1940-41: Πόλεμος και αγωνία της Ελλάδας να αποκτήσει περισσότερα αεροπλάνα

*Οι δύο πρέσβεις που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον πόλεμο του 1940-41, προσερχόμενοι στο Γενικό Στρατηγείο. Αριστερά ο Λίνκολν Μακβή (ΗΠΑ)

 και δεξιά ο Μίκαελ Πάλαιρετ (Αγγλία) 

 

 

*Ανέκδοτη διπλωματική αλληλογραφία.

*Τα αεροπλάνα των ΗΠΑ, που δεν δόθηκαν 

*Το υπόμνημα του Μεταξά προς τον Ρούζβελτ.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο πόλεμος του 1940 εναντίον της Ιταλίας και του 1941 εναντίον της Γερμανίας, ήταν ένας τιτάνιος αγώνας εναντίον του φασισμού και του Ναζισμού. Η Ελλάδα πολέμησε με γενναιότητα και χωρίς μεγάλη και ουσιαστική βοήθεια, πλην της Βρετανίας, που έστειλε ανεπαρκείς δυνάμεις και περιορισμένο αριθμό αεροπλάνων. Η Ελλάδα απευθύνθηκε στις συμμαχικές χώρες ζητώντας αποφασιστική βοήθεια, που δεν την πήρε ποτέ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των ΗΠΑ, που υποσχόταν αεροπλάνα τα οποία δεν δόθηκαν ποτέ. Διαφωτιστική εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε τότε μας δίνει η διπλωματική αλληλογραφία, που διασώθηκε στα αμερικανικά Εθνικά Αρχεία.

               Ο νικηφόρος πόλεμος κατά των Ιταλών, στα Ηπειρωτικά βουνά, παρά τις επιμέρους ελλείψεις, δεν επηρεάσθηκε και συνέχισε να είναι νικηφόρος. Το πνεύμα του ΟΧΙ ήταν ισχυρό. Η μεγάλη έλλειψη που γίνονταν αισθητή, ήταν οι ελλείψεις ιδίως στην πολεμική αεροπορία. Η βοήθεια που παρείχαν οι Άγγλοι, δεν ήταν επαρκής. Είναι γνωστό ότι χάρη στις συνεχείς πιέσεις και του ίδιου του πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου του 1940 διατέθηκαν στην Ελλάδα τρεις μοίρες καταδιωκτικών και βομβαρδιστικών αεροπλάνων, ενώ άλλη μοίρα αεροσκαφών που είχε έδρα στην Αίγυπτο άρχισε να δρα εναντίον  εχθρικών στόχων στο μέτωπο. Ήταν σαφής όμως η ανεπάρκεια από αεροπορικής πλευράς, όταν μάλιστα δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην Ελλάδα τα νεώτερου τύπου βομβαρδιστικά, για λόγους τεχνικούς. Πάντως ο Τσώρτσιλ έβλεπε τη σημασία την αντίστασης της Ελλάδας στις δυνάμεις του Άξονα και στις 4 Νοεμβρίου τηλεγραφούσε στον υπουργό Πολέμου Άντονι  Ήντεν:

               «Από στρατηγική άποψη η απώλεια της Αθήνας θα αποτελούσε πλήγμα εξίσου σοβαρό με την απώλεια του Χαρτούμ, πλήγμα μάλιστα ανεπανόρθωτο».

               Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς στις 16 Νοεμβρίου ζήτησε μεταξύ άλλων από τους Άγγλους την αποστολή και άλλων αεροπλάνων, προειδοποιώντας ότι αναμένει γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Ταυτόχρονα διαβεβαίωνε ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν αποφασισμένη να αντισταθεί και κατά της Γερμανίας.

               Η αγωνία πάντως της Ελλάδας για ενίσχυση της αεροπορικής άμυνας ήταν συνεχής. Όπως και η φροντίδα για ποικίλο πολεμικό υλικό. Γι’ αυτό, εκτός της Αγγλίας στράφηκε και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

               Η ιταλική αεροπορία μπορούσε να βομβαρδίζει ελληνικές πόλεις. Στις 30 Οκτωβρίου η ιταλική αεροπορία βομβάρδισε την Πάτρα. Οι άμαχοι νεκροί εκείνη τη μέρα, ήταν 100 και οι τραυματίες 250. Αργότερα βομβαρδίστηκαν η Θεσσαλονίκη, η Κέρκυρα, τα Ιωάννινα, τα Χανιά και διάφορες κωμοπόλεις και χωριά, χωρίς να πληγούν στρατιωτικοί στόχοι, παρά μόνο πολιτικοί. Τα ελληνικά αεροσκάφη στο διάστημα του πολέμου κατέρριψαν στο μέτωπο πολλά ιταλικά αεροπλάνα. Είχαμε όμως απώλεια ελληνικών αεροσκαφών, που δεν ήταν εύκολο να αντικατασταθούν από νέα. Από τις αρχές Νοεμβρίου η αγγλική αεροπορία εγκατέστησε βάσεις στην Ελλάδα και άρχισε να συμμετέχει από κοινού με την ελληνική αεροπορία σε επιχειρήσεις. Συνήθως επιτυχείς με καταρρίψεις ιταλικών πολεμικών αεροσκαφών.

               Στις αρχές Νοεμβρίου 1940  στις ΗΠΑ εξελέγη πρόεδρος ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ επικεφαλής των Δημοκρατικών.

Η φοβερή πείνα του 1917, αποτέλεσμα του Εθνικού Διχασμού

*Ψωμί κριθαρένιο στον κόσμο, και μάλιστα με δελτίο. 

 

 

*Η αθέατη οδυνηρή πλευρά

μιας εθνικής τραγωδίας

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Οι χρονιές 1916 και 1917, ήταν από τις πιο ντροπιαστικές της ελληνικής πολιτικής ιστορίες, καθώς συνέβησαν γεγονότα, που αποτελούν μελανές σελίδες. Ήταν το αποκορύφωμα του Εθνικού Διχασμού, όταν στην Ευρώπη εξελίσσονταν ο πολύνεκρος Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Και ενώ στην κεντρική πολιτική σκηνή η Ελλάδα σπαρασσόταν από τη σύγκρουση ανάμεσα στο βασιλιά Κωνσταντίνο Α' και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, παρέμενε αθέατη η οδυνηρή τραγωδία του λαού, που υπέφερε από φοβερή πείνα και ελλείψεις αγαθών πρώτης ανάγκης, εξαιτίας του αποκλεισμού της χώρας, από τους συμμάχους της Αντάντ.

               Στην αθέατη τραγωδία της πείνας του λαού θα εστιάσουμε, γιατί τα γεγονότα που αφορούν τους πρωταγωνιστές του Εθνικού Διχασμού είναι γνωστά και έχουν φωτισθεί επαρκώς από τους ιστορικούς.

               Μερικά από τα πιο γνωστά γεγονότα εκείνης της δραματικής διετίας, ήταν το χωριστικό κίνημα και η δημιουργία του κράτους της Θεσσαλονίκης από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1916. Τα φοβερά «Νοεμβριανά» το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, δηλαδή τα γεγονότα αντεκδίκησης των φιλοβασιλικών εναντίον των βενιζελικών, μέσα σε κλίμα φοβερής τρομοκρατίας. Ο βομβαρδισμός του κέντρου της Αθήνας από συμμαχικά στρατεύματα κυρίως γαλλικά. Η κατάληψη ελληνικών εδαφών από συμμαχικά στρατεύματα. Ο αποκλεισμός των ελληνικών λιμανιών. Η Ελλάδα βρέθηκε με δύο κυβερνήσεις αντιμαχόμενες. Εκτός από την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, υπήρχε στην Αθήνα η κυβέρνηση η κυβέρνηση του Σπυρίδωνος Λάμπρου, η οποία αντικαταστάθηκε στις 21 Απριλίου 1917 με την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη.

