Η φοβερή πείνα του 1917, αποτέλεσμα του Εθνικού Διχασμού

*Ψωμί κριθαρένιο στον κόσμο, και μάλιστα με δελτίο. 

 

 

*Η αθέατη οδυνηρή πλευρά

μιας εθνικής τραγωδίας

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Οι χρονιές 1916 και 1917, ήταν από τις πιο ντροπιαστικές της ελληνικής πολιτικής ιστορίες, καθώς συνέβησαν γεγονότα, που αποτελούν μελανές σελίδες. Ήταν το αποκορύφωμα του Εθνικού Διχασμού, όταν στην Ευρώπη εξελίσσονταν ο πολύνεκρος Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Και ενώ στην κεντρική πολιτική σκηνή η Ελλάδα σπαρασσόταν από τη σύγκρουση ανάμεσα στο βασιλιά Κωνσταντίνο Α' και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, παρέμενε αθέατη η οδυνηρή τραγωδία του λαού, που υπέφερε από φοβερή πείνα και ελλείψεις αγαθών πρώτης ανάγκης, εξαιτίας του αποκλεισμού της χώρας, από τους συμμάχους της Αντάντ.

               Στην αθέατη τραγωδία της πείνας του λαού θα εστιάσουμε, γιατί τα γεγονότα που αφορούν τους πρωταγωνιστές του Εθνικού Διχασμού είναι γνωστά και έχουν φωτισθεί επαρκώς από τους ιστορικούς.

               Μερικά από τα πιο γνωστά γεγονότα εκείνης της δραματικής διετίας, ήταν το χωριστικό κίνημα και η δημιουργία του κράτους της Θεσσαλονίκης από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1916. Τα φοβερά «Νοεμβριανά» το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, δηλαδή τα γεγονότα αντεκδίκησης των φιλοβασιλικών εναντίον των βενιζελικών, μέσα σε κλίμα φοβερής τρομοκρατίας. Ο βομβαρδισμός του κέντρου της Αθήνας από συμμαχικά στρατεύματα κυρίως γαλλικά. Η κατάληψη ελληνικών εδαφών από συμμαχικά στρατεύματα. Ο αποκλεισμός των ελληνικών λιμανιών. Η Ελλάδα βρέθηκε με δύο κυβερνήσεις αντιμαχόμενες. Εκτός από την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, υπήρχε στην Αθήνα η κυβέρνηση η κυβέρνηση του Σπυρίδωνος Λάμπρου, η οποία αντικαταστάθηκε στις 21 Απριλίου 1917 με την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη.

               Στις 24 Μαΐου 1917 ο ύπατος αρμοστής των συμμάχων ο Γάλλος Ζοννάρ, έφτασε στην Ελλάδα. Με τελεσίγραφο προς τον Ζαΐμη απαίτησε την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου . Το απόγευμα της ίδια μέρας έγινε Συμβούλιο του Στέμματος. Ο Ζαΐμης συμβούλευσε τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί υπέρ του δευτερότοκου γιου του Αλέξανδρου. Κάποιοι άλλοι τον συμβούλευσαν να αντισταθεί.  Ήταν  μάταιο. Τελικά ο Κωνσταντίνος αποδέχθηκε τη συμβουλή του Ζαΐμη και αποφάσισε να αποσυρθεί, αλλά χωρίς να παραιτηθεί από τα δικαιώματά του επί του θρόνου της Ελλάδας.

               Στις 11 Ιουνίου παραιτήθηκε και η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη και η εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνηση δόθηκε στον Ελευθέριο Βενιζέλο, που τον είχαν φέρει οι σύμμαχοι από τις 7 του μηνός στην Πειραιά και παρέμενε φιλοξενούμενος στο γαλλικό καταδρομικό «Jurien de la Graviere». Ο Βενιζέλος περίμενε να έρθουν από τη Θεσσαλονίκη και οι άλλοι συνεργάτες του και τελικά η κυβέρνησή του ορκίσθηκε στις 13 Ιουνίου.

Ο άτυπος εμφύλιος που σφράγισε την Ελλάδα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/1047994/gallery/politismos/vivlio/o-atypos-emfylios-poy-sfragise-thn-ellada

*Τα μέλη της «τριανδρίας» 

– Ελευθέριος Βενιζέλος, Παναγιώτης Δαγκλής, Παύλος Κουντουριώτης – 

παραδίδουν τη σημαία του 2ου Συντάγματος της Μεραρχίας Σερρών 

στον συνταγματάρχη Ν. Χριστοδούλου (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο).

