Το υπόμνημα Τσουδερού προς τον Ρούζβελτ, με τις εθνικές διεκδικήσεις και η στάση των συμμάχων

*Όταν οι μεγάλοι μοίραζαν τον κόσμο... Τσώρτσιλ, Ρούζβελτ, Στάλιν

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Ελλάδα, από την αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έβλεπε καθαρά, τη νίκη των συμμάχων και προσπάθησε με κάθε τρόπο να εξασφαλίσει στην μεταπολεμική εποχή τις εθνικές διεκδικήσεις. Γι’ αυτό υποβλήθηκε σε θυσίες κάθε είδους. Πολέμησε, σε θάλασσες και στεριές. Εξορίσθηκε η κυβέρνησή της. Υποδουλώθηκε από Γερμανούς, Ιταλούς και Βουλγάρους. Γνώρισε το θανατικό από την πείνα της Κατοχής. Στο τέλος του πολέμου και με τους συμμάχους νικητές, η χώρα μας αμείφθηκε ουσιαστικά με… ελάχιστες παραχωρήσεις!

               Ο τότε πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός, συνέταξε το 1941 ένα αναλυτικό υπόμνημα που το υπέβαλε στο βασιλέα Γεώργιο Β΄ και την επόμενη χρονιά ένα σχεδόν παρόμοιο υπόμνημα παρέδωσε ο βασιλιάς στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Η ιστορία αυτών των υπομνημάτων δείχνει, ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις διαχειρίζονται τις καταστάσεις με γνώμονα τα δικά τους γεωστρατηγικά συμφέροντα, χωρίς ίχνος συναισθηματισμού, που συνήθως κατέχει τους μικρότερους σε δύναμη συμμάχους τους.

               Ας παρακολουθήσουμε την ιστορία αυτών των υπομνημάτων, που η εξέλιξη των πραγμάτων τότε, μας έδωσε πίκρες γιατί δεν ευοδώθηκαν οι εθνικές επιδιώξεις, αλλά μας χάρισαν ως ελάχιστη ικανοποίηση για τους αγώνες μας στο πλευρό των συμμάχων, την απελευθέρωση τουλάχιστον των Δωδεκανήσων (το 1948 τελικά) από την Ιταλική κατοχή.

Η Ραιδεστός, λιμάνι διαφυγής Μικρασιατών προσφύγων, το 1922

*Πρόσφυγες στο λιμάνι της Ραιδεστού περιμένουν τα ατμόπλοια.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το λιμάνι της Ραιδεστού στις ακτές της Προποντίδας, αποδείχθηκε σωτήριο στις τρομερής Μικρασιατικής Καταστροφής για χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες της Βιθυνίας και άλλων περιοχών της βόρειας Μικράς Ασίας, που έτρεχαν απελπισμένοι να σωθούν από τις σφαγές. Και η διάσωση αυτών των προσφύγων βρέθηκε στο ενδιαφέρον των διπλωματών που έδρευαν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά η λήψη των αποφάσεων σωτηρίας πάντα ήταν καθυστερημένες και πάντα λαμβάνονταν μετά από τις σφαγές.

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στη Σμύρνη, ξεκινώντας από την αρμενική συνοικία. Ήδη από τις 9 Σεπτεμβρίου είχαν μπει στην πόλη οι πρώτοι ιππείς Τούρκοι, και δύο μέρες αργότερα ο Μουσταφά Κεμάλ με το επιτελείο του.

               Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Σμύρνη, από τους πρώτους που συνέλαβαν με εντολή του Νουρεντίν Πασά, ήταν ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, που τον υπέβαλαν σε φρικιαστικά μαρτύρια και εξευτελισμούς και τελικά τον κατακρεούργησαν στις 27 Αυγούστου 1922, εξαφανίζοντας τελικά ό,τι είχε μείνει από το σεπτό σώματα Ιεράρχη. Η είδηση για έγκλημα αυτό  έγινε  γνωστή στην Ελλάδα με καθυστέρηση κάποιων ημερών!!!

               Από την πρώτη μέρα εκείνου του μαύρου Σεπτέμβρη του 1922, οι ειδήσεις έδειχναν τι θα ακολουθήσει. Μεγάλες δυσχέρειες παρουσίαζε η Σμύρνη όπου είχαν συγκεντρωθεί από πολλές μέρες νωρίτερα άνω των 500.000 ελληνικής καταγωγής προσφύγων, που ήθελαν να φύγουν, πάση θυσία, λόγω των σφαγών και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.

               Σημαντικό τότε αποδείχθηκε το λιμάνι της Ραιδεστού. Χιλιάδες πρόσφυγες από τη Βιθυνία, την Προύσα και άλλες περιοχές της βόρειας Μικράς Ασίας, οδοιπορώντας κατέφευγαν στο λιμάνι των Μουδανιών και από εκεί περνούσαν σχετικά εύκολα στο λιμάνι της Ραιδεστού. Υπολογίσθηκε τότε ότι πλέον των 150.000 ατόμων βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στη Ραιδεστό και από εκεί πήραν το δρόμο για την ελεύθερη Ελλάδα. Στο λιμάνι των Μουδανιών και της Πανόρμου κατευθύνθηκε και το Γ΄ Σώμα Στρατού, για να περάσει συντεταγμένο στο λιμάνι της Ραιδεστού. Άλλωστε στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου 1922 πολλές χιλιάδες ΑνατολικοΘρακιωτών, διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τα πάντα και να φύγουν και αυτοί. Απελπισία παντού… 

               Από την πλευρά της Ελλάδας έγιναν διαβήματα προς τις λεγόμενες συμμαχικές κυβερνήσεις για τη διάσωση των προσφύγων. Κατά την ειδησεογραφία των αρχών Σεπτεμβρίου, όλοι γνώριζαν ότι χωρίς τη βοήθεια των συμμάχων αλλά και της Αμερικής αυτή η σωτηρία θα ήταν δύσκολη. «Η Κυβέρνησις όθεν επικαλείται τα χριστιανικά αισθήματα των Δυνάμεων τούτων και παρακαλεί όπως δοθεί έμπρακτος βοήθεια δια την διάσωσίν και εγκατάστασίν των». Ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Καλογερόπουλος πραγματοποίησε σχετικές συνεννοήσεις με τους πρέσβεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας και αργότερα έγινε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης προς τον Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, για τη Θράκη

*Αριστερά ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Χαρίλαος Τρικούπης και δεξιά ο Ηγεμών της Βουλγαρίας πρίγκιπας Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ

*Ο  Ελληνισμός, δεν θα δεχτεί 

να διακόψει 

την εδαφική  συνέχεια 

με τη Θράκη

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Βαθειά στη σκέψη του Χαρίλαου Τρικούπη και όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και όταν ήταν πρωθυπουργός, ήταν ριζωμένη η μέριμνα για τον αλύτρωτο Ελληνισμό, που ζούσε στη σκλαβιά, κάτω από την εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά από τις άλλες ανιστόρητες βλέψεις των Βουλγάρων. Η Χερσόνησος του Αίμου, στα τέλη του 19^ου αιώνα ζούσε τόσο με τις συνέπειες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, όσο και με τις προσδοκίες των λαών που ασφυκτιούσαν κάτω από την σουλτανική επιβολή. 

