Θράκη 1913: Οδεύοντας προς την άδικη Συνθήκη του Βουκουρεστίου

*Από την μαχητική αρθρογραφία της "Ακροπόλεως" του Βλάση Γαβριηλίδη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

             Η Δυτική Θράκη μετά την νικηφόρο έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων για τα ελληνικά όπλα, βίωσε μια βάρβαρη κατοχή από την ηττημένη Βουλγαρία, χάρη στο προστατευτικό ενδιαφέρον που επέδειξαν για τη Βουλγαρία οι Μεγάλες Δυνάμεις. Το κλίμα που είχε διαμορφωθεί τότε, φαίνεται από την αρθρογραφία του Αθηναϊκού Τύπου, ο οποίος, πλην εξαιρέσεων δεν επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Θράκη ειδικά.

     Τον Οκτώβριο του 1912, όπως είναι γνωστό, οι τρεις συμμαχικές  χώρες (Ελλάδα- Σερβία- Βουλγαρία) κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πολύ σύντομα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών εδαφών της και χαράχθηκαν νέα σύνορα στη Χερσόνησο του Αίμου. Οι εδαφικές αλλαγές επικυρώθηκαν με τη Συνθήκη του Λονδίνου την άνοιξη του 1913. Η Ελλάδα προσπαθώντας να μην απεμπολήσει τα δικαιώματα της, που στηρίζονταν στην ελληνικότητα των περιοχών και σε αδιαφιλονίκητους ιστορικούς τίτλους,  πήρε την Ήπειρο, την Δυτική και Κεντρική Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου (πλην των Δωδεκανήσων, που τελούσαν υπό ιταλική κατοχή από τον ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911) και την Κρήτη.

*Η λεζάντα της εφημερίδα "Εμπρός" στις 17 Αυγούστου 1913, είναι εύγλωττη

             Παρά την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης, η Βουλγαρία, δεν ήταν ικανοποιημένη. Είχε δει το όραμα της Μεγάλης Βουλγαρίας (από τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του 1878) να μην παίρνει σάρκα και οστά ειδικά μετά την είσοδο του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, δεν απέκτησε δίοδο και προς την Αδριατική, όπως επεδίωκε. Η Βουλγαρία, τελικά, αποφάσισε να επέμβει στρατιωτικά, αυτή τη φορά εις βάρος των πρώην συμμάχων της, υποτιμώντας τη στρατιωτική ισχύ της Ελλάδας.  Έτσι, τον Ιούνιο του 1913, επιτέθηκε εναντίον των μονάδων του ελληνικού στρατού αρχικά στην Ανατολική Μακεδονία και του σερβικού στρατού, που ήταν στα βόρεια της Μακεδονίας. Η αντίδραση των δύο χωρών ήταν άμεση.  Αντεπιτέθηκαν και, μέσα σε ένα μήνα, νίκησαν κατά κράτος τον βουλγαρικό στρατό. Ταυτόχρονα, ο οθωμανικός στρατός ανακατέλαβε την περιοχή της Αδριανούπολης, που την είχε χάσει στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο.

*Η υπογραφή της άδικης συνθήκης του Βουκουρεστίου

             Η ήττα της Βουλγαρίας στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο επισφραγίστηκε τελικά με την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, τον Αύγουστο του 1913. Με τη συνθήκη αυτή, η Ελλάδα κατέλαβε την Ανατολική Μακεδονία και έφτασε ως τον ποταμό Νέστο. Η Βουλγαρία όμως πήρε χάρη στην επιμονή των Μεγάλων Δυνάμεων  τη Δυτική Θράκη, που την είχε απελευθερώσει η Ελλάδα.

*Έκκληση του Παύλου Κουντουριώτη για τη διάσωση των προσφύγων Θρακών

             Το έτος 1913, από την αρχή δημιούργησε έντονη ανησυχία στους κατοίκους της Δυτικής Θράκης, αλλά και σε μερίδα του αθηναϊκού Τύπου. Όλοι διέβλεπαν τον κίνδυνο, από τις παρασκηνιακές ενέργειες στις δυτικές πρωτεύουσες να μην απολαύσει η συγκεκριμένη περιοχή τα αγαθά της ελευθερίας, για την οποία χύθηκε τόσο αίμα.

