Μια άγνωστη σύγκρουση του Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως Πολύκαρπου, με το Βούλγαρο στρατηγό Βέλτσεφ

*Ο Μητροπολίτης Αδριανούπολης Πολύκαρπος

Γράφει ο Παντελής Στέφ. Αθανασιάδης

                Ο Μητροπολίτης Πολύκαρπος, υπήρξε μια σημαντική αγωνιστική μορφή του Ελληνισμού της Θράκης. Συνέδεσε το όνομά του με άρρηκτους ιστορικούς δεσμούς με την Αδριανούπολη και την Νέα Ορεστιάδα, τις οποίες ποίμανε σε χαλεπούς καιρούς.

Ο Πέτρος Βαρβάκης, όπως ήταν το κοσμικό του όνομα, γεννήθηκε στα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας στις 27 Ιουλίου 1862. Υπήρξε απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης το 1887. Στις 19 Δεκεμβρίου 1893 προήχθη σε Μέγα Αρχιμανδρίτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στις 6 Ιουνίου 1894 χειροτονήθηκε στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι της Κωνσταντινουπόλεως τιτουλάριος Επίσκοπος Λεύκης, Βοηθός Επίσκοπος της Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως και Αρχιερατικός Προϊστάμενος της Ιεράς Μονής Ζωοδόχου Πηγής Μπαλουκλή. Στις 21 Οκτωβρίου 1900 εξελέγη Μητροπολίτης Ελασσόνας. Αργότερα στις 12 Αυγούστου 1910 εξελέγη Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως. Με την υποχρεωτική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον Ελληνικό πληθυσμό το 1922 μετέφερε την έδρα της Μητρόπολης στα Κάραγατς. Το 1923 με τη συνθήκη της Λωζάνης, οι Καραγατσιανοί μεταφέρθηκαν στην ελληνική επικράτεια αναζητώντας νέα πατρίδα και ίδρυσαν τη Νέα Ορεστιάδα. Το 1924 ανατέθηκε στον Πολύκαρπο η διαποίμανση της προσωρινής Μητροπόλεως Νέας Ορεστιάδας με τον τίτλο "Αδριανουπόλεως και Νέας Ορεστιάδας". Στις 12 Φεβρουαρίου 1931 εξελέγη Μητροπολίτης Χίου. Στις 28 Νοεμβρίου 1933 παραιτήθηκε. Απεδήμησε εις Κύριον στις 5 Φεβρουαρίου 1945.

«Οι τελευταίες ελληνικές ημέρες της Αδριανούπολης και του Κάραγατς»

*Η αίθουσα του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανουπόλεως, στη Νέα Ορεστιάδα

Οφείλω ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στο Σύλλογο Αδριανουπολιτών και Καραγατσιανών Ορεστιάδας για την ευγενική του πρόσκληση να μιλήσω στο πλαίσιο των «Ορεστείων 2019». Οι εκδηλώσεις αυτές οργανώνονται από το Δήμο και γίνονται κάθε χρόνο για να γιορτασθεί η επέτειος ίδρυσης της πόλης, που είναι η βορειότερη και η νεώτερη της Ελλάδας. Φέτος γιορτάσθηκε η 96^η επέτειος. Η ομιλία έγινε στην αίθουσα του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανούπολης, ο οποίος φιλοξενεί την ιστορική βιβλιοθήκη του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου της Αδριανούπολης, η οποία διασώθηκε το 1922. Περιέχει σπάνια βιβλία και ο Σύλλογος σήμερα μαζί με το σύλλογο των Αδριανουπολιτών και των Καραγατσιανών, και το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της πόλης, αποτελούν ισχυρούς πολιτιστικούς βραχίονες, υψηλού επιπέδου.

Το θέμα της ομιλίας μου ήταν «Οι τελευταίες ελληνικές ημέρες της Αδριανούπολης και του Κάραγατς».

*Ομιλία του δημοσιογράφου

Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη

στα «Ορέστεια» 28 Ιουνίου 2019

Η Αδριανούπολη και το Κάραγατς, ήταν, είναι και θα είναι, οι πόλεις της καρδιάς μας. Με άδικες αποφάσεις και διαδικασίες, έπαψαν να είναι ελληνικές και τα παιδιά τους ξεριζωμένα, βρέθηκαν εδώ που βρισκόμαστε τώρα, να ατενίζουν, αυτά που οι μεγάλοι της Γης, δυστυχώς, τους στέρησαν.

Οι διαδικασίες αυτές είναι γνωστές και αφορούν δύο σημαδιακές και τραυματικές χρονιές για την Ελλάδα. Το 1922 και το 1923. Κάθε προσπάθεια να εξιστορηθούν με πληρότητα, τα όσα δοκίμασε και υπέστη με βάναυσο τρόπο ο Ελληνισμός της Ανατολικής Θράκης της Μικράς Ασίας και του Πόντου, θα είναι ανεπαρκής. Είναι μαρτύρια χωρίς τέλος.