               Η στρατηγική αντίληψη του Χαρίλαου Τρικούπη για το μέλλον της Θράκης, αφορούσε την αναγκαία ύπαρξη της εδαφικής συνέχειας με τη Μακεδονία. Και αυτήν άποψη την είπε ξεκάθαρα και κοφτά στον ηγεμόνα της Βουλγαρίας πρίγκιπα Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, που επισκέφθηκε την Αθήνα το 1883. Επρόκειτο για τον πρώτος ηγεμόνα της Βουλγαρίας (1879 - 1886).

Ο Αλέξανδρος, που γεννήθηκε στη Βερόνα της Ιταλίας, γνωστός και με το χαϊδευτικό «Σάντρο» ήταν ο δευτερότοκος γιος του Αλέξανδρου της Έσσης και της Ιουλίας φον Χάουκε. Η μητέρα του ήταν κυρία των τιμών της Τσαρίνας και εκεί τη γνώρισε ο πατέρας του, Αλέξανδρος. Ο γάμος του πατέρα του ήταν μοργανατικός. Στην Ιουλία και στα παιδιά της απονεμήθηκε ο τίτλος των πριγκίπων του Μπάτενμπεργκ, από τη ονομασία  μιας παραδοσιακής κατοικίας των μεγάλων δουκών της  Έσσης. Ο πατέρας του ανήκε στον Οίκο της Έσσης-Ντάρμστατ και έγινε ιδρυτής του κλάδου του Μπάτενμπεργκ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Οίκο των Μαουντμπάτεν. Το 1878, μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, ακολούθησε το συνέδριο του Βερολίνου. Τότε οριστικοποιήθηκε η δημιουργία αυτόνομης Βουλγαρικής Ηγεμονίας που περιλάμβανε τη χώρα μεταξύ του ποταμού Δούναβη και της οροσειράς του Αίμου. Στη Βουλγαρική Ηγεμονία τοποθετήθηκε τον Απρίλιο του 1879, Ηγεμόνας ο Αλέξανδρος Μπάτενμπεργκ, ηλικίας 22 ετών, Αυστριακός, συγγενής της τσαρικής οικογένειας, προσκείμενος προς την ρωσική πανσλαβιστική πολιτική.

Η περιοχή στα νότια της οροσειράς του Αίμου έως την οροσειρά της Ροδόπης αποτέλεσε αυτόνομη επαρχία με την ονομασία «Ανατολική Ρωμυλία» με την πολιτική και στρατιωτική επικυριαρχία του Σουλτάνου. Το 1885 έγινε η βίαιη προσάρτησή της στην Βουλγαρική επικράτεια, την οποία αποδέχθηκε ο Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ. Έτσι ενοποιήθηκε με το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας επίσης υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συνέχισε να είναι de jure Οθωμανική επαρχία, μέχρι το 1908, οπότε η Βουλγαρία ανακηρύχτηκε ανεξάρτητη.

Η εθελοντική δράση του καπετάν Κρομμύδα στους Βαλκανικούς Πολέμους

*Ο Σπύρος Μήτσης ή καπετάν Κρομμύδας

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν η γενναιότητα και η μαχητικότητα των στρατευμένων, η διοικητική ικανότητα των αξιωματικών όλων των βαθμών και ο ασίγαστος πατριωτισμός όλων και η πίστη στον αγώνα τους, που οδήγησαν την Ελλάδα, στο διπλασιασμό του εδάφους της και στο διπλασιασμό του πληθυσμού της. Μέσα σ’ αυτές τις αρετές, αναδείχθηκε και το πνεύμα του πατριωτικού εθελοντισμού, ο οποίος πρόσφερε στο αγωνιζόμενο έθνος σημαντικές δυνάμεις.

               Το φαινόμενο του πατριωτικού εθελοντισμού, συνήθως παραβλέπεται, αν και η προσφορά του υπήρξε μεγίστη για την κατάκτηση της τελικής νίκης. Εθελοντές τότε, από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, όπου ανθούσε Ελληνισμός, όπως από την Αμερική, από τη σκλαβωμένη Κύπρο, από την Αίγυπτο κ.λπ. αλλά και από τα μέρη του αλύτρωτου Ελληνισμού, που προσδοκούσε εναγωνίως να απελευθερωθεί, έσπευσαν να παράσχουν κάθε είδους βοήθεια στην αγωνιζόμενη Ελλάδα. Μια πτυχή αυτού φαινομένου ήταν και τα εθελοντικά ανταρτικά σώματα, που σχηματίσθηκαν επιτόπου και στήριξαν τις ένοπλες δυνάμεις.

               Ειδικά στην Ήπειρο ήταν τόσο μεγάλη η βοήθεια των εθελοντών, που ο στρατός δημιούργησε το Μικτό Στράτευμα Ηπείρου (ΜΣΗ) στο οποίο υπήγαγε όλες τις εθελοντικές ομάδες ιδιωτών που προσήλθαν αυτοβούλως να πολεμήσουν, κατά την εφημερίδα «Εμπρός» (28 Νοεμβρίου 1912). Επικεφαλής τους είχε τοποθετηθεί ο απόγονος των Μποτσαραίων του Σουλίου μόνιμος αξιωματικός Δημήτριος Νώτη Μπότσαρης.

               Το ΜΣΗ κάτω από δυσμενέστατες καιρικές συνθήκες πήρε μέρος σε διάφορες μάχες και συνετέλεσε στην εκκαθάριση της Ηπείρου από σώματα Αλβανοτσάμηδων, που καταδυνάστευαν τον εγχώριο πληθυσμό. Ο Μπότσαρης είχε την ατυχία να τραυματισθεί σοβαρά στη φτέρνα, να κακοφορμίσει το τραύμα του από τις συνεχείας πορείες και να αναγκασθεί να μεταβεί στην Άρτα για να χειρουργηθεί. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο αντισυνταγματάρχης Μηχανικού Χρήστος (ή Κίτσος) Μαλάμος και αυτός απόγονος Σουλιωτών.

«Η Σμύρνη μάννα, καίγεται…» οι άμαχοι σφάζονται και οι διπλωμάτες ενημερώνουν!!!

*Η πυρκαγιά της Σμύρνης

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Μικρασιατική Καταστροφή, η μεγαλύτερη καταστροφή της χώρας μας από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, έχει καταγραφεί με επάρκεια, έχουν καταλογισθεί ευθύνες πολιτικές και στρατιωτικές, έχει αναλυθεί και συνεχίζει να αναλύεται από ιστορικούς και άλλους μελετητές και δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί ανοιχτή πληγή στη συλλογική μνήμη του έθνους.

               Κορυφαία γεγονότα, παραμένουν η κατακρεούργηση του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου, η πυρπόληση της Σμύρνης και η αντίδραση του στρατού. Μαζί μ’ αυτά υπάρχει η τραγωδία της προσφυγιάς, οι σφαγές αμάχων, τα βάσανα των αιχμαλώτων, οι βιασμοί γυναικών, η εγκατάλειψη περιουσιών και τόσα άλλα περιστατικά, ατομικά, οικογενειακά ή συλλογικά.

        Σήμερα, όλοι γνωρίζουμε τι συνέβη στη Σμύρνη και στα πέριξ τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1922. Η αντεπίθεση των Τούρκων είχε αρχίσει από τις 13 Αυγούστου και οδήγησε στη διάσπαση και τελικώς στην κατάρρευση του μετώπου. Στις 27 Αυγούστου η πόλη Σμύρνης παραδόθηκε στο καταστροφικό μένος των Τούρκων και οι άμαχοι κάτοικοί της υπέστησαν τρομερές σφαγές. Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν μια απίστευτη εθνική τραγωδία, που εκτός των άλλων οδήγησε στον οριστικό ξεριζωμό του ελληνικού πληθυσμού της Ιωνίας.

