Η Ιστορική διαδρομή της Μάνης Έβρου την δεκαετία του 1920 μέσα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους

Παρ 28 Απρ στις 1:54 μ.μ.

*No1 Πρακτικό Δημοτικού Συμβουλίου Οκτ 1922 (ΑΡΧΕΙΟ ΓΑΚ ΕΒΡΟΥ

 

Γράφει ο Κώστας Χ. Βαϊράμης

 

Ένας θησαυρός κρυβόταν στα Γενικά Αρχεία του Κράτους για την ιστορία της Μάνης  Έβρου. Μελετώντας τα βρίσκουμε απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: ποιος ο Δήμος Καδήκιοϊ, ποιοι οι πρώτοι διοικούντες μετά την απελευθέρωση, ποια η χωροταξία και πως υδρεύονταν το χωριό, υπήρχε γιατρός, τι εφημερίδες διάβαζαν, και άλλα ενδιαφέροντα.

Η μικροϊστορία λοιπόν της Μάνης είναι συνδεδεμένη με τα γεγονότα που συνέβησαν στη Θράκη την δεκαετία του 1920.

Με τους Βαλκανικούς πολέμους ( 1911-1913) οι απελευθερωμένες περιοχές Ήπειρος και Μακεδονία ονομάζονται «Νέες Χώρες» από την Θεσσαλία και νότια είναι η «Παλιά Ελλάδα».

Η Θράκη εντάσσεται στις «Νέες Χώρες» με την απελευθέρωση, της Δυτικής τον Μάιο του 1920 και της Ανατολικής από τον Ιούλιο του 1920.

Ο όρος «Νέες Χώρες» χρησιμοποιείται και τώρα στους εκκλησιαστικούς κύκλους μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης και της Ελλαδικής Εκκλησίας.

 

Η Γενική Διοίκηση Θράκης

 

Με τον Νόμο 2492 της 10ης Σεπτεμβρίου 1920 ενσωματώνεται στο Ελληνικό Κράτος η κατεχόμενη στρατιωτικά Ανατολική και Δυτική Θράκη καθώς και τα νησιά  Ίμβρος και Τένεδος, και με το άρθρο 2 δίνεται η Ελληνική Ιθαγένεια στους κατοίκους των παραπάνω περιοχών και γίνονται Έλληνες πολίτες .

Η διοίκηση των απελευθερωμένων περιοχών ρυθμίζονταν με τις διατάξεις του Νόμου: «Περί διοικήσεως των στρατιωτικώς κατεχομένων χωρών» (ΔΡΛΔ’ 4134 28-Φεβρουαριου 1913).

*Χάρτης Θράκης

Η Αδριανούπολη είναι το διοικητικό κέντρο της Θράκης, ως διοικούσα αρχή ορίζεται πρώτα η Ύπατη Αρμοστεία με Αρμοστή τον Αντώνιο Σαχτούρη, που στη συνέχεια ονομάζεται Γενική Διοίκηση Θράκης με Γενικό Διοικητή τον Νικόλαο Ξυδάκη. Ο Διοικητής έφερε τον τίτλο του Υπουργού και υπάγονταν κατ’ ευθείαν στον εκάστοτε Πρωθυπουργό για να διευκολύνονται τα καθήκοντα του.

Σταδιακά άρχισε και η εγκατάσταση των Ελληνικών Διοικητικών Αρχών με τους υπαλλήλους, και να δρομολογείται η αναδιοργάνωση των νέων Ελληνικών εδαφών.

Παράλληλη είναι και η οργάνωση των Νομαρχιών, των Υποδιοικήσεων (επαρχιών) καθώς και των Δήμων.

Σε επίπεδο διοικητικής διαίρεσης η Γενική Διοίκηση Θράκης περιλάμβανε στην Ανατολική Θράκη 4 Νομούς και 23 Υποδιοικήσεις στη δε Δυτική έχουμε 2 Νομούς και 6 Υποδιοικήσεις.

Νότια από τα χωριά Θούριο- Χιονιάδες- Αλεποχώρι ορίζονταν ο Νομός Έβρου με τις Υποδιοικήσεις: Διδυμοτείχου- Σουφλίου- Αλεξανδρούπολης και Ανατολικά του Έβρου ποταμού των Κυψελών και Αίνου (βόρεια συνόρευε με τον Νομό Αδριανούπολης).Ο δε Νομός Ροδόπης περιλάμβανε  τις Υποδιοικήσεις Κομοτηνής και Ξάνθης.