               Στις 24 Μαΐου 1917 ο ύπατος αρμοστής των συμμάχων ο Γάλλος Ζοννάρ, έφτασε στην Ελλάδα. Με τελεσίγραφο προς τον Ζαΐμη απαίτησε την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου . Το απόγευμα της ίδια μέρας έγινε Συμβούλιο του Στέμματος. Ο Ζαΐμης συμβούλευσε τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί υπέρ του δευτερότοκου γιου του Αλέξανδρου. Κάποιοι άλλοι τον συμβούλευσαν να αντισταθεί.  Ήταν  μάταιο. Τελικά ο Κωνσταντίνος αποδέχθηκε τη συμβουλή του Ζαΐμη και αποφάσισε να αποσυρθεί, αλλά χωρίς να παραιτηθεί από τα δικαιώματά του επί του θρόνου της Ελλάδας.

               Στις 11 Ιουνίου παραιτήθηκε και η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη και η εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνηση δόθηκε στον Ελευθέριο Βενιζέλο, που τον είχαν φέρει οι σύμμαχοι από τις 7 του μηνός στην Πειραιά και παρέμενε φιλοξενούμενος στο γαλλικό καταδρομικό «Jurien de la Graviere». Ο Βενιζέλος περίμενε να έρθουν από τη Θεσσαλονίκη και οι άλλοι συνεργάτες του και τελικά η κυβέρνησή του ορκίσθηκε στις 13 Ιουνίου.

Στη βίλα «Ματζέστικ» στο Παρίσι, συζητήθηκαν λεπτομέρειες για την ελληνική απόβαση στη Σμύρνη

*Τα ελληνικά πολεμικά πλοία, εισέρχονται στο λιμάνι τη Σμύρνης.

 

 

*Οι αθέατες πλευρές 

της σύγχρονης Ιστορίας

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη το Μάιο του 1919, υπήρξε ένα γεγονός μείζονος ιστορικής σημασίας, άσχετα με τη δυσμενή εξέλιξη του 1922, που σφραγίσθηκε με την ολέθρια για τον Ελληνισμό Μικρασιατική Καταστροφή. Η απόβαση εκείνη ήταν αποτέλεσμα απόφασης του Ανωτάτου Συμβουλίου της Αντάντ.

Τα γεγονότα είχαν αρχίσει να εξελίσσονται από τον Απρίλιο του 1919. Στις συνεδριάσεις του «Συμβουλίου των Τεσσάρων» το οποίο απάρτιζαν ο πρωθυπουργό της Βρετανίας Λόυδ Τζωρτζ, ο πρόεδρος των Η.Π.Α Γούντροου Ουίλσον, ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζωρζ Κλεμανσώ και ο Ιταλός πρωθυπουργός Βιττόριο Ορλάντο, η Ιταλία συγκρούσθηκε με τους υπόλοιπους συμμάχους διεκδικώντας κυρίως εδάφη στη Ριέκα αλλά και στη Μικρά Ασία. Με ιταλικές δυνάμεις από την ιταλοκρατούμενη τότε Ρόδο, κατέλαβαν την περιοχή της Αττάλειας. Οι Ιταλοί επέμεναν με ανένδοτο τρόπο, επιδιώκοντας να επιτύχουν στις εδαφικές αξιώσεις τους. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι τάσσονταν υπέρ της παραχώρησης της Σμύρνης και των Κυδωνιών (Αϊβαλί) με ένα τμήμα της ενδοχώρας τους στην Ελλάδα. Σε κάποια φάση, οι Ιταλοί εγκατέλειψαν τις συνομιλίες. Αυτό οδήγησε τους Γάλλους και τους Άγγλους να καλέσουν το Βενιζέλο και να τον ρωτήσουν αν η Ελλάδα διέθετε τις αναγκαίες δυνάμεις για κατάληψη της Σμύρνης. Ο Βενιζέλος δεν δίστασε και απάντησε αμέσως καταφατικά.

               Ο Λόυδ Τζωρτζ στην συνεδρίαση της 6ης Μαΐου για να αποφύγει την επέκταση του ιταλικού στρατού στη Μικρά Ασία, που απειλούσε να βαδίσει ακόμα και προς την Σμύρνη, ύστερα από προσωπικές συνεννοήσεις με τον Ελευθέριο Βενιζέλο πρότεινε στους συμμάχους, την αποστολή ελληνικού σώματος στρατού για την κατοχή της Σμύρνης και την ειρήνευση στην περιοχή. Ο Βενιζέλος ήταν ανήσυχος. Η ελληνική δύναμη που είχε σταλεί στην Ουκρανία για να ενισχύσει τους Γάλλους να αντιμετωπίσουν τους μπολσεβίκους, έπρεπε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Αυτό όμως σήμαινε ότι προέκυπτε για την Ελλάδα θέμα υποδοχής προσφύγων, που εκπατρίζονταν αναγκαστικά. Η παράταση των εκκρεμοτήτων αναθάρρυνε τα εξτρεμιστικά στοιχεία της Τουρκίας με αποτέλεσμα τον άμεσο κίνδυνο διωγμών του χριστιανικού πληθυσμού με τις αγριότητες που ήδη είχαν γνωρίσει οι Έλληνες τα χρόνια 1914-1919.

               Οι Ιταλοί, που κατάλαβαν το σφάλμα τους επανήλθαν στη Διάσκεψη αλλά ήταν αργά. Γιατί ακόμα και ο Αμερικανός πρόεδρος που αρχικά στήριζε τις Ιταλικές αξιώσεις, τελικά είχε συμφωνήσει για την ελληνική απόβαση στη Σμύρνη.

               Η κατάληψη της Σμύρνης ανατέθηκε στην 1^η Μεραρχία του Α’ Σώματος Στρατού  με διοικητή το συνταγματάρχη Πυροβολικού Νικόλαο Ζαφειρίου. Η διαταγή δόθηκε στις 8 Μαΐου 1919 και η αναχώρηση της Μεραρχίας από το λιμάνι των Ελευθερών της Καβάλας έγινε στις 13 Μαΐου. Τα ελληνικά πλοία άρχισαν να μπαίνουν το λιμάνι της Σμύρνης στις 15 Μαΐου το πρωί…

Σελίδα από τις καταπιέσεις των Βουλγάρων στους Μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης το 1913-1919

*Η αίθουσα συνεδριάσεων της Σοβράνιε (από το site LostBulgaria)

 

 

*Η αποκάλυψη μιας συνεδρίασης

της Βουλγαρικής Βουλής, που έγινε

«κεκλεισμένων των θυρών»

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Με άρθρο στη σελίδα αυτή, στις 27 Αυγούστου, αναφερθήκαμε με λεπτομέρειες στις επιστολές των Μουσουλμάνων βουλευτών της Βουλγαρικής Βουλής Σοβράνιε,  οι οποίοι ζητούσαν από το Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων το 1919 να απαλλάξει τους ομοδόξους τους, από την τυραννία των Βουλγάρων.

Υπενθυμίζουμε, ότι οι Μουσουλμάνοι βουλευτές της Βουλγαρίας, προερχόμενοι από τη Δυτική Θράκη, αντέδρασαν μεταφέροντας το πρόβλημά τους στην Ευρώπη με μια αποστολή επιστολής για το θέμα των άγριων διωγμών τους από τους Βουλγάρους, στον αρχηγό της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής στη Σόφια, συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Μαζαράκη. Επίσης ενημέρωσαν με επιστολή από τη Σόφια στις 31 Δεκεμβρίου 1918 και τον στρατηγό Φρανσαί Ντ’ Εσπεραί, αρχιστράτηγο των συμμαχικών στρατευμάτων της Ανατολής. Επόμενο βήμα τους ήταν να καταφύγουν στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο, βλέποντας ότι έχει σημαντική αποδοχή και συμπαράσταση από τους ηγέτες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, που συνεδρίαζαν στο Παρίσι μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την ιστορική επιστολή, υπέγραφαν οι βουλευτές Μεχμέτ Τζελάλ Μπέης, Ισμαήλ Χακκί, Καλίμ Νουρί, Τεβφήκ, Ετέμ Ρουχί, Σαφέτ, Χατσίμ και Κεμάλ.