         Το άρθρο αυτό δεν φιλοδοξεί να περιγράψει το σύνολο εκείνης της τραγωδίας. Επιχειρεί όμως να ρίξει μια διαφορετική ματιά σε εκείνο το δράμα του Ελληνισμού, με βάση άγνωστες αναφορές αμερικανών διπλωματών, οι οποίες βρίσκονται σήμερα στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

        Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι αναφορές των διπλωματών εκείνες τις τραγικές μέρες, γιατί και αυτές με τον τρόπο τους μας δίνουν μια εικόνα της μεγάλης περιπέτειας κυρίως των αμάχων, που ουσιαστικά εγκαταλείφθηκαν ανυπεράσπιστοι στην Τουρκική εκδικητικότητα.

        Θα επιχειρήσουμε να δούμε τα γεγονότα, ημερολογιακά.

Στις 24 Αυγούστου ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου προειδοποίησε με την ακόλουθη ξεκάθαρη δήλωση, η οποία δημοσιεύθηκε και σε εφημερίδες της Αθήνας:

Τα Δεκεμβριανά του 1944 με διπλωματική ματιά

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

  Τα Δεκεμβριανά του 1944, αποτελούν άκρως μελανές σελίδες της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Γιατί, όταν οι λαοί της Ευρώπης έβλεπαν την πτώση του Ναζισμού, που έρχονταν ραγδαία σε όλα τα μέτωπα, στην Ελλάδα ξεσπούσε ένας ανωφελής, αλλά αιματηρός εμφύλιος πόλεμος. Τα γεγονότα εκείνων των ημερών δεν είναι άγνωστα. Ενδιαφέρον όμως είναι να μην τα ξεχνάμε, αλλά και να βλέπουμε πώς η Ελλάδα με τη βοήθεια των συμμάχων απέφυγε ένα θανάσιμο κίνδυνο, να βρεθεί ξαφνικά στο Ανατολικό μπλοκ, αν επικρατούσε η ανταρσία των ημερών εκείνων.    

               Βασικά γνωρίζουμε σήμερα, ότι η μεγάλη σύγκρουση ήταν μεταξύ του ΚΚΕ, που θέλησε αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Ναζί, βασισμένο στον ΕΛΑΣ, που αριθμούσε δύναμη 50.000 ανδρών σε όλη την Ελλάδα, να επιβληθεί καταλαμβάνοντας ουσιαστικά την εξουσία. Ο αστικός κόσμος, δηλαδή η λεγόμενη Δεξιά και το Κέντρο, ήταν πρακτικά εκμηδενισμένος.

               Τα αιματηρά γεγονότα άρχισαν στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, με πυροβολισμούς των αστυνομικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ, που είχε οργανωθεί ως δυναμική απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου την 1η Δεκεμβρίου 1944 για τον αφοπλισμό όλων των ένοπλων ομάδων της Αριστεράς. Η αντίδραση του ΚΚΕ συνδυάστηκε με μεγάλη απεργία στις δημόσιες υπηρεσίες.

               Ξαφνικά η Ελλάδα, βρέθηκε στο κέντρο του ενδιαφέροντος των διπλωματικών αντιπροσωπειών της Αθήνας. Ειδικά οι Βρετανοί, που διέθεσαν στρατεύματα και είχαν άμεση ανάμιξη στις μάχες, που μαίνονταν στους δρόμους της πρωτεύουσας. Ο πληθυσμός της Αθήνας βρέθηκε ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, αλλά και σε ελλείψεις βασικών αγαθών. Πείνα και φόβος συμπλήρωναν το εφιαλτικό σκηνικό, των επιλεκτικών δολοφονιών και πολυάριθμων απαγωγών ομήρων.

               Ταυτόχρονα με τις άγριες μάχες στους δρόμους της Αθήνας, η χώρα αντιμετώπιζε και πολιτική αστάθεια.

Η φοβερή πείνα του 1917, αποτέλεσμα του Εθνικού Διχασμού

*Ψωμί κριθαρένιο στον κόσμο, και μάλιστα με δελτίο. 

 

 

*Η αθέατη οδυνηρή πλευρά

μιας εθνικής τραγωδίας

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Οι χρονιές 1916 και 1917, ήταν από τις πιο ντροπιαστικές της ελληνικής πολιτικής ιστορίες, καθώς συνέβησαν γεγονότα, που αποτελούν μελανές σελίδες. Ήταν το αποκορύφωμα του Εθνικού Διχασμού, όταν στην Ευρώπη εξελίσσονταν ο πολύνεκρος Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Και ενώ στην κεντρική πολιτική σκηνή η Ελλάδα σπαρασσόταν από τη σύγκρουση ανάμεσα στο βασιλιά Κωνσταντίνο Α' και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, παρέμενε αθέατη η οδυνηρή τραγωδία του λαού, που υπέφερε από φοβερή πείνα και ελλείψεις αγαθών πρώτης ανάγκης, εξαιτίας του αποκλεισμού της χώρας, από τους συμμάχους της Αντάντ.

               Στην αθέατη τραγωδία της πείνας του λαού θα εστιάσουμε, γιατί τα γεγονότα που αφορούν τους πρωταγωνιστές του Εθνικού Διχασμού είναι γνωστά και έχουν φωτισθεί επαρκώς από τους ιστορικούς.

               Μερικά από τα πιο γνωστά γεγονότα εκείνης της δραματικής διετίας, ήταν το χωριστικό κίνημα και η δημιουργία του κράτους της Θεσσαλονίκης από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1916. Τα φοβερά «Νοεμβριανά» το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, δηλαδή τα γεγονότα αντεκδίκησης των φιλοβασιλικών εναντίον των βενιζελικών, μέσα σε κλίμα φοβερής τρομοκρατίας. Ο βομβαρδισμός του κέντρου της Αθήνας από συμμαχικά στρατεύματα κυρίως γαλλικά. Η κατάληψη ελληνικών εδαφών από συμμαχικά στρατεύματα. Ο αποκλεισμός των ελληνικών λιμανιών. Η Ελλάδα βρέθηκε με δύο κυβερνήσεις αντιμαχόμενες. Εκτός από την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, υπήρχε στην Αθήνα η κυβέρνηση η κυβέρνηση του Σπυρίδωνος Λάμπρου, η οποία αντικαταστάθηκε στις 21 Απριλίου 1917 με την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη.

               Στις 24 Μαΐου 1917 ο ύπατος αρμοστής των συμμάχων ο Γάλλος Ζοννάρ, έφτασε στην Ελλάδα. Με τελεσίγραφο προς τον Ζαΐμη απαίτησε την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου . Το απόγευμα της ίδια μέρας έγινε Συμβούλιο του Στέμματος. Ο Ζαΐμης συμβούλευσε τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί υπέρ του δευτερότοκου γιου του Αλέξανδρου. Κάποιοι άλλοι τον συμβούλευσαν να αντισταθεί.  Ήταν  μάταιο. Τελικά ο Κωνσταντίνος αποδέχθηκε τη συμβουλή του Ζαΐμη και αποφάσισε να αποσυρθεί, αλλά χωρίς να παραιτηθεί από τα δικαιώματά του επί του θρόνου της Ελλάδας.

