Τα πληθυσμιακά της Θράκης, στη συνδιάσκεψη των Παρισίων, το 1919

*Από τις εργασίες της συνδιάσκεψης των Παρισίων, το 1919

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συνδιάσκεψη ειρήνης των Παρισίων  του 1919, ήταν το κορυφαίο διπλωματικό γεγονός που οργανώθηκε από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο να υπογραφούν οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ των αντιμαχομένων.

Οι αποφάσεις των νικητριών δυνάμεων περιστράφηκαν κυρίως στο διαμελισμό των τριών κεντρικών αυτοκρατοριών, δηλαδή της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη δημιουργία νέων κρατών στην Ευρώπη.

Για την Ελλάδα, η συνδιάσκεψη ειρήνης, υπήρξε μέγιστη ευκαιρία να πραγματοποιήσει τους εθνικούς πόθους της, που απέβλεπαν κυρίως στην απελευθέρωση των αλύτρωτων ελληνικών πληθυσμών, οι οποίοι ειδικά τα χρόνια 1914-1918 είχαν υποστεί πρωτοφανείς απηνείς διωγμούς στην Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Η Ελλάδα πέτυχε πολλά, αλλά σύντομα, το 1922 έχασε επίσης πολλά.

*Ο Γούντροου Ουίλσον

Η Ελλάδα στο Παρίσι το 1919, παρά την χαρακτηριστική διεθνή ευμένεια, αντιμετώπιζε τότε σε ό,τι αφορά την επίλυση των ζητημάτων που αφορούσαν τη Θράκη, την φιλοβουλγαρική στάση του προέδρου των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον. Χαρακτηριστικά ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης στην Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος 1828-1964, γράφει:

«Ο Ουίλσον υπό την έμμονον ιδέαν της αυτοδιαθέσεως των λαών, διύλιζε τον κώνωπα προκειμένου περί της Ελλάδος και ήτο πρόθυμος να ακούση κάθε αντίρρησιν, η οποία θα υπεστήριζεν, ότι και όπου υπήρχον ισχυροί ελληνικοί πληθυσμοί, απετέλουν νησίδας ή διεσπαρμένας μειονότητας».

Στο συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, οι Μεγάλες δυνάμεις είχαν αποφασίσει ομόφωνα να παραπέμψουν τα υπομνήματα του πρωθυπουργού της Ελλάδας Ελευθέριου Βενιζέλου για τις αξιώσεις της Ελλάδας, σε ειδική επιτροπή υπό τον Γάλλο Ζυλ Καμπόν. Η επιτροπή αυτή είχε ονομασθεί «Επιτροπή επί των Ελληνικών Υποθέσεων». Μελετήθηκαν οι ελληνικές αξιώσεις και στις 16 Φεβρουαρίου (π.η.) η επιτροπή αυτή υπέβαλε το πόρισμά της, προτείνοντας την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στην Ελλάδα, υπό τον όρο της αναγνώρισης στην Βουλγαρία να έχει οικονομική διέξοδο. Μόνο η Ιταλία είχε διαφωνήσει, ζητώντας εδαφική διέξοδο της Βουλγαρίας στο λιμάνι του Δεδέαγατς, γεγονός που σήμαινε ότι η Βουλγαρία θα αποκτούσε εδαφική κυριαρχία στη Δυτική Θράκη. 

Στο Παρίσι το 1919, έγινε σε διάφορα επίπεδα εκτεταμένη συζήτηση για τα ζητήματα που απασχολούσαν τη Θράκη και κυρίως τα σύνορα και τον πληθυσμό της. Πρακτικά μιας τέτοιας συζήτησης που έγιναν στις 3 Φεβρουαρίου 1919 και αφορούν τον πληθυσμό της Θράκης, έχουν διασωθεί στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

Στην Αθήνα η εφημερίδα «Πατρίς» δημοσίευε εκείνη τη μέρα ανταπόκριση από το Παρίσι, στην οποία τονίζονταν:

«Όσον αφορά τας Ελληνικάς αξιώσεις επί της Θράκης, η Γαλλία  δια των αντιπροσώπων αυτής δεικνύεται περισσότερον συγκατατεθειμένη ή η Αγγλία. Ορισμένας επιφυλάξεις επί του ζητήματος τούτου έχει εκδηλώσει και η Αμερική».

