Η Ραιδεστός, λιμάνι διαφυγής Μικρασιατών προσφύγων, το 1922

*Πρόσφυγες στο λιμάνι της Ραιδεστού περιμένουν τα ατμόπλοια.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το λιμάνι της Ραιδεστού στις ακτές της Προποντίδας, αποδείχθηκε σωτήριο στις τρομερής Μικρασιατικής Καταστροφής για χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες της Βιθυνίας και άλλων περιοχών της βόρειας Μικράς Ασίας, που έτρεχαν απελπισμένοι να σωθούν από τις σφαγές. Και η διάσωση αυτών των προσφύγων βρέθηκε στο ενδιαφέρον των διπλωματών που έδρευαν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά η λήψη των αποφάσεων σωτηρίας πάντα ήταν καθυστερημένες και πάντα λαμβάνονταν μετά από τις σφαγές.

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στη Σμύρνη, ξεκινώντας από την αρμενική συνοικία. Ήδη από τις 9 Σεπτεμβρίου είχαν μπει στην πόλη οι πρώτοι ιππείς Τούρκοι, και δύο μέρες αργότερα ο Μουσταφά Κεμάλ με το επιτελείο του.

               Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Σμύρνη, από τους πρώτους που συνέλαβαν με εντολή του Νουρεντίν Πασά, ήταν ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, που τον υπέβαλαν σε φρικιαστικά μαρτύρια και εξευτελισμούς και τελικά τον κατακρεούργησαν στις 27 Αυγούστου 1922, εξαφανίζοντας τελικά ό,τι είχε μείνει από το σεπτό σώματα Ιεράρχη. Η είδηση για έγκλημα αυτό  έγινε  γνωστή στην Ελλάδα με καθυστέρηση κάποιων ημερών!!!

               Από την πρώτη μέρα εκείνου του μαύρου Σεπτέμβρη του 1922, οι ειδήσεις έδειχναν τι θα ακολουθήσει. Μεγάλες δυσχέρειες παρουσίαζε η Σμύρνη όπου είχαν συγκεντρωθεί από πολλές μέρες νωρίτερα άνω των 500.000 ελληνικής καταγωγής προσφύγων, που ήθελαν να φύγουν, πάση θυσία, λόγω των σφαγών και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.

               Σημαντικό τότε αποδείχθηκε το λιμάνι της Ραιδεστού. Χιλιάδες πρόσφυγες από τη Βιθυνία, την Προύσα και άλλες περιοχές της βόρειας Μικράς Ασίας, οδοιπορώντας κατέφευγαν στο λιμάνι των Μουδανιών και από εκεί περνούσαν σχετικά εύκολα στο λιμάνι της Ραιδεστού. Υπολογίσθηκε τότε ότι πλέον των 150.000 ατόμων βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στη Ραιδεστό και από εκεί πήραν το δρόμο για την ελεύθερη Ελλάδα. Στο λιμάνι των Μουδανιών και της Πανόρμου κατευθύνθηκε και το Γ΄ Σώμα Στρατού, για να περάσει συντεταγμένο στο λιμάνι της Ραιδεστού. Άλλωστε στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου 1922 πολλές χιλιάδες ΑνατολικοΘρακιωτών, διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τα πάντα και να φύγουν και αυτοί. Απελπισία παντού… 

               Από την πλευρά της Ελλάδας έγιναν διαβήματα προς τις λεγόμενες συμμαχικές κυβερνήσεις για τη διάσωση των προσφύγων. Κατά την ειδησεογραφία των αρχών Σεπτεμβρίου, όλοι γνώριζαν ότι χωρίς τη βοήθεια των συμμάχων αλλά και της Αμερικής αυτή η σωτηρία θα ήταν δύσκολη. «Η Κυβέρνησις όθεν επικαλείται τα χριστιανικά αισθήματα των Δυνάμεων τούτων και παρακαλεί όπως δοθεί έμπρακτος βοήθεια δια την διάσωσίν και εγκατάστασίν των». Ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Καλογερόπουλος πραγματοποίησε σχετικές συνεννοήσεις με τους πρέσβεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας και αργότερα έγινε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο.

Ας γνωρίσουμε την αξέχαστη Ραιδεστό του 1903, τότε που ανθούσε ο Ελληνισμός εκεί

*Η Ραιδεστός, τότε που έγινε ελληνική...

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Η Ραιδεστός του παρελθόντος υπήρξε μια πόλη, στην οποία χωρίς να έχει την αριθμητική υπεροχή ο Ελληνισμός, ανέπτυξε μια ρωμαλέα Ελληνική κοινότητα, με αξιοσημείωτες επιδόσεις στον πολιτισμό και την οικονομία της εποχής της. Κατά τη διάρκεια της  Οθωμανοκρατίας, γνώρισε σημαντική εμπορική ανάπτυξη, κυρίως λόγω της επίκαιρης θέσης της, ως λιμάνι της Προποντίδας. Επίσης, ήταν γνωστή για τα σιδηρουργεία της, τα οποία βρίσκονταν κυρίως στον έλεγχο της πολυπληθούς αρμενικής κοινότητας και για την εμπορία υφασμάτων.