               Στις 11 Ιουνίου παραιτήθηκε και η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη και η εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνηση δόθηκε στον Ελευθέριο Βενιζέλο, που τον είχαν φέρει οι σύμμαχοι από τις 7 του μηνός στην Πειραιά και παρέμενε φιλοξενούμενος στο γαλλικό καταδρομικό «Jurien de la Graviere». Ο Βενιζέλος περίμενε να έρθουν από τη Θεσσαλονίκη και οι άλλοι συνεργάτες του και τελικά η κυβέρνησή του ορκίσθηκε στις 13 Ιουνίου.

Στη βίλα «Ματζέστικ» στο Παρίσι, συζητήθηκαν λεπτομέρειες για την ελληνική απόβαση στη Σμύρνη

*Τα ελληνικά πολεμικά πλοία, εισέρχονται στο λιμάνι τη Σμύρνης.

 

 

*Οι αθέατες πλευρές 

της σύγχρονης Ιστορίας

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη το Μάιο του 1919, υπήρξε ένα γεγονός μείζονος ιστορικής σημασίας, άσχετα με τη δυσμενή εξέλιξη του 1922, που σφραγίσθηκε με την ολέθρια για τον Ελληνισμό Μικρασιατική Καταστροφή. Η απόβαση εκείνη ήταν αποτέλεσμα απόφασης του Ανωτάτου Συμβουλίου της Αντάντ.

Τα γεγονότα είχαν αρχίσει να εξελίσσονται από τον Απρίλιο του 1919. Στις συνεδριάσεις του «Συμβουλίου των Τεσσάρων» το οποίο απάρτιζαν ο πρωθυπουργό της Βρετανίας Λόυδ Τζωρτζ, ο πρόεδρος των Η.Π.Α Γούντροου Ουίλσον, ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζωρζ Κλεμανσώ και ο Ιταλός πρωθυπουργός Βιττόριο Ορλάντο, η Ιταλία συγκρούσθηκε με τους υπόλοιπους συμμάχους διεκδικώντας κυρίως εδάφη στη Ριέκα αλλά και στη Μικρά Ασία. Με ιταλικές δυνάμεις από την ιταλοκρατούμενη τότε Ρόδο, κατέλαβαν την περιοχή της Αττάλειας. Οι Ιταλοί επέμεναν με ανένδοτο τρόπο, επιδιώκοντας να επιτύχουν στις εδαφικές αξιώσεις τους. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι τάσσονταν υπέρ της παραχώρησης της Σμύρνης και των Κυδωνιών (Αϊβαλί) με ένα τμήμα της ενδοχώρας τους στην Ελλάδα. Σε κάποια φάση, οι Ιταλοί εγκατέλειψαν τις συνομιλίες. Αυτό οδήγησε τους Γάλλους και τους Άγγλους να καλέσουν το Βενιζέλο και να τον ρωτήσουν αν η Ελλάδα διέθετε τις αναγκαίες δυνάμεις για κατάληψη της Σμύρνης. Ο Βενιζέλος δεν δίστασε και απάντησε αμέσως καταφατικά.

               Ο Λόυδ Τζωρτζ στην συνεδρίαση της 6ης Μαΐου για να αποφύγει την επέκταση του ιταλικού στρατού στη Μικρά Ασία, που απειλούσε να βαδίσει ακόμα και προς την Σμύρνη, ύστερα από προσωπικές συνεννοήσεις με τον Ελευθέριο Βενιζέλο πρότεινε στους συμμάχους, την αποστολή ελληνικού σώματος στρατού για την κατοχή της Σμύρνης και την ειρήνευση στην περιοχή. Ο Βενιζέλος ήταν ανήσυχος. Η ελληνική δύναμη που είχε σταλεί στην Ουκρανία για να ενισχύσει τους Γάλλους να αντιμετωπίσουν τους μπολσεβίκους, έπρεπε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Αυτό όμως σήμαινε ότι προέκυπτε για την Ελλάδα θέμα υποδοχής προσφύγων, που εκπατρίζονταν αναγκαστικά. Η παράταση των εκκρεμοτήτων αναθάρρυνε τα εξτρεμιστικά στοιχεία της Τουρκίας με αποτέλεσμα τον άμεσο κίνδυνο διωγμών του χριστιανικού πληθυσμού με τις αγριότητες που ήδη είχαν γνωρίσει οι Έλληνες τα χρόνια 1914-1919.

               Οι Ιταλοί, που κατάλαβαν το σφάλμα τους επανήλθαν στη Διάσκεψη αλλά ήταν αργά. Γιατί ακόμα και ο Αμερικανός πρόεδρος που αρχικά στήριζε τις Ιταλικές αξιώσεις, τελικά είχε συμφωνήσει για την ελληνική απόβαση στη Σμύρνη.

               Η κατάληψη της Σμύρνης ανατέθηκε στην 1^η Μεραρχία του Α’ Σώματος Στρατού  με διοικητή το συνταγματάρχη Πυροβολικού Νικόλαο Ζαφειρίου. Η διαταγή δόθηκε στις 8 Μαΐου 1919 και η αναχώρηση της Μεραρχίας από το λιμάνι των Ελευθερών της Καβάλας έγινε στις 13 Μαΐου. Τα ελληνικά πλοία άρχισαν να μπαίνουν το λιμάνι της Σμύρνης στις 15 Μαΐου το πρωί…

Σελίδα από τις καταπιέσεις των Βουλγάρων στους Μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης το 1913-1919

*Η αίθουσα συνεδριάσεων της Σοβράνιε (από το site LostBulgaria)

 

 

*Η αποκάλυψη μιας συνεδρίασης

της Βουλγαρικής Βουλής, που έγινε

«κεκλεισμένων των θυρών»

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Με άρθρο στη σελίδα αυτή, στις 27 Αυγούστου, αναφερθήκαμε με λεπτομέρειες στις επιστολές των Μουσουλμάνων βουλευτών της Βουλγαρικής Βουλής Σοβράνιε,  οι οποίοι ζητούσαν από το Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων το 1919 να απαλλάξει τους ομοδόξους τους, από την τυραννία των Βουλγάρων.

Υπενθυμίζουμε, ότι οι Μουσουλμάνοι βουλευτές της Βουλγαρίας, προερχόμενοι από τη Δυτική Θράκη, αντέδρασαν μεταφέροντας το πρόβλημά τους στην Ευρώπη με μια αποστολή επιστολής για το θέμα των άγριων διωγμών τους από τους Βουλγάρους, στον αρχηγό της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής στη Σόφια, συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Μαζαράκη. Επίσης ενημέρωσαν με επιστολή από τη Σόφια στις 31 Δεκεμβρίου 1918 και τον στρατηγό Φρανσαί Ντ’ Εσπεραί, αρχιστράτηγο των συμμαχικών στρατευμάτων της Ανατολής. Επόμενο βήμα τους ήταν να καταφύγουν στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο, βλέποντας ότι έχει σημαντική αποδοχή και συμπαράσταση από τους ηγέτες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, που συνεδρίαζαν στο Παρίσι μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την ιστορική επιστολή, υπέγραφαν οι βουλευτές Μεχμέτ Τζελάλ Μπέης, Ισμαήλ Χακκί, Καλίμ Νουρί, Τεβφήκ, Ετέμ Ρουχί, Σαφέτ, Χατσίμ και Κεμάλ.