Την ίδια μέρα, οι Θράκες πρόσφυγες της Θεσσαλονίκης, πραγματοποίησαν στην πλατεία του Λευκού Πύργου ογκώδες συλλαλητήριο, ζητώντας την ένωση της Θράκης με την Ελλάδα. Βασικοί ομιλητές ήταν ο δικηγόρος Πέτρος Αξιωτίδης και ο ιατρός Π. Τζιρίτης.

            Εκείνη τη μέρα όμως συζητήθηκαν στη συνδιάσκεψη των Παρισίων για την ειρήνη οι Ελληνικές εδαφικές διεκδικήσεις. Στη συνεδρίαση εκείνη παρίσταντο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Λόυδ Τζωρτζ, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Βιττόριο Ορλάντο και ο εκπρόσωπος της Ιαπωνίας Μπαρόν Μακίνο, υπουργοί Εξωτερικών, εμπειρογνώμονες κ.λπ.

Στη σχετική συζήτηση έγιναν δεκτοί στη συνδιάσκεψη ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριος Βενιζέλος και τα μέλη της Ελληνικής Αντιπροσωπείας- εμπειρογνώμονες Ιωάννης Πολίτης, Νικόλαος Σπεράντζας και Κωνσταντίνος Ρέντης.

*Ο Ζωρζ Κλεμανσώ

               Ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ ζήτησε από τον Βενιζέλο να εξηγήσει τις εδαφικές διεκδικήσεις της Ελλάδας. 

                Ο Βενιζέλος είπε, ότι ήρθε εκεί μετά από πρόσκληση των Μεγάλων Δυνάμεων για να υποβάλει τις εδαφικές διεκδικήσεις της Ελλάδας και πρότεινε να χωριστεί το θέμα στα ακόλουθα κεφάλαια: Βόρεια Ήπειρος, Νησιά, Θράκη και  Μικρά Ασία.

               Οι ελληνικές αξιώσεις ειδικότερα στη Θράκη- σύμφωνα με τη ανάλυση του Βενιζέλου, αφορούσαν πληθυσμό 730.000 Ελλήνων και 112.000 Βουλγάρων. Ο ίδιος εξήγησε στους συμμάχους, ότι συνειδητοποίησε πλήρως τη δυσκολία να υπάρχουν αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, διότι σε αυτά τα μέρη η θρησκεία έπαιζε τόσο σημαντικό ρόλο ώστε να συμμετέχει στην προετοιμασία όλων των στατιστικών. Ωστόσο, ήταν σε θέση να δώσει σίγουρη απόδειξη ότι οι Έλληνες ήταν επτά φορές περισσότεροι από τους Βούλγαρους.

               Το γεγονός αυτό- υπενθύμισε- είχε αναγνωριστεί πολύ καλά από τους Βούλγαρους, που όταν το 1912 αυτοί βρέθηκαν υποχρεωμένοι να ενωθούν ενόψει των εκλογών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να αντισταθούν στο πρόγραμμα της Επιτροπής Ένωσης και Προόδου, δηλαδή των Νεότουρκων, είχε συμφωνηθεί μεταξύ του Έλληνα Πατριάρχη και του Βούλγαρου Έξαρχου, να μοιράσουν την εκπροσώπηση μεταξύ τους, με τέτοιο τρόπο ώστε να δώσουν επτά βουλευτικές έδρες στους Έλληνες και μία έδρα σε Βούλγαρο βουλευτή. Επιπλέον, συμφωνήθηκε ότι εάν ο ένας Βούλγαρος δεν εκλεγεί, ένας Έλληνας αντιπρόσωπος να αποχωρούσε για να καταληφθεί η θέση του από Βούλγαρο επιλαχόντα. Η αρχή της εθνικότητας πρέπει επομένως να εφαρμοστεί στη Θράκη και η Βουλγαρία πρέπει να παραχωρήσει το δυτικό τμήμα της Θράκης στην Ελλάδα, υπογράμμισε ο Βενιζέλος.