Η αρθρογραφία

             Από τον Φεβρουάριο του 1913 η «Ακρόπολις» με σαφήνεια (και υπαινιγμό κατά του Ελευθέριου Βενιζέλου) έγραφε ότι όταν η Ελλάδα αποφάσισε να συνεργασθεί με τη Βουλγαρία στον απελευθερωτικό αγώνα της χερσονήσου Αίμου, γνώριζε ότι αποτέλεσμα αυτού του αγώνα θα ήταν η κάθοδος της Βουλγαρίας στο Αιγαίο.

             Σε πρωτοσέλιδο άρθρο με τον τίτλο «Το μέλλον απειλητικώτερον του εκλειπόντος παρελθόντος» στις 2Φεβρουαρίου έγραφε: «Εγνώριζεν, ότι η κάθοδος αυτή θα εγίνετο πάντοτε επί ζημία των Ελληνικών πληθυσμών, αφού καθ’ όλην την έκτασιν των Θρακικών παραλίων, από Βοσπόρου μέχρις Αίνου και από Αίνου μέχρι Καβάλας οικούν Έλληνες μετ’ Οθωμανών, οι δε Βούλγαροι καθ’ όλην αυτήν την παραλίαν ή είναι άγνωστον ζαρζαβάτι ή μετρούνται εις τα δάκτυλα των χειρών». 

             Το «Εμπρός» (4 Μαρτίου) επανήλθε στις επικρίσεις κατά του Ελευθέριου Βενιζέλου ότι δεν είχε συμφωνήσει με τους συμμάχους του πώς θα γίνει η διανομή των εδαφών, παραιτούμενος ουσιαστικά από κάθε διεκδίκηση της Ελλάδος υπέρ της Θράκης.           

              Οι μέρες περνούσαν με αμφίβολο τον τρόπο διανομής των νέων εδαφών, που ελευθέρωσαν οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι. Οι Τούρκοι από την πλευρά τους, δεν σταμάτησαν τους άγριους διωγμούς των Ελλήνων στη Θράκη.

               Η ίδια εφημερίδα στις 10 Φεβρουαρίου 1913 ξεσπάθωνε  με άρθρο της κατά των τουρκικών αγριοτήτων. Το άρθρο είχε τίτλο «Σφάζουν! Σφάζουν!». Ο αρθρογράφος υπογράμμιζε: «Αφ’ ενός ο Σουλτάνος υποδέχεται πανηγυρικώς και παρασημοφορεί τον νέον Πατριάρχην και αφ’ ετέρου αι ορδαί του γενναιοτάτου Αυτοκρατορικού στρατού, σφάζουν εις την Θρακικήν Χερσόνησον, την μόλις δοκιμασθείσαν από την θεομηνίαν των σεισμών, αθώα γυναικόπαιδα. Και ρέει ποταμηδόν το Ελληνικός αίμα, διότι μόνον Έλληνες υπάρχουν εκεί. Τι φρονεί η πολιτισμένη Ευρώπη; Η γεμάτη από εταιρίας ζωοφίλων. Ποιος ζωόφιλος συγκινείται από αυτό το άκουσμα;». 

*Από τα Επίσημα Πρακτικά της Βουλής

               Καταλυτικής σημασίας ήταν το υπόμνημα που κατέθεσαν στην Ελληνική Βουλή, οι αντιπρόσωποι των κατοίκων της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, οι οποίοι διαβλέποντες τον κίνδυνο να παραχωρηθούν οι περιοχές τους στους Βουλγάρους έκαναν έκκληση στην Ελληνική κυβέρνηση να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο.