Στη Γαλλική πρωτεύουσα επιχειρήθηκε από την πλευρά των Αμερικανών να διαστρεβλωθεί η ουσία του διαβήματος αυτού και να αποδοθούν ευθύνες στον Βενιζέλο, προκαλώντας την αντίδρασή του (Λεπτομέρειες για την υπόθεση αυτή μπορείτε να βρείτε στη θέση https://sitalkisking.blogspot.com/2023/08/1919_27.html).  Οι Αμερικανοί, υπονοούσαν ότι ο Βενιζέλος είχε κάνει χρήση… πλαστού εγγράφου για να επηρεάσει τη Συνδιάσκεψη των Παρισίων, σχετικά με τις διαθέσεις των Μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης, έναντι του ενδεχομένου να υπαχθούν υπό την ελληνική διοίκηση. Ότι δηλαδή επιθυμούσαν να ενταχθούν στην Ελλάδα. Κάτι που δεν ήταν ακριβές, σε ό,τι αφορούσε τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Για τη Δυτική Θράκη: Αγγλογάλλοι κατά Αμερικανών, στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, το 1919

*Παρίσι 1919. Οι ηγέτες των Μεγάλων Δυνάμεων στο Συνέδριο της Ειρήνης.

Από δεξιά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, οι πρωθυπουργοί της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ, της Βρετανίας Λόυδ Τζώρτζ και της Ιταλίας Βιτόριο Ορλάντο. 

 

 

*Πρακτικά κρίσιμης συνεδρίασης

*Ανένδοτοι οι Αμερικανοί

*Μας έσωσε ο όρος της ομοφωνίας

 

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ήταν η τελευταία μέρα του Ιουλίου 1919. Τα ρολόγια όλων έδειχναν 3.30 μεσημέρι. Ο ήλιος έκαιγε. Οι Γάλλοι ετοιμάζονταν να φύγουν μαζικά για διακοπές, αλλά οι εργασίες του Συνεδρίου της Ειρήνης στην καρδιά της γαλλικής πρωτεύουσας συνεχίζονταν εντατικά. Οι Θράκες αγωνιούσαν για το μέλλον της πατρίδας τους. Η στάση όμως των μελών της αμερικανικής αντιπροσωπείας, είχε εκνευρίσει τους πάντες. Ο φιλοβουλγαρισμός τους από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, έως τον τελευταίο αντιπρόσωπο ήταν έκδηλος και προκλητικός.

Εκείνη τη μέρα, 31 Ιουλίου, τίποτα δεν προμήνυε, ότι θα προέκυπτε έντονη διαφωνία για το μέλλον της Θράκης. Στη συνεδρίαση μετείχαν ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ, από τη Βρετανία ο Άρθουρ Μπάλφουρ, από τις ΗΠΑ ο Χένρυ Ουάιτ και ο στρατηγός Φρανκ Λυόν Πολκ, από την Ιταλία ο υπουργός Εξωτερικών Τομάσο Τιττόνι και από την Ιαπωνία ο πρέσβης Κεϊσίρο Ματσούι, με τους αντίστοιχους γραμματείς. Επίσης μετείχαν ως εμπειρογνώμονες οι Tardieu, Laroche, Pichon, Coolidge κ.ά.

Ήδη είχε αποφασισθεί η απομάκρυνση του Βουλγαρικού στρατού από τη Δυτική Θράκη. Η «Ακρόπολις» την ίδια μέρα στην Αθήνα έγραφε ότι η ταξιαρχία του Ιππικού, που έδρευε στη Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή) δύο τάγματα Πεζικού, το βαρύ Πυροβολικό και πολεμικό υλικό μεταφέρθηκαν στα υψώματα Ζεμανώτς στα παλαιά βουλγαρικά εδάφη. Στο Διδυμότειχο παρέμεναν αρκετές δυνάμεις του Βουλγαρικού στρατού με ανάλογο Πυροβολικό. Γάλλοι στρατιωτικοί παρακολουθούσαν την αποχώρηση του Βουλγαρικών δυνάμεων από τη Δυτική Θράκη.

Όταν άρχισε η συνεδρίαση, πρώτος κλήθηκε ο εμπειρογνώμονας Αντρέ Ταρντιέ ο οποίος ανέλυσε  την έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής για εδαφικά ζητήματα σχετικά με τα σύνορα της Βουλγαρίας στα νότια της χώρας.

Κεντρικό σημείο των εξηγήσεων ήταν οι αποκλίνουσες απόψεις της αμερικανικής και της ιταλικής αντιπροσωπείας από τη μια πλευρά και της βρετανικής, γαλλικής και ιαπωνικής αντιπροσωπείας από την άλλη.

Τα πληθυσμιακά της Θράκης, στη συνδιάσκεψη των Παρισίων, το 1919

*Από τις εργασίες της συνδιάσκεψης των Παρισίων, το 1919

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συνδιάσκεψη ειρήνης των Παρισίων  του 1919, ήταν το κορυφαίο διπλωματικό γεγονός που οργανώθηκε από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο να υπογραφούν οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ των αντιμαχομένων.

Οι αποφάσεις των νικητριών δυνάμεων περιστράφηκαν κυρίως στο διαμελισμό των τριών κεντρικών αυτοκρατοριών, δηλαδή της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη δημιουργία νέων κρατών στην Ευρώπη.

Για την Ελλάδα, η συνδιάσκεψη ειρήνης, υπήρξε μέγιστη ευκαιρία να πραγματοποιήσει τους εθνικούς πόθους της, που απέβλεπαν κυρίως στην απελευθέρωση των αλύτρωτων ελληνικών πληθυσμών, οι οποίοι ειδικά τα χρόνια 1914-1918 είχαν υποστεί πρωτοφανείς απηνείς διωγμούς στην Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Η Ελλάδα πέτυχε πολλά, αλλά σύντομα, το 1922 έχασε επίσης πολλά.

Η Συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1919 και το μέλλον της Θράκης

*Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων  του 1919, ήταν πολυσύνθετη και πολυεθνική σύνοδος, την οποία είχαν οργανώσει από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι στόχοι που τέθηκαν ήταν φιλόδοξοι και σε ορισμένες περιπτώσεις αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς.  Κύριος στόχος ήταν αφενός να συσταθεί ένας παγκόσμιος σύνδεσμος των εθνών, η γνωστή μας Κοινωνία των Εθνών, και αφετέρου να τεθούν υπό διαπραγμάτευση οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ αυτών και των ηττημένων κεντρικών δυνάμεων.

Οι νικήτριες δυνάμεις με σημαντικές διαφοροποιήσεις αποσκοπούσαν στη ρύθμιση του γερμανικού ζητήματος, που θα διαιώνιζε τη μειονεκτική θέση της ώστε να μην αποκτήσει ξανά ισχύ επικίνδυνη και στη χάραξη νέων συνόρων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και στην Εγγύς Ανατολή, με γνώμονα τα συμφέροντα των διαφόρων εθνοτήτων.

Η Συνδιάσκεψη, το μεγάλο αυτό πολιτικό και διπλωματικό γεγονός άρχισε τις εργασίες της στη γαλλική πρωτεύουσα στις 18 Ιανουαρίου του 1919 (ν.η.) και τερματίσθηκε τον Αύγουστο του 1920.

Για την Ελλάδα, η Συνδιάσκεψη αυτή υπήρξε η μεγάλη ευκαιρία να υλοποιηθούν οι εθνικοί πόθοι της απελευθέρωσης των αλύτρωτων περιοχών, με επιμέρους συνθήκες, όπως η Συνθήκη των Σεβρών, που δημιουργούσε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Η συνθήκη αυτή τελικά ναυάγησε. Η συνθήκη του Νεϊγύ, η οποία επιβεβαίωσε την ελληνική κυριαρχία στα εδάφη μεταξύ των ποταμών  Έβρου και του Νέστου. Η περιοχή τέθηκε προσωρινά υπό συμμαχική  διοίκηση. Είναι η γνωστή μας ολιγόμηνη Διασυμμαχική Θράκη. Ακολούθησε η συνθήκη του Σαν Ρέμο με την οποία εξουσιοδοτήθηκε ο ελληνικός στρατός να καταλάβει τη Θράκη.