               Αναμφίβολα, αυτό θα συνεπαγόταν απώλεια πρόσβασης της Βουλγαρίας στο Αιγαίο Πέλαγος. Αυτό ήταν αναπόφευκτο. Ο Βενιζέλος εξήγησε όμως ότι ήταν διατεθειμένος να προτείνει μια λύση για την κάλυψη των οικονομικών απαιτήσεων των Βουλγάρων, που θα στερούνταν έτσι την άμεση πρόσβαση στο Αιγαίο. Αν και η Βουλγαρία- όπως εξήγησε στους εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων- διέθετε ήδη εξαιρετικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα, τα οποία, ως αποτέλεσμα της διεθνοποίησης των Στενών, θα ανοίγονταν σε ελεύθερη και ανοιχτή θάλασσα, η Ελλάδα θα ήταν έτοιμη να της παραχωρήσει μια εμπορική διέξοδο είτε στην Καβάλα είτε στη Θεσσαλονίκη, με τους όρους και με τις ίδιες διεθνείς εγγυήσεις, που θα χορηγούνταν τέτοιες διέξοδοι στα άλλα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης, που βρίσκονται σε παρόμοια θέση, δηλαδή στην Ουγγαρία, την Αυστρία, την Τσεχοσλοβακία κ.λπ. Επέστησε επίσης την προσοχή τους στο γεγονός ότι μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους η Ελλάδα είχε συνάψει επίσημη Συνθήκη με τη Σερβία, επιτρέποντάς της την ελεύθερη χρήση για εμπορικούς σκοπούς του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και των σιδηροδρόμων που της παρέχουν πρόσβαση σε αυτό. Με αυτόν τον τρόπο η Βουλγαρία δεν θα είχε μόνο τα δικά της λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, αλλά και τα ελεύθερα λιμάνια του Αιγαίου.

*Ο Λόυδ Τζωρτζ

               Τα βουλγαρικά συμφέροντα θα ικανοποιούνταν έτσι πλήρως. Αλλά για λόγους εθνικότητας, η Θράκη πρέπει να αποτελεί μέρος της Ελλάδας. Τα σύνορα της Θράκης που διεκδικούσε η Ελλάδα ήταν τα εξής:

               Από την κορυφή της Κούλας, στα σημερινά βορειοανατολικά ελληνοβουλγαρικά σύνορα, η γραμμή ακολουθούσε την πορεία του ποταμού Άρδα προς τα πάνω μέχρι τη διασταύρωση του με τη Μαρίτσα (ποταμός Έβρος) και από εκεί. κατά μήκος των Τουρκοβουλγαρικών συνόρων του 1913 μέχρι το ακρωτήριο Ινιάδα στη Μαύρη Θάλασσα. Τα προτεινόμενα σύνορα αντιστοιχούσαν σχεδόν στα νότια σύνορα της Βουλγαρίας, όπως ορίζονταν από τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του 1878, η οποία είχε αντικατασταθεί από τη Συνθήκη του Βερολίνου. Κατά συνέπεια, δεν θα γινόταν αδικία στη Βουλγαρία εάν αυτά τα σύνορα γίνονταν τώρα αποδεκτά.