Για το σύστημα διοίκησης των πόλεων και των χωριών, ο Κωνσταντίνος Γεραγάς Διευθυντής Εσωτερικών της Γενικής Διοίκησης Θράκης στο βιβλίο του «Αναμνήσεις εκ της Θράκης 1920 -1922» αναφέρει:

«Εις την Ανατ. Θράκην εύρομεν το τουρκικόν σύστημα, δημαρχίας(μπελεντιέ) αποτελουμένας από πόλεις και πολυαρίθμους κωμοπόλεις, και δήμους (ναχιέ) ούς απετέλουν τα μεγάλα χωρία η άθροισμα μικρών χωρίων και αγροκτήματα. Εν τη Δυτική Θράκη, το βουλγαρικόν δημοτικόν σύστημα, ως ετροποποιήθη υπό της Διασυμμαχικής Διοικήσεως, αστικούς και αγροτικούς δήμους».

Τα παραπάνω συστήματα διοίκησης διατηρήθηκαν και τα επόμενα χρόνια μέχρι το 1924 οπότε και εφαρμόστηκε ο Νόμος «Περί Δήμων και Κοινοτήτων» του 1912 .

*Σφραγίδα Δήμος Καδηκιοϊ 1920 (ΑΡΧΕΙΟ ΓΑΚ ΕΒΡΟΥ)

Ο Δήμος Καδήκιοϊ

 

Ο Δήμος Καδήκιοϊ  είχε έδρα το Καδήκιοϊ και περιλάμβανέ το χωριά Τσιουμπανλί, Κιζιλτζή-κιοι και Ντελιμουσλούκ (Ντελίμις).

Η Γενική Διοίκηση Θράκης έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην απόδοση Ελληνικών ονομασιών στα τοπωνύμια της Θράκης, έτσι το Νοέμβριο του 1920 με εγκύκλιο της ζητά από τις κατά τόπους επιτροπές προτάσεις για την αλλαγή τους.

*Δήμαρχος Δελλούδης Γεώργιος

Στην συνεδρίαση της επιτροπής που συστήθηκε στο Δήμο Καδήκιοϊ με Δήμαρχο τον Γεώργιο Δελλούδη,η παρουσία του Ενωμοτάρχη Χωροφυλακής Αντώνη Κασιδάκου ήταν καταλυτική. Προτείνει το όνομα Μάνη της γενέτειρας του, καθώς κατάγονταν από την Αρεόπολη Πελοποννήσου.

 *Ενωμοτάρχης Κασσιδάκος Αντώνιος (1901-1973) (Αρχείο Θέμης Κασσιδάκος

Η ειδική επιτροπή στη Γενική Διοίκηση Θράκης προχώρησε στην τελική επεξεργασία των στοιχείων και γνωμοδότησε για την μετονομασία.

Το Καδήκιοϊ μετονομάστηκε σε Μάνη, το Τσιουμπανλί σε Ποιμενικό το Κιζιλτζή-κιοι σε Σκουρτοχώρι και το Ντελιμουσλούκ σε Δελήτιο.

Οι αλλαγές δημοσιεύτηκαν στο ΦΕΚ της 27/9/1921 που τυπώνονταν στην Αδριανούπολη με την υπογραφή του Γενικού Διοικητή Θράκης υπουργού Χαράλαμπου Βοζίκη και περιλάμβανε αλλαγή σε 1.171 τοπωνυμία της Θράκης.

Συγχρόνως με την αλλαγή τοπωνυμίων γίνεται στις 19 Δεκεμβρίου 1920 η γενική απογραφή πληθυσμού σ ‘όλο τον Ελλαδικό χώρο.

Στην Γενική Διοίκηση Θράκης απογράφονται 704.208 κάτοικοι, για τον τότε Νομό Έβρου 94.042 και για τον Δήμο Μάνης: Μάνη με 778 κατοίκους, Ποιμενικό με 408, Σκουρτοχώρι 325 και Δελήτιο με 122.

Τα Δημοτικά Συμβούλια αυτής της περιόδου ήταν διορισμένα.

Από τα πρακτικά συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Μάνης που σώζονται από τον Οκτώβριο του 1922 και βρίσκονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους διαβάζουμε: Δήμαρχος Αποστόλου Γεώργιος, είναι το ίδιο πρόσωπο με τον ΔελλούδηΓεώργιο, Απόστολος ήταν ο πατέρας του και ήταν σύνηθες να υπογράφουν χρησιμοποιώντας το πατρώνυμο. Σύμβουλοι: Νικόλαος Χριστοδ. Πουρζιτίδης, Χρήστος Δημ. Χατζήπαπας για τη Μάνη, Γρηγόριος Κων. Γκατσιούδης για το Σκουρτοχώρι, Σελίμ Ογλού Εμίν Δελήτιο και Καραφύλλης Πρίγγας για το Ποιμενικό. Ο τελευταίος θα αντικατασταθεί το Σεπτέμβριο του 1923 από τον Δόβρη Κωνσταντίνο.