Πέτρος Λεβαντής: Φυλακίσθηκε στην ελληνική Αδριανούπολη, το 1921. Αποφυλακισμένος, περιέγραψε τη βίαιη εκκένωσή της, το 1922.

*Ο αείμνηστος Πέτρος Ξ. Λεβαντής 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Πέτρος Ξ. Λεβαντής, υπήρξε ένας λαμπρός δημοσιογράφος με έντονη δημοσιογραφική, κοινωνική, αλλά και πολιτική δράση. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1892 και πέθανε στη Θεσσαλονίκη, στις 22 Νοεμβρίου 1957. Απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, άρχισε να δημοσιογραφεί στην πόλη που γεννήθηκε. Λόγω πιέσεων και απειλών των Τούρκων δραπέτευσε στην Ελλάδα, κατατάχτηκε εθελοντής στον ελληνικό στρατό και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης και διευθυντής στη εφημερίδα «Μακεδονία», από το 1912.

               Διώχθηκε κατ΄ επανάληψη για την μαχητική του αρθρογραφία, ενώ κατηγορήθηκε  και φυλακίστηκε για τη συμμετοχή του στο βενιζελικό κίνημα του 1935. Τον Ιούνιο του επόμενου έτους 1936, εξέδωσε την εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς» με τη συμπαράσταση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η εφημερίδα διέκοψε την έκδοσή της μετά την επιβολή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και ο εκδότης της Πέτρος Λεβαντής εξορίσθηκε στη  Ζάκυνθο. Η εφημερίδα του επανεκδόθηκε το 1945, υποστηρίζοντας τους Φιλελεύθερους, και το 1952 τον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου και αργότερα υποστήριξε την ΕΡΕ, του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο Λεβαντής είχε πολιτευθεί αρχικά με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και εκλέχτηκε κατ’ επανάληψη βουλευτής Θεσσαλονίκης  από το 1929 έως το 1936. Χρημάτισε υπουργός Προνοίας και Υγιεινής στην κυβέρνηση Πλαστήρα το 1945. Υπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπάγου (1954). Στην κυβέρνηση Καραμανλή υπηρέτησε ως υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας και αργότερα Παιδείας ως τον Μάιο του 1957, που παραιτήθηκε για λόγους  υγείας.

               Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής συμμετείχε  στις αντιστασιακές οργανώσεις ΠΑΟ και ΕΔΕΣ. Υπήρξε πρόεδρος του ΠΑΟΚ από το 1931 ως το 1933.

Δημήτρη Α. Μαυρίδη! «Από το θρίαμβο στην Καταστροφή». Ένα βιβλίο εθνικής αυτογνωσίας

*Το σύγγραμμα του κ. Δημήτρη Μαυρίδη

 

 

*Σημαντικά διαφωτιστικά κείμενα.

*Πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

 

 

Το βιβλίο του κ. Δ. Μαυρίδη «Από το Θρίαμβο στην Καταστροφή- 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη Μικρασιατική Καταστροφή» που κυκλοφόρησε το 2022, πρέπει να αποτελεί βασικό απόκτημα γνώσης, χρήσιμο εργαλείο έρευνας και εθνικής αυτογνωσίας και εκλεκτό κόσμημα κάθε ελληνικής βιβλιοθήκης δημόσιας ή ιδιωτικής. Η έκδοση έγινε από την Ιερά Μητρόπολη Μαρωνείας και Κομοτηνής.

Ο συγγραφέας του εκλεκτού πονήματος προέρχεται από οικογένεια, που κατάγεται από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης. Γεννήθηκε στη Φλώρινα αλλά μεγάλωσε στην Ξάνθη. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Διαμένει στην Αθήνα, αλλά διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Θράκη. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων. Το 2017 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασσικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Το συγκεκριμένο ογκώδες σύγγραμμα περιλαμβάνει σημαντικά κείμενα του κ. Μαυρίδη και 469 φωτογραφίες προερχόμενες κυρίως από το συλλογή του. Ο συγγραφέας έχει κατανείμει την πολύτιμη ύλη του βιβλίου του σε τρία μέρη.

Ένας τόμος με προστιθέμενη αξία, για τις δύο ιστορικές συνθήκες, των Σεβρών και της Λωζάνης.

*Ο σημαντικός τόμος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. με 296 σελίδες

 

 

               Το δραστήριο Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης του Μικρασιατικού Πολιτισμού (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.) του Δήμου Νέας Ιωνίας, παρουσίασε πριν από λίγες μέρες τον πολύτιμο τόμο με τίτλο: «Πρακτικά 10ου Συμποσίου – Από τη Συνθήκη των Σεβρών στη Συνθήκη της Λωζάνης», που είχε γίνει το τριήμερο 6-8 Μαΐου 2022, υπό την Αιγίδα της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου, με ειδικούς εισηγητές, οι οποίοι ανέπτυξαν όλες τις πτυχές του πολύπλευρου αυτού ιστορικού θέματος.

               Η αξία του τόμου αυτού έγκειται στο γεγονός, ότι υπάρχουν συγκεντρωμένες 15 εισηγήσεις επιστημόνων, για τα χρόνια 1919-1923 όταν η Ελλάδα, από την χαρά της δόξας που της χάριζε πρόσκαιρα η Συνθήκη των Σεβρών, δοκιμάσθηκε σκληρά από την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και τον συμβιβασμό της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923. Ο τόμος αυτός περιέχει συμπυκνωμένη γνώση και θα πρέπει να υπάρχει στις βιβλιοθήκες των Πανεπιστημίων, γιατί είναι βέβαιο, ότι η παρουσία του θα είναι χρήσιμη παρακαταθήκη για φοιτητικές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές εργασίες.

Η Αδριανούπολη της Ιστορίας και του ακμαίου Ελληνισμού

  

*Η Αδριανούπολη

           Τον Ιούλιο του 2022 το δραστήριο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού, παρουσίασε την έκδοση ενός τόμου 610 σελίδων με τίτλο «1922-2022, 100 Χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή- Ο τραγικός ξεριζωμός των Χριστιανικών Πληθυσμών της Ανατολής- Οι διαδρομές σωτηρίας προς την Ελλάδα».

             Ο τόμος αυτός αποτελεί συλλογική έκδοση 50 συγγραφέων  για 47 πόλεις της καθ’ ημάς Ανατολής, που είχαν αποτελέσει εστίες πολιτισμού και παιδείας, κέντρα ανάπτυξης και εμπορίου, σημεία ανεξίτηλα του διάσπαρτου Ελληνισμού. Την ευθύνη για τη σημαντική αυτή έκδοση είχε ο πρόεδρος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Λουκάς Χριστοδούλου.

Για όσους θέλουν να διαβάσουν ηλεκτρονικά ολόκληρο το βιβλίο, έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ, στις εκδόσεις του (https://kemipo-neaionia.gr/.../XERIZOMOS_1922_2022_KEMIPO...).

Είχα την τιμή να συμμετάσχω στην έκδοση αυτή με ένα κείμενό μου για την μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού, την ιστορική Αδριανούπολη.

