Η καταστροφική αμερικανική άποψη για τη Θράκη στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919.

*Αναμνηστική φωτογραφία από τη συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος)  

 

 

 

*Ανέκδοτα έγγραφα

από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

*Ο απροκάλυπτος φιλοβουλγαρισμός.

του προέδρου Γούντροου Ουίλσον.

*Πώς γλίτωσε η Δυτική Θράκη.

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συνδιάσκεψη για την Ειρήνη, ήταν το σημαντικότερο διπλωματικό γεγονός μετά την λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι και κυρώθηκε στις 28 Ιουλίου 1919 με το παλαιό ημερολόγιο. Η υπογραφή της μετά από διαπραγματεύσεις, περίπου ενάμισι χρόνου, έγινε στο δημαρχείου του παρισινού προαστίου στη Σεβρ, γνωστή για την κατασκευή κομψοτεχνημάτων από πορσελάνη. Έμεινε στην ιστορία με την ονομασία συνθήκη των Σεβρών, αλλά η εφαρμογή της τα επόμενα χρόνια αποδείχθηκε ένα ναυάγιο.

Για την Ελλάδα, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί έγιναν δεκτά τα σημαντικά ελληνικά εθνικά αιτήματα για εδαφικές επεκτάσεις, που σχεδόν διπλασίαζαν ξανά την έκταση της Ελλάδας, που είχε διπλασιαστεί ήδη για πρώτη φορά μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13. Όπως είχε λεχθεί τότε επρόκειτο για τη δημιουργία της Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Και αυτό γιατί η Ελλάδα έπαιρνε ανάμεσα στα άλλα τη Θράκη έως έξω από την Κωνσταντινούπολη σχεδόν, αποκτούσε την κυριαρχία των νησιών με την Ίμβρο και την Τένεδο. Διεκδικούσε τη ζώνη πέριξ της Σμύρνης  κ.λπ. Επρόκειτο δηλαδή για ένα διπλωματικό θρίαμβο, που κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει τότε το τραγικό τέλος του.

Επικεφαλής των ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που επιχείρησε να καρπωθεί πολιτικά αυτήν κατ’ αρχή τεράστια ελληνική επιτυχία, αλλά ένα χρόνο μετά έχασε άδοξα τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920 και δεν εξελέγη ούτε βουλευτής ο ίδιος. Ενόψει των εργασιών της Συνδιάσκεψης ο πρωθυπουργός της Ελλάδας υπέβαλε σειρά υπομνημάτων με τις ελληνικές αξιώσεις, οι οποίες παραπέμφθηκαν σε ειδική επιτροπή υπό την προεδρία του Ζυλ Καμπόν. Η επιτροπή υπέβαλε πόρισμα στις 16 Φεβρουαρίου (π.η.) 1919 με κύρια πρόταση την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, με τον όρο να αναγνωρισθεί οικονομική διέξοδος προς το Αιγαίο, στη Βουλγαρία. Μόνο η Ιταλία αντιτάχθηκε ζητώντας εδαφική διέξοδο για τη Βουλγαρία στο Αιγαίο Πέλαγος και μάλιστα στο λιμάνι του Δεδέαγατς. Αυτό σήμαινε, αν γίνονταν δεκτό το μελετώμενο διεθνές κράτος της Κωνσταντινούπολης ότι θα καταλάμβανε ολόκληρη την Ανατολική Θράκη και στην Ελλάδα, δεν υπήρχε περίπτωση να δοθεί έδαφος εκεί.

Αυτά δείχνουν και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε η Ελλάδα, η οποία πρόβαλλε σημαντικές εθνικές αξιώσεις για αλύτρωτες περιοχές.

*Ένας από τους αμερικανικούς χάρτες για τη Θράκη

Ξεχωριστό ενδιαφέρον για τη Θράκη έχει η συνδιάσκεψη των Παρισίων, γιατί στην εξέλιξη των εργασιών της Συνδιάσκεψης Ειρήνης, με επιμέρους συμφωνίες στο Νεϊγύ, υποχρεώθηκε η Βουλγαρία να εκκενώσει τη Δυτική Θράκη, που κατείχε από το 1913. Επιπλέον με τη συνθήκη του Σαν Ρέμο ανατέθηκε στον ελληνικό στρατό να καταλάβει και να απελευθερώσει αρχικά τη Δυτική Θράκη το Μάιο και την Ανατολική Θράκη τον Ιούλιο του 1920.