Χρέη γραμματέα εκτελεί ο δάσκαλος του Σχολείου Γκιντίδης Χαράλαμπος (απόφοιτος της Αστικής Σχολής του Άκ Αλάν).Τ ον Σεπτέμβριο του 1923 προσλαμβάνεται ως γραμματέας ο Γκασίδης Κυπαρίσσης και κλητήρας ο Ευστράτιος Παπαδούδης.

Από το έτος 1922 αρχίζουν να συντάσσονται ληξιαρχικές πράξεις γεννήσεως και από το 1925 θανάτου. Στην με αριθμό 11 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 28^ης Μαρτίου 1923 βρίσκουμε και προϋπολογισμό για το οικονομικό έτος 1923-24.

Τον Οκτώβριο του 1922 με την ανακωχή των Μουδανιών παραχωρείται η Ανατολική Θράκη στην Τουρκία και ορίζεται ως σύνορο ο ποταμός Έβρος. Η αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού παρασύρει στην προσφυγιά και 250.000 Ανατολικοθρακιώτες.

Πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στο διπλανό χωριό Δελήτιο ενώ αυτοί που κατέφθασαν στη Μάνη φιλοξενήθηκαν από κάποιες οικογένειες για ένα διάστημα. Η αναδιανομή γης όμως που θα γινόταν έφερε αντιδράσεις από τους ντόπιους, και έτσι μετακινήθηκαν βορειότερα στο Μικρό Τσιουμπανλάκι για να στήσουν το χωριό Σιταριά.

H σύσταση της Κοινότητας Μάνης με έδρα τη Μάνη δημοσιεύεται στο ΦΕΚ 194Α-10/8/1924 και περιλαμβάνει τους οικισμούς Μάνη- Δελήτιο- Σκουρτοχώρι- Ποιμενικό και την Σιταριά.

 

Οι πρώτες Δημοτικές και Κοινοτικές εκλογές

 

Στις 25 Οκτωβρίου 1925 γίνονται οι πρώτες Δημοτικές και Κοινοτικές εκλογές. Ψηφίζουν μόνο οι άνδρες άνω των 18 ετών.

 Για την Κοινότητα Μάνης εκλέγονται 6 Κοινοτικοί Σύμβουλοι. Η θητεία τους ήταν 4ετής .

Εκλέγονται οι: Γκασίδης Κυπαρίσσης, Δόβρης Κωνσταντίνος, Κελέσης Δρόσος, Παπαλαμπίδης Λάμπρος, Σακελλαρίδης Κων/νος, όλοι από την Μάνη και Κατσαγώνας Ζήσης από το Ποιμενικό.

Οι Σύμβουλοι σε μυστική ψηφοφορία και για κάθε έτος εκλέγουν τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο.

Πρώτος εκλεγμένος Πρόεδρος για την Κοινότητα Μάνης είναι ο Γκασίδης Κυπαρίσσης και η εκλογή του επαναλαμβάνεται κάθε έτος και όλη την τετραετία έως το 1929. Ενώ Αντιπροέδρους βρίσκουμε τον Σακελλαρίδη Κωνσταντίνο και μετά τον Δόβρη Κωνσταντίνο.

*Πρώτος Εκλεγμένος Προέδρος - Γκασίδης Κυππαρίσης (Αρχείο Γερασούδης Δημ.)

Γραμματέας στην Κοινότητα αναλαμβάνει ο Κελεσίδης Ιωάννης του Ευαγγέλου, (απόφοιτος Σχολείου της Αδριανούπολης) και κλητήρας ο Μανσούδης Νικόλαος ο οποίος θα αντικατασταθεί τον Απρίλιο του 1928 από τον Κωνσταντίνο Γαλατούδη.

Εκτός από τους παραπάνω έχει ενδιαφέρον η όλη δομή του Κοινοτικού γραφείου.

Στο Επαρχείο Διδυμοτείχου    βρίσκουμε υπάλληλο γραφέα για αποπεράτωση των υποθέσεων της Κοινότητας τον Χριστίδη Παναγιώτη. Στην ταμειακή υπηρεσία του Επαρχείου εργάζεται ο Κειμηλδακης Χριστόδουλος ως βοηθός ταμία για λογαριασμό της Κοινότητας. Τον Αύγουστο του 1928 προσλαμβάνεται ως Κοινοτικός Εισπράκτορας ο Καμαργιάννης Γεώργιος (απόφοιτος του Σχολαρχείου Λιβαδειάς). Προσλαμβάνεται  Κοινοτικός γιατρός ο Ευάγγελος Γιαγτζής, καθώς και Κοινοτικός εργοδηγός ο Κωνσταντίνος Δημητρίου Μπόμπολας.