               «Έχοντας πίστιν ακλόνητον επί την αδιάρρηκτον αλληλεγγύην του πολυτρόπως διατρανώσαντος την εαυτού ζωτικότητα ημετέρου Έθνους ποιούμεθα έκκλησιν εις τα αδιαφιλονίκητα αισθήματα Υμών και επιζητούμεν το αμέριστον ενδιαφέρον και την άμεσον Υμών ενέργειαν προς εκπλήρωσιν του πόθου των ημετέρων εντολέων, όστις είναι η συμφώνως προς τα επαγγελίας της Βαλκανικής Συμμαχίας εθνικής αυτών αποκατάστασις δια της μετά της Μητρός Ελλάδος ενώσεως».

               Στις 4 Απριλίου 1913 και ενώ δημοσιεύονταν πολλές πληροφορίες στον ευρωπαϊκό Τύπο ότι θα ευνοηθεί η Βουλγαρία στη διανομή των απελευθερωθεισών περιοχών η «Ακρόπολις» με άρθρο της επισημαίνει ότι η Ελλάδα δεν φαίνεται να διεκδικεί την προσάρτηση των περιοχών με ελληνικό πληθυσμό, γράφοντας:

               «…καμία φωνή δεν ακούεται εκ μέρους μας ανά το Ευρωπαϊκόν κοινόν περί των Θρακικών πληθυσμών και των επί της Καβάλας, Δράμας, Σερρών ακαταπατήτων δικαιωμάτων της Ελλάδος. Αλλ’ επιτρέπεται να υφιστάμεθα αδιαμαρτυρήτως όλως την Βουλγαρικήν μπλόφαν; Παρά την επίσημον φωνήν ημείς επεκαλέσθημεν επανειλημμένως την ακοίμητον ενέργειαν αυτών των ενδιαφερομένων πληθυσμών, συγκροτούντων τας επιτροπάς των δια την προς το Ευρωπαϊκόν δημόσιον διαφωτιστικήν προπαγάνδαν, ώστε να φουντώση  εξ όλων των σημείων ο χαρακτήρ του πολέμου ως απελευθερωτικού, όπως πρέπει να καταλήξη, αντί της κατακτητικής χροιάς της ευαρέστου εις τους αδηφάγους συμμάχους μας. Δυστυχώς φωνάζομεν δια να τα ακούμε μεταξύ μας».

*Τούρκοι στρατιώτες στην περιοχή της Αδριανούπολης το 1912

               Στο δικό της κύριο άρθρο η βενιζελική «Πατρίς» στις 6 Απριλίου προειδοποιούσε:

               «Αι Μ. Δυνάμεις, παρ’ όλα αυτών τα συμφέροντα, δεν νομίζομεν ότι είναι δυνατόν να καταλήξουν εις αποφάσεις αδίκους δια την Ελλάδα ή παραλόγους. Αλλά η Ελλάς, παρ’ όλην την ευλάβειαν την οποίαν τρέφει προς τα Δυνάμεις, παρ’ όλην την ευγνωμοσύνην, ήν αισθάνεται προς αυτάς, παρ’ όλην την καλήν θέλησιν, την οποίαν έχει να συντελέση και αυτή εις την επίσπευσιν της επανόδου εις τα έργα της ειρήνης , δεν έχει την δύναμιν να δεχθεί τυχόν αδίκους αποφάσεις».

       Στις 18 Απριλίου η «Πατρίς» παρατηρούσε στο κύριο άρθρο της υπό τον τίτλο «Χάριν ευπρεπείας τουλάχιστον» για τη στάση των Ευρωπαίων:

       «Δεν θέλουν να ίδουν ότι ένας πόλεμος ολόκληρος, νικηφόρος πόλεμος, δεν ήρκεσε δια να εξαλείψη  τα εμπόδια, ότι ανεκτήσαμε με το σπαθί μας και με το αίμα μας, χώρας και μέρη Ελληνικά και όμως συναντώμεν αντιδράσεις από την Ευρώπην, λόγω του ότι αυτή πλέον έχει βλέψεις εκεί, όπου ημείς ενομίζαμεν μέχρι της χθες ότι ήμεθα οι μόνοι οικοκυραίοι».