Στη Γαλλική πρωτεύουσα επιχειρήθηκε από την πλευρά των Αμερικανών να διαστρεβλωθεί η ουσία του διαβήματος αυτού και να αποδοθούν ευθύνες στον Βενιζέλο, προκαλώντας την αντίδρασή του (Λεπτομέρειες για την υπόθεση αυτή μπορείτε να βρείτε στη θέση https://sitalkisking.blogspot.com/2023/08/1919_27.html).  Οι Αμερικανοί, υπονοούσαν ότι ο Βενιζέλος είχε κάνει χρήση… πλαστού εγγράφου για να επηρεάσει τη Συνδιάσκεψη των Παρισίων, σχετικά με τις διαθέσεις των Μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης, έναντι του ενδεχομένου να υπαχθούν υπό την ελληνική διοίκηση. Ότι δηλαδή επιθυμούσαν να ενταχθούν στην Ελλάδα. Κάτι που δεν ήταν ακριβές, σε ό,τι αφορούσε τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Η προσπάθεια του βίαιου εκβουλγαρισμού της Δυτικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας το 1941, μέσα από διπλωματικά έγραφα

*Χίτλερ και Μπόρις, τα συνεταιράκια...

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Βουλγαρία, κάθε φορά που η τύχη την έφερνε να κατέχει εδάφη της Θράκης και της Μακεδονίας, το πρώτο πράγμα που εφάρμοζε ήταν ο βίαιος εκβουλγαρισμός. Αυτό συνέβη και στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912, όταν οι Βούλγαροι νικώντας τους Τούρκους κατέλαβαν εδάφη της Δυτικής Θράκης. Το ίδιο συνέβη και το 1913 όταν η άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου επιδίκασε τη Δυτική Θράκη το 1913 στην ηττημένη Βουλγαρία. Τα ίδια ακριβώς συνέβησαν όταν το 1941 οι Χιτλερικοί παρέδωσαν εδάφη της Δυτικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας στη Βουλγαρία, χωρίς καν να είχε κηρυχθεί πόλεμος με την Ελλάδα, η οποία γονάτισε μετά την Ιταλική επίθεση και τη Γερμανική εισβολή.

Η ιστορία της τελευταίας ιστορικής φάσης του βίαιου εκβουλγαρισμού ελληνικών περιοχών αρχίζει ουσιαστικά την 1η Μαρτίου 1941, γιατί τότε η Βουλγαρία προσχώρησε στο Τριμερές Σύμφωνο του Άξονα που είχε σαν αποτέλεσμα να της παραχωρηθούν περιοχές από τις οποίες εκδιώχθηκαν οι Βούλγαροι κατακτητές  με τη Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919.

Το 1941 οι Βούλγαροι με το «δώρο» που της έκαναν οι Γερμανοί, ικανοποιούσαν την πάγια πολιτική τους για έξοδο στο Αιγαίο. Ελλάδα και Βουλγαρία δεν βρίσκονταν μεταξύ τους σε εμπόλεμη κατάσταση, όταν έγινε η επίθεση των Γερμανών στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είχε ήδη κατακτηθεί από Γερμανούς και Ιταλούς όταν η Βουλγαρία άρχισε να καταλαμβάνει τα ελληνικά εδάφη. Η ελληνική κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού κατέφυγε στο Κάιρο και αναγκάσθηκε πολύ γρήγορα να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Βουλγαρία στις 23 Απριλίου 1941 και στις 11 Ιουνίου 1941 να κηρύξει τυπικά τον πόλεμο εναντίον της γειτονικής χώρας.

Η εφημερίδα «Πρωία» των Αθηνών έγραφε χαρακτηριστικά στις 20 Απριλίου 1941 ότι σημειώνεται ζωηρή διπλωματική δραστηριότητα μεταξύ των κυβερνήσεων του Άξονα. Οι πληροφορίες που υπήρχαν ανέφεραν ότι συζητούν τον επικείμενο διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας και τις νέες διαρρυθμίσεις των συνόρων στην περιοχή του Δούναβη. Οι ίδιες πληροφορίες ανέφεραν ότι όταν τα ζητήματα των νέων συνόρων θα έχουν ρυθμιστεί, θα συγκληθεί σε κάποια γερμανική πόλη συνδιάσκεψη των ενδιαφερομένων χωρών. Στη συνδιάσκεψη αυτή θα ανακοινωθούν και οι τελικές αποφάσεις του Άξονα.

Στις 19 Απριλίου 1941, πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο καθοριστική συνάντηση του Αδόλφου Χίτλερ με τον Βούλγαρο βασιλιά Μπόρις.

Για τη Δυτική Θράκη: Αγγλογάλλοι κατά Αμερικανών, στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, το 1919

*Παρίσι 1919. Οι ηγέτες των Μεγάλων Δυνάμεων στο Συνέδριο της Ειρήνης.

Από δεξιά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, οι πρωθυπουργοί της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ, της Βρετανίας Λόυδ Τζώρτζ και της Ιταλίας Βιτόριο Ορλάντο. 

 

 

*Πρακτικά κρίσιμης συνεδρίασης

*Ανένδοτοι οι Αμερικανοί

*Μας έσωσε ο όρος της ομοφωνίας

 

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ήταν η τελευταία μέρα του Ιουλίου 1919. Τα ρολόγια όλων έδειχναν 3.30 μεσημέρι. Ο ήλιος έκαιγε. Οι Γάλλοι ετοιμάζονταν να φύγουν μαζικά για διακοπές, αλλά οι εργασίες του Συνεδρίου της Ειρήνης στην καρδιά της γαλλικής πρωτεύουσας συνεχίζονταν εντατικά. Οι Θράκες αγωνιούσαν για το μέλλον της πατρίδας τους. Η στάση όμως των μελών της αμερικανικής αντιπροσωπείας, είχε εκνευρίσει τους πάντες. Ο φιλοβουλγαρισμός τους από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, έως τον τελευταίο αντιπρόσωπο ήταν έκδηλος και προκλητικός.

Εκείνη τη μέρα, 31 Ιουλίου, τίποτα δεν προμήνυε, ότι θα προέκυπτε έντονη διαφωνία για το μέλλον της Θράκης. Στη συνεδρίαση μετείχαν ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ, από τη Βρετανία ο Άρθουρ Μπάλφουρ, από τις ΗΠΑ ο Χένρυ Ουάιτ και ο στρατηγός Φρανκ Λυόν Πολκ, από την Ιταλία ο υπουργός Εξωτερικών Τομάσο Τιττόνι και από την Ιαπωνία ο πρέσβης Κεϊσίρο Ματσούι, με τους αντίστοιχους γραμματείς. Επίσης μετείχαν ως εμπειρογνώμονες οι Tardieu, Laroche, Pichon, Coolidge κ.ά.