Για την εποχή εκείνη απαραίτητη ήταν η φύλαξη της γεωργικής παραγωγής στα χωράφια και ο έλεγχος στα βοσκοτόπια, με απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου προσλαμβάνονται αγροφύλακες κατά περιόδους, που ήταν τακτικοί ή προσωρινοί οι: Γεώργιος Λ. Καμίδης, Καραφύλλης Α. Στεφούδης, Παναγιώτης Λ. Σταυρούδης, Στρατής Γ. Παπαδούδης, Πασχάλης Απ. Γκαρούδης, Πολύμερος Χρ. Παπαδούδης, Δημ. Χατζήπαπας.

Στην γενική απογραφή πληθυσμού που έγινε τον Μάιο του 1928 έχουν ενσωματωθεί και οι πρόσφυγες των προηγουμένων ετών. Έτσι στην Κοινότητα Μάνης απογράφονται: Μάνη 1.043 κάτοικοι, Δελήτιο 439, Σκουρτοχώρι 468, Ποιμενικό 521 και Σιταριά 159 σύνολο: 2.630 κάτοικοι.

Ακολουθούν οι Δημοτικές και Κοινοτικές εκλογές της 4^ης Αυγούστου 1929 σύμφωνα με τον παραπάνω πληθυσμό, για την Κοινότητα Μάνης εκλέγονται 9 Κοινοτικοί Σύμβουλοι από την Μάνη οι: Κωνσταντίνος Βαϊράμης, Κυπαρίσσης Γκασίδης, Χαράλαμπος Γκιντίδης, Γεώργιος Δελλούδης, Δράκος Δρακούδης, Αθανάσιος Χατζήπαπας, από το Σκουρτοχώρι Βασίλειος Αλεξούδης, Ευάγγελος Μαυρινούδης και από το Δελήτιο ο Νικόλαος Δρασιούδης. Τον Μάρτιο του 1931 την θέση του τελευταίου παίρνει ο Κωνσταντίνος Πουρζιτίδης.

Το νέο Κοινοτικό Συμβούλιο αναλαμβάνει καθήκοντα από 1 Σεπτέμβριου 1929 και Προέδρος εκλέγεται ο Γεώργιος Δελλούδης έως 30 Αυγούστου 1931. Ακολουθεί ο Κυπαρίσσης Γκασίδης από Σεπτέμβριο 1931 έως 1932 και επανεκλέγεται ο Γεώργιος Δελλούδης για να φθάσουμε στις Δημοτικές και Κοινοτικές εκλογές της 11^ης Φεβρουάριου του 1934.

Η πολιτική αντιπαράθεση στο πανελλήνιο είχε και στη Μάνη τους πρωταγωνιστές της, ο Γκασίδης Κυπαρίσσης με το κόμμα των Φιλελευθέρων και ο Δελλούδης Γεώργιος με το Λαϊκό κόμμα.

 

Φορολογία, Έργα

 

Εξαιτίας της αδυναμίας του κράτους να παρέχει οικονομική στήριξη στην τοπική αυτοδιοίκηση τα έσοδα προερχόταν κυρίως από την φορολογία που επέβαλε το Κοινοτικό Συμβούλιο.

Στον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 1923-24 τα έσοδα από την φορολογία των κατοίκων ανέρχονται στο ποσό των 73.900 δραχμών ενώ η κρατική επιχορήγηση, μόνο στο ποσό των 3.800 δραχμών, τα οποία προέρχονται από τον φόρο που επιβάλλονταν στα Τελωνεία της Θράκης στα εισαγόμενα από το εξωτερικό εμπορεύματα.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο έβγαζε σε πλειοδοτική δημοπρασία την ενοικίαση των φόρων, υπήρχε δε και εγγυητής για τον πλειοδότη. Στη συνέχεια ο πλειοδότης οργάνωνε συνεργείο και εισέπραττε τους φόρους.

               Η φορολογία που επιβαλλόταν αφορούσε τα παραγόμενα αγροτικά προϊόντα, και υπολογίζονταν στο 1/10 της παραγωγή, γνωστή ως «δεκάτη», επίσης φόρος επί των κουκουλιών, του καπνού, επί των πωλούμενων ή σφαζόμενων ζώων, των επιγραφών των καταστημάτων (εμπορικών, καφενείων). Εάν χρειαζόταν το Συμβούλιο επέβαλε και έκτακτο φόρο για κατασκευή έργων, π.χ. για την ύδρευση το Φεβρουάριο του 1927.

Τον Μάρτιο του 1930 το Κοινοτικό Συμβούλιο αποφασίζει την «τρίμηνη αναστολή είσπραξης φόρων λαμβάνοντας υπ’ όψιν την οικονομική κρίση που διέρχεται ο γεωργικός κόσμος», ίσως να είχε σχέση και με την επερχομένη χρεοκοπία του Ελληνικού Κράτους.