       Μαχητικότερη η «Ακρόπολις» στο κύριο άρθρο της με τίτλο «Εθνική ή Ηθική Αναισθησία;» (22 Απριλίου 1913) διακήρυξε ότι η Ελλάδα μεθυσμένη από τις μερικές επιτυχίες της δεν σκέφθηκε να εξετάσει τι συμβαίνει γύρω της και να εμβαθύνει στην κολοσσιαία μεταβολή η οποία συντελείται εις βάρος της. Τόνιζε επίσης, ότι η Θράκη υπήρξε πάντοτε η κατ’ εξοχή ελληνική χώρα και πρόσθετε:            

       «Αυτή και η Ανατολική Ρωμυλία απετέλουν την κατά τους Βυζαντινούς χρόνους λεγομένην «Βυζαντινήν Αυλήν» δηλ. την ψυχήν και την αφρόκρεμαν της Αυτοκρατορίας. Διότι εις την περιοχήν αυτήν ένεκα των Βουλγαρικών επιδρομών και των άλλων εχθρικών επελάσεων ανέκαθεν κατεβλήθη φροντίς να ενισχυθεί ο Ελληνικός πληθυσμός και να προαχθή και να αποτελέση όλην την δύναμιν, την οποίαν και σήμερον ακόμη περισώζει».

*Βούλγαροι στο Διδυμότειχο το 1913

                «Τι χάνομεν εις την Θράκη» ήταν ο τίτλος του κυρίου άρθρο της «Ακροπόλεως» στις 23 Απριλίου 1913.

                Η εφημερίδα, επικαλούμενη την επίσημη στατιστική του Οθωμανικού υπουργείου των Εξωτερικών του έτους 1912, γράφει ότι στο βιλαέτι της Αδριανούπολης ζούσαν 350.000 Έλληνες, έναντι 119.000 Βουλγάρων και 645.000 Τούρκων. Όμως, όπως βεβαίωνε ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας Δημαράς, ο ελληνικός πληθυσμός υπερέβαινε τις 460.00 άτομα, έναντι 107.000 Βουλγάρων, που έλεγε και αντίστοιχη βουλγαρική στατιστική. Άλλοι τουλάχιστον 400.000 Έλληνες κατοικούσαν στο σαντζάκι  της Τσατάλτζας και στο βιλαέτι της Κωνσταντινούπολης. Για το έδαφος της Ανατολικής Θράκης η έκθεση έλεγε ότι η περιοχή ήταν εξόχως παραγωγική.

                Σε ότι αφορά τις συγκοινωνίες, το βιλαέτι της Αδριανούπολης κατείχε μια από τις πρώτες θέσεις μεταξύ των τουρκικών κτήσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος.

*Από την εφημερίδα "Καιροί" 26 Μαΐου 1913

                Αναφερόμενη η εφημερίδα στην στρατιωτική σημασία της περιοχής της Αδριανούπολης, επικαλέσθηκε πάλι έκθεση του προξένου Δημαρά, ο οποίος τόνιζε:

                «Κεκτημένον το βιλαέτιον ένεκα της μετά της Κωνσταντινουπόλεως γειτνιάσεως αυτού και της επαφής του προς την Βουλγαρία μεγίστην σπουδαιότητα υπό στρατιωτικήν έποψιν, έχει επισπάσει ιδιαιτέρως την μέριμναν της Τουρκικής Κυβερνήσεως, ού ένεκα έχουσι κατασκευασθεί  και κατασκευάζονται πολλαί αμαξιταί οδοί συνενούσαι τα διάφορα κέντρα και υπηρετούσαι πλην των στρατιωτικών αναγκών και τας ανάγκας του εμπορίου. Και χρήμα πολύ και άφθονον εδαπανήθη εκάστοτε προ πολλών ετών, δια την κατασκευήν οδών».

