μέλη της βρετανικής αποστολής. Πρώτος δεξιά ο Κρις Γουντχάουζ. Στη μέση με το μπαστούνι ο Έντι Μάγιερς

Γράφει ο ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Μία από τις λιγότερο προβεβλημένες αλλά συναρπαστικές ιστορίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αναδεικνύει ο συγγραφέας και ιστορικός Τζάιλς Μίλτον στο βιβλίο του «Ο ανορθόδοξος πόλεμος του Τσόρτσιλ», για τη μυστική δράση των πρώτων Βρετανών σαμποτέρ, με την απόδοση τεκμηρίων, ντοκουμέντων και μαρτυριών να ισορροπεί με επιτυχία μεταξύ της λογοτεχνικής και της ιστορικής αφήγησης.

Ο Μίλτον, συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Χαμένος παράδεισος- Σμύρνη 1922», αφηγείται τη συγκρότηση μιας μυστικής ομάδας που με τις ευλογίες του Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε την ευθύνη διεξαγωγής ενός παράλληλου, ανορθόδοξου πολέμου σε σχέση με τον «κανονικό», με στόχο την ανακοπή της προέλασης του Αδόλφου Χίτλερ. Μυστικές συναντήσεις, κωδικές ονομασίες (οδός Κάξτον, οδός Μπέικερ), εκπαίδευση στον «βρώμικο» πόλεμο, δίκτυα κατασκόπων και πληροφοριοδοτών, ριψοκίνδυνες αποστολές και αδρεναλίνη μέσα σε έναν κόσμο γυναικών, η πραγματική ιστορία του λεγόμενου «υπουργείου Ανορθόδοξου Πολέμου» φαίνεται πως έχει όλα τα υλικά για ένα εκρηκτικό μυθιστόρημα.

Η επώδυνη διάσπαση του ΚΚΕ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/942103/article/epikairothta/politikh/h-epwdynh-diaspash-toy-kke 

*Ο Κώστας Κολιγιάννης, ηγέτης του ΚΚΕ κατά την εποχή της διάσπασης, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τα μεγάλα διλήμματα εκείνης της εποχής.

 Γράφουν: ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ* 

και ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΕΚΟΥ**

Η ιστορία του ελληνικού, όπως και του διεθνούς, κομμουνισμού είναι συνυφασμένη με εσωκομματικές συγκρούσεις και διασπάσεις. Στην ελληνική περίπτωση, η ήττα του αντάρτικου στρατού του ΚΚΕ στον Εμφύλιο Πόλεμο τον Αύγουστο του 1949 προκάλεσε μια ιδιάζουσα οργανωτικο-πολιτική κατάσταση που διατηρήθηκε ως τέτοια μέχρι την πτώση της δικτατορίας το 1974.

Η ηγεσία του ΚΚΕ εγκαταστάθηκε στο εξωτερικό και είχε υπό τον έλεγχό της τις οργανώσεις του στις «Λαϊκές Δημοκρατίες» (όπου εγκαταστάθηκαν Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες), αλλά και τις παράνομες οργανώσεις του κόμματος στην Ελλάδα, όπου το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου.

Η κατάσταση αυτή παρήγαγε ανορθόδοξα πολιτικά αποτελέσματα: από τη μια, οι κομμουνιστές οι οποίοι έμειναν στην Ελλάδα, ενώ θεωρητικά εκπροσωπούνταν στην εξόριστη «Κεντρική Επιτροπή» του κόμματος στη Ρουμανία, πρακτικά δεν μπορούσαν να έχουν συμμετοχή στις συνδιασκέψεις και άρα πρόσβαση στις αποφάσεις της. Και από την άλλη, οι ευρισκόμενοι στην «υπερορία» επηρέαζαν, χωρίς οι ίδιοι να είναι παρόντες, τα πολιτικά γεγονότα στην Ελλάδα, τα οποία, όμως, ερήμην τους έπαιρναν έναν άλλο βηματισμό.

Ο ξεχασμένος ύμνος για τη Στρατιά του Έβρου, του 1923

*Η επιθεώρηση της Στρατιάς του Έβρου από τον στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο 

(Φωτογραφία Ιδρύματος Ελευθερίου Βενιζέλου)

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης       

                Η σκόνη της ιστορίας, εχθρός της μνήμης, πολλές φορές έχει επικαθίσει σε ιστορικές πτυχές, και λεπτομέρειες, που αφορούν τη Θράκη γενικότερα. Έτσι μένουν αγνοημένοι ηρωικοί άνθρωποι, γεγονότα και τόποι, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πορεία του Έθνους και παραμερίσθηκαν από την επίσημη ιστοριογραφία.