Η Κοινότητα στην Υποδιοίκησή Διδυμοτείχου υποστηριζόταν από την Ταμειακή υπηρεσία με βοηθό Ταμία.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο προσέλαβε τον εργοδηγό εποικισμού Κωνσταντίνο Δημ. Μπόμπολα υπεύθυνο για την εκτέλεση των έργων της Κοινότητας τα οποία γινόταν με προσωπική εργασία των κατοίκων.

Η προσωπική εργασία (αγγαρεία) ήταν θεσμοθετημένη με νόμο (Ν.2435/11-7-1920) και χρειαζόταν και η έγκριση του Νομάρχη. Ήταν υποχρεωτική για άνδρες από 18 ετών έως 60 ενώ υποβοηθούσαν και τα υποζύγια (κάρα με τα ζώα),για 7 ημέρες το χρόνο, τα έργα γινόταν συνήθως σε εποχή που δεν υπήρχαν αγροτικές εργασίες, ενώ εάν κάποιος αδυνατούσε να συμμετάσχει κατέβαλλε το αντίτιμο του ημερομίσθιου της εποχής.

Τα έργα που πραγματοποιούνταν αφορούσαν τις βασικές υποδομές: δρόμοι, γεφύρια, ύδρευση, κτήρια.

 

Κοινοτικό και Αστυνομικό κατάστημα

 

Τον Ιούνιο του 1927 γίνεται συζήτηση στο Κοινοτικό Συμβούλιο για ανέγερση νέου Κοινοτικού καταστήματος καθώς «το υπάρχον οίκημα είναι ακατάλληλο και ετοιμόρροπο».

Η μελέτη του Νομομηχανικού της Νομαρχίας Έβρου είναι απαγορευτική για τον προϋπολογισμό της Κοινότητας. Αναλαμβάνει να συντάξει νέα μελέτη ο εργοδηγός της Κοινότητας Κωνσταντίνος Μπόμπολας που κοστολογεί το έργο σε 59.715 δραχμές.

Στην δημοπρασία που ακολούθησε τον Οκτώβριος του 1928 δεν παρουσιάστηκε ενδιαφερόμενος. Αποφασίζεται η ανέγερση του κτηρίου να γίνει «επί αποδόσει λογαριασμού από τον Πρόεδρο της Κοινότητας» με την επίβλεψη του εργοδηγού Κωνσταντίνου Μπόμπολα. Μετά την αποπεράτωση του κτηρίου, ακολουθεί τον Απρίλιο του 1930 η επίπλωση του γραφείου καθώς και του ξενώνα που διέθετε το κτήριο.

Την ίδια εποχή υπήρχε η ανάγκη για κατασκευή Αστυνομικού Σταθμού. Δόθηκε από την Κοινότητα χώρος στην τότε είσοδο του χωριού στην τοποθεσία «Τσιαλτζή πηγάδι» όμως θεωρήθηκε ακατάλληλο και έτσι το Μάρτιο του 1931 παραχωρείται το παραπλεύρως  του Κοινοτικού καταστήματος οικόπεδο.

*Χάρτης Μάνης 

Η είσοδος στο χωριό

 

Ενδιαφέρον έχει η χωροταξία του χωριού στην παραπάνω εποχή.

Στην σημερινή είσοδο από Διδυμότειχο δεν υπήρχαν σπίτια καθώς και από το πηγάδι της «Χατζής» και για 200 μέτρα βόρεια. Κάθε νέα οικογένεια έκτιζε το σπίτι της δίπλα στο πατρικό, έτσι ένα σόι μπορεί να έφτιαχνε και ολόκληρη γειτονιά .

Η είσοδος λοιπόν προς το χωριό ξεκινούσε από την τοποθεσία «Κουρουτσεσμέ» του Δημόσιου δρόμου από Διδυμότειχο συνεχίζει λοξά και βορειοδυτικά περνά το ρέμα «Παπαδιάς» που ήταν ρηχό και ανηφορίζει από το «Τσιαλτζή πηγάδι» προς τον κεντρικό δρόμο.

*Πλατεία Μάνης (Αριστερά Κοινότητα, δεξιά Αστυνομικός Σταθμός)

Το Νοέμβριο του 1930 ο δρόμος αυτός επαναχαράχθηκε και συντηρήθηκε σε μήκος 1.500 μέτρων, κατασκευάστηκε και ξύλινη γέφυρα στο ρέμα με προσωπική εργασία των κατοίκων, εργοδηγός της Κοινότητας αναφέρεται τώρα ο Στέργιος Κάλφας στην θέση του Κωνσταντίνου Μπόμπολα .

