Άγνωστα ιστορικά στιγμιότυπα των τελευταίων 40 ετών

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=920843

*Ανδρέας Παπανδρέου και Κωνσταντίνος Καραμανλής συνομιλούν στην εκδήλωση 

για τα 70 χρόνια της ΕΣΗΕΑ

*Ο Νίκος Χασαπόπουλος περιγράφει

μικρά γεγονότα που στιγμάτισαν 

την πολιτική ζωή του τόπου

στα 43 χρόνια αδιάκοπου ρεπορτάζ

Στο βιβλίο αυτό ο Νίκος Χασαπόπουλος καταγράφει με τη βοήθεια του συναδέλφου και φίλου του Γιάννη Ν. Μπασκόζου την ιστορία των μικρών γεγονότων, τη γοητεία των κρυφών πλευρών, τις αδιόρατες συμπεριφορές πολιτικών, δημόσιων προσώπων και δημοσιογράφων, τις ρωγμές στην επίσημη, καθωσπρέπει ιστορία.

Μερικές από αυτές είναι επικαιρικές, άλλες συμβολικές και κάποιες παραδειγματικές. Είναι αυτές που πιο πολύ τον γοήτευαν στο καθημερινό ρεπορτάζ. Τι περιείχε το αμάξι του Μπους, πώς προετοίμασε τον τάφο του ένας μεγάλος ηγέτης, μερικά επικίνδυνα ρουσφέτια, πώς ήταν η πρώτη συνέντευξη με τον πιο απόμακρο ηγέτη των ελληνικών μέσων, παρασκήνιο από κραυγαλέες δημοσιογραφικές γκάφες, εμμονές και κρυφά χαρίσματα ανθρώπων της πολιτικής και της δημοσιογραφίας, και άλλα πολλά. Σημαντικό τμήμα στο βιβλίο καταλαμβάνουν τα ενδότερα του «Βήματος», πρόσωπα και καταστάσεις, διευθυντές, συνάδελφοι, άνθρωποι του περιβάλλοντος της εφημερίδας και ιδιαίτερα καταγράφονται οι τελευταίοι κρίσιμοι και ψυχοφθόροι μήνες πριν από την αλλαγή ιδιοκτησίας της. Πίσω από τις λέξεις των σημειωμάτων αυτών διαφαίνονται η ψυχολογία, η ένταση, ο φόβος του λάθους, η προσοχή στη λεπτομέρεια, αυτό που ο συγγραφέας ονομάζει «η αγωνία του ρεπόρτερ»...

Γιατί δεν σώθηκαν οι εβραίοι στην Ελλάδα

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=494871&h1=true#commentForm

*Η μεγάλη συγκέντρωση των εβραίων τον Ιούλιο του 1942, κατόπιν διαταγής 
των κατοχικών δυνάμεων, στην πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκη 
που σηματοδότησε την έναρξη του διωγμού

*Το βιβλίο της Καρίνας Λάμψα και του Ιακώβ Σιμπή

φιλοδοξεί να απαντήσει σε σειρά ερωτημάτων,

που σχετίζονται με τη διάσωση των εβραίων

στην ελληνική επικράτεια, τη σχέση τους με τη χριστιανική

 κοινότητα, τον ρόλο του ΕΑΜ

και τα εσωτερικά προβλήματα της εβραϊκής κοινότητας

Του κ. Γιάννη Ν. Μπασκόζου

           

          Στις 5 Μαρτίου 1943 ο επικεφαλής του διορισμένου από τους Γερμανούς Εβραϊκού Συμβουλίου στη Θεσσαλονίκη ραβίνος Τσβι Κόρετς υπέγραφε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Καλούμε τους ομόθρησκούς μας να διατηρήσουν όλη την ηρεμία των και την ψυχραιμία, να μην παρασυρθούν από τον πανικόν, να μη δίδουν πίστη εις τας ανησυχητικάς διαδόσεις, που όλες είναι δίχως βάση. Ο καθένας πρέπει να εξακολουθεί να ασχολείται ήρεμα με τις εργασίες του και να εμπιστεύεται εις τους διευθύνοντας την Κοινότητα».