Ειδικά για τη Θράκη χρειάσθηκαν πολλές προσπάθειες και επίπονες διαπραγματεύσεις, γιατί η Βουλγαρία προσπαθούσε να κρατήσει τη Δυτική Θράκη και στην έσχατη περίπτωση να διατηρήσει το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης (τότε Δεδέαγατς). Στην προσπάθειά της αυτή είχε απρόβλεπτο σύμμαχο, τον πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, ο οποίος μεταξύ άλλων είχε και οικογενειακή σχέση εξ αγχιστείας με πρόσωπο βουλγαρικής καταγωγής, που φαίνεται πώς τον επηρέαζε. Όπως έχει γράψει σε άρθρο του πρέσβης ε.τ. Αλέξης Αλεξανδρής, ο πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον συνδεόταν προσωπικά με το βουλγαρικό λόμπι, αφού η αδελφή της συζύγου του, είχε νυμφευθεί τον Βούλγαρο πρέσβη στη Ουάσιγκτον.

 Για τη στάση του Ουίλσον ο Σπ. Μαρκεζίνης στην «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος» γράφει ότι ο Αμερικανός πρόεδρος «σχολαστικώς αναζητών την άκραν δικαιοσύνην εις την εφαρμογήν της αυτοδιαθέσεως, κατέληγεν ουχί σπανίως εις την άκραν αδικίαν».

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1919 στο Παρίσι

 

Έξω φρενών ο Βενιζέλος

 

Είναι χαρακτηριστικό και το ακόλουθο επεισόδιο: Σε κάποια φάση και ενώ συνεζητείτο το θέμα του μέλλοντος της Δυτικής Θράκης, που την κατείχαν οι Βούλγαροι από το 1913, η αμερικανική αντιπροσωπεία εμφανίζονταν να συνηγορεί απροκάλυπτα υπέρ των βουλγαρικών θέσεων και όταν έφτανε για συζήτηση το θέμα του μέλλοντος της Ανατολικής Θράκης, οι αμερικανοί αντιπρόσωποι υποστήριζαν αναφανδόν τις τουρκικές θέσεις. Ο Βενιζέλος βλέποντας αυτή την κατάσταση έγινε έξω φρενών. Πήρε το λόγο και μίλησε με ασυνήθη δριμύτητα για τη στάση των Αμερικανών.

Ο πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον όταν το πληροφορήθηκε έστειλε αμέσως επιστολή στον Έλληνα πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ζητώντας ειλικρινά συγγνώμη. Αναφερόμενος μάλιστα στο θέμα της Θράκης, έγραφε στην επιστολή του, που ήταν γραμμένη στα γαλλικά.

«Και εάν αι αντιλήψεις μου όσον αφορά την ρύθμισιν τοθ θέματος της Θράκης διαφέρουν  κατά τι από τας ιδικάς σας, τούτο οφείλεται μόνον εις το ότι κατά την γνώμην μου αι προτάσεις μου θα εξυπηρετήσουν  εις αυτό το τμήμα της Ευρώπης την ειρήνην καλύτερον  από την παραχώρησιν των εν λόγω εδαφών  εις έν μόνον έθνος, ενώ κανένα έθνος δεν διαθέτει εκεί μίαν αληθή εθνολογικήν  υπεροχήν».

Το απόσπασμα αυτό δείχνει την  φοβερή επιμονή του Ουίλσον να δικαιώσει τις διεκδικήσεις των Βουλγάρων κατά κύριο λόγο, αλλά και των Τούρκων, αγνοώντας προκλητικά τι συνέβη τα προηγούμενα χρόνια με τις φοβερές διώξεις κατά του Ελληνισμού, που μείωσαν με δραματικό τρόπο τις πληθυσμιακές αναλογίες.