Στον σημαντικό αυτό τόμο, γίνεται αναφορά και σε άλλες τρείς πόλεις της Ανατολικής Θράκης. Του Καραγάτς (συγγραφείς Δημήτριος Κιηγμάς και Γεώργιος Ρυζιώτης) της Ραιδεστού (συγγραφέας Φάνης Μαλκίδης) και των Σαράντα Εκκλησιών (συγγραφέας Ελευθέριος Χατζόπουλος).

Αναδημοσιεύω σήμερα το κείμενο αυτό για την Αδριανούπολη, για τους συμπατριώτες μου Θράκες, που δεν είχαν την ευκαιρία να αποκτήσουν τον πολύτιμο τόμο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

*Ο σημαντικός τόμος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.

 

Η ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ

Η Αδριανούπολη, ήταν πάντα, η μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού, αρχόντισσα, πανέμορφη και ιστορική. Η σπουδαιότερη πόλη της Θράκης από το πανάρχαια χρόνια, έως τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα. Πολυεθνική και φυσικά πολυπολιτισμική στη σύνθεσή της, με κυρίαρχο πάντα και άκρως ακμαίο και δυναμικό, το Ελληνικό στοιχείο, πλούσια στο εμπόριο, προχωρημένη στα γράμματα, πρωτοπόρα στον πολιτισμό.

Στην πόλη αυτή, στις 14 Σεπτεμβρίου 1829, μετά από τον νικηφόρο πόλεμο των Ρώσων εναντίον των Τούρκων, υπεγράφη η ομώνυμη συνθήκη, με το άρθρο 10 της οποίας, η Τουρκία αποδέχθηκε χωρίς όρους όλες τις διατάξεις της συνθήκης του Λονδίνου, που αποτέλεσαν την αφετηρία της αναγνώρισης της Ελλάδας, ως ανεξάρτητου κράτους, μετά την νικηφόρα Επανάσταση του 1821.

Μικρό Βογιαλίκιο: Εκούσια Μετανάστευση, σε κλίμα βουλγαρικής τρομοκρατίας

*Η μετανάστευση από τα Βογιαλίκια, με τα βοϊδάμαξες.

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Διώχνεις με μάνα διώχνεις με

στ’ αλήθεια θα πααίνω.

Αχ, με τα πουλάκια θα διαβώ

κι μι τα χελιδόνια.

Αχ και τα πουλιά θα νέρχουνται

κι εγώ πάντα θα λείπω.

(Δημοτικό τραγούδι της Ανατολικής Ρωμυλίας)

 

 

Ο ξεριζωμός του Ελληνισμού της Ανατολικής Ρωμυλίας, που άρχισε από το 1880 με τη βίαιη προσάρτησή της στο νεότευκτο Βουλγαρικό κράτος και συνεχίσθηκε έως το πρώτο τέταρτο και πλέον του 20^ου αιώνα, είναι ένα ανομολόγητο δράμα μιας εθνοκάθαρσης, η οποία δεν δικαιώθηκε ποτέ.

Χωριά και πόλεις εγκαταλείφθηκαν άλλοτε με βία και άλλοτε εθελοντικά, βάσει διακρατικών συμφωνιών. Σε καμιά περίπτωση όμως ο εκπατρισμός των Ελλήνων αυτής της μαρτυρικής περιοχές, δεν έγινε ομαλά, εξαιτίας του ρεβανσισμού των Βουλγάρων. Όλες οι οικογένειες έχουν να αφηγηθούν για τις βάρβαρες συνθήκες του εκπατρισμού των Ελλήνων από εκεί.  Το ίδιο και όλα τα χωριά.

Η τελευταία Συνθήκη υπογράφηκε στο προάστιο του Παρισιού  Νεϊγύ στις 27 Νοεμβρίου 1919 και είχε ως σκοπό εκτός από την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στους συμμάχους της Αντάντ και την επίλυση των προβλημάτων που δημιουργούνταν από τη μετανάστευση των πληθυσμών, δεδομένου ότι έπρεπε οι Βούλγαροι έποικοι να επιστρέψουν στη Βουλγαρία. Μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας υπογράφτηκε ειδική συνθήκη η οποία προέβλεπε την εθελούσια ανταλλαγή των πληθυσμών. Αργότερα στις 18 Δεκεμβρίου 1920 συστάθηκε και Μικτή Επιτροπή Ελληνοβουλγαρικής Μετανάστευσης, η διάρκεια της οποίας ορίσθηκε στα 10 χρόνια. Tα δύο μέλη της Μικτής Επιτροπής, διόρισε η Κοινωνία των Εθνών. Η Μικτή Επιτροπή εκπόνησε κανόνες και σχέδιο πληρωμής αποζημιώσεων στους μεταναστεύοντες. Αυτοί οι κανόνες προσδιόριζαν τις λεπτομέρειες της μετανάστευσης και καθόριζαν την περιουσία που θα έπαιρναν μαζί τους, όσοι μετανάστευαν ή θα γίνονταν εκκαθάριση των περιουσιακών στοιχείων που θα εγκαταλείπονταν. Το σχέδιο πληρωμής καθόριζε τους όρους πληρωμής των μεταναστών και τον διακανονισμό μεταφοράς πόρων από τη μία χώρα στην άλλη. Ορίσθηκε οι μετανάστες να παίρνουν σε μετρητά το 10% της αξίας της ακίνητης περιουσίας από τη χώρα προέλευσης και το υπόλοιπο 90% σε ομολογίες (γραμμάτια) από τη χώρα υποδοχής. Παρόλο που η Συνθήκη του Νεϊγύ για την αμοιβαία, εθελοντική μετανάστευση των μειονοτήτων της Ελλάδος και της Βουλγαρία υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 1919, η ουσιαστική εφαρμογή της άρχισε στα τέλη του 1922.  Σε εκτέλεση της Σύμβασης αυτής, ψηφίσθηκε ο νόμος 2680/1922 και από 6 Μαρτίου 1922 σχετικός Κανονισμός, που κυρώθηκε με στις 18 Ιουνίου 1922 με Βασιλικό Διάταγμα. Αυτές οι πράξεις ψηφίσθηκαν ταυτόχρονα και στη Βουλγαρία. Με βάση την προαναφερθείσα σύμβαση, περίπου 50.000 Έλληνες μετανάστευσαν από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα και 90.000 Βούλγαροι από την Ελλάδα στη Βουλγαρία. Κατά δε τις επίσημες στατιστικές παρέμειναν στην Ελλάδα 41.017 σλαβόφωνοι που δεν επιθυμούσαν να μεταναστεύσουν.

Στην Ανατολική Ρωμυλία το 1885, οι ελληνικής καταγωγής κάτοικοι ανέρχονταν σε 300.000. Οι Έλληνες κατοικούσαν σε συμπαγείς πληθυσμούς σε περίπου 80 πόλεις και χωριά ως τα χρόνια της ανταλλαγής πληθυσμών, οπότε και εφαρμόστηκε η σχετική διάταξη της συνθήκης του Νεϊγύ μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας για εθελούσια ανταλλαγή πληθυσμών. Η ανταλλαγή αυτή, δεν έγινε με τις καλύτερες των συνθηκών για το ελληνικό στοιχείο.

«Η Έξοδος των Θρακών» | Κωνσταντίνος Α. Τριανταφυλλάκης | Εκδόσεις IANOS...

    Μεγάλη μέρα σήμερα για τη Θράκη. Στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ, έγινε η παρουσίαση του Βιβλίου του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλάκη ¨Η έξοδος των Θρακών".