          Μία εβδομάδα μετά ο ίδιος ο αρχιραβίνος εμφανίστηκε στη συναγωγή για να ανακοινώσει στους ομόθρησκούς του ότι όλος ο πληθυσμός θα εκτοπιζόταν στην Κρακοβία. Ήξερε άραγε εκ των προτέρων ο Κόρετς ότι τους περίμεναν στρατόπεδα και κρεματόρια, κάτι που συνιστά, αν το γνώριζε, εσχάτη προδοσία, ή ήταν κι αυτός παραπλανημένος; Μπορούσαν άραγε να διασωθούν οι εβραίοι της Θεσσαλονίκης, όπως διασώθηκε μια μεγάλη πλειοψηφία των εβραίων της Αθήνας, της Λάρισας ή του Βόλου;  Ποιος ήταν ο ρόλος των διορισμένων από τις κατοχικές δυνάμεις Εβραϊκών Συμβουλίων; Ήταν συνεργάτες των Γερμανών ή αναγκαίος θεσμός για τη βοήθεια των εβραίων που είχαν τη μεγαλύτερη ανάγκη;

Δωσίλογοι και συναινούντες στη Βόρεια Ελλάδα

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=482128

*Τάγματα εργασίας, που οργάνωσαν οι Βούλγαροι στην Καβάλα

*Το παζλ των εθνικιστικών οργανώσεων στη Βόρεια Ελλάδα

στη διάρκεια της τριπλής κατοχής της (1941-1944)

και οι σχέσεις των αντιστασιακών 

και μη ομάδων με τους κατακτητές

Του κ. Γιάννη Μπασκόζου

          Το πολιτικό παζλ στη Μακεδονία την περίοδο της Κατοχής παραμένει ως σήμερα ένας δυσεπίλυτος γρίφος. Μια περιοχή υπό τριπλή κατοχή, με πολλά φαινόμενα δωσιλογισμού, συνεργασίας, παθητικής αντίστασης και ένοπλης κομμουνιστικής και αντικομμουνιστικής αντίστασης δίνει ένα εκρηκτικό υλικό στον ιστορικό.

          Ο Βάιος Καλογρηάς στο βιβλίο του «Το αντίπαλο δέος. Οι εθνικιστικές οργανώσεις αντίστασης στην κατεχόμενη Μακεδονία» (University Studio Press), που αποτελείται από το υλικό του διδακτορικού του, προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τις περίπλοκες σχέσεις πολιτικής, ιδεολογίας, γεωγραφικών και εθνικών συμφερόντων που συνδιαμόρφωσαν τον μακεδονικό χώρο και έσυραν τους κατοίκους του σε τραγικές περιπέτειες. Ο Βάιος Καλογρηάς παρουσιάζει την τριπλή κατοχή, ιταλική, γερμανική και βουλγαρική, στην περιοχή και τις επιδιώξεις κάθε δύναμης. Ας μην ξεχνάμε ότι μετά την εκδίωξη των οθωμανικών στρατευμάτων από τα Βαλκάνια το 1912-1913 η περιοχή της Μακεδονίας ήταν ένα μωσαϊκό εθνοτήτων, όπου ένα τμήμα της είχε προσαρτηθεί στη Σερβία και τη Βουλγαρία τροφοδοτώντας αυτονομιστικές διαθέσεις. 

28.000 παιδιά στο «Παραπέτασμα»

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=480023

*Fehervascurgo Ουγγαρίας. Παιδιά από το Κεράσοβο. Ανάμεσά τους η Φώφη Βασιλείου (πέμπτη από αριστερά στη δεύτερη σειρά, με τα λευκά ρούχα), 
μητέρα του κύπριου προέδρου Γ. Βασιλείου, 1950

*Νέες προσεγγίσεις

για το παιδομάζωμα ή παιδοσώσιμο.