Γράφει ο κ. ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια πολύ ενδιαφέρουσα, γόνιμη έξαψη πάνω στη μελέτη και την έρευνα της περιόδου του Εθνικού Διχασμού, ενός άτυπου εμφύλιου σπαραγμού με άφθονο μίσος (αλλά και νεκρούς), που είχε ως αποτέλεσμα μια βαθύτατη πολιτική κρίση στη χώρα με τεράστιες διεθνείς προεκτάσεις.

Η διχοτόμηση της Ελλάδας στα δύο, πάνω στο αποκορύφωμα ενός παγκοσμίου πολέμου, το τοξικό μίσος μεταξύ των αντιπάλων σε επίπεδο μαζών ακόμα, το πολιτειακό ζήτημα, καθώς επίσης το κρίσιμο ερώτημα με ποιο «στρατόπεδο» θα πρέπει να συνταχθεί η Ελλάδα σε αυτό τον Μεγάλο Πόλεμο, είχαν δραματικές συνέπειες για την πορεία της χώρας, αρχής γενομένης με την καταστροφική εκστρατεία στη Μικρά Ασία, έως το βενιζελικό κίνημα του 1935 και, βέβαια, τον ίδιο τον Εμφύλιο της δεκαετίας του ’40.

Η επέτειος των εκατό χρόνων από εκείνη την ταραγμένη εποχή και, βέβαια, οι εξαιρετικά δημοφιλείς ιστορικές μελέτες που εξέδωσε πριν από λίγα χρόνια κυρίως ο ιστορικός Γιώργος Μαυρογορδάτος έδωσαν, κατά κάποιον τρόπο, την εκκίνηση για να ασχοληθούμε με μια ελάχιστα γνωστή, μέχρι πρότινος, αλλά ιδιαίτερα σημαντική ιστορική περίοδο για τη νεότερη ιστορία της χώρας.

Η Θράκη ανάμεσα στις μυλόπετρες του Εθνικού Διχασμού

*Καρτ ποστάλ βενιζελικών της εποχής του Εθνικού Διχασμού, κατά του βασιλέως. 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ο Εθνικός Διχασμός των ετών 1914-1917 είναι μια μαύρη σελίδα στην Νεώτερη Ιστορία της Ελλάδας. Πρόκειται για πολιτικά κυρίως γεγονότα,  που αναφέρονται στη διένεξη μεταξύ του πρωθυπουργού της Ελλάδας Ελευθέριου Βενιζέλου και του βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄ σχετικά με την είσοδο ή μη της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η διένεξη αυτή, που κόστισε πολύ ακριβά στην Ελλάδα, διαίρεσε την χώρα σε δύο πολιτικά  στρατόπεδα και προκάλεσε εξαιρετικά βαθύ χάσμα- ενίοτε και θανατηφόρο- στην ελληνική κοινωνία για πάρα πολλά χρόνια μετά. Τα απόνερα του Διχασμού δεν άφησαν τότε, στην φάση της μεγάλης οξύτητας, ανεπηρέαστη και την μόλις απελευθερωμένη Θράκη, όχι βέβαια με την ένταση που αυτή η εθνική μάστιγα εκδηλώθηκε σε άλλες περιοχές της χώρας. Και ήταν επόμενο να δοκιμασθεί και η Θράκη. Δεδομένου ότι αποτελούσε μια καθαρόαιμη βενιζελική περιοχή, η οποία υπολογίζονταν ότι ψήφισε το κόμμα των Φιλελευθέρων κατά 80%.

Η Μικρασιατική Καταστροφή και ο νέος διχασμός

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/955493/opinion/epikairothta/politikh/h-mikrasiatikh-katastrofh-kai-o-neos-dixasmos

*Η επιστροφή του Κωνσταντίνου

Του κ. Ιάκωβου Μιχαηλίδη

Ήταν βράδυ της 7ης Δεκεμβρίου του 1920. Στο κέντρο της Αθήνας πλήθος κόσμου έψαλλε το Χριστός Ανέστη μπροστά από τα Ανάκτορα.