Ήδη είχε αποφασισθεί η απομάκρυνση του Βουλγαρικού στρατού από τη Δυτική Θράκη. Η «Ακρόπολις» την ίδια μέρα στην Αθήνα έγραφε ότι η ταξιαρχία του Ιππικού, που έδρευε στη Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή) δύο τάγματα Πεζικού, το βαρύ Πυροβολικό και πολεμικό υλικό μεταφέρθηκαν στα υψώματα Ζεμανώτς στα παλαιά βουλγαρικά εδάφη. Στο Διδυμότειχο παρέμεναν αρκετές δυνάμεις του Βουλγαρικού στρατού με ανάλογο Πυροβολικό. Γάλλοι στρατιωτικοί παρακολουθούσαν την αποχώρηση του Βουλγαρικών δυνάμεων από τη Δυτική Θράκη.

Όταν άρχισε η συνεδρίαση, πρώτος κλήθηκε ο εμπειρογνώμονας Αντρέ Ταρντιέ ο οποίος ανέλυσε  την έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής για εδαφικά ζητήματα σχετικά με τα σύνορα της Βουλγαρίας στα νότια της χώρας.

Κεντρικό σημείο των εξηγήσεων ήταν οι αποκλίνουσες απόψεις της αμερικανικής και της ιταλικής αντιπροσωπείας από τη μια πλευρά και της βρετανικής, γαλλικής και ιαπωνικής αντιπροσωπείας από την άλλη.

Μωαμεθανοί της Βουλγαρικής Βουλής, ζητούσαν το 1919 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο να τους απαλλάξει από τη Βουλγαρική τυραννία

*Ζωγραφικός πίνακας, που απεικονίζει τη συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1919.  Πηγή εικόνας: nma.gov.au |

 

  

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

            Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων  του 1919, υπήρξε ένα τεράστιο διπλωματικό γεγονός, μέγιστης σημασίας, παρά τα σχετικά ναυάγια, που ακολούθησαν και τις αποτυχίες των στοχεύσεων των νικητών. Παραδείγματα που μπορούν να αναφερθούν είναι η συνθήκη των Σεβρών, που δεν την επικύρωσε κανένα από τα κοινοβούλια των χωρών που την υπέγραψαν. Και η πορεία της Κοινωνίας των Εθνών, που δεν ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά στους σκοπούς της. Με το δεδομένο, ότι η Συνδιάσκεψη υπήρξε ένα διπλωματικό παιχνίδι συμφερόντων, σημειώθηκαν και αναμενόμενες παγίδες, υπονομεύσεις, παραπληροφορήσεις και ναρκοθετήσεις των διαπραγματεύσεων.

            Μια τέτοια περίπτωση, αφορούσε και το μέλλον των Μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης, Τούρκων και Πομάκων.

            Είναι γνωστό, ότι οι ηττημένοι Βούλγαροι που κατέλαβαν τη Δυτική Θράκη κατά παραχώρηση της άδικης συνθήκης του Βουκουρεστίου το 1913, έκαναν μαύρη τη ζωή σε Χριστιανούς και Μουσουλμάνους, με απηνείς διωγμούς, δολοφονίες, εποικισμούς, καταληστεύσεις. Ειδικά οι Πομάκοι υπέστησαν τα πάνδεινα. Από το 1913, κατά τις καταγγελίες των Πομάκων που έφτασαν στη Συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1919, είχε συνεδριάσει το Βουλγαρικό υπουργικό συμβούλιο στη Σόφια υπό την προεδρία του βασιλιά Φερδινάνδου και αποφάσισε να βαφτίσει Χριστιανούς τους Μουσουλμάνους! Και ανέθεσε το έργο αυτό σε κομιτατζήδες. Το πλέον γελοίο, από τους ποικίλους διωγμούς, είναι ότι η βάφτιση γίνονταν από Βούλγαρο ιερέα, που κρατούσε μια αγιαστούρα και τους φώτιζε έτσι στο πόδι και από ένα γραμματέα που τους κατέγραφε με το νέο χριστιανικό όνομα. Και αμέσως μετά τους έδιναν να φάνε και ένα κομμάτι… μαγειρεμένο χοιρινό κρέας, είδος απαγορευμένο από το Κοράνιο στους πιστούς του Ισλάμ!!!

Η Συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1919 και το μέλλον της Θράκης

*Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων  του 1919, ήταν πολυσύνθετη και πολυεθνική σύνοδος, την οποία είχαν οργανώσει από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι στόχοι που τέθηκαν ήταν φιλόδοξοι και σε ορισμένες περιπτώσεις αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς.  Κύριος στόχος ήταν αφενός να συσταθεί ένας παγκόσμιος σύνδεσμος των εθνών, η γνωστή μας Κοινωνία των Εθνών, και αφετέρου να τεθούν υπό διαπραγμάτευση οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ αυτών και των ηττημένων κεντρικών δυνάμεων.

Οι νικήτριες δυνάμεις με σημαντικές διαφοροποιήσεις αποσκοπούσαν στη ρύθμιση του γερμανικού ζητήματος, που θα διαιώνιζε τη μειονεκτική θέση της ώστε να μην αποκτήσει ξανά ισχύ επικίνδυνη και στη χάραξη νέων συνόρων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και στην Εγγύς Ανατολή, με γνώμονα τα συμφέροντα των διαφόρων εθνοτήτων.

Η Συνδιάσκεψη, το μεγάλο αυτό πολιτικό και διπλωματικό γεγονός άρχισε τις εργασίες της στη γαλλική πρωτεύουσα στις 18 Ιανουαρίου του 1919 (ν.η.) και τερματίσθηκε τον Αύγουστο του 1920.

Για την Ελλάδα, η Συνδιάσκεψη αυτή υπήρξε η μεγάλη ευκαιρία να υλοποιηθούν οι εθνικοί πόθοι της απελευθέρωσης των αλύτρωτων περιοχών, με επιμέρους συνθήκες, όπως η Συνθήκη των Σεβρών, που δημιουργούσε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Η συνθήκη αυτή τελικά ναυάγησε. Η συνθήκη του Νεϊγύ, η οποία επιβεβαίωσε την ελληνική κυριαρχία στα εδάφη μεταξύ των ποταμών  Έβρου και του Νέστου. Η περιοχή τέθηκε προσωρινά υπό συμμαχική  διοίκηση. Είναι η γνωστή μας ολιγόμηνη Διασυμμαχική Θράκη. Ακολούθησε η συνθήκη του Σαν Ρέμο με την οποία εξουσιοδοτήθηκε ο ελληνικός στρατός να καταλάβει τη Θράκη.

Πέτρος Λεβαντής: Φυλακίσθηκε στην ελληνική Αδριανούπολη, το 1921. Αποφυλακισμένος, περιέγραψε τη βίαιη εκκένωσή της, το 1922.

*Ο αείμνηστος Πέτρος Ξ. Λεβαντής 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Πέτρος Ξ. Λεβαντής, υπήρξε ένας λαμπρός δημοσιογράφος με έντονη δημοσιογραφική, κοινωνική, αλλά και πολιτική δράση. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1892 και πέθανε στη Θεσσαλονίκη, στις 22 Νοεμβρίου 1957. Απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, άρχισε να δημοσιογραφεί στην πόλη που γεννήθηκε. Λόγω πιέσεων και απειλών των Τούρκων δραπέτευσε στην Ελλάδα, κατατάχτηκε εθελοντής στον ελληνικό στρατό και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης και διευθυντής στη εφημερίδα «Μακεδονία», από το 1912.