               Το τμήμα της Θράκης, που διεκδικούσε η Ελλάδα, είχε μερικές φορές παρομοιαστεί με έναν στενό διάδρομο, ο οποίος θα προσέφερε ένα ευάλωτο στρατηγικό όριο, θύμισε ο Βενιζέλος. Η απάντησή σε αυτό το επιχείρημα θα ήταν, πρώτον, ότι αυτός ο διάδρομος είχε πλάτος 80 χιλιομέτρων από τη θάλασσα. και, δεύτερον, ότι χρησιμοποιήθηκε από την ίδια την Τουρκία για 40 χρόνια ως το μοναδικό πέρασμα μεταξύ της Θράκης και της υπόλοιπης Τουρκικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη και θα μπορούσε να ήταν ακόμα στην κατοχή των Τούρκων, αλλά την έχασαν από δικά τους λάθη. Κατά συνέπεια, δεν θα αποτελούσε τελικά τόσο άσχημα σύνορα. 

Ο ακμαίος Ελληνισμός της Θράκης

                Η Μαρίτσα-είπε- κόβει τη Θράκη σε δύο μέρη: την Ανατολική Θράκη και τη Δυτική Θράκη. Η Δυτική Θράκη είχε τον ακόλουθο πληθυσμό:

5.000 Βούλγαροι,

81.000 Έλληνες,

229.000 Τούρκοι.

               Σε αυτό το έδαφος, κυριαρχούσαν οι Τούρκοι Μωαμεθανοί, αλλά οι Έλληνες ήταν υπερδιπλάσιοι από τους Βούλγαρους σε αριθμό. Στην Ανατολική Θράκη, εξαιρουμένης της Κωνσταντινούπολης, υπήρχαν:

35.000 Βούλγαροι,

267.000 Έλληνες,

213.000 Τούρκοι.

        Στην περιοχή αυτή οι Έλληνες είχαν μεγαλύτερο πληθυσμό από τους Τούρκους.

Ο Λόυδ Τζωρτζ, σ’ αυτό το σημείο ρώτησε αν η Ανατολική Θράκη, όπως την όρισε ο Μ. Βενιζέλος, περιελάμβανε και την Αδριανούπολη.

Ο Βενιζέλος απάντησε καταφατικά και διευκρίνισε ότι το ζήτημα του πληθυσμού στην πόλη της Αδριανούπολης άξιζε προσοχή. Στην πόλη της Αδριανούπολης υπήρχαν:

25.000 Τούρκοι,

25.900 Έλληνες,

9.500 Εβραίοι,

3.500 Αρμένιοι,

300 Βούλγαροι.

Αυτό σήμαινε στην πραγματικότητα ελληνική πλειοψηφία στην Αδριανούπολη. Και πάλι, όσον αφορά τους διάφορους καζάδες στο βιλαέτι της Αδριανούπολης, τα ακόλουθα στοιχεία- τόνισε- ενδέχεται να αποδειχθούν ενδιαφέροντα:

Καζάς Αδριανούπολης

41.000 Έλληνες,

44.500 Τούρκοι,

7.000 Βούλγαροι,

3.500 Αρμένιοι,

9.500 Εβραίοι.

 Καζάς της Χάφσας

9.000 Έλληνες,

8.000 Τούρκοι,

7.000 Βούλγαροι,

Καζάς Μουσταφά Πασά

7.000 Έλληνες,

13.000 Βούλγαροι,

10.000 Τούρκοι.

Επέστησε ωστόσο ο Βενιζέλος την προσοχή των συμμάχων, στο γεγονός ότι αυτός ο καζάς δεν διεκδικήθηκε από τους Έλληνες. Συμφώνησαν ότι θα πρέπει, επί του παρόντος, να παραμείνει μέρος της Βουλγαρίας.

Καζάς του Ορτάκιοϊ

14.500 Έλληνες,

15.000 Τούρκοι,

4.000 Βούλγαροι.

Καζάς Ουζούν Κιοπρού

19.000 Έλληνες,

10.000 Τούρκοι,

5.000 Βούλγαροι.

