ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΗΣΑΥΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ

*Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τις τεράστιες απώλειες ανθρώπινων ζωών και τις πρωτοφανείς καταστροφές σε έργα υποδομής, με τα τραγικά ολοκαυτώματα και την απέραντη δυστυχία που σκόρπισε υπήρξε ολέθριος για την ανθρωπότητα. Μια πτυχή αυτού του ολέθρου ήταν και οι λεηλασίες και οι καταστροφές πολιτιστικών αγαθών. Η Ελλάδα, υπήρξε θύμα, όλων των μορφών ολέθρου που «πρόσφερε» στην ανθρωπότητα αυτός ο φοβερός πόλεμος. Ιδιαίτερα όμως δοκιμάστηκε σε ότι αφορά την κλοπή πολιτιστικών θησαυρών από τα μουσεία της και τους αρχαιολογικούς χώρους.

               Οι Γερμανοί ναζιστές εμφανίζονταν ως λάτρεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά δεν δίστασαν να αρπάξουν ό,τι μπορούσαν ως ανεξέλεγκτοι κατακτητές ή να καταστρέψουν.

               Στο άρθρο αυτό θα δώσουμε ορισμένα, αριθμητικά λίγα, περιστατικά τέτοια βάναυσης συμπεριφοράς, προς έργα τέχνης και μνημεία. Δεν πρόκειται για συνολική αποτίμηση της λεηλασίας αρχαίων ελληνικών  θησαυρών. Αυτό το έργο έγινε μετά τη λήξη του πολέμου από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο. Το σημερινό άρθρο αφορά ένα επιμέρους εύρημα, όπως διασώθηκε  στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

               Πρόκειται για ένα τηλεγράφημα στις 14 Μαΐου 1943 από τις Ελληνικές Υπηρεσίες Πληροφοριών του Καΐρου προς την ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον που περιείχε τις ακόλουθες πληροφορίες για τη λεηλασία αρχαιοτήτων, έργων τέχνης κ.λπ. και την αντιμετώπιση των ιστορικών μνημείων, από τις αρχές των δυνάμεων του Άξονα στην Ελλάδα.

               Το Σεπτέμβριο του 1941 η Ιταλική διοίκηση των Κυκλάδων με ένα αντιτορπιλικό που προσορμίστηκε στη Δήλο μετέφερε τα πιο πολύτιμα εκθέματα του μουσείου. Η κυβέρνηση μαριονέτα ζήτησε εξηγήσεις από τους Ιταλούς, αλλά αυτοί απάντησαν ότι αυτές οι αρχαιότητες συγκεντρώθηκαν για τους σκοπούς της διασφάλισής τους.

Λεηλασίες αρχαιοτήτων στη Θράκη κατά την Κατοχή

*Στο φάκελο αυτόν υπάρχουν οι αναφορές για καταστροφές και κλοπές αρχαιοτήτων 

 

 

*Αναφορές στο Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος που τον προκάλεσαν οι Γερμανοί Ναζιστές, προκάλεσε ποταμούς αιμάτων, σε χώρες και λαούς. Προκάλεσε ολοκαυτώματα. Προκάλεσε υλικές καταστροφές σε πόλεις και υποδομές κάθε είδους. Υπήρξε όμως και αιτία καταστροφής μνημείων του πολιτισμού και κλοπών από μουσεία των κατεχομένων χωρών. Κάτι που προκάλεσαν και οι άλλοι κατακτητές, οι φασίστες της Ιταλίας και οι ρεβανσιστές της Βουλγαρίας.

               Όταν τελείωσε ο ολέθριος εκείνος πόλεμος από την πλευρά των συμμάχων έγιναν προσπάθειες για να επαναπατρισθούν πολλοί αρχαιολογικοί θησαυροί στις χώρες προέλευσής τους. Σε πολλές περιπτώσεις η προσπάθεια των συμμάχων είχε επιτυχία. Δεν υπήρξε όμως απόλυτη επιτυχία στην προσπάθεια αυτή.

               Είναι γνωστό, ότι οι αρχαιολογικές υπηρεσίες της Ελλάδας (που υπήρξε θύμα μεγάλων κλοπών αρχαιοτήτων, από τους τρεις κατακτητές της) κατάρτισαν μετά την απελευθέρωση, κατάλογο με τις ζημιές και τις κλοπές που υπέστησαν οι αρχαιότητές της από τις τρεις δυνάμεις κατοχής. Το 1948 ο καθηγητής Σπύρος Μαρινάτος ανέλαβε την ειδική αποστολή να ταξιδέψει στην Ευρώπη για να εντοπίσει τις κλεμμένες αρχαιότητες και να τις επιστρέψει στην Ελλάδα, πράγμα που σε μεγάλο βαθμό το εκτέλεσε με επιτυχία.