Η πόλη φέρεται να ιδρύθηκε τον 6ο π.Χ. αιώνα από αποίκους προερχόμενους από τη νήσο Σάμο και ονομαζόταν Βισάνθη. Αργότερα κατά τη βυζαντινή περίοδο έγινε γνωστή ως Ραιδεστός, ονομασία που ευρισκόταν σε χρήση, έως το 1922, που εκδιώχθηκε ο Ελληνισμός. Σήμερα ανήκει στην Τουρκία και ονομάζεται Tekirdağ.

Τη Ραιδεστό της ακμής του Ελληνισμού, θα γνωρίσουμε μέσα από έγγραφα που διασώζονται στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.

Θράκη: Η δύσκολη ζωή κατά τον 19ο αιώνα

*Αίνος: Η πύλη του φρουρίου 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η ζωή στη Θράκη και ειδικά στις μικρές πόλεις και τα χωριά, ποτέ δεν ήταν ομαλή. Οι Θράκες, ειδικά στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, είχαν να αντιμετωπίσουν μια άγρια καθημερινότητα, που ήταν συνδυασμός της απληστίας και της βαρβαρότητας του Οθωμανού κατακτητή, της επιθετικότητας του ανερχόμενου βουλγαρικού εθνικισμού, αλλά και άλλων απρόβλεπτων παραγόντων, όπως είναι π.χ. τα μεγάλα ατυχήματα, οι κακές καιρικές συνθήκες κ.λπ. Κοντά σ’ αυτά δεν πρέπει να λησμονούμε και την αδυναμία του ελληνικού κράτους, να προστατεύσει τους αλύτρωτους Έλληνες.  

                Ποια ήταν αυτή η άγρια καθημερινότητα; Την περιγράφει λιτά και άκρως παραστατικά, ένα γράμμα των Ελλήνων κατοίκων της Αίνου προς τον υπουργό Εξωτερικών Πέτρο Δεληγιάννη, με ημερομηνία 14 Απριλίου 1868 .

ΓΕΥΣΗ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

*Οι φυλακές "Σουκρί Πασά" της Αδριανούπολης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Σήμερα όταν μιλάμε για τουρκικές φυλακές, στο νου μας φέρνουμε τη γνωστή αμερικάνικη ταινία «Το εξπρές του μεσονυκτίου». Ωστόσο οι τουρκικές φυλακές ήταν διαχρονικά, πάντα ένα πρόβλημα, τόσο για τους φυλακισμένους τους, όσο και για το ίδιο το Οθωμανικό κράτος.

Στην εργασία αυτή, δεν υπάρχουν περιγραφές από πρώτο χέρι για τις συνθήκες που επικρατούσαν εκεί. Είναι απολύτως βέβαιο, πως ήταν άκρως τραγικές. 

ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ, ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

*Χάρτης της Αρχαίας Θράκης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ας επιχειρήσουμε σήμερα, ένα μακρύ νοερό ταξίδι στο βάθος του χρόνου της ιστορίας, με την παρουσίαση ορισμένων ιστορικών Θρακικών πόλεων και σημαντικών χωριών, όπου άνθισε ο Ελληνισμός, κατά τον 19^ο αιώνα, παρά τις ιδιαίτερα δυσχερείς και αντίξοες συνθήκες, όπως περιγράφονται στον αρχειακό φάκελο της Βιβλιοθήκης της Βουλής για τη Θράκη και σε άλλες πηγές, που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα εργασία.

Τα στοιχεία  που παρατίθενται αποσπασματικά, αποτελούν θα μπορούσε να πει κανείς ένα Πανόραμα των Θρακικών Πόλεων, έστω και με την μερική χρησιμοποίησή τους εδώ. Γιατί πράγματι, δεν αφορούν όλες τις πόλεις της ενιαίας Θράκης. Η έλλειψη αναφοράς σε ορισμένες πόλεις σημαίνει απλά, ότι δεν βρήκα στην έρευνά μου σχετικές αναφορές γι’ αυτές. Αυτό δεν μειώνει καθόλου την ιστορική παρουσία τους και το σημαντικό ρόλο που έπαιξαν.

Κατ’ αρχήν, σ’ αυτό το φανταστικό ταξίδι στη Θράκη του περασμένου αιώνα, από μια «Στατιστική Κατάσταση της Ραιδεστού και των Πέριξ»[1] που συνέταξε στις 25 Σεπτεμβρίου 1881, ο Θρακικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ραιδεστού, αντλούμε στοιχεία, για την πρώτη ομάδα πόλεων και χωριών. Το ιστορικό κείμενο υπογράφουν ο Πρόεδρος Γρ. Λαζίδης και ο Γεν. Γραμματέας  Παπαδόπουλος Δ.