Ολόκληρη η Θράκη το 1920 άρχισε να ζει στιγμές ελευθερίας. Μα, ήρθαν δίσεκτοι καιροί, ανταριασμένα χρόνια και ανατράπηκαν τα πάντα. Τα γεγονότα αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά σε γενικές γραμμές.  Έτσι φτάσαμε στην απόφαση για την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους Τούρκους, που πάρθηκε από τους Συμμάχους στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 στο Παρίσι. Τις μέρες εκείνες δεν υπήρχε κυβέρνηση στην Αθήνα ικανή να αντιδράσει, ενώ στο στράτευμα επωάζονταν η επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα. Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, είχε αρχίζει να ζει το δικό του ανείπωτο δράμα. Η διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των τριών συμμάχων κρατών με το ανακοινωθέν της έβαζε προκαταβολικά την ταφόπλακα στην υπόθεση της Ανατολικής Θράκης, με την ελεεινή μεταξύ άλλων διατύπωση:

Ο βίος του Θρακός Αγίου Κυρίλλου ΣΤ΄

*Το βιβλίο του πατρός Ναυκράτιου Τσουλκανάκη

*Μια σημαντική έκδοση

του αρχιμανδρίτη

Ναυκράτιου Τσουλκανάκη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης 

Την Κυριακή του Θωμά, στις εκκλησίες της Θράκης θα αναπεμφθεί επιμνημόσυνη δέηση για την ανάπαυση της ψυχής του Πατριάρχη Κύριλλου ΣΤ’ τον οποίο απαγχόνισαν οι Τούρκοι το 1821 στην γενέτειρά του Αδριανούπολη.  Η μνήμη του έχει ορισθεί να τιμάται στις 18 Απριλίου, ημέρα του μαρτυρίου του. Απλά, αν το Πάσχα έρχεται μετά την ημερομηνία αυτή, τότε η εορτή αυτή μετατίθεται για την Κυριακή του Θωμά (όπως συμβαίνει εφέτος).

Αφορμή για το άρθρο αυτό, δεν είναι μόνο ο επικείμενος εορτασμός της μνήμης του Αγίου Κυρίλλου ΣΤ΄, αλλά και η σημαντική έκδοση βιβλίου με το βίο του εθνομάρτυρα Πατριάρχη. Συγγραφέας είναι ο πολυγραφότατος αρχιμανδρίτης Ναυκράτιος Τσουλκανάκης, με καταγωγή από το Διδυμότειχο. Τίτλος του βιβλίου «Ο Άγιος Κύριλλος ΣΤ’ (1775- 1821) ο Εθνο-Ιερομάρτυς Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως» Θεσσαλονίκη 2018. Είναι μια σημαντική προσπάθεια για να γνωρίσουμε σε λεπτομέρειες όχι μόνο το μέγεθος της θυσίας του Αγίου, αλλά και το μέγεθος της προσφοράς του προς το Έθνος.

Ο Κύριλλος, γεννήθηκε το 1775 στην Αδριανούπολη, από φτωχή οικογένεια. Το όνομα του ήταν Βασίλειος  Σερμπετζόγλου ή κατά ελληνοπρεπέστερη εκδοχή Βασίλειος Μελικρατίδης. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στην σχολή της πατρίδας του, αλλά έδειξε από πολύ μικρός μεγάλη έφεση προς τα γράμματα και τη μάθηση προχωρώντας ανοδικά. Σε ηλικία 20 ετών χειροτονήθηκε διάκονος από το μητροπολίτη Αδριανούπολης Καλλίνικο, ο οποίος του άλλαξε το όνομα σε Κύριλλος. Διετέλεσε γραμματέας της Μητρόπολης Εφέσου. Αργότερα, όταν ο Καλλίνικος έγινε Πατριάρχης κάλεσε στην Κωνσταντινούπολη τον Κύριλλο και τον έκανε αρχιδιάκονο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Σε ηλικία 28 ετών εξελέγη μητροπολίτης Ικονίου το 1803 και υπηρέτησε εκεί επί επτά χρόνια. Στη συνέχεια, τον Οκτώβριο του 1810 εξελέγη από την Σύνοδο του Πατριαρχείου μητροπολίτης της πατρίδας του Αδριανούπολης.

Οι βουλγαρικές προσπάθειες ελέγχου της Θράκης περί το 1900

*Η Αδριανούπολη το 1893

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ο εικοστός αιώνας, όταν ανέτειλε, βρήκε τη Θράκη να αγωνίζεται  εναντίον του βουλγαρικού εθνικισμού, ο οποίος άρχισε να αναπτύσσεται από το  1878, τότε που οι Ρώσοι νίκησαν τους Τούρκους και έφτασαν ως τις παρυφές της Κωνσταντινούπολης. Με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου δημιούργησαν τη λεγόμενη Μεγάλη Βουλγαρία. Η Συνθήκη ανετράπη από το Συνέδριο του Βερολίνου, το οποίο ωστόσο δεν εξάλειψε τον Πανσλαβισμό και τον Βουλγαρικό επεκτατισμό.

Η Θράκη, επίζηλη περιοχή, δοκιμάστηκε από τις κινήσεις των Βουλγάρων, που θέλησαν με κάθε τρόπο να εμφανίσουν την ύπαρξή τους ως σημαντική, συνοδευόμενη από ανάλογες απαιτήσεις.

Η μεγαλύτερη απογοήτευση για τους Έλληνες, από τον ρωσοτουρκικό πόλεμο ήταν η διάψευση των ελπίδων τους από το λεγόμενο «ξανθό γένος» των διαφόρων ψευδοπροφητειών. Αντίθετα μάλιστα, οι Ρώσοι εφαρμόζοντας τα πανσλαβιστικά σχέδια, ενίσχυσαν με κάθε τρόπο τους Βουλγάρους, αγνοώντας τους Έλληνες. Χαρακτηριστικά η εφημερίδα «Αγών» έγραφε στις 7 Ιανουαρίου 1900:

«Νικήσαντες οι Ρώσοι ελησμόνησαν, ότι εξεστράτευσαν υπέρ της αναξιοπαθούσης ορθοδοξίας, προς αυτών δε υπαγορεύσαντες την συνθήκην του Αγίου Στεφάνου δεν έβλεπον άλλους αξίους προστασίας