Λαμβάνοντας τα δύο μέρη της Θράκης που πράγματι διεκδικεί η Ελλάδα, εξαιρουμένων των τμημάτων που παραχωρήθηκαν στη Βουλγαρία μετά τον Βαλκανικό Πόλεμο, καθώς και της Κωνσταντινούπολης, και άλλων απομακρυσμένων τμημάτων, ο συνολικός πληθυσμός θα ήταν κατά το Βενιζέλο:

348.000 Έλληνες,

442.000 Τούρκοι,

70.000 Βούλγαροι.

*Κλεμανσώ, Ουίλσον και Λόυδ, στο Παρίσι το 1919

Οι Τούρκοι είχαν λοιπόν μια μικρή πλειοψηφία, αλλά αυτή η πλειοψηφία υπήρχε μόνο στο δυτικό τμήμα της Θράκης, το οποίο, στην πραγματικότητα, δεν ήταν πλέον στα χέρια των Τούρκων. Στα μέρη που κατέχει σήμερα η Ελλάδα οι Τούρκοι ήταν μειοψηφία. Παραδεχόμενος ο Βενιζέλος το γεγονός ότι τα εδάφη αυτά δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να καταληφθούν από την Τουρκία, εξήγησε, πως ο ίδιος ήταν πρόθυμος να ζητηθεί η γνώμη των κατοίκων της Δυτικής Θράκης αν θα προτιμούσαν την ένωση με την Ελλάδα ή τη Βουλγαρία. Πρόβλεψε μάλιστα με βεβαιότητα, ότι οι κάτοικοι της Δυτικής Θράκης, συμπεριλαμβανομένων των Μωαμεθανών που κατά τον τελευταίο πόλεμο είχαν πολεμήσει στο πλευρό των Βουλγάρων, ως σύμμαχοι αμφότεροι των Γερμανών, θα αποφάσιζαν υπέρ της Ελλάδας!!!

Ο κ. Λόυδ Τζορτζ ρώτησε τον Βενιζέλο πώς πρότεινε να εξακριβωθούν οι επιθυμίες του Μωαμεθανικού πληθυσμού της Δυτικής Θράκης.

Ο Βενιζέλος διευκρίνισε ότι είχε σκοπό, η πρότασή του για δημοψήφισμα, να ισχύει μόνο για τη Δυτική Θράκη. Η Ανατολική Θράκη-πρόσθεσε- δεν γνώρισε ποτέ τη βουλγαρική κυριαρχία. Πρότεινε να ζητηθεί από κάποιον εκπρόσωπο των Μεγάλων Δυνάμεων που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη Σόφια να εξακριβώσει εμπιστευτικά όμως, τις απόψεις των βουλευτών, που εκπροσωπούν τους Μωαμεθανούς. Φυσικά, τόνισε, αυτοί οι βουλευτές θα προτιμούσαν την ένωση με την Τουρκία. αλλά αν αυτό αποκλειόταν, ένιωθε σίγουρος ότι θα επέλεγαν να αποτελέσουν μέρος της Ελλάδας.

*Από την εφημερίδα "Πατρίς" 

Στην αρχή της ομιλίας του είχε πει ότι η Θράκη είχε 730.000 Έλληνες. Στα αναλυτικά στοιχεία που είχε δώσει τελευταία, ο ελληνικός πληθυσμός αναφερόταν σε 348.000. Η διαφορά οφειλόταν στο γεγονός ότι στη μεθόριο κατά μήκος των βουλγαρικών συνόρων, κατοικούσε μεγάλος αριθμός Ελλήνων, που δεν τους διεκδικούσε η Ελλάδα. Η Κωνσταντινούπολη είχε επίσης πληθυσμό 360.000 Ελλήνων, αλλά η Ελλάδα δεν πρόβαλε αξιώσεις για την Κωνσταντινούπολη. Στην πραγματικότητα η Κωνσταντινούπολη ήταν ελληνική πόλη, αλλά υπήρχαν τόσα πολλά μεγάλα και διεθνή ενδιαφέροντα που συνδέονταν με τον τόπο γεγονός που αναμφίβολα υποδείκνυε την ανάγκη ύπαρξης ειδικού καθεστώτος.