Στα ίχνη των κλεμμένων της Κατοχής

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 
        http://www.kathimerini.gr/776077/gallery/epikairothta/ellada/sta-ixnh-twn-klemmenwn-ths-katoxhs

*Ο φάκελλος με τις κλοπές αρχαιολογικών θησαυρών κατά την Κατοχή

Ρεπορτάζ: ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΑΚΑΟΥΝΑΚΗ, Φωτογραφίες: ENRI CANAJ

          Στις 30 Μαρτίου του 2013, ο Ρόναλντ Ομπερμάιερ, μηχανικός στο επάγγελμα, πήγε στο ταχυδρομείο της μικρής γερμανικής πόλης Ρίμσινγκ όπου ζει, κρατώντας ένα δέμα, που ύστερα από πολλή σκέψη είχε αποφασίσει να αποχωριστεί. Το προηγούμενο βράδυ είχε αμπαλάρει το περιεχόμενό του με μεγάλη προσοχή: 73 αρχαία αντικείμενα που χρονολογούνται από τα ελληνιστικά χρόνια μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ.- αγαλματίδια, λυχνάρια, γυάλινα αγγεία και νομίσματα. Μια ζωή θυμόταν τα αρχαία αυτά στην κεντρική βιτρίνα του σαλονιού του σπιτιού του και τον πατέρα του να τα περιεργάζεται και να του αφηγείται τη συναρπαστική τους ιστορία.

          «Μεγάλωσα με αυτά, αλλά μια ημέρα είπα στον εαυτό μου ότι ήρθε η ώρα. Πρέπει τα αρχαία να επιστρέψουν εκεί όπου ανήκουν». Ο παραλήπτης του δέματος ήταν το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κω, εκεί όπου είχε ζήσει ο πατέρας του Ομπερμάιερ ως πολεμικός ανταποκριτής του γερμανικού ναυτικού πριν από επτά δεκαετίες, το 1942, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το νησί.

          Στο χειρόγραφο γράμμα που έστειλε ο Ομπερμάιερ στο μουσείο και δημοσιεύει για πρώτη φορά η «Κ», εξιστορεί όσα θυμάται από τις διηγήσεις του πατέρα του για την «ιστορία των αρχαιοτήτων», όπως το τιτλοφορεί: «Ως τοπικό αρχηγείο (οι Γερμανοί) κατέλαβαν ένα κτίριο που χρησίμευε ως μουσείο. Τα εκθέματα που βρίσκονταν εκεί τα πέταξαν από το παράθυρο. Ο πατέρας μου μάζεψε μερικά κομμάτια και κέρματα από αυτά και τα έφερε στη Γερμανία. Μετά τον θάνατο του πατέρα μου, το 1996, έχω εγώ αυτά τα εκθέματα και θα ήθελα πολύ να τα επιστρέψω σε ένα μουσείο στην Κω».

ΟΙ ΚΛΟΠΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΘΗΣΑΥΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ

*Οι Ναζί περιέφεραν παντού τα βέβηλα και ληστρικά βήματά τους

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Οι λογαριασμοί της Ελλάδας με τη Γερμανία από την Κατοχή εξακολουθούν να παραμένουν ανοιχτοί! Και όχι μόνο στο θέμα των πολεμικών επανορθώσεων. Αλλά και σε άλλους τομείς. Είδαμε ήδη με βάση την ομιλία του Μαν. Γλέζου σε επιτροπές της Βουλής, το πώς οι Ναζί, ρήμαξαν την ελληνική οικονομία.

          Σήμερα θα δούμε μια άλλη πτυχή, τις παράνομες αρχαιολογικές ανασκαφές που έκαναν κατά την διάρκεια της Κατοχής οι Γερμανοί και φυσικά έκλεψαν σημαντικά ευρήματα. Φυσικά μαζί με τις ανασκαφές οι πολιτισμένοι Γερμανοί έκαναν και σειρά καταστροφών πολιτιστικών αγαθών από το 1941 έως το 1945.

          Όλα αυτά είχα καταγραφεί σε ειδικό τόμο, με τον τίτλο «Ζημίαι των αρχαιοτήτων εκ του πολέμου και των στρατών κατοχής». Συγγραφείς του τόμου αυτού ήταν οι διαπρεπείς αρχαιολόγοι Χ. Καρούζος,  Μ. Καλλιγάς, Ι. Μηλιάδης, Γ. Ανδρουτσόπουλος και Ν. Ζαφειρόπουλος. Ο τόμος αυτός εκδόθηκε το 1946 από το υπουργείο Παιδείας.