               Διώχθηκε κατ΄ επανάληψη για την μαχητική του αρθρογραφία, ενώ κατηγορήθηκε  και φυλακίστηκε για τη συμμετοχή του στο βενιζελικό κίνημα του 1935. Τον Ιούνιο του επόμενου έτους 1936, εξέδωσε την εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς» με τη συμπαράσταση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η εφημερίδα διέκοψε την έκδοσή της μετά την επιβολή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και ο εκδότης της Πέτρος Λεβαντής εξορίσθηκε στη  Ζάκυνθο. Η εφημερίδα του επανεκδόθηκε το 1945, υποστηρίζοντας τους Φιλελεύθερους, και το 1952 τον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου και αργότερα υποστήριξε την ΕΡΕ, του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο Λεβαντής είχε πολιτευθεί αρχικά με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και εκλέχτηκε κατ’ επανάληψη βουλευτής Θεσσαλονίκης  από το 1929 έως το 1936. Χρημάτισε υπουργός Προνοίας και Υγιεινής στην κυβέρνηση Πλαστήρα το 1945. Υπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπάγου (1954). Στην κυβέρνηση Καραμανλή υπηρέτησε ως υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας και αργότερα Παιδείας ως τον Μάιο του 1957, που παραιτήθηκε για λόγους  υγείας.

               Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής συμμετείχε  στις αντιστασιακές οργανώσεις ΠΑΟ και ΕΔΕΣ. Υπήρξε πρόεδρος του ΠΑΟΚ από το 1931 ως το 1933.

Εμμανουήλ Ζωνουδάκης: Ένας άγνωστος ήρωας, στη Θράκη της απελευθέρωσης

*Ο θάνατος του Ζωνουδάκη στην εφημερίδα "Μακεδονία"

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Κρητικός ανθυπολοχαγός Εμμανουήλ Ζωνουδάκης, είναι ένας άγνωστος ήρωας, που έχασε τη ζωή του με τρόπο βασανιστικό, όταν η Ελλάδα, ήταν έτοιμη να απελευθερώσει το καλοκαίρι του 1920 την Ανατολική Θράκη. Σήμερα, κανένας δεν γνωρίζει τη θυσία του. Κανένας δεν τον μνημονεύει πλέον…

               Βέβαια, τον Αύγουστο 1920, η πόλη της Αδριανούπολης, περίπου 40 μέρες μετά την απελευθέρωσή της τίμησε τη μνήμη των παλληκαριών, που έδωσαν τη ζωή τους τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, για να πνεύσει άνεμος ελευθερίας, μετά από σκλαβιά σχεδόν 600 ετών. Η Αδριανούπολη, η μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού και η ΙΧ Μεραρχία τέλεσαν το μνημόσυνο των πεσόντων, με μεγάλη επισημότητα. Τότε μετά την κατάθεση στεφάνων στο κενοτάφιο που είχε στηθεί, έγινε προσκλητήριο νεκρών και ανάμεσα στα άλλα ακούσθηκε και το όνομα του ανθυπολοχαγού Ζωνουδάκη.

               Στο μνημόσυνο εκείνο είχαν παραστεί ο ύπατος αρμοστής Αντώνιος Σαχτούρης, ο διοικητής της IX Μεραρχίας υποστράτηγος Λεοναρδόπουλος, ο γενικός πρόξενος Αθανάσιος Χαλκιόπουλος, ο δήμαρχος Αδριανούπολης, ο μουφτής Χιλμή, ο τέως δήμαρχος Αδριανούπολης Σεφκέτ Μπέης. Το μνημόσυνο τέλεσε ο μητροπολίτης Πολύκαρπος.

               Στο ιστορικό εκείνο μνημόσυνο εκφωνήθηκε δεύτερο κατά το προσκλητήριο νεκρών το όνομα «Ζωνουδάκης Εμμανουήλ, ανθυπολοχαγός του 2^ου Λόχου Πολυβόλων, έπεσε γενναίως μαχόμενος κατά την μάχην της 8^ης Ιουλίου εν Καραγάτς». Το πρώτο όνομα ήταν το όνομα του λοχαγού Νικόλαου Διαμάντη. Όμως αυτό δεν ήταν αληθές για τον ανθυπολοχαγό Ζωνουδάκη. Προφανώς επικράτησαν κάποιοι λόγοι σκοπιμότητας και ανάγκης των καιρών. Η αλήθεια όμως για το θάνατο του Κρητικού ανθυπολοχαγού ήταν διαφορετική.

Η καταστροφική αμερικανική άποψη για τη Θράκη στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919.

*Αναμνηστική φωτογραφία από τη συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος)  

 

 

 

*Ανέκδοτα έγγραφα

από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

*Ο απροκάλυπτος φιλοβουλγαρισμός.

του προέδρου Γούντροου Ουίλσον.

*Πώς γλίτωσε η Δυτική Θράκη.

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συνδιάσκεψη για την Ειρήνη, ήταν το σημαντικότερο διπλωματικό γεγονός μετά την λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι και κυρώθηκε στις 28 Ιουλίου 1919 με το παλαιό ημερολόγιο. Η υπογραφή της μετά από διαπραγματεύσεις, περίπου ενάμισι χρόνου, έγινε στο δημαρχείου του παρισινού προαστίου στη Σεβρ, γνωστή για την κατασκευή κομψοτεχνημάτων από πορσελάνη. Έμεινε στην ιστορία με την ονομασία συνθήκη των Σεβρών, αλλά η εφαρμογή της τα επόμενα χρόνια αποδείχθηκε ένα ναυάγιο.

Για την Ελλάδα, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί έγιναν δεκτά τα σημαντικά ελληνικά εθνικά αιτήματα για εδαφικές επεκτάσεις, που σχεδόν διπλασίαζαν ξανά την έκταση της Ελλάδας, που είχε διπλασιαστεί ήδη για πρώτη φορά μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13. Όπως είχε λεχθεί τότε επρόκειτο για τη δημιουργία της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Και αυτό γιατί η Ελλάδα έπαιρνε ανάμεσα στα άλλα τη Θράκη έως έξω από την Κωνσταντινούπολη σχεδόν, αποκτούσε την κυριαρχία των νησιών με την Ίμβρο και την Τένεδο. Διεκδικούσε τη ζώνη πέριξ της Σμύρνης  κ.λπ. Επρόκειτο δηλαδή για ένα διπλωματικό θρίαμβο, που κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει τότε το τραγικό τέλος του.

Επικεφαλής των ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που επιχείρησε να καρπωθεί πολιτικά αυτήν κατ’ αρχή τεράστια ελληνική επιτυχία, αλλά ένα χρόνο μετά έχασε άδοξα τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920 και δεν εξελέγη ούτε βουλευτής ο ίδιος. Ενόψει των εργασιών της Συνδιάσκεψης ο πρωθυπουργός της Ελλάδας υπέβαλε σειρά υπομνημάτων με τις ελληνικές αξιώσεις, οι οποίες παραπέμφθηκαν σε ειδική επιτροπή υπό την προεδρία του Ζυλ Καμπόν. Η επιτροπή υπέβαλε πόρισμα στις 16 Φεβρουαρίου (π.η.) 1919 με κύρια πρόταση την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, με τον όρο να αναγνωρισθεί οικονομική διέξοδος προς το Αιγαίο, στη Βουλγαρία. Μόνο η Ιταλία αντιτάχθηκε ζητώντας εδαφική διέξοδο για τη Βουλγαρία στο Αιγαίο Πέλαγος και μάλιστα στο λιμάνι του Δεδέαγατς. Αυτό σήμαινε, αν γίνονταν δεκτό το μελετώμενο διεθνές κράτος της Κωνσταντινούπολης ότι θα καταλάμβανε ολόκληρη την Ανατολική Θράκη και στην Ελλάδα, δεν υπήρχε περίπτωση να δοθεί έδαφος εκεί.

Αυτά δείχνουν και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Ελλάδα, η οποία πρόβαλλε σημαντικές εθνικές αξιώσεις για αλύτρωτες περιοχές.