                Ειδική αναφορά υπήρχε στην έκθεση Δημαρά, την οποία αναδημοσίευσε η «Ακρόπολις». Συγκεκριμένα, ο Δημαράς έγραφε:

                «Ιδού κατόπιν η σημασία του ποταμού Έβρου. Πλην των αμαξιτών ή φυσικών οδών μέσον εμπορικής συγκοινωνίας υπήρξεν ο μεγαλείτερος των ποταμών της Θράκης, ο Έβρος. Υπήρξεν εποχή, προ της κατασκευής των ανατολικών σιδηροδρόμων, οπότε τον Έβρον διέσχιζαν 5-6 χιλιάδες μικρών μεταγωγικών. Τώρα διενεργείται δια του Έβρου η μεταφορά της προς θέρμανσιν ξυλείας. Εκ της Βιστωνίδος λίμνης, εν τω διαμερίσματι της Ξάνθης, αλιεύονται πολλοί ιχθύες, ων γίνεται ικανόν εξαγωγικόν εμπόριον».

*Η σύγκριση Θράκης- Κρήτης, που έκανε η "Ακρόπολις"

                 Με ένα ίσως καθ’ υπερβολή συλλογισμό, συνέχισε την μαχητική υποστήριξη της Θράκης η «Ακρόπολις» στις 24 Απριλίου. Στο κύριο άρθρο της με τίτλο «Με οκτώ ολοκλήρους Μεγαλονήσους της Κρήτης» υποστήριζε ότι η προσάρτηση του μεγίστου μέρους της Θράκης στη Βουλγαρία θα έχει επιβλαβή επίδραση και στην ακμή του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης, της Ραιδεστού και της χερσονήσου της Καλλίπολης αν και ο Ελληνισμός αυτών των περιοχών θα παραμείνει υπό την Τουρκία. Η ζημία θα είναι εμπορική και οικονομική και θα καταλήξει σε κύμα μετανάστευσης. Η εφημερίδα παρέθετε σειρά οικονομικών στοιχείων της εποχής εκείνης για τα έσοδα του Οθωμανικού Δημοσίου από φόρους κ.λπ. από τις καλλιέργειες, την παραγωγή ξυλείας, ξυλανθράκων, από την κτηνοτροφία, από την παραγωγή ακατέργαστων ερίων, δερμάτων, τυροκομίας, σηροτροφίας, αμπελουργίας (κρασιά εξάγονταν τότε ακόμα και στην Αμερική) καπνοκαλλιέργειας κ.λπ. και υπογράμμιζε για τη Θράκη: 
                 «Τέτοιος παράδεισος, τέτοια γη της επαγγελίας, πέφτει εις τα χέρια των Βουλγάρων. Η Κρήτη, όταν την παρέλαβεν ο πρίγκιψ Γεώργιος είχε εξαγωγήν μόλις 7 εκατομμύρια.  Ώστε με τι ισοδυναμεί το βιλαέτιον Αδριανουπόλεως: Η αριθμητική, που τα λέγει ξηρά και σκέτα, απαντά:

                -Με 8 ολόκληρες Κρήτες!! Είσθε ευχαριστημένοι; Εφωτίσθητε;».

                 Υπενθυμίζεται ότι και η Κρήτη τότε αγωνίζονταν να ενταχθεί στον ελληνικό εθνικό κορμό. 

*Βούλγαροι στο λιμάνι του Δεδέαγατς, το 1913

     

        Το «Εμπρός» στις 28 Απριλίου 1913 στο κύριο άρθρο του αποδίδει δόλιους σκοπούς στην Ιταλία, η οποία ήθελε να λυθεί το θέμα της Αλβανίας με βάση την αρχή των εθνοτήτων, αποσκοπώντας να δημιουργηθεί ένα κράτος, που θα το ήλεγχε η ίδια, έτσι ώστε η Αδριατική να είναι θάλασσα ιταλική. Και επιπλέον τάσσονταν υπέρ της Τουρκίας στο ζήτημα των νήσων.  Ήθελε δηλαδή τα απελευθερωμένα νησιά του Αιγαίου να προσαρτηθούν στην Τουρκία, χωρίς να ενδιαφέρεται για το κριτήριο των εθνοτήτων στη διανομή των εδαφών. Πρόβαλε μάλιστα και αντιρρήσεις. Δύο μέτρα και δύο σταθμά… Η εφημερίδα στο κύριο άρθρο της έγραφε:

        «… ζητεί να προστατεύσει την Τουρκίαν, αξιούσα όπως η Χίος και η Μυτιλήνη και αι άλλαι νήσοι επανέλθωσιν υπό την κυριαρχίαν του Σουλτάνου προς εξασφάλισιν του Ασιατικού του κράτους. Αλλά διατί άραγε η Αδριανούπολις και η Μήδεια, το Διδυμότειχον και αι Σαράντα Εκκλησίαι περιερχόμεναι εις τους Βουλγάρους δεν αποτελούν κίνδυνον κατά του εν Ευρώπη κράτους του; Μη δεν τους χωρίζη έν πήδημα μόνον από την Κωνσταντινούπολιν; Οι αδελφοί όμως Ιταλοί δεν έχουν βλέψεις επί της Θράκης. Ζητούν να διατηρήσουν τας νήσους του Αιγαίου υπό την Τουρκίαν, διότι ελπίζουν εις την κληρονομίαν των». (Σ.Σ. Υπενθυμίζεται ότι οι Ιταλοί μετά τον ιταλοτουρκικό πόλεμο, είχαν αρπάξει από τους Τούρκους τα Δωδεκάνησα…).  

        Σχετικά με την επιρροή των Βουλγάρων στον πληθυσμό της Θράκης, η «Ακρόπολις» στο κύριο άρθρο της (3 Μαΐου 1913) με τίτλο «18 Γιακάδες» υπενθύμιζε ότι στην Οθωμανική Βουλή η Θράκη εξέλεγε 5 Έλληνες βουλευτές και οι Βούλγαροι 1.

                Η ίδια εφημερίδα σε άλλο κύριο άρθρο της ανέφερε ότι οι Βούλγαροι στις περιοχές που απελευθέρωναν, διόριζαν σε καίριες θέσεις πρόσωπα, που είχαν δοσοληψίες με τη Δικαιοσύνη. Όπως για παράδειγμα, διόρισαν στην Αδριανούπολη ως αρχιαστυνόμο κάποιον Χαμπάρση, που είχε καταδικασθεί στο παρελθόν δύο φορές για φόνο. Διοικητή στο Πράβι (Ελευθερούπολη) διόρισαν κάποιον Γεώργιο Ζλάντεν, που είχε πολλές καταδίκες για κλοπή αλόγων! Και πρόσθετε χαρακτηριστικά: «…δύνασθε να φαντασθήτε την ποιότητα της Βουλγαρικής διοικήσεως και της δικαιοσύνης και της ασφαλείας και των οιωνδήποτε κλάδων του δημοσίου βίου, εφόσον ως εκλεκτότεροι παρίστανται οι ανεγνωρισμένοι κακούργοι και οι αλογοσύρται, τους οποίους τα ευνομούμενα κράτη θα επεκήρυσσαν ως ληστάς».  Ταυτόχρονα η εφημερίδα υπενθύμιζε ότι εκτός των δεινοπαθημάτων του Ελληνικού στοιχείου σε όλη τη Θράκη και τη Μακεδονία, διαμαρτύρονταν «γοερώς» για παρόμοια δεινοπαθήματα και οι Μουσουλμάνοι των ίδιων περιοχών αλλά και υπήκοοι ξένων κρατών και μάλιστα των Μεγάλων Δυνάμεων.   

        Η εφημερίδα «Καιροί» στις 5 Μαΐου 1913 δημοσίευσε κύριο άρθρο με τίτλο «Ο διωγμός του Ελληνισμού» κατήγγειλε απερίφραστα:

        «Οι Βούλγαροι διεξάγουσιν απαραδειγμάτιστον διωγμόν κατά παντός Ελληνικού εις τα παρ’ αυτών καταληφθέντα μέρη. Δεν διστάζουσι να καταβιβάζωσι και καταξεσχίζωσι τας σημαίας μας, να καθυβρίζωσι τους αρχηγούς του Ελληνικού κράτους, να απελαύνωσι και φυλακίζωσι τους ομοεθνείς ημών, να αρπαζωσι τας ελληνικά εκκλησίας και τα σχολεία, να επιβάλλωσι δια της βίας τον εκβουλγαρισμόν, να προπηλακίζωσι και διασύρωσι τας ανωτάτας κορυφάς ημών. Υπό τοιούτους δε όρους γεννώνται δεινότατοι όντως σκέψεις δια το μέλλον των εκαταντάδων αυτών χιλιάδων Ελλήνων, οίτινες κακή τη μοίρα περιέρχονται υπό την βουλγαρικήν βαρβαρότητα και βίαν».