Η Κωνσταντινούπολη, μαζί με επαρκή ενδοχώρα, θα πρέπει να τεθεί υπό την Κοινωνία των Εθνών με ειδική εντολή. Το γεγονός και μόνο, ότι η Ελλάδα είχε παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της στην Κωνσταντινούπολη ενίσχυε τις νόμιμες αξιώσεις της για την υπόλοιπη Θράκη, υπογράμμισε με έμφαση ο Βενιζέλος. Μιλώντας, ωστόσο, εκ μέρους ολόκληρου του ελληνικού λαού, συμπεριλαμβανομένων των 350.000 Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, εξέφρασε την πεποίθησή του ότι για τα γενικά συμφέροντα του πληθυσμού, η Τουρκική Κυβέρνηση μαζί με τον Σουλτάνο πρέπει να αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη και να ιδρύσει νέα πρωτεύουσα ενός νέου Οθωμανικού Κράτους είτε στο Ικόνιο είτε στην Προύσα. Όσο ο Σουλτάνος ​​παρέμενε στην Κωνσταντινούπολη ακόμη και χωρίς τον τίτλο του Χαλίφη, θα διατηρούσε σημαντικό κύρος, που θα του επέτρεπε να ασκήσει αποφασιστική επιρροή στον μουσουλμανικό κόσμο και να προκαλέσει προβλήματα σε όλες τις Μεγάλες Δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Πάντα λεγόταν, ότι η Κωνσταντινούπολη ήταν μια καθαρά τουρκική πόλη. Αυτό όμως δεν είναι αληθές. Στην πραγματικότητα θα διαπιστωθεί ότι οι Μωαμεθανοί της Κωνσταντινούπολης ήταν σε μειοψηφία σε σύγκριση με τους Χριστιανούς.

Συνεπώς, εάν γινόταν δεκτός ο ορισμός που δίνεται στο 12ο από τα 14 σημεία του Προέδρου των ΗΠΑ Ουίλσον, θα γινόταν παραδεκτό ότι η Κωνσταντινούπολη δεν χρειάζεται να περιληφθεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για τη μελλοντική ασφάλεια του κόσμου, θα πρέπει να συσταθεί στην Ασία ένα μικρότερο τουρκικό κράτος με δική του πρωτεύουσα.

Ο κ. Λόυδ Τζωρτζ ρώτησε τον Βενιζέλο αν προτείνει να διεθνοποιηθούν η Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρα, συμπεριλαμβανομένου του Σκούταρι και των απέναντι ακτών του Βοσπόρου.

Ο Βενιζέλος απάντησε καταφατικά και πρότεινε να διεθνοποιηθούν οι ακόλουθες τοποθεσίες: Το βιλαέτι της Κωνσταντινούπολης και τα σαντζάκια του Ισμίτ (Νικομήδεια), της Καλλίπολης, της Μπίγας και τμήμα της Προύσας.

Ένας συγκεκριμένος ελληνικός πληθυσμός θα περιλαμβανόταν σε αυτό το έδαφος, αλλά η Ελλάδα ήταν έτοιμη να αποδεχτεί τη ρύθμιση, καθώς θα ένιωθε βέβαιη  ότι ο πληθυσμός αυτός θα τύγχανε δίκαιης μεταχείρισης.

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος

Απολογητικό... επιχείρημα 

Στο σημείο αυτό ο Βενιζέλος εισήλθε και σε ένα προσωπικό τραυματικό, πολιτικό του ολίσθημα, που του το είχαν τονίσει στο παρελθόν οι πολιτικοί του αντίπαλοι στην Ελληνική Βουλή.