                Μια τέτοια περίπτωση είναι και ο ύμνος, που συνέθεσε ο Γεώργιος Λαμπελέτ λόγιος μουσικός το 1923, αλλά σήμερα, δεν τον γνωρίζει κανένας, δεν τραγουδιέται στα σχολεία και δεν εκτελείται σε εθνικές τελετές και εκδηλώσεις. Είναι γραμμένος σε στίχους Ζαχαρία Παπαντωνίου και αφορά τον Στρατό, που μετά την διάλυση και τη φοβερή ήττα στη Μικρά Ασία το 1922, άρχισε να αναδιοργανώνεται στις πεδιάδες και τα υψώματα της Θράκης, αποτελώντας την ελπίδα σε ένα λαό νικημένο. Η αναδιοργάνωση της Στρατιάς του Έβρου αμέσως μετά την ήττα του 1922, είναι ό,τι καλύτερο είχε να επιδείξει η Ελλάδα, μέσα από τα ερείπια της μεγάλης καταστροφής. Και ήταν το καλύτερο αντεπειχείρημα η ισχύς της όταν ο Βενιζέλος διαπραγματεύονταν στη Λωζάννη την ομώνυμη συνθήκη, ώστε να αποφύγουμε τα ακόμη χειρότερα.

Τα ξεχασμένα 20 παλληκάρια της Ορεστιάδας, το 1940

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΟΡΕΣΤΙΑΣ» 

ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΠΟΓΟΝΩΝ ΚΑΡΑΓΑΤΣΙΑΝΩΝ,

Τεύχος Α14, 2017

*Στη φωτογραφία αυτή του 1941 ο πρώτος αριστερά όρθιος είναι ο Δημήτρης Μαρκακίδης, πατέρας του Γιάννη Μαρκακίδη (φωτογραφία από το αρχείο του).

Γράφει ο κ. Γιάννης Μαρκακίδης

                Αν και η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας αποφασίστηκε από τη Συνθήκη του Νεϊγύ το Νοέμβριο του 1919, αρκετοί ήταν οι Έλληνες που προτίμησαν αρχικά τουλάχιστον να παραμείνουν στα χωριά τους με Βουλγαρική υπηκοότητα.

                Όταν όμως επικράτησε κλίμα εκφοβισμού τους από διάφορους παράγοντες εντός του Βουλγαρικού εδάφους, πολλοί ήταν αυτοί, που έστω καθυστερημένα μετά από μια δεκαετία σχεδόν (Δεκέμβριος 1929) αποφάσισαν να φύγουν και να έρθουν στην Ελληνική Επικράτεια. Μιλάμε για χωριά της Νοτιοανατολικής Βουλγαρίας κοντά στο νομό Έβρου, όπως τα σημερινά χωριά  Όρενετς και Εφρέμ.

                Με τα διαβατήρια (τους χορηγήθηκαν στο Σβίλενγκραντ) στα χέρια  γονείς και ανήλικα παιδιά πέρασαν στο ελληνικό έδαφος και εγκαταστάθηκαν εκεί όπου βρήκαν  δικούς τους ανθρώπους που είχαν έρθει πριν με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Τα χωριά που τους δέχτηκαν ήταν κυρίως το Ορμένιο, η Φτελιά και ο Πύργος.

Η απόδραση της Ελένης Βλάχου

*22 Δεκεμβρίου 1967. Άφιξη της Ελένης Βλάχου στην είσοδο του BBC. Ήταν η πρώτη είδηση που μεταδόθηκε από την αγγλική τηλεόραση.

Γράφει η κ. ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΒΙΑ*

Η επιστροφή της Ελένης Βλάχου στην Αθήνα, το 1974, κρατήθηκε μυστική το ίδιο σχεδόν όσο είχε κρατηθεί και η απόδρασή της από τη χουντοκρατούμενη Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1967. Ήθελε να αποφύγει τις θριαμβευτικές υποδοχές που διοργανώνονταν στα αεροδρόμια μετά την κατάρρευση της δικτατορίας.

Έφτασε στο Ελληνικό με μεταμεσονύχτια πτήση της Β.Α. και την περιμέναμε πέντε άτομα: ο σύζυγός της Κωνσταντίνος Λούνδρας, ο Τάκης Λαμπρίας, ο τότε οικονομικός διευθυντής της «Καθημερινής» Νίκος Καραμούζης, ο οδηγός της ο Γιάννης κι εγώ. Αλλά η ώρα περνούσε και δεν φαινόταν. Ο Λαμπρίας, υφυπουργός Προεδρίας στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, πήγε στον έλεγχο διαβατηρίων να δει τι συμβαίνει.