Το κλίμα στα Βαλκάνια, λίγους μήνες πριν από την Ιταλική επίθεση στην Ελλάδα

*Η πρώτη ανέκδοτη επιστολή του Λίνκολν Μακβή προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ

 

 

*Επιστολές  του πρεσβευτή των ΗΠΑ

από την Αθήνα του 1940

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Δύο επιστολές στις αρχές του 1940, σταλμένες από την Αθήνα στην Ουάσιγκτον, περιγράφουν την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στη Χερσόνησο του Αίμου, οι κάτοικοι της οποίας έβλεπαν με ανησυχία τις κινήσεις στην Ευρώπη, από τις επιθετικές κινήσεις της ναζιστικής Γερμανίας, που από το φθινόπωρο 1939 είχε αρχίσει τον ολέθριο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την επίθεση στην Πολωνία.

               Τις επιστολές αυτές, που εντόπισα στα Εθνικά Αρχεία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, είχε γράψει ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή. Τις έστειλε κατευθείαν στο πρόεδρο της χώρας του Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Φαίνεται πώς ο Μακβή είχε στενές προσωπικές φιλικές σχέσεις με τον πρόεδρο Ρούζβελτ που τον αποκαλεί «Αγαπητέ Φραγκλίνε» (Dear Franklin). Η οικειότητα αυτή είναι ευεξήγητη. Ο Μακβή, ήταν συμμαθητής του Ρούζβελτ. Το είχε δηλώσει προπολεμικά ο ίδιος ο Ρούζβελτ, σε συνέντευξη που είχε δώσει στον Έλληνα δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη.

               Κυρίαρχα γεγονότα του 1940, ήταν οι συγκρούσεις που άρχισαν και σκορπούσαν φρίκη στην Ευρώπη. Στις 10 Μαΐου 1940, η Γερμανία ξεκίνησε την επίθεσή της στη Δυτική Ευρώπη, εισβάλλοντας σε Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο, που είχαν τηρήσει ουδέτερη στάση και ακολούθως στη Γαλλία, η οποία υπέκυψε και υπέγραψε συνθηκολόγηση στις 22 Ιουνίου 1940. Παράλληλα από το 1939 είχε αρχίσει και ο  Σοβιετοφινλανδικός πόλεμος με την σοβιετική εισβολή στο φινλανδικό έδαφος στις 30 Νοεμβρίου 1939 και τελείωσε στις 13 Μαρτίου 1940 με τη συνθήκη ειρήνης της Μόσχας.

Οι σκληρές εντολές του Τσόρτσιλ στον Σκόμπι στην Αθήνα, κατά τα Δεκεμβριανά του 1944

*Δεκεμβριανά: Επέμβαση των Άγγλων στα γραφεία του ΕΑΜ στην οδό Κοραή

 

 

*Εικόνα από τα

Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

  

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα Δεκεμβριανά του 1944, είναι μια από τις χειρότερες στιγμές της Ελλάδας, που βάφτηκε με αίμα και στήριξε τον κατοπινό διχασμό, ο οποίος εξελίχθηκε στην γνωστή σύρραξη των ετών 1946-1949. Χαρακτηρίστηκαν εκείνα τα τραγικά γεγονότα, ως το ανεξήγητο λάθος με τεράστιο κόστος. Επιχειρήθηκαν ερμηνείες, άλλοτε ρεαλιστικές και άλλοτε συνομωσιολογικές, γράφτηκαν βιβλία και δεκάδες ερωτηματικά δεν πήραν απάντηση ποτέ… Αντ’ αυτών, παρέμεινε στην ελληνική κοινωνία ένα χάσμα, που γέμισε αίμα και δεν γεφυρώθηκε ποτέ.

               Τα γεγονότα εκείνων των ημερών είναι λίγο πολύ γνωστά. Η μεγάλη σύγκρουση ήταν μεταξύ του ΚΚΕ, που θέλησε αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους Ναζί, βασισμένο στον ΕΛΑΣ, που αριθμούσε δύναμη 50.000 ανδρών, να επιβληθεί καταλαμβάνοντας ουσιαστικά την εξουσία. Ο αστικός κόσμος, δηλαδή η λεγόμενη Δεξιά, ήταν πρακτικά εκμηδενισμένη.

               Την λύση έδωσε ο Τσώρτσιλ, που γνωρίζοντας τις αποφάσεις της συνδιάσκεψης της Γιάλτας αλλά του Πότσνταμ, θεώρησε ως δικαίωμά του να ελέγχει την Ελλάδα, κυρίως χωρίς η Αριστερά να αποτελεί κώλυμα στις επιδιώξεις του. Δηλαδή επεδίωκε να υπάρξει μετά την Κατοχή μια Ελλάδα αστική, αντικομμουνιστική και δυτικόφιλη. Και αυτήν την Ελλάδα, την εξασφάλιζαν οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις με τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και όχι το ΚΚΕ με την ριζοσπαστικοποίηση και τις ανατρεπτικές ιδέες. Μόνο που το ΚΚΕ, αγνοούσε βασικά τα όσα συμφώνησε ο Στάλιν με τους Δυτικούς συμμάχους, όταν μοιράστηκε ο κόσμος σε ζώνες επιρροής και η Ελλάδα βρέθηκε στη ζωή επιρροής των Δυτικών.

               Τα αιματηρά Δεκεμβριανά άρχισαν στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, με πυροβολισμούς των αστυνομικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ, που είχε οργανωθεί ως δυναμική απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου την 1η Δεκεμβρίου 1944 για τον αφοπλισμό όλων των ενόπλων ομάδων της Αριστεράς.

Μικρό Βογιαλίκιο: Εκούσια Μετανάστευση, σε κλίμα βουλγαρικής τρομοκρατίας

*Η μετανάστευση από τα Βογιαλίκια, με τα βοϊδάμαξες.

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Διώχνεις με μάνα διώχνεις με

στ’ αλήθεια θα πααίνω.

Αχ, με τα πουλάκια θα διαβώ

κι μι τα χελιδόνια.

Αχ και τα πουλιά θα νέρχουνται

κι εγώ πάντα θα λείπω.

(Δημοτικό τραγούδι της Ανατολικής Ρωμυλίας)

 

 

Ο ξεριζωμός του Ελληνισμού της Ανατολικής Ρωμυλίας, που άρχισε από το 1880 με τη βίαιη προσάρτησή της στο νεότευκτο Βουλγαρικό κράτος και συνεχίσθηκε έως το πρώτο τέταρτο και πλέον του 20^ου αιώνα, είναι ένα ανομολόγητο δράμα μιας εθνοκάθαρσης, η οποία δεν δικαιώθηκε ποτέ.

Χωριά και πόλεις εγκαταλείφθηκαν άλλοτε με βία και άλλοτε εθελοντικά, βάσει διακρατικών συμφωνιών. Σε καμιά περίπτωση όμως ο εκπατρισμός των Ελλήνων αυτής της μαρτυρικής περιοχές, δεν έγινε ομαλά, εξαιτίας του ρεβανσισμού των Βουλγάρων. Όλες οι οικογένειες έχουν να αφηγηθούν για τις βάρβαρες συνθήκες του εκπατρισμού των Ελλήνων από εκεί.  Το ίδιο και όλα τα χωριά.