Η ιστορική έρευνα

και οι ανθρώπινες μαρτυρίες

Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου

          «Ποιος μου δίνει εμένα τα παιδικά μου χρόνια; Ποιος; Κανένας. Μόνο η Ιστορία»αναρωτιέται μια ηλικιωμένη γυναίκα, τότε 14 χρόνων κορίτσι από το χωριό Λια, που συνόδευσε μικρότερα από εκείνη παιδιά στη αναγκαστική φυγή τους στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Η ερώτηση αυτή ίσως δεν έχει ακόμη απάντηση. Προκαλεί μόνο προβληματισμό σχετικά με την ανάγκη ή όχι, την εκμετάλλευση ή μη της μετακίνησης 28.000 περίπου παιδιών από φτωχές οικογένειες και σχεδόν έρημα χωριά προς τις χώρες του πρώην «υπαρκτού».

          Παιδομάζωμα ή παιδοσώσιμο; Αυτό ήταν το ερώτημα που έθεσε στο επίκεντρο το διεθνές συνέδριο που έγινε τον Οκτώβριο του 2003 στον πύργο Κάροϊ στο Φεχιρβαρτσούγκο της Ουγγαρίας με θέμα «Τα παιδιά- πρόσφυγες από την Ελλάδα στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο». 

Σμύρνη: Φθηνό πανωφόρι, παλιά αρχοντιά

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=474770

*Η Σμύρνη

*Ενενήντα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή,

ο συγγραφέας της τριλογίας «Επιστροφή στη Σμύρνη»

 Βαγγέλης Μαυρουδής, αναζητεί τους προγόνους του

και ανατρέχει στα γεγονότα

Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου  

          Τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στα μέσα Σεπτεμβρίου του 1922 με τη μεγάλη σφαγή Ελλήνων και Αρμενίων στη Σμύρνη, αλλά και όσα έμελλε να ακολουθήσουν, αλλάζοντας την ελληνική κοινωνία, σημάδεψαν γενιές και γενιές, ενώ επηρεάζουν ακόμη και σήμερα.

          Τα γεγονότα εκείνα έχουν επηρεάσει και τη λογοτεχνία, αφού σε αυτά οφείλουμε λίγα αλλά πολύ δυνατά μυθιστορήματα, όπως την Ιστορία ενός αιχμαλώτου του Στρατή Δούκα, τα Ματωμένα χώματα της Διδώς Σωτηρίου, το Νούμερο 31328 του Ηλία Βενέζη κ.ά.

          Η Σμύρνη επανήλθε τα τελευταία χρόνια στο προσκήνιο μέσα από μια τάση νοσταλγική και γλυκερή για τις χαμένες πατρίδες, όπου τα ιστορικά γεγονότα γίνονται απλώς το φόντο αισθηματικών, αδιάφορων ιστοριών. 

Η καπνική εποποιία του Παπαστράτου

 ΑΠΟΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=470355

*

 *Ο Ευάγγελος Παπαστράτος

*Ο καινοτόμος ιδρυτής

της πρώτης ευρωπαϊκών προδιαγραφών

ελληνικής καπνοβιομηχανίας

αφηγείται την πολυκύμαντη ζωή του

Του Γιάννη Μπασκόζου

          Οι ιστορίες ελλήνων επιχειρηματιών έχουν πάντα ένα ενδιαφέρον, καθώς παρουσιάζουν ταυτόχρονα και την εικόνα της περίπλοκης και αντιφατικής οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας.

          Η αυτοβιογραφία του Ευάγγελου Α. Παπαστράτου με τίτλο Η δουλειά και ο κόπος της (εκδόσεις Gema) είναι μια ελεγεία αλλά και ένας προαναγγελθείς επιτάφιος για την άνοδο και την πτώση της ελληνικής καπνοβιομηχανίας και του ελληνικού καπνεμπορίου.