*Η αρχή του φιλοβουλγαρικού αμερικανικού εγγράφου (Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ)

Η φιλοβουλγαρική άποψη των ΗΠΑ

 

               Στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία, έχει διασωθεί ένα κείμενο, από αυτά που ετοίμαζε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για να ενημερώνει τα μέλη της Αμερικανικής Αντιπροσωπείας στην Συνδιάσκεψη για την Ειρήνη στο Παρίσι και να βοηθά το έργο τους. Ωστόσο το κείμενο αυτό περιέχει αφ’ εαυτού την βασική φιλοβουλγαρική στόχευση, που εξέφραζε προσωπικά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον.

               Το ανέκδοτο αυτό κείμενο είναι το ακόλουθο:

«Τα θρακικά προβλήματα πρέπει να εξεταστούν από τέσσερις σκοπιές: Εθνογραφική, οικονομική, πολιτική και στρατιωτική.

Εθνογραφικά: Είναι παραδεκτό ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Τούρκοι. Αλλά στην Ανατολική Θράκη υπάρχει μια μεγάλη ελληνική μειονότητα για την οποία η Ελλάδα επιθυμεί φυσικά, να την προσαρτήσει στο ελληνικό κράτος. Για να γίνει αυτό είναι απαραίτητο να πάρουμε από τη Βουλγαρία και να προσθέσουμε στην Ελλάδα, ένα έδαφος στο οποίο υπάρχει μόνο μια μικρή ελληνική μειονότητα και στην οποία Έλληνες και Βούλγαροι είναι σχεδόν ίσοι σε αριθμό (σύμφωνα με τα στοιχεία του Βενιζέλου συνολικός πληθυσμός 415.059 από τους οποίους 70.558 είναι Έλληνες, 59.418 είναι Βούλγαροι και 285.083 Τούρκοι). Οι  Έλληνες ισχυρίζονται ότι η τουρκική πλειοψηφία προτιμά την ελληνική από τη βουλγαρική κυριαρχία. Είτε αυτό ισχύει είτε όχι, υπάρχει ένα εθνογραφικό επιχείρημα υπέρ των ισχυρισμών των Ελλήνων. Αλλά το επιχείρημα δεν είναι ισχυρό. Αν υποθέσουμε ότι τα σύνορα του προτεινόμενου διεθνούς κράτους ήταν περίπου η γραμμή Αίνου- Μηδείας, η Ελλάδα πρέπει για να εξασφαλίσει τη μικρή εναπομείνασα στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης, μεγάλη ελληνική μειονότητά της, πρέπει να προσαρτήσει μια ίση έκταση βουλγαρικής επικράτειας, που να περιέχει μια μικρή ελληνική μειονότητα.

Από οικονομική άποψη είναι προφανές, ότι εάν στερηθεί η Βουλγαρία τη φυσική διέξοδο της μεγάλης κοιλάδας της Μαρίτσας,  που διασχίζει το κεντρικό τμήμα της χώρας και την απομακρύνει από την άμεση πρόσβαση στη Μεσόγειο Θάλασσα αυτό θα έχει μια δυσάρεστη επίδραση στη μελλοντική ανάπτυξη αυτής της χώρας. Οι υποσχέσεις για δωρεάν διαμετακόμιση και λιμενικές εγκαταστάσεις στην επικράτεια γειτονικού κράτους, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν  την εδαφική πρόσβαση ακόμα και στον πιο φτηνό αυτοκινητόδρομο του κόσμου σε καιρό ειρήνης, και δεν έχουν καμία αξία σε καιρό πολέμου. Αυτό αναγνωρίστηκε ξεκάθαρα από τις Δυνάμεις όταν επέμεναν σε έναν Πολωνικό διάδρομο (σ.σ. η περίπτωση του Ντάντσιχ) προς τη θάλασσα, με επακόλουθη την απομόνωση της Ανατολικής Πρωσίας και όλους τους πολιτικούς κινδύνους, που ενέχει αυτή η ενέργεια. Η Ελλάδα έχει πολλά λιμάνια στη Μεσόγειο και δεν χρειάζεται περισσότερα, ιδιαίτερα σε μια περιφερειακή ενότητα, όπου η ενδοχώρα εξυπηρετείται και από τα λιμάνια τα οποία ανήκουν σε άλλο έθνος. Είναι ορθή αρχή της οικονομικής γεωγραφίας ότι μια στενή ζώνη θαλάσσιων οικισμών δεν δίνει το δικαίωμα σε έναν θαλάσσιο λαό να στερήσει από έναν πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό του εσωτερικού, το δικαίωμά του για άνετη και ασφαλή πρόσβαση στη θάλασσα.