*Δημοσίευμα της "Εστίας" για την κατάσταση στη Δυτική Θράκη το 1913

        Στις 6 Μαΐου η κατάσταση στις ελληνικές περιοχές που είχαν εισέλθει Βούλγαροι, είχε εκτραχυνθεί. Η κοινή γνώμη παρά την υφιστάμενη λογοκρισία μάθαινε για τις ωμότητες που συνέβαιναν σε περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης. Το «Εμπρός» σε κύριο άρθρο του με τίτλο «Οι σύμμαχοί μας Βούλγαροι εις τας κατακτηθείσας χώρας» έγραφε:

        «Τι εκπλήττεσθε και τι οργίζεσθε τώρα δια τα όργια των Βουλγάρων εις τας παρ’ αυτών κατακτηθείσας εν Μακεδονία και Θράκη Ελληνικάς χώρας; Τα γνωρίζομεν πάντες από της πρώτης  στιγμής. Αυτή η Αγγλική κυβέρνησις κατήγγειλε τινά τούτων από του βήματος της Βουλής». Η εφημερίδα παρουσίαζε τους διωγμούς των Βουλγάρων σε  Έλληνες και Τούρκους, τις απαγορεύσεις στη γλώσσα και στη θρησκεία, τις αρπαγές σχολείων και εκκλησιών, τις ατιμώσεις και τα μαρτύρια και κατέληγε: «Αλλά καθ’ ήν στιγμήν η εγκληματική των χειρ εκτείνεται και επί Ελληνικών πληθυσμών και αλλαχού μεν δολοφονούνται οι Έλληνες προεστοί, αλλαχού δε ζώσιν υπό την απειλήν, εφ΄οιασδήποτε ζώνης και αν ευρίσκωνται ούτοι, είτε εντεύθεν του Νέστου είτε πέραν αυτού, πας Έλλην θα θεωρήση καθήκον να τους υπερασπίση με το αίμα του».

        Μεσολάβησε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος όταν οι Βούλγαροι εκδήλωσαν την κύρια επιθετική τους ενέργεια στην περιοχή του Παγγαίου όρους στο νομό Καβάλας στα μέσα Ιουνίου 1913. Στα μέσα Ιουλίου περίπου η ΧΙΙΙ Μεραρχία του ελληνικού στρατού είχε αρχίσει να απελευθερώνει τη Δυτική Θράκη, προελαύνοντας από την περιοχή της Καβάλας. Η Μεραρχία αυτή διέβη τον Νέστο και απελευθέρωσε την Ξάνθη και το Πόρτο Λάγος  χωρίς μάχη, αφού οι Βούλγαροι συμπτύχθηκαν βορειότερα. Εν τω μεταξύ αγήματα του Στόλου αποβιβάστηκαν στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) και απελευθέρωσαν την πόλη φθάνοντας έως και την Κομοτηνή δυτικά (14 Ιουλίου)  και έως την Κορνοφωλιά βόρεια 12 Ιουλίου).

        Εν τω μεταξύ οι κυβερνήσεις των εμπόλεμων κρατών συμφώνησαν να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για τη σύναψη ειρήνης, στο Βουκουρέστι. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, αφού συνεργάσθηκε με το βασιλέα Κωνσταντίνο στο Χατζή Μπεϊλίκ (Βυρώνεια Σερρών) αναχώρησε για τη ρουμανική πρωτεύουσα. Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν στις 17 Ιουλίου. Η Ελλάδα αντιμετώπισε πείσμονα άρνηση στην ικανοποίηση των εδαφικών απαιτήσεών της. Οι Μεγάλες Δυνάμεις (με επικεφαλής τη Ρωσία και την Αυστρουγγαρία, παρά την υποστήριξη της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας) δεν επέτρεψαν να επεκταθεί η Ελλάδα ανατολικά του Νέστου.