          Ο Ευάγγελος, ένα από τα πέντε παιδιά της οικογένειας Παπαστράτου, γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1884, σε μια εποχή που το ελληνικό κράτος προσπαθούσε ακόμη να οργανωθεί. Οι σελίδες των παιδικών του χρόνων αποτελούν μια μαρτυρία για την επαρχιακή Ελλάδα. Λίγοι έμποροι, περισσότεροι αγρότες και βοσκοί και αρκετοί μεροκαματιάρηδες ήταν το εργατικό δυναμικό της περιοχής. Ταυτόχρονα το Αγρίνιο λυμαίνονταν οι ληστές αλλά και οι κομματάρχες των δύο μεγάλων κομμάτων.

«Κόκκινη» βία- αντίποινα στην κατοχική Αθήνα

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=455022

*Περίπολος της Εθν. Πολιτοφυλακής στη λεωφόρο Βασ. Κωνσταντίνου της Καισαριανής, Οκτώβριος 1944.

*Για πρώτη φορά μια ιστορική έρευνα

για τη δράση της ΟΠΛΑ και του ένοπλου ΕΛΑΣ.

Πώς η σύγκρουση αριστερών και δεξιών

παραστρατιωτικών ομάδων διευκόλυνε

την εκδήλωση των Δεκεμβριανών το 1944

 Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου*

Οκτώβριος 1943. Ο γερμανός στρατιωτικός διοικητής της Αθήνας Βίλχελμ Σπάιντελ γνωστοποιεί στους Αθηναίους το κοστολόγιο αίματος: 50 Έλληνες για κάθε νεκρό Γερμανό, 10 για κάθε τραυματία. Στις «τιμές» περιλαμβάνονται και οι απώλειες των ανδρών των Ταγμάτων Ασφαλείας, της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων.

Ο ανώτατος αρχηγός των Ες-Ες και της Αστυνομίας Βάλτερ Σιμάναν με δήλωσή του θέτει υπό την προστασία του «όλους τους υγιώς σκεπτόμενους Έλληνες οι οποίοι, όπως και ο γερμανικός στρατός, αντιμετωπίζουν την κομμουνιστική τρομοκρατία και πολεμούν από κοινού για τις άσπιλες αξίες του ευρωπαϊκού και ελληνικού πολιτισμού». Λίγο μετά 29 κομμουνιστές οδηγούνται στον τοίχο των εκτελέσεων. Η απάντηση του ΚΚΕ είναι εξίσου σκληρή.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ: Έκανε λάθη, αλλά όχι αυτά που του καταλογίζουν

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=440705

*Το εξώφυλλο του βιβλίου, με πορτρέτο που ζωγράφισε ο Παναγιώτης Τέτσης 

*Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Σβολόπουλος 

σκιαγραφεί την πορεία του δημοφιλέστερου ηγέτη 

της συντηρητικής παράταξης στην Ελλάδα, 

επιχειρώντας να φωτίσει τον τρόπο σκέψης και δράσης του

Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου

Σχεδόν δεκαπέντε χρόνια μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Καραμανλή ο ομότιμος καθηγητής Κωνσταντίνος Σβολόπουλος επιχειρεί Μια πολιτική βιογραφία του δημοφιλέστερου ηγέτη της συντηρητικής παράταξης στην Ελλάδα. Το «Μια» στον τίτλο είναι δηλωτικό της «μιας άποψης», αυτή του συνεργάτη, ο οποίος δεν παύει όμως να είναι ιστορικός.

Ο Κωνσταντίνος Σβολόπουλος στη μελέτη αυτή θα δώσει βάρος κυρίως στη σκιαγράφηση της πορείας διαμόρφωσης της πολιτικής του προσωπικότητας, στηριζόμενος πιστά σε αρχειακά ντοκουμέντα του αρχείου Καραμανλή.