*Χάρτης των Αμερικανικών Εθνικών Αρχείων

Παράβλεπαν τη συμμαχία Βουλγαρίας- Τουρκίας με τους Γερμανούς

 

Οι πολιτικές συνέπειες της στέρησης της πρόσβασής της στη Μεσόγειο από τη Βουλγαρία, θα ήταν αναμφίβολα πολύ σοβαρές. Καμία υπόσχεση ελεύθερης διαμετακόμισης και ελεύθερου λιμανιού σε άλλη επικράτεια, δεν θα μπορούσε να κατευνάσει τη βαθιά δυσαρέσκεια του βουλγαρικού λαού όταν βρεθεί να στερείται μια από τις δίκαιες ανταμοιβές του επιτυχημένου αγώνα τους ενάντια στους Τούρκους (σ.σ. στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τούρκοι και Βούλγαροι ήταν σύμμαχοι με τους Γερμανούς) μια ανταμοιβή που ακόμη και οι εχθροί τους, του δεύτερου Βαλκανικού Πολέμου, δεν έκριναν φρόνιμο να τους την πάρoυν (σ.σ. εννοεί την άδικη για την Ελλάδα συνθήκη του Βουκουρεστίου, το 1913). Ποτέ οι Βούλγαροι δεν θα παραιτηθούν από την απώλεια, αυτού που θεωρούν ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική τους οικονομική ανάπτυξη και η προτεινόμενη προσάρτηση του βουλγαρικού εδάφους θα γινόταν έτσι, ένα επώδυνο σημείο στη νοτιοανατολική Ευρώπη, που σίγουρα θα έθετε σε κίνδυνο τη μελλοντική ειρήνη του κόσμου.

Οι πιθανές συνέπειες της προτεινόμενης προσάρτησης όταν ληφθούν υπόψη από τη σκοπιά της στρατιωτικής γεωγραφίας είναι τόσο σημαντικές και εκτεταμένες που αξίζουν πολύ προσεκτική εξέταση. Η στρατηγική θέση της Ελλάδας στην ανατολική Μεσόγειο απλώς αποδείχθηκε στον παρόντα πόλεμο. Όταν βρισκόταν υπό την επιρροή ενός ηγέτη (σ.σ. εννοεί τον βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄) αντίθετου στα όσα επιδίωκαν οι Συμμαχικές δυνάμεις, η Ελλάδα μπόρεσε, λόγω της θέσης της, να καταστήσει αδύνατη την κατάλληλη άμυνα της Σερβίας να συμβάλει στην κατάρρευση της Ρουμανίας κρατώντας ακίνητο τον Στρατό της Θεσσαλονίκης, και να θέσει σε κίνδυνο τη ναυτική επιχείρηση της Αντάντ στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και στις γραμμές ανεφοδιασμού από τις οποίες εξαρτώνταν οι Συμμαχικοί Στρατοί.

Ποια θα μπορούσε να είναι η κατάσταση σε περίπτωση που δοθεί στην Ελλάδα μια ζώνη εδάφους που εκτείνεται εξ ολοκλήρου στη Βαλκανική χερσόνησο από το Αιγαίο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και θα συνέβαινε υπό κάποια μελλοντική κυβέρνηση να αντιταχθεί στις Συμμαχικές Δυνάμεις; Αντί τρεις χώρες να μοιράζονται την παράκτια όχθη κοντά στην είσοδο των Δαρδανελίων, η Ελλάδα θα έλεγχε όλους τους χώρους εκτός από τους εκχωρημένους στο διεθνές κράτος, χωρίς να λησμονούμε ότι έλαβε έδαφος και στη δυτική Μικρά Ασία. Το Διεθνές κράτος θα πλαισιωνόταν στα ανατολικά, δυτικά και νότια από την ελληνική επικράτεια. Με τις ασυναγώνιστες βάσεις των υποβρυχίων στην περίπλοκη ακτή της, H Ελλάδα, θα είχε τη δύναμη να κλείσει εντελώς τα Δαρδανέλια, παρά το διεθνές κράτος να εμποδίσει την πρόσβαση στη Ρωσία από τη Μαύρη Θάλασσα και να απειλήσει επιπλέον τη θαλάσσια οδό της Μεγάλης Βρετανίας προς την Ανατολή μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Είναι σοφό να δίνεται τόσος έλεγχος στα χέρια της εξουσίας ακόμη και μιας φιλικής δύναμης, όταν η βάση της δεν είναι τίποτα άλλο από ένα παράκτιο τμήμα του ελληνικού πληθυσμού, δηλαδή μόνο μια μειοψηφία του συνολικού πληθυσμού;