    Πρόκειται για ιστορικό μυθιστόρημα μεγάλης πλοκής, εκπληκτικών ανατροπών και αναπάντεχων εκπλήξεων Μα πάνω από όλα κυριαρχεί η αγάπη του συγγραφέα για τη Θράκη και η απόφασή του να αποτίσει τις πρέπουσες τιμές για τους προγόνους του που ξεριζώθηκαν άδικα από την Ανατολική Θράκη το 1922.

    Παρακολουθείστε ολόκληρη την εκδήλωση στο βίντεο του ΙΑΝΟΥ.

Η προσφυγική αποστασία στις 5 Μαρτίου 1933

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/world/562306444/i-prosfygiki-apostasia-stis-5-martioy-1933/

*Απόρροια της εκλογικής ήττας του Βενιζέλου το 1933 ήταν το δημοψήφισμα που έστησε στις 3 Νοεμβρίου του 1935 (φωτογραφία) η δικτατορική κυβέρνηση Κονδύλη, το οποίο σήμανε το τέλος της Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Φωτ. A.P.

 

 

Γράφει ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος*

 

Από το 1923, οι πρόσφυγες ήσαν εκείνοι που εξασφάλιζαν την εκλογική επικράτηση του Βενιζελισμού και της Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Αλλά δέκα χρόνια αργότερα, στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933, η αποστασία ελάχιστων χιλιάδων προσφύγων προς τον Αντιβενιζελισμό ήταν αρκετή για να ηττηθεί τελειωτικά ο Βενιζέλος και να υπονομευθεί η Αβασίλευτη. Χωρίς την αποστασία αυτή, ο Βενιζελισμός θα είχε διατηρήσει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και δεν θα είχαν γίνει ούτε το κίνημα του 1933 ούτε εκείνο του 1935, ενώ και η ίδια η Αβασίλευτη Δημοκρατία θα είχε εμπεδωθεί.

Πιεστικές βιοτικές ανάγκες και εκρηκτικά οικονομικά ζητήματα, όπως τα χρέη που όφειλαν οι ίδιοι και οι αποζημιώσεις που τους οφείλονταν, δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για την αυτονόμηση των προσφύγων και την προώθηση των ιδιαίτερων συμφερόντων τους με καιροσκοπική ή και τυχοδιωκτική πολιτική δράση. Αναπτύχθηκε έτσι ένα ιδιαίτερο είδος προσφύγων πολιτευτών, που έγιναν γνωστοί με το κακόφημο όνομα «προσφυγοπατέρες».

Τα πράγματα έφθασαν σε κρίσιμη καμπή τον Ιούνιο του 1930, όταν ο Βενιζέλος παρουσίασε τη Σύμβαση της Άγκυρας στη Βουλή για άμεση επικύρωση. Παρόλο που η πλειονότητα των προσφύγων βουλευτών υποτάχθηκε απρόθυμα στην κομματική πειθαρχία των Φιλελευθέρων, μία μικρότερη ομάδα από «προσφυγοπατέρες», τόσο μέσα όσο και έξω από τη Βουλή, διέρρηξαν οριστικά τους δεσμούς τους με τους Φιλελευθέρους και κατάγγειλαν τη Σύμβαση ως ξεπούλημα των προσφυγικών δικαιωμάτων.

Ο Βενιζέλος, όχι μόνο υπερασπίστηκε τη Σύμβαση, αλλά και επιτέθηκε με δριμύτητα στους αποστάτες «προσφυγοπατέρες» ως «απειλή για την εθνική ενότητα», επειδή άνοιγαν νέο χάσμα μεταξύ προσφύγων και γηγενών και έσπρωχναν τη χώρα στο χείλος του εμφυλίου σπαραγμού.

Η Ιστορική διαδρομή της Μάνης Έβρου την δεκαετία του 1920 μέσα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους

Παρ 28 Απρ στις 1:54 μ.μ.

*No1 Πρακτικό Δημοτικού Συμβουλίου Οκτ 1922 (ΑΡΧΕΙΟ ΓΑΚ ΕΒΡΟΥ

 

Γράφει ο Κώστας Χ. Βαϊράμης

 

Ένας θησαυρός κρυβόταν στα Γενικά Αρχεία του Κράτους για την ιστορία της Μάνης  Έβρου. Μελετώντας τα βρίσκουμε απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: ποιος ο Δήμος Καδήκιοϊ, ποιοι οι πρώτοι διοικούντες μετά την απελευθέρωση, ποια η χωροταξία και πως υδρεύονταν το χωριό, υπήρχε γιατρός, τι εφημερίδες διάβαζαν, και άλλα ενδιαφέροντα.

Η μικροϊστορία λοιπόν της Μάνης είναι συνδεδεμένη με τα γεγονότα που συνέβησαν στη Θράκη την δεκαετία του 1920.

Με τους Βαλκανικούς πολέμους ( 1911-1913) οι απελευθερωμένες περιοχές Ήπειρος και Μακεδονία ονομάζονται «Νέες Χώρες» από την Θεσσαλία και νότια είναι η «Παλιά Ελλάδα».

Η Θράκη εντάσσεται στις «Νέες Χώρες» με την απελευθέρωση, της Δυτικής τον Μάιο του 1920 και της Ανατολικής από τον Ιούλιο του 1920.

Ο όρος «Νέες Χώρες» χρησιμοποιείται και τώρα στους εκκλησιαστικούς κύκλους μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης και της Ελλαδικής Εκκλησίας.

 

Η Γενική Διοίκηση Θράκης

 

Με τον Νόμο 2492 της 10ης Σεπτεμβρίου 1920 ενσωματώνεται στο Ελληνικό Κράτος η κατεχόμενη στρατιωτικά Ανατολική και Δυτική Θράκη καθώς και τα νησιά  Ίμβρος και Τένεδος, και με το άρθρο 2 δίνεται η Ελληνική Ιθαγένεια στους κατοίκους των παραπάνω περιοχών και γίνονται Έλληνες πολίτες .

Η διοίκηση των απελευθερωμένων περιοχών ρυθμίζονταν με τις διατάξεις του Νόμου: «Περί διοικήσεως των στρατιωτικώς κατεχομένων χωρών» (ΔΡΛΔ’ 4134 28-Φεβρουαριου 1913).

*Χάρτης Θράκης

Η Αδριανούπολη είναι το διοικητικό κέντρο της Θράκης, ως διοικούσα αρχή ορίζεται πρώτα η Ύπατη Αρμοστεία με Αρμοστή τον Αντώνιο Σαχτούρη, που στη συνέχεια ονομάζεται Γενική Διοίκηση Θράκης με Γενικό Διοικητή τον Νικόλαο Ξυδάκη. Ο Διοικητής έφερε τον τίτλο του Υπουργού και υπάγονταν κατ’ ευθείαν στον εκάστοτε Πρωθυπουργό για να διευκολύνονται τα καθήκοντα του.

Σταδιακά άρχισε και η εγκατάσταση των Ελληνικών Διοικητικών Αρχών με τους υπαλλήλους, και να δρομολογείται η αναδιοργάνωση των νέων Ελληνικών εδαφών.

Παράλληλη είναι και η οργάνωση των Νομαρχιών, των Υποδιοικήσεων (επαρχιών) καθώς και των Δήμων.

Σε επίπεδο διοικητικής διαίρεσης η Γενική Διοίκηση Θράκης περιλάμβανε στην Ανατολική Θράκη 4 Νομούς και 23 Υποδιοικήσεις στη δε Δυτική έχουμε 2 Νομούς και 6 Υποδιοικήσεις.