        Στις 18 Ιουλίου 1913 υπεγράφη η τραυματική συνθήκη ειρήνης στο Βουκουρέστι. Η Δυτική Θράκη παραδόθηκε στους ηττημένους Βουλγάρους.  

        Στο διάστημα από τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο του 1912, έως τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, οι περιοχές που είχαν καταληφθεί από τους Βουλγάρους στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, έζησαν σε πρωτοφανές καθεστώς τρόμου, ωμοτήτων και παντός είδους βαρβαροτήτων, που συνεχίσθηκαν και μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου.

                Στα τέλη Ιουλίου η κοινοβουλευτική επιτροπή, που περιόδευσε στις απελευθερωμένες περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης  κατήγγειλε εκτός των άλλων με τηλεγράφημά της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο τους εκβιαστικούς εκχριστιανισμούς που έκαναν οι Βούλγαροι στους Πομακικούς  πληθυσμούς. Τους «βάφτιζαν» στα γρήγορα ραντίζοντάς τους με κοινό νερό χωρίς καμιά ιεροτελεστία και αντί χρίσματος οι «νεοφώτιστοι» Μουσουλμάνοι εξαναγκάζονταν να φάνε αμέσως χοιρινό κρέας!

                Το κλίμα βάρυνε πολύ. Οι ελληνικοί πληθυσμοί έβλεπαν ξεκάθαρα, ότι θα οδηγηθούν υπό βουλγαρική διοίκηση, γιατί έτσι ήθελαν οι Μεγάλες Δυνάμεις. Στις 9 Αυγούστου 1913 δημοσιεύθηκε τηλεγραφική έκκληση των κατοίκων της Γκιουμουλτζίνας (Κομοτηνής)  προς του βασιλείς της Αγγλίας και της Ιταλίας και τους Αυτοκράτορες της Ρωσίας, της Γερμανίας και της Αυστρουγγαρίας και στον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, να μην επιτρέψουν την επάνοδο της Βουλγαρίας στα εδάφη τους. «Άλλως- προειδοποιούσαν- θα αναγκασθώμεν να πυρπολήσωμεν τας εστίας μας και να μεταναστεύσωμεν». Την έκκληση υπέγραφαν εκ μέρους της Ελληνικής Κοινότητας ο πρωθιερεύς παπά Κυπριανός και εκ μέρους της Μουσουλμανικής Κοινότητας ο μουφτής Μεχμέτ Αρήφ.

                Η Δυτική Θράκη άρχισε να εκκενώνεται. Έφευγαν οι Έλληνες, οι Τούρκοι και οι Ισραηλίτες.

                Μεταξύ άλλων ο Μητροπολίτης Αίνου Ιωακείμ, κατέφυγε με πολλούς Αινίτες στην Αθήνα.

        Ελληνικές περιοχές, με αυτόχθονα πληθυσμό επί χιλιάδες χρόνια, ζούσαν μια ακόμα περίοδο πρωτοφανούς βίας και φανατισμού…

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Άλλα σχετικά θέματα με τις βουλγαρικές θηριωδίες στη Δυτική Θράκη μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους μπορείτε να βρείτε στις ακόλουθες θέσεις:

* http://sitalkisking.blogspot.gr/2014/10/blog-post_1.html

* http://sitalkisking.blogspot.gr/2017/10/1913.html

* http://sitalkisking.blogspot.gr/2013/07/1913-19.html

* http://sitalkisking.blogspot.gr/2015/02/1913.html

* http://sitalkisking.blogspot.gr/2013/09/blog-post_13.html

* http://sitalkisking.blogspot.gr/2016/04/1913.html

ΠΗΓΕΣ

*Επίτομη ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων 1912-13, έκδοση ΔΙΣ/ΓΕΣ, 1992

*Αρχεία εφημερίδων εποχής