*Τα... αμερικανικά συμπεράσματα!!! *Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ)

Τα αμερικανικά… συμπεράσματα, που ευτυχώς δεν πέρασαν!!!

 

Οι ακόλουθες λύσεις των προβλημάτων είναι δυνατές:

1. Αφήστε στη Βουλγαρία να διατηρήσει τα σύνορά της του 1915, επιτρέποντας έτσι την εδαφική της πρόσβαση στη θάλασσα. Στην περίπτωση αυτή:

(α) Όλη η ανατολική Θράκη θα μπορούσε να ενταχθεί στο διεθνές κράτος ή

(β) Μέρος θα μπορούσε να εκχωρηθεί στην Ελλάδα, όπως η Ανατολική Πρωσία.

2. Η Βουλγαρική Θράκη θα μπορούσε να εκχωρηθεί στο Διεθνές κράτος. Αυτό θα διεύρυνε πολύ το Διεθνές κράτος και θα στερούσε τη Βουλγαρία από τη δική της εδαφική έξοδο στη θάλασσα. Όμως τα δικαιώματά της για πρόσβαση στη θάλασσα θα ήταν ασφαλέστερα υπό το διεθνές κράτος, παρά υπό τον ελληνικό έλεγχο.

3. Αυτό το τμήμα της Ανατολικής Θράκης, που απομένει μετά τη σύσταση του Διεθνούς Κράτους, θα μπορούσε να εκχωρηθεί στη Βουλγαρία, επιπλέον του να της επιτραπεί να διατηρήσει τη σημερινή της επικράτεια στη Βουλγαρική Θράκη. Αυτό θα διεύρυνε τη Βουλγαρία και θα έθετε πολλούς Έλληνες υπό τον έλεγχό της.

4. Η Βουλγαρική Θράκη και όλη η Ανατολική Θράκη που δεν δόθηκε στο Διεθνές Κράτος θα μπορούσε να δοθεί στην Ελλάδα (αυτή είναι η πρόταση Γαλλίας και Βρετανίας, στην οποία συμφώνησε ο δρ Ντέι).

Το Νο 1 φαίνεται η πιο σοφή λύση και μάλλον είναι σοφότερο από το 1β. Το 2 και το 3 είναι και τα δύο ανοιχτά σε σοβαρές αντιρρήσεις, ενώ το 4 φαίνεται να είναι η πιο επικίνδυνη λύση από όλες.

(α) Η Δυτική Θράκη δεν αποκτήθηκε από τη Βουλγαρία ως αποτέλεσμα κατάκτησης, αλλά από εθελοντική συμμετοχή της Ελλάδα σε καθώς και άλλων συμμάχων της εχθρών της Βουλγαρίας, οι οποίοι, αν και ήταν οι νικητές, αναγνώρισαν με σοφία στην ηττημένη Βουλγαρία αυτή τη φυσική διέξοδο προς την θάλασσα. Καταλήφθηκε από ελληνικά, όχι από βουλγαρικά στρατεύματα, και η Βουλγαρία  έγινε κάτοχος μόνο μετά την οικειοθελή αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων. Ο τίτλος της Βουλγαρίας στην επικράτεια της Δυτικής Θράκης ήταν αδιαμφισβήτητος στην αρχή του παρόντος πολέμου. Το μόνο επίμαχο ερώτημα στο Βουκουρέστι ήταν εάν η Βουλγαρία δεν θα έπρεπε να αποκτήσει περισσότερα, παρά λιγότερα εδάφη στο Αιγαίο Πέλαγος. Η Αμερικανική Αντιπροσωπεία θεωρεί ότι δεν είναι συνετό να τιμωρείται ένα έθνος στερώντας του εδάφη στa οποία έχει δίκαιο, νομικό, εθνικό και οικονομικό τίτλο.