Όταν τον Ιούλιο του 1971 το δικτατορικό καθεστώς της είχε αφαιρέσει την ελληνική ιθαγένεια, η βρετανική κυβέρνηση την είχε εφοδιάσει με ταξιδιωτικά έγγραφα που ίσχυαν για οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης και την Αμερική, αλλά όχι για την Ελλάδα. Η Δημοκρατία είχε αποκατασταθεί, ενώ τα παρακλάδια της χούντας βρίσκονταν ακόμα σε υπεύθυνες θέσεις. Επέμεναν πως πρέπει να επιστρέψει με το ίδιο αεροπλάνο στο Λονδίνο.

Οι άλυτοι γρίφοι της Χάρτας του Ρήγα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/938477/article/epikairothta/ellada/oi-alytoi-grifoi-ths-xartas-toy-rhga

*Οι είκοσι εντοπισμένες διαφορές των δύο κύριων τυπολογιών (και παραλλαγής τους) της Χάρτας του Ρήγα Βελεστινλή.

Γράφει η κ. ΓΙΩΤΑ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ       

Τι περισσότερο μπορεί να προσφέρει μια έκθεση για τη Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή σήμερα, 220 χρόνια μετά την έκδοσή της στη Βιέννη, πέρα από τη γνωστή της αξία ως σύμβολο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς και τις εξίσου γνωστές και κατ’ επανάληψη προβεβλημένες ιστορικές, εθνικές πολιτικές, φιλολογικές, ιδεολογικές αισθητικές ή παιδαγωγικές της πτυχές; Γιατί μια έκθεση συνενώνει για πρώτη φορά έξι αντίτυπα της Χάρτας τα οποία, κατά το πιραντελικό έργο, ζητούν τον Ρήγα;

Η απάντηση φαινομενικά είναι μία και ταυτόχρονα πολύπτυχη. Γιατί οι Χάρτες που θα εκτεθούν στον ίδιο χώρο, στο Τελλόγλειο  Ίδρυμα Τεχνών Θεσσαλονίκης, δεν είναι ίδιες αλλά εντάσσονται σε δύο κύριες τυπολογίες και μία με παραλλαγές. Διαφέρουν σε 20 συνολικά σημεία τους που προσδίδουν στην υπόθεση της Χάρτας ένα ακόμη πιο σημαντικό και κυρίως γοητευτικό επίπεδο προσέγγισης. Από αυτό, άλλωστε, προέρχονται ο προκλητικός και αινιγματικός τίτλος της έκθεσης «Η Χάρτα του Ρήγα: τα δύο (συν) πρόσωπα. Μια άλλη ανάγνωση του Χάρτη» αλλά και η ομότιτλη έκδοση της Τρικογλείου Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΑΠΘ (ΒΚΠ-ΑΠΘ) με τα οποία γιορτάζει τα 90 χρόνια από την ίδρυσή της.

Ο θάνατος του Γεωργίου Παπανδρέου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/938492/article/epikairothta/ellada/o-8anatos-toy-gewrgioy-papandreoy

*Οι λαϊκές εκδηλώσεις οδύνης στην κηδεία του Γ. Παπανδρέου αποτέλεσαν την πρώτη μαζική αντιστασιακή πράξη.

Γράφει ο κ. ΓΙΑΝΝΗΣ Π. ΤΖΑΝΝΕΤΑΚΟΣ*

       «Όλα πήγαιναν θαυμάσια έως τις 2.05 π.μ., οπότε ενεφανίσθη εγκεφαλικό επεισόδιο. Εν συνεχεία και εις διάστημα 10΄-15΄ όλα τελείωσαν». Με αυτή τη λιτή δήλωση ο προσωπικός γιατρός του Δ. Μπάκαλος ανακοινώνει την 1η Νοεμβρίου 1968 στις 3 π.μ τον θάνατο του Γεωργίου Α. Παπανδρέου.

Μία από τις πολιτικά κυρίαρχες προσωπικότητες του αιώνα απέρχεται... Πρωθυπουργός οκτώ μήνες πριν και τρεις μήνες μετά την απελευθέρωση. Ενάμιση μήνα το 1963 και 16 το 1964-65. Έχει εισαχθεί στον «Ευαγγελισμό» στις 25 Οκτωβρίου με γαστρορραγία. Στις 30 αποφασίζουν οι διευθυντές της Β΄ και της Γ΄ Χειρουργικής Κλινικής, παρισταμένου και του Γ. Μαύρου. Υποβάλλεται σε εγχείρηση. Αντέχει μία εβδομάδα. Την ώρα του θανάτου του παρευρίσκονται ο γιατρός Α. Κοκκέβης, τ. υπουργός, ο Αντ. Σταυρόπουλος, αγαπητός εξάδελφός του, ο οποίος φέρει και το «κανονικό» επώνυμο της οικογένειας, καθώς και η πιστή οικονόμος του Χρυσούλα. Καταφθάνουν δε οι στενοί συνεργάτες του Μανουσάκης, Μοθωνιός, Καχριμάνης, Καράτσης κ.ά.