-Συμπερασματικά- είπε- θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι αντιμετωπίζω σκληρά τους Βούλγαρους. Οι άνθρωποι μπορεί να μου πουν: «Γιατί ήσουν κατά τη διάρκεια του Βαλκανικού πολέμου, έτοιμος να παραχωρήσεις τα πάντα στη Βουλγαρία, και τώρα είσαι τόσο ασυμβίβαστος;» Θα απαντούσα πως ό,τι έκανα εκείνη την εποχή το έκανα με την ελπίδα να σχηματισθεί μια ομοσπονδία βαλκανικών λαών. Ήμουν  ιδεαλιστής και ήταν ένα όνειρο χωρίς πραγματικότητα. Και πάλι, κατά τον τελευταίο ευρωπαϊκό πόλεμο, είχα συμφωνήσει να κάνω περαιτέρω θυσίες για να τερματιστεί ο πόλεμος. Σίγουρα αυτές οι θυσίες, τις οποίες ήμουν τότε προετοιμασμένος να κάνω, δεν θα μπορούσαν τώρα να τεθούν εναντίον μου. Αντίθετα, όλες αυτές οι θυσίες απλώς ενίσχυσαν τις σημερινές μου αξιώσεις. Στην πραγματικότητα, οι βουλγαρικές φιλοδοξίες δεν μπορούσαν ποτέ να ικανοποιηθούν. Οποιεσδήποτε παραχωρήσεις και αν γίνονταν θα ήταν άχρηστες, γιατί η Βουλγαρία δεν θα ηρεμούσε ποτέ μέχρι να της παραδοθούν όλα τα Βαλκάνια. Η Βουλγαρία διεκδίκησε πλήρη ηγεμονία σε ολόκληρη τη χερσόνησο και θα άρπαζε κάθε ευκαιρία για να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες της. Η Βουλγαρία αντιπροσώπευε στα Βαλκάνια την Πρωσία της Δυτικής Ευρώπης. Θα προσπαθούσε πάντα να επιβάλει τον μιλιταρισμό της στα Βαλκάνια, όπως ακριβώς είχε προσπαθήσει να κάνει η Πρωσία στη Δυτική Ευρώπη. Ήθελα να είναι αυστηρά δίκαιος απέναντι στη Βουλγαρία, αλλά δεν θέλω να μετριάσω τη δικαιοσύνη με καλοσύνη. Η Βουλγαρία διεκδίκησε πληθυσμό 4.900.000 κατοίκων. Θεώρησε ότι αυτός ο αριθμός ήταν υπερβολικός. Η δική μου εκτίμηση είναι πως πρόκειται για πληθυσμό 4.500.000. Όμως, όποιος κι αν ήταν ο πληθυσμός τους, δεν δίνει στους Βούλγαρους το δικαίωμα να κυβερνούν τους Έλληνες. Η Βουλγαρία διαθέτει πλέον ένα έδαφος και έναν πληθυσμό, που αντιπροσώπευε πλήρως τα εθνοτικά της δικαιώματα. Εάν οι ισχυρισμοί της Ελλάδας γίνουν τώρα πλήρως αποδεκτοί, η Βουλγαρία θα παρέμενε σε καλύτερη κατάσταση από την Ελλάδα, όσον αφορά την αναλογία πληθυσμού και εδάφους (Για το θέμα αυτό βλέπετε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2014/06/1912.html).

Στη σημείο αυτό αποφασίστηκε ο Βενιζέλος να παρουσιάσει τις αξιώσεις της Ελλάδας στη Μικρά Ασία σε προσεχή συνεδρίαση.

Στη Θράκη, όλοι έβλεπαν, ότι οι προαιώνιοι πόθοι και οι κρυφές ελπίδες όλων έδειχναν να παίρνουν σάρκα και οστά. Οι καμπάνες της λευτεριάς, ήταν έτοιμες να ηχήσουν σύντομα σε πόλεις και χωριά.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδων «Πατρίς» Αθηνών, «Φως» Θεσσαλονίκης, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.

*Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ (https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1919Parisv03/d58)