(β) Η έκθεση της επιτροπής ελληνικών υποθέσεων κάνει κεφαλαιώδες λάθος δηλώνοντας, ως πρώτο επιχείρημα προς υποστήριξη των συμπερασμάτων της, ότι «ο μη μουσουλμανικός πληθυσμός της βουλγαρικής Θράκης είναι ελληνικός και όχι βουλγαρικός», και ότι «oι εθνοτικές διεκδικήσεις της Ελλάδας είναι ανώτερες από αυτές της Βουλγαρίας». Τα στατιστικά στοιχεία που επικαλούνται αυτές οι δηλώσεις ανάγονται  πριν από τη παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στη Βουλγαρία, δικαιολογούν τον παρελθοντικό χρόνο του ρήματος που μόνο είναι επιτρεπτός».

Υπενθυμίζεται ότι και η Βουλγαρία βασισμένη στην φιλική προς αυτή διάθεση του προέδρου των ΗΠΑ είχε ζητήσει με υπόμνημά της προς την αμερικανική αντιπροσωπεία στο Παρίσι επικαλούμενοι την ταυτότητα απόψεων με τον Γούντροου Ουίλσον. Το κείμενο αυτό, που διασώθηκε στα αμερικανικά αρχεία αναφέρει:

«Τώρα που το βαλκανικό ζήτημα που βρίσκεται στις παραμονές της λύσης του, η Βουλγαρία απευθύνεται στην κυβέρνηση των ΗΠΑ με έκκληση για την υποστήριξή της. Όλοι οι Βουλγαρικοί ισχυρισμοί, βασίζονται στην εφαρμογή των αρχών και συμφωνούν, σημείο προς σημείο με τις αρχές που διακηρύσσονται και υπερασπίζονται με ευγενική επιμονή από τον Πρόεδρο Ουίλσον και τους συνεργάτες του. Όλη η Βουλγαρία απαιτεί, οι αποφάσεις της Διάσκεψης σχετικά με το Βαλκανικό ζήτημα να μην διευθετούνται σύμφωνα με τον στρατιωτικό χάρτη, αλλά σύμφωνα με τη γεωγραφία και την ιστορία και τις αρχές της αυτοδιάθεσης».

Τελικά χάρη στους ευέλικτους και ευφυείς διπλωματικούς χειρισμούς του  Βενιζέλου και την ευνοϊκή για την Ελλάδα διεθνή συγκυρία, η αρνητική στάση των Αμερικανών και των Ιταλών κάμφθηκε. Οι προσπάθειες του Έλληνα πρωθυπουργού ευοδώθηκαν κατά τη Διάσκεψη του Σαν Ρέμο τον Απρίλιος του 1920, όταν εξασφαλίσθηκε υπέρ της Ελλάδας  η συγκατάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων για την αντικατάσταση των συμμαχικών στρατευμάτων από τον ελληνικό στρατό σε Δυτική και Ανατολική Θράκη. Ήδη και η Γαλλία, αντιμετωπίζοντας το κεμαλικό κίνημα στην Κιλικία είχε αποφασίσει να μεταφέρει από τη Δυτική (Διασυμμαχική) Θράκη στη Μικρά Ασία, τα στρατεύματά της αφήνοντας τον πλήρη στην Ελλάδα.

Η χώρα μας τότε με στήριξη από τους ισχυρούς συμμάχους, τους Άγγλους και τους Γάλλους, προχωρούσε στην απελευθέρωση όλης της Θράκης, από τους Βουλγάρους και τους Τούρκους. Η Ελλάδα ζούσε μεγάλες στιγμές…

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ (https://catalog.archives.gov/id/26734622?objectPage=14)

*Σπ. Μαρκεζίνη «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος 1828-1964», Εκδόσεις Πάπυρος

*Αλέξη Αλεξανδρή https://www.kathimerini.gr/society/1078562/i-apeleytherosi-tis-dytikis-thrakis/

*Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη https://sitalkisking.blogspot.com/2023/04/blog-post_23.html