Ο Στέργιος Κάλφας ήταν ο εργοδηγός στο κτίσιμο του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Μάνης (1901 έως 1904)καθώς και στην αποπεράτωση του 1^ου Δημοτικού Σχολείου Διδυμοτείχου.

Το Φεβρουάριο του 1927 είχε ψηφιστεί πίστωση 3.000 δραχμών από το Κοινοτικό Συμβούλιο για πληρωμή εργοδηγού και αγορά σκαπτικών εργαλείων για να γίνουν εργασίες συντήρησης και στον κεντρικό χωμάτινο δρόμο του χωριού.

Για τον κεντρικό δρόμο το Σεπτέμβριο του 1923 γίνεται αγορά και τοποθέτηση 5 φανών πετρελαίου ώστε να φωτίζεται .Η σύνδεση με το κεντρικό δίκτυο της ΔΕΗ θα έλθει στις αρχές της δεκαετίας του 60.

Η έξοδος των γεωργών για τα χωράφια στο κάμπο και των κτηνοτρόφων για τα βοσκοτόπια γινόταν από το δρόμο στην τοποθεσία «Τσιακμάκια».

Νερό- Ύδρευση

Το βασικότερο κριτήριο επιλογής της θέσης δημιουργίας ενός χωριού είναι η ύπαρξη νερού: ένα ποτάμι, επίσης πήγες καθώς και υπόγεια νερά για πηγάδια.

Για την Μάνη υπήρχαν και τα τρία.

Ποτάμι ο Ερυθροπόταμος, Κιζίλντερες ονομάζονταν στην Τουρκοκρατία που ρέει στον κάμπο και είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την γεωργική, κτηνοτροφική οικονομία του χωριού και την οικιακή ζωή. Εκεί πλένονταν τα ρούχα, οι κουβέρτες και το μαλλί.

*Ερυθροπόταμος

Σε άγνωστο χρόνο είχαν κατασκευαστεί τα πηγάδια των οποίων τα «παράξενα» ονόματα κρύβουν τις δικές τους ιστορίες . Εντός του οικισμού : «Τ’ Μαν το πηγάδι», της «Πρόης», «Τσιαλτζή» και της «Χατζής». Όλα διέθεταν και στέρνα (γιαλάκι) για να ποτίζονται τα ζώα. Την μεγαλύτερη στέρνα από όλα τα πηγάδια είχε «Τ’ Μαν» με διαστάσεις περίπου 2Χ2 μέτρα και βάθος 60 εκατοστά , υπήρχε δε και δεύτερη μικρότερη.

Από τα παραπάνω μόνο το πηγάδι της «Χατζής» είχε πόσιμο νερό. Σε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου το Σεπτέμβριο του 1923 διαβάζουμε: «Κατασκευή μιας αντλίας εις φρέαρ του χωρίου Μάνης καθ’ ότι έν και μόνο φρέαρ έχει πόσιμο νερό, αναγκαζόμενοι οι κάτοικοι να φέρουν ύδωρ ημίσειαν ώραν έξω του χωρίου και τούτο ανεπαρκές».

*Πηγάδι ″ Χατζής"

Οι δυο φυσικές πηγές που είχαν νερό πόσιμο ήταν : της «Ελένης βρύση» Ανατολικά προς Καρωτή και Δυτικά στο ύψωμα προς Δελήτιο ο «Καραγάτσος».

Στα πρακτικά του Κοινοτικού Συμβουλίου τον Ιούλιο 1927 αναφέρεται απόφαση: «Δια αγοράν και τοποθέτησιν νέων σωλήνων της κρήνης του χωρίου και καθαρισμός των φρεατίων».

Από πληροφορίες ,καθώς λείπουν τα πρακτικά του Κοινοτικού Συμβουλίου των ετών 1925-1926 επί Προεδρίας του Γκασίδη Κυπαρίσση κατασκευάστηκε το δίκτυο ύδρευσης του χωριού. Το νερό από την πηγή ″Καραγάτσος″, με φυσική ροή κατέληγε σε υδραγωγείο μπροστά στο τότε καφενείο του Μαυρουδή Παναγιώτη, ενώ στο κέντρο της πλατείας του χωριού τοποθετήθηκε η βρύση.

Στην πηγή «Καραγάτσος» είχε κατασκευαστεί υποτυπώδες υδραγωγείο καθώς ανάβλυζε νερό συνέχεια και στην υπερχείλιση του τοποθετήθηκε βρύση.

Η μεταφορά του νερού ήταν στις υποχρεώσεις των γυναικών και γινόταν κυρίως με πήλινες στάμνες (λαήνες).