Ο μαζικός πνιγμός προσκυνητών στον ποταμό Έβρο, το 1888

*Το δημοσίευμα της εφημερίδας "Βυζαντίς" στις 18 Ιουνίου 1888

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Από μικρό παιδί, άκουγα στο Διδυμότειχο για τον μαζικό πνιγμό 40 έως 50 ατόμων στον ποταμό Έβρο, στα τέλη του 19^ου αιώνα, κατά τη διάρκεια του πανηγυριού που γίνεται στη γενέτειρά μου τη μέρα της Πεντηκοστής. Στο λεγόμενο και Καλέ Παναΐρ, στο τοπικό ιδίωμα. Και πάντα θεωρούσα ότι γύρω από το δραματικό αυτό γεγονός, είχαν πλεχθεί και μύθοι, αφού δεν έβλεπα πουθενά τεκμηρίωση.

                Το πανηγύρι αυτό τελείται εις ανάμνηση ενός γεγονότος της εποχής των σταυροφοριών. Τότε οι Δυτικοί σταυροφόροι (στην πραγματικότητα κακοποιά στοιχεία από τη Δυτική Ευρώπη, με τις ευλογίες του Πάπα) ήθελαν να ελευθερώσουν τους Αγίου Τόπους από τους Άραβες κατακτητές. Αλλά στην πορεία έπεφταν στα εδάφη της χριστιανικής βυζαντινής αυτοκρατορίας και σκότωναν, έκαιγαν, έκλεβαν… Μέχρι που το 1204 κατέκτησαν και την ίδια την Κωνσταντινούπολη.

Το Μάιο μάλλον του 1205 τα στρατεύματα των Λατίνων με αρχηγό τον Ερρίκο της Φλάνδρας, αδελφό του Βαλδουίνου Α΄ και διάδοχό του, έχοντας λεηλατήσει την ευρύτερη περιοχή της Θράκης, επιχείρησαν να καταλάβουν το ισχυρό φρούριο του Διδυμοτείχου, στην περιοχή του οποίου άρχισε να εκδηλώνεται η πρώτη αντίσταση κατά της Λατινοκρατίας.

Άγνωστα ιστορικά στιγμιότυπα των τελευταίων 40 ετών

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=920843

*Ανδρέας Παπανδρέου και Κωνσταντίνος Καραμανλής συνομιλούν στην εκδήλωση 

για τα 70 χρόνια της ΕΣΗΕΑ

*Ο Νίκος Χασαπόπουλος περιγράφει

μικρά γεγονότα που στιγμάτισαν 

την πολιτική ζωή του τόπου

στα 43 χρόνια αδιάκοπου ρεπορτάζ

Στο βιβλίο αυτό ο Νίκος Χασαπόπουλος καταγράφει με τη βοήθεια του συναδέλφου και φίλου του Γιάννη Ν. Μπασκόζου την ιστορία των μικρών γεγονότων, τη γοητεία των κρυφών πλευρών, τις αδιόρατες συμπεριφορές πολιτικών, δημόσιων προσώπων και δημοσιογράφων, τις ρωγμές στην επίσημη, καθωσπρέπει ιστορία.

Μερικές από αυτές είναι επικαιρικές, άλλες συμβολικές και κάποιες παραδειγματικές. Είναι αυτές που πιο πολύ τον γοήτευαν στο καθημερινό ρεπορτάζ. Τι περιείχε το αμάξι του Μπους, πώς προετοίμασε τον τάφο του ένας μεγάλος ηγέτης, μερικά επικίνδυνα ρουσφέτια, πώς ήταν η πρώτη συνέντευξη με τον πιο απόμακρο ηγέτη των ελληνικών μέσων, παρασκήνιο από κραυγαλέες δημοσιογραφικές γκάφες, εμμονές και κρυφά χαρίσματα ανθρώπων της πολιτικής και της δημοσιογραφίας, και άλλα πολλά. Σημαντικό τμήμα στο βιβλίο καταλαμβάνουν τα ενδότερα του «Βήματος», πρόσωπα και καταστάσεις, διευθυντές, συνάδελφοι, άνθρωποι του περιβάλλοντος της εφημερίδας και ιδιαίτερα καταγράφονται οι τελευταίοι κρίσιμοι και ψυχοφθόροι μήνες πριν από την αλλαγή ιδιοκτησίας της. Πίσω από τις λέξεις των σημειωμάτων αυτών διαφαίνονται η ψυχολογία, η ένταση, ο φόβος του λάθους, η προσοχή στη λεπτομέρεια, αυτό που ο συγγραφέας ονομάζει «η αγωνία του ρεπόρτερ»...