Η τελευταία Συνθήκη υπογράφηκε στο προάστιο του Παρισιού  Νεϊγύ στις 27 Νοεμβρίου 1919 και είχε ως σκοπό εκτός από την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στους συμμάχους της Αντάντ και την επίλυση των προβλημάτων που δημιουργούνταν από τη μετανάστευση των πληθυσμών, δεδομένου ότι έπρεπε οι Βούλγαροι έποικοι να επιστρέψουν στη Βουλγαρία. Μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας υπογράφτηκε ειδική συνθήκη η οποία προέβλεπε την εθελούσια ανταλλαγή των πληθυσμών. Αργότερα στις 18 Δεκεμβρίου 1920 συστάθηκε και Μικτή Επιτροπή Ελληνοβουλγαρικής Μετανάστευσης, η διάρκεια της οποίας ορίσθηκε στα 10 χρόνια. Tα δύο μέλη της Μικτής Επιτροπής, διόρισε η Κοινωνία των Εθνών. Η Μικτή Επιτροπή εκπόνησε κανόνες και σχέδιο πληρωμής αποζημιώσεων στους μεταναστεύοντες. Αυτοί οι κανόνες προσδιόριζαν τις λεπτομέρειες της μετανάστευσης και καθόριζαν την περιουσία που θα έπαιρναν μαζί τους, όσοι μετανάστευαν ή θα γίνονταν εκκαθάριση των περιουσιακών στοιχείων που θα εγκαταλείπονταν. Το σχέδιο πληρωμής καθόριζε τους όρους πληρωμής των μεταναστών και τον διακανονισμό μεταφοράς πόρων από τη μία χώρα στην άλλη. Ορίσθηκε οι μετανάστες να παίρνουν σε μετρητά το 10% της αξίας της ακίνητης περιουσίας από τη χώρα προέλευσης και το υπόλοιπο 90% σε ομολογίες (γραμμάτια) από τη χώρα υποδοχής. Παρόλο που η Συνθήκη του Νεϊγύ για την αμοιβαία, εθελοντική μετανάστευση των μειονοτήτων της Ελλάδος και της Βουλγαρία υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 1919, η ουσιαστική εφαρμογή της άρχισε στα τέλη του 1922.  Σε εκτέλεση της Σύμβασης αυτής, ψηφίσθηκε ο νόμος 2680/1922 και από 6 Μαρτίου 1922 σχετικός Κανονισμός, που κυρώθηκε με στις 18 Ιουνίου 1922 με Βασιλικό Διάταγμα. Αυτές οι πράξεις ψηφίσθηκαν ταυτόχρονα και στη Βουλγαρία. Με βάση την προαναφερθείσα σύμβαση, περίπου 50.000 Έλληνες μετανάστευσαν από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα και 90.000 Βούλγαροι από την Ελλάδα στη Βουλγαρία. Κατά δε τις επίσημες στατιστικές παρέμειναν στην Ελλάδα 41.017 σλαβόφωνοι που δεν επιθυμούσαν να μεταναστεύσουν.

Στην Ανατολική Ρωμυλία το 1885, οι ελληνικής καταγωγής κάτοικοι ανέρχονταν σε 300.000. Οι Έλληνες κατοικούσαν σε συμπαγείς πληθυσμούς σε περίπου 80 πόλεις και χωριά ως τα χρόνια της ανταλλαγής πληθυσμών, οπότε και εφαρμόστηκε η σχετική διάταξη της συνθήκης του Νεϊγύ μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας για εθελούσια ανταλλαγή πληθυσμών. Η ανταλλαγή αυτή, δεν έγινε με τις καλύτερες των συνθηκών για το ελληνικό στοιχείο.

Οι μαύρες μέρες της κατοχής του 1942, στο νομό Έβρου

*Τα δύο διακεκριμένα θύματα δολοφονιών στο νόμο Έβρου το 1942. 

Αριστερά ο νομάρχης  Ιωάννης Φραγκούλης, δεξιά ο δήμαρχος Σουφλίου Πασχάλης Νάνος. 

*Στοιχεία από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

 

               Η ζωή στο νομό Έβρου κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όπως και σε όλη την κατεχόμενη Ελλάδα, υπήρξε σκληρή και αδυσώπητη. Ο ακριτικός νομός, δεν παραδόθηκε από τους Χιτλερικούς κατακτητές στους Βουλγάρους, όπως συνέβη με τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης και τους νομούς της Ανατολικής Μακεδονίας.

               Ο νομός Έβρου παρέμεινε υπό τους Γερμανούς, που φυσικά είχαν τη στρατιωτική διοίκηση, αλλά η πολιτική διοίκηση, δηλαδή νομαρχία και δήμοι και κοινότητες, παρέμειναν σε ελληνικά χέρια. Η έδρα της νομαρχίας μεταφέρθηκε από την Αλεξανδρούπολη στο Διδυμότειχο. Η Αλεξανδρούπολη είχε παραχωρηθεί  στους Βουλγάρους. Οι κάτοικοι του νομού δεν δοκίμασαν μεγάλη πείνα, διότι η γεωργική παραγωγή σε σιτηρά και άλλα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα κάλυπταν τις ανάγκες του νομού και πολλές φορές γίνονταν και εξαγωγές σε άλλες περιοχές που πραγματικά υπέφεραν. Υπήρχαν μόνο ελλείψεις προϊόντων που δεν παράγονταν επιτοπίως. Π.χ. δεν υπήρχε ζάχαρη ή ελαιόλαδο, αλλά οι «γιαχανάδες» τα σησαμελαιοτριβεία παρήγαν άφθονο σησαμέλαιο ή σπορέλαιο από τους ηλίανθους.

               Στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία, έχουν διασωθεί έγγραφες αναφορές με πληροφορίες από την κατεχόμενη Ελλάδα, σταλμένες από την Ελληνική Υπηρεσία Πληροφοριών, που είχε συστήσει στο Κάιρο η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση. Τις αναφορές αυτές συνήθως υπέγραφαν οι πλοίαρχοι του Πολεμικού Ναυτικού Ν. Τσαγκάρης και Ε. Κορτέσης.

               Με βάση αυτές τις αναφορές και άλλες εγχώριες πηγές, μπορούμε σήμερα να ανασυστήσουμε κατά ένα μέρος την ατμόσφαιρα εκείνων των ημερών και ειδικά του έτους 1942, όταν άρχισε να γεννιέται η αντίδραση κατά την Γερμανών, αλλά και άλλες ενέργειες, που τρομοκράτησαν τον πληθυσμό.

*Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

Η τύχη της Θράκης, της Μακεδονίας, των Δωδεκανήσων και της Βόρ. Ηπείρου, στη διάσκεψη του Πότσνταμ, το 1945

*Ο δερματόδετος τόμος με τις οδηγίες για την αμερικανική κυβέρνηση, το 1945

 Aνέκδοτα στοιχεία για τις διαθέσεις 

των Μεγάλων Δυνάμεων, το 1945, 

όταν μοίραζαν τον κόσμο

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η διάσκεψη του Πότσνταμ, είναι αυτή που μοίρασε εμπράκτως την Ευρώπη, αμέσως μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και λίγους μήνες μετά τη διάσκεψη της Γιάλτας, που είχε αρχικά μοιράζει τον κόσμο βάσει ποσοστών επιρροής, όπως τα είχε γράψει σε μια χαρτοπετσέτα ο Ουίνστον Τσώρτσιλ. Η Διάσκεψη του Πότσνταμ, προαστίου του Βερολίνου, πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά την παράδοση άνευ όρων της Χιτλερικής Γερμανίας. Οι εργασίες της διήρκεσαν από τις 17 Ιουλίου έως τις 2 Αυγούστου 1945. Η διάσκεψη της Γιάλτας είχε προηγηθεί  και πραγματοποιήθηκε από τις 4 έως τις 11 Φεβρουαρίου 1945 στην Κριμαία.

              Στη διάσκεψη του Πότσνταμ αποφασίσθηκε μεταξύ άλλων να αποκατασταθούν όλες οι εδαφικές προσαρτήσεις που έκαναν οι Γερμανοί, κατά τη διάρκειας της Κατοχής,  στις χώρες στις οποίες ανήκαν. Καθορίσθηκαν τα ανατολικά σύνορα της Γερμανίας με την Πολωνία. Συμφωνήθηκε κυρίως η άσκηση δίωξης κατά των εγκληματιών πολέμου, ανοίγοντας το δρόμο για τη μεγάλη Δίκη της Νυρεμβέργης. Αποφασίσθηκε ακόμα η αποναζιστικοποίηση και ο εκδημοκρατισμός της Γερμανίας και η απαγόρευση παραγωγής οπλικών συστημάτων. Η διάσκεψη του Πότσνταμ ουσιαστικά προσδιόρισε τον μεταπολεμικό χάρτη της Ευρώπης.