Πολλά άλλα τοπωνύμια στο αγρόκτημα Μάνης, έχουν σχέση με την ύπαρξη νερού: «Στρατήτσεσμε», «Κατσίκα Βρύση», «Κρύα Βρύση», «Γιουβανούδ’ Βρύση», «Ομέρ βρύση», «Φώτη βρύση», «Γκαράδες βρύση», «Κουρούτσεσμε» και πηγάδια : Δημουδ’», «Πουλουβίνα», «Τζιτζί», «Τ’ς Θανάσους», «Γιαννάκη». Η ονομασία «Κουρούτσεσμε» σημαίνει στεγνή βρύση. Εντούτοις στα νεότερα χρονιά κατασκευάστηκε ποτίστρα για τα ζώα με νερό που ερχόταν λίγο πιο πάνω από το ύψωμα «Καζάνι».

 

Κοινοτικός γιατρός

 

Στην υπ’ αριθμ. 39 της 10ης Απριλίου 1927 απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου διαβάζουμε: «Λαβών υπ’ όψιν την σοβαράν υπηρεσίαν που προσφέρει, νομιμοποίηται ο διορισμένος από τριετίας (1924) Κοινοτικός ιατρός Ευάγγελος Γιαγτζής δια την εξασφάλισιν της δημοσίας υγείας».

Η παρουσία του Κοινοτικού γιατρού ήταν πολύτιμη στην τοπική κοινωνία, επειδή την εποχή αυτή είχαν παρουσιαστεί και κρούσματα εξανθηματικού τύφου σε χωριά του Σουφλίου, Δερβέν (Μεγάλο Δέρειο) και Καρα- Μπουνάρ (Κορνοφωλιά) και γενικότερα στη Θράκη. Έτσι αποφασίζεται η αγορά αντιφθειρικών φαρμάκων και απολυμαντικού.

Τον Ιανουάριο του 1928 για την καταπολέμηση της οστρακιάς αγοράζονται 12 οκάδες θείο για ψεκασμό των οικιών.

Σε αποφάσεις του Κοινοτικού Συμβουλίου βρίσκουμε αγορά φαρμάκων για διάθεση σε απόρους πολίτες από το φαρμακείο του Σπύρου Φραντζή στο Διδυμότειχο.

 

Γεωργικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός-Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης

 

Η επιβίωση των κατοίκων στηριζόταν στην γεωργία και στην κτηνοτροφία.

Με την απελευθέρωση η Ελληνική πολιτεία για την ενίσχυση των αγροτών της Θράκης τους εφοδιάζει δωρεάν με σπόρους, γεωργικά εργαλεία, ζώα και ιδρύει Γεωργικούς Συνεταιρισμούς. Στο τέλος του 1921 στον τότε Νομό Έβρου είχαν ιδρυθεί 44 Συνεταιρισμοί.

Η σφραγίδα του Γεωργικού Πιστωτικού Συνεταιρισμού Μάνης έχει χρονολογία 1921, πιθανόν να ήταν ένας από αυτούς.

*Σφραγίδα Γεωργικού Πιστωτικού Συνεταιρισμού Μάνης (1921)

Το 1926 διοργανώνεται για πρώτη φορά η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Τον επόμενο χρόνο γίνεται συζήτηση στο Κοινοτικό Συμβούλιο για ενοικίαση χώρου με τον Γεωργικό Συνεταιρισμό Τράπεζα Διδυμοτείχου για έκθεση προϊόντων. Ενώ τον Αύγουστο του 1930 καταχωρείται πίστωση «Επ’ ονόματι του Δήμαρχου ΔιδυμοτείχουΓεώργιου Χατζηπεντιδη δια συγκέντρωσιν και αποστολήν εις την έκθεσιν, των αξιολόγων προϊόντων της περιφερείας της Κοινότητας».

 

Γυμναστήριο- Εφημερίδες- Θέατρο

 

1.           Η Κοινότητα Μάνης δέχεται έγγραφο από την Νομαρχία Έβρου για διάθεση κοινοτικού χώρου για να χρησιμεύσει ως γυμναστήριο για το «Σύλλογο Εθνικής Φυσικής Αγωγής» της Κοινότητας.

Το Μάιο του 1927 το Συμβούλιο της Κοινότητας οριοθετεί έκταση 150 Χ 115 μέτρων στη θέση «Πλιατσούκα Μπάρα» για το Σύλλογο. Η τοποθεσία είναι επίπεδη έκταση Ανατολικά του χωριού σε ύψωμα και λίγα μέτρα από την «Ελένης βρύση» για να έχουν νερό οι αθλητές.

*ΑΠΟΦΑΣΗ για διάθεση χώρου για γυμναστήριο

2.           Οι εφημερίδες είναι το μόνο μέσο πληροφόρησης για τα γεγονότα της εποχής.