Σύμφωνα με την αφήγηση της Πηνελόπης Δέλτα, «στρατιώτες χόρευαν σε κύκλο, γυναίκες ξεσκούφωτες έπιαναν το χορό, τραγουδούσαν όλοι, σφύριζαν, φώναζαν, ζητωκραύγαζαν σα μεθυσμένοι, και σαν τρελοί. Μια γυναίκα όρθια τραγουδούσε το “Γιο του Αετού”. Αλλη στο αυτοκίνητο πεσμένη στην αγκαλιά του αυτοκινητά έλεγε μισολιγωμένη: “Ετσι θέλαμε. Ετσι θέλαμε” (...) Δέκα, δώδεκα κορίτσια πήγαιναν τραγουδώντας με ξεφωνητά και ξετσίπωτα γέλια και λυγίσματα. “Το Βενιζέλο στείλαμε στο διάβολο πεσκέσι”. Και όλοι μαζί φώναζαν, ο δρόμος ολόκληρος σφύριζε, ζητωκραύγαζε, ξελαρυγγίζουνταν, τ’ αυτοκίνητα τρομπετάριζαν, τα τραμ κουδούνιζαν με ρυθμό. “Ετσι θέλαμε, τον εφέραμε”». Μόλις είχε επιστρέψει θριαμβευτικά στην Αθήνα, ύστερα από περίπου τριάμισι χρόνια, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, μετά τη διενέργεια σχετικού δημοψηφίσματος.

Ήταν πικρή εκείνη η χρονιά του 1920. Και ας είχε συνδεθεί με τον θρίαμβο στις Σέβρες, όπου η υπογραφή της ομώνυμης συνθήκης ήρθε να επικυρώσει το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας των «δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών». Οι ψύχραιμοι παρατηρητές γνώριζαν ότι πίσω από τη λαμπερή βιτρίνα, τις σάρκες του έθνους κατέτρωγε το σαράκι του Εθνικού Διχασμού, που ήδη από το 1915 είχε μολύνει το σώμα αλλά κυρίως το πνεύμα και την ψυχή του έθνους. Τα Νοεμβριανά του 1916, η βενιζελική τρομοκρατία της περιόδου 1917-1920, η απόπειρα εναντίον του Ελευθέριου Βενιζέλου στον σιδηροδρομικό σταθμό της Λυών στο Παρίσι, η δολοφονία του  Ίωνα Δραγούμη λίγες ημέρες αργότερα υπήρξαν ενέργειες που διέρρηξαν ανεπανόρθωτα την εθνική ομοψυχία, το κλίμα ευφορίας και εθνικής ανάτασης των Βαλκανικών Πολέμων.

Ο διχασμός του Μεσοπολέμου

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=914602

*Το βιβλίο του Γιώργου Θ. Μαυρογορδάτου

"Μετά το 1922. Η παράταση του Διχασμού" Εκδόσεις Πατάκη, 2017, σελ. 496, τιμή 18,80 ευρώ

*Ο Γιώργος Μαυρογορδάτος ολοκληρώνει

την εξιστόρηση του εθνικού διχασμού

αφηγούμενος την παρατεταμένη σύγκρουση

Βενιζελισμού και Αντιβενιζελισμού

στα χρόνια του Μεσοπολέμου

Γράφει ο κ. Καρασαρίνης Μάρκος

Ο πολιτογραφημένος όρος «Διχασμός» ως περιγραφή της σύγκρουσης βενιζελικών και αντιβενιζελικών κατά την περίοδο 1915-1920 μπορεί να θεωρηθεί ως έναν βαθμό παραπλανητικός.

Και αυτό γιατί ουσιαστικά αποκρύπτει την πραγματικότητα ενός εμφυλίου πολέμου, ο οποίος υπολείπεται οπωσδήποτε σε αριθμό θυμάτων και αγριότητας εκείνου της δεκαετίας του 1940, δεν υστερεί όμως σε τίποτα όσον αφορά το παραδειγματικό μένος μεταξύ των παρατάξεων και, κατά ορισμένους, ίσως υπερέχει σε χρονική διάρκεια: γράφοντας το 1955 ο Γρηγόριος Δαφνής το κλασικό έργο «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων» θα κάνει λόγο για τον «από του 1916 μέχρι 1936 εμφύλιο πόλεμο». Η «μακρά διάρκεια» του Διχασμού αποτελεί ακριβώς το αντικείμενο του «Μετά το 1922», βιβλίου στο οποίο ο ιστορικός Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος προεκτείνει την αφήγηση των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα που είχε ξεκινήσει στο προηγούμενο, πολυδιαβασμένο έργο του «1915. Ο εθνικός διχασμός».

Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ

*Οι πρωταγωνιστές του Εθνικού Διχασμού

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α.  Κωνσταντίνος  Πατιαλιάκας

                Ο Εθνικός Διχασμός, απόρροια της καταραμένης διχόνοιας του Ελληνικού Έθνους στο διάβα των αιώνων, που δέσποσε στην πολιτική ζωή της χώρας από το 1915 μέχρι το 1936, άρχισε ως διάσταση απόψεων μεταξύ του Βασιλέως Κωνσταντίνου και του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, σχετικά με την ορθότερη πολιτική της χώρας στην μετά την κήρυξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου περίοδο, δηλαδή την τήρηση αυστηράς ουδετερότητας από την Ελλάδα ή την είσοδο και συμμετοχή αυτής, παρά το πλευρό  της ΑΝΤΑΝΤ (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία) έλαβε τραγική έκταση και δημιούργησε ένα αγεφύρωτο χάσμα με φανατισμό και ανυποχώρητο πείσμα σε βάρος των εθνικών συμφερόντων της ίδιας της Ελλάδας.

                Υπάρχει η άποψη ότι τα πρώτα σύννεφα του Εθνικού Διχασμού, εμφανίσθηκαν κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, με τη διάσταση απόψεων ως προς την επιβεβλημένη αναγκαιότητα ταχείας προέλασης του Ελληνικού Στρατού προς τη Θεσσαλονίκη και κατάληψη αυτής, πριν καταληφθεί από τα Βουλγαρικά στρατεύματα.

Η μάχη της Καλλίπολης και η Ελλάδα

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

 http://www.kathimerini.gr/814760/article/epikairothta/ellada/h-maxh-ths-kallipolhs-kai-h-ellada

*Η εκστρατεία της Καλλίπολης αποτέλεσε ένα από τα μείζονα γεγονότα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, εκτός των δύο «κύριων» μετώπων, του Δυτικού και του Ανατολικού.

Γράφει ο κ. ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ*

          Η βία που άσκησαν οι Νεότουρκοι κατά των ελληνικών πληθυσμών της Ανατολικής Θράκης και της Δυτικής Μικράς Ασίας, από τον Απρίλιο του 1914, ανάγκασε την ελληνική κυβέρνηση να απειλήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία με νέο πόλεμο.

          Ο Ιωάννης Μεταξάς, ως υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, υπέβαλε Υπόμνημα προς τον Βενιζέλο, τον Μάιο του 1914, υποστηρίζοντας ότι έπρεπε να γίνει άμεση πολεμική ενέργεια με την κατάληψη της χερσονήσου της Καλλίπολης: «…να καταληφθεί η περιοχή αυτή της οποίας η κατοχή θα ήτο απειλή κατά της Κωνσταντινουπόλεως». Ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Στρέιτ, σε εντολή προς τον Έλληνα πρεσβευτή στην Πόλη, έγραφε στις 19 Ιουνίου 1914: «Ενώπιον αφορήτου καταστάσεως, γενικού συστηματικού διωγμού ομογενούς στοιχείου, αγόμεθα μοιραίως εις σύρραξιν προς Τουρκίαν…». Στο σημαντικό αυτό έγγραφο αναφέρεται ότι η ελληνική κυβέρνηση γνώριζε τους νεοτουρκικούς σχεδιασμούς και ότι «…βεβαίας ούσης της προθέσεως προς εξόντωσιν του εν Τουρκία ελληνισμού».

Οι διαφωνίες Βενιζέλου- Μεταξά

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=278281

*Στιγμές θριάμβου για τον Βενιζέλο

*Ένα αξιόλογο άρθρο του κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου, που δημοσιεύθηκε παλιότερα στο ΒΗΜΑ και θεωρώ, πως αντιμετωπίζει ένα κρίσιμο ζήτημα της νεώτερης ελληνικής ιστορίας (από τότε άρχισε ο Διχασμός) με την πρέπουσα νηφαλιότητα.  
-Να θυμίσω επίσης ότι σαν σήμερα το 1936 πέθανε στο Παρίσι ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Για τους θανάτους  του 1936 βλέπε στο  http://sitalkisking.blogspot.com/2011/01/1936.html

Του κ. Ευάνθη Χατζηβασιλείου*

Ένας από τους ενδιαφέροντες «διαλόγους» στη νεότερη ελληνική ιστορία αφορά τη διαφωνία του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Ιωάννη Μεταξά το 1915 (για την επιχείρηση των Δαρδανελίων και την έξοδο της Ελλάδας στον Μεγάλο Πόλεμο), στην οποία ενεπλάκη και το ζήτημα της Μικράς Ασίας.

Οι θέσεις του Βενιζέλου ενσωματώθηκαν στα τρία υπομνήματά του προς τον βασιλιά· του Μεταξά, στα δύο υπομνήματά του τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1915. Τα έγγραφα αυτά αναδεικνύουν την υψηλής ποιότητας ανάλυση και των δύο ανδρών, στις θέσεις των οποίων όμως ενσωματώνονταν διαφορετικές οπτικές.