Τότε στη σοβιετική σφαίρα επιρροής πέρασαν οριστικά η Πολωνία, η Ρουμανία, η Ουγγαρία, η Τσεχοσλοβακία, η Βουλγαρία, η Αλβανία, η Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία και το τμήμα της Γερμανίας που είχε καταληφθεί από την ΕΣΣΔ, δηλαδή αυτό το γερμανικό κομμάτι, που ήταν γνωστό κάποτε ως Ανατολική Γερμανία. Όλα βάσει του διαμοιρασμού του κόσμου, που είχε σχεδιαστεί σε μια χαρτοπετσέτα στη Διάσκεψη της Γιάλτας. Στην διάσκεψη του Πότσνταμ αποφασίσθηκε να κάνει το επόμενο επιθετικό βήμα η Ρωσία πολεμώντας την Ιαπωνία, η οποία, η οποία συνέχιζε τον πόλεμο στην Ασία. Τελικά πρόλαβαν οι Αμερικανοί και έριξαν την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Καραμανλής, Μπίτσιος, Φορντ και Κίσινγκερ, συνομιλούν σε ένα κήπο στο Ελσίνκι το 1975

*Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζέραλντ Φορντ και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Χένρι Κίσινγκερ και ο Δημήτρης Μπίτσιος συνομιλούν στην πρεσβευτική κατοικία στον Ελσίνκι κατά τη διάρκεια των εργασιών της Διάσκεψης του Ελσίνκι, το καλοκαίρι του 1975. (Φωτ. ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ).

 

 

Μια ανέκδοτη αποκαλυπτική συνομιλία,

όπως ανασύρθηκε από

τα αμερικανικά Εθνικά Αρχεία

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

            Το καλοκαίρι του 1975 η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή αντιμετώπιζε τεράστια προβλήματα εξαιτίας της τουρκικής αδιαλλαξίας. Η Κύπρος είχε υποστεί την τουρκική κατοχή και η Ελλάδα προσπαθούσε να εξομαλύνει με διπλωματικούς τρόπους την κατάσταση.

Μια μείζων επιτυχία της Ελλάδας, ήταν ότι τέθηκε σε ισχύ, στις 5 Φεβρουαρίου 1975, εμπάργκο όπλων έναντι της Τουρκίας. Ήταν κατ’ αρχήν μια άκρως σημαντική απόφαση. Η τουρκική κυβέρνηση αντέδρασε  άμεσα και αποφάσισε να αναστείλει τη λειτουργία των αμερικανικών βάσεων στην Τουρκία. Οι εγκαταστάσεις αυτές ήταν κρίσιμες λόγω των εντάσεων του Ψυχρού Πολέμου, ενώ παράλληλα διεφύλασσαν τα αμερικανικά  συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, η οποία τελούσε εν βρασμώ λόγω του Παλαιστινιακού. Υπενθυμίζεται ότι από τον Αύγουστο του 1974, η ελληνική κυβέρνηση είχε αποσύρει την Ελλάδα από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, διαμαρτυρόμενη για την απραξία της Ατλαντικής Συμμαχίας και των Ηνωμένων Πολιτειών έναντι της επανάληψης της τουρκικής προέλασης στην Κύπρο, τον γνωστό Αττίλα ΙΙ. Η επιβολή του εμπάργκο δημιουργούσε συνθήκες δυσλειτουργίας στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Το εμπάργκο όπλων όμως είχε αρχίσει να χαλαρώνει τελικά από τις 2 Οκτωβρίου 1975 όταν επετράπη στην Τουρκία από το Κογκρέσο η αγορά όπλων με πληρωμή σε συνάλλαγμα.

Όλο αυτό το διάστημα ήταν εντυπωσιακή και η κινητοποίηση των ομογενών στις ΗΠΑ , γεγονός που ενόχλησε πολύ τον Φορντ και τον Κίσινγκερ.

 

Η Διάσκεψη Ασφαλείας στο Ελσίνκι

 

Το καλοκαίρι του 1975, πραγματοποιήθηκε στη φιλανδική πρωτεύουσα η Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, με τη συμμετοχή των παγκόσμιων ηγετών. Ήταν εντυπωσιακή η συμμετοχή τόσων ηγετών στο Ελσίνκι. Ταυτόχρονα ήταν και μια ευκαιρία για τους ηγέτες των μικρότερων κρατών, να συζητήσουν τα προβλήματα των χωρών τους και να επιδιώξουν επιμέρους λύσεις.

            Μια τέτοια σημαντική συνομιλία εκτός προγράμματος έγινε στις 30 Ιουλίου 1975, στην 1 το μεσημέρι στον κήπο της πρεσβευτικής κατοικίας του Αμερικανού πρεσβευτή στο Ελσίνκι. Θα ακολουθούσε συνάντηση του προέδρου των ΗΠΑ με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό.

ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΗΣΑΥΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ

*Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τις τεράστιες απώλειες ανθρώπινων ζωών και τις πρωτοφανείς καταστροφές σε έργα υποδομής, με τα τραγικά ολοκαυτώματα και την απέραντη δυστυχία που σκόρπισε υπήρξε ολέθριος για την ανθρωπότητα. Μια πτυχή αυτού του ολέθρου ήταν και οι λεηλασίες και οι καταστροφές πολιτιστικών αγαθών. Η Ελλάδα, υπήρξε θύμα, όλων των μορφών ολέθρου που «πρόσφερε» στην ανθρωπότητα αυτός ο φοβερός πόλεμος. Ιδιαίτερα όμως δοκιμάστηκε σε ότι αφορά την κλοπή πολιτιστικών θησαυρών από τα μουσεία της και τους αρχαιολογικούς χώρους.

               Οι Γερμανοί ναζιστές εμφανίζονταν ως λάτρεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά δεν δίστασαν να αρπάξουν ό,τι μπορούσαν ως ανεξέλεγκτοι κατακτητές ή να καταστρέψουν.

               Στο άρθρο αυτό θα δώσουμε ορισμένα, αριθμητικά λίγα, περιστατικά τέτοια βάναυσης συμπεριφοράς, προς έργα τέχνης και μνημεία. Δεν πρόκειται για συνολική αποτίμηση της λεηλασίας αρχαίων ελληνικών  θησαυρών. Αυτό το έργο έγινε μετά τη λήξη του πολέμου από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο. Το σημερινό άρθρο αφορά ένα επιμέρους εύρημα, όπως διασώθηκε  στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

               Πρόκειται για ένα τηλεγράφημα στις 14 Μαΐου 1943 από τις Ελληνικές Υπηρεσίες Πληροφοριών του Καΐρου προς την ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον που περιείχε τις ακόλουθες πληροφορίες για τη λεηλασία αρχαιοτήτων, έργων τέχνης κ.λπ. και την αντιμετώπιση των ιστορικών μνημείων, από τις αρχές των δυνάμεων του Άξονα στην Ελλάδα.

               Το Σεπτέμβριο του 1941 η Ιταλική διοίκηση των Κυκλάδων με ένα αντιτορπιλικό που προσορμίστηκε στη Δήλο μετέφερε τα πιο πολύτιμα εκθέματα του μουσείου. Η κυβέρνηση μαριονέτα ζήτησε εξηγήσεις από τους Ιταλούς, αλλά αυτοί απάντησαν ότι αυτές οι αρχαιότητες συγκεντρώθηκαν για τους σκοπούς της διασφάλισής τους.