Η Κοινότητα είναι συνδρομητής σε τοπικές εφημερίδες: «Ελεύθερο Βήμα», «Φωνή της Θράκης», «Βήμα της Θράκης», «Θράκη»», « Έβρος», «Εθνικός Κήρυκας» και «Κοινότης» και το περιοδικό: «Νέων Χωρών».

3.           Τον Μάρτιο του 1931 το Κοινοτικό Συμβούλιο επιχορηγεί με 200 δραχμές τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Μάνης καθώς θα ανεβάσουν θεατρική παράσταση με θέμα :«Το Δράμα του Αθανασίου Διάκου» στην εορτή της 25ης Μαρτίου.

 

Πρόνοια-Αλληλεγγύη

 

Για τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες της εποχής η πρόνοια και η αλληλεγγύη της Κοινότητας προς τους κατοίκους ήταν επιβεβλημένη .

•            Έτσι δίνεται οικονομική βοήθεια σε δυο οικογένειες που κάηκαν τα σπίτια τους, σε ασθενείς με ελονοσία για νοσηλεία σε Νοσοκομείο, αλλά και χρηματική βοήθεια σε άπορους πολίτες.

•            Η Κοινότητα στέλνει επανειλημμένα χρήματα στο Διδασκαλείο Αλεξανδρούπολης για μαθητή με καταγωγή από την Μάνη που σπούδαζε .

•            Ψηφίζει πίστωση για οικονομική ενίσχυση των Νοσοκομείων Αλεξανδρούπολης , Κομοτηνής, (καθώς νοσηλεύονταν πολλοί πρόσφυγες) του Φθισιατρείου Ασβεστοχωρίου Θεσσαλονίκης  και στα Ορφανοτροφεία, Αλεξανδρούπολης και Ξάνθης.

•            Η Κοινότητα στέλνει και οικονομική βοήθεια στους σεισμόπληκτους της Κορίνθου που επλήγησαν από τον σεισμό της 22ας Απριλίου 1928.

•            Επίσης θα αγοραστούν και θα αποσταλούν περικνημίδες για τους στρατιώτες του Συντάγματος Προκαλύψεως Διδυμοτείχου.

Το έτος 1930 η Κοινότητα Μάνης είναι από τις ελάχιστες πανελλαδικά που στέλνουν (σιδηροδρομικώς) στην Αθήνα ένα κυβόλιθο διαστάσεων 0,25 η κάθε πλευρά και χαραγμένο το όνομα της Κοινότητας για την «Κεντρική Επιτροπή Εκατονταετηρίδας(1828-1933)». Η Επιτροπή στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από την επανάσταση του 1821 είχε αναλάβει να ανεγείρει στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα, το Πανελλήνιο Ηρώων αλλά δεν έγινε ποτέ. Μόνο η βάση του ίσως και ο κυβόλιθος της Μάνης να υπάρχει ακόμη .

Και μια απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου, Ιούνιος 1930, που για την εποχή μας είναι αδιανόητη : «Χορήγηση πιστώσεως 100 δραχμών εις τον Αστυνομικόν Σταθμάρχην δια αγοράν στρυχνίνης προς θανάτωσίν αδέσποτων κυνών».

 

Κώστας Χ. Βαϊράμης

 

Υστερόγραφο: Ευχαριστώ θερμά τον κ. Παντελή Αθανασιάδη για την φιλοξενία του παραπάνω κειμένου μου στο πλούσιο ιστολόγιο του, με την Ιστορία της Θράκης .

 

ΠΗΓΕΣ

Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ Έβρου).

«Αναμνήσεις εκ Θράκης 1920-1922», Κωνσταντίνος Γεραγάς.

«Η Θράκη υπό την Ελληνικήν Διοίκησίν» ,Δημήτριος Κ. Σβολόπουλος.

″»Το Ιστορικό Διδυμότειχο», Αθανάσιος Γουρίδης.

 

 

Περισσότερά άρθρα για την Ιστορία, της Μάνης, διαβάστε :

1.           «Η Μάνη Διδυμοτείχου και πώς πήρε αυτό το όνομα της» Παντελής Στ. Αθανασιάδης https://sitalkisking.blogspot.com/2019/05/blog-post_21.html

2.           «Η Μάνη Έβρου μέσα στο χρόνο» Κώστας Χ. Βαϊράμης https://sitalkisking.blogspot.com/2020/11/blog-post.html

3.           «Η Ιστορία του Σχολείου στη Μάνη Έβρου» Κώστας Χ. Βαϊράμης https://sitalkisking.blogspot.com/2020/03/blog-post_11.html

4.           «Η Ιστορία του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Μάνης Διδυμοτείχου» Κώστας Χ. Βαϊράμης

 https://sitalkisking.blogspot.com/2021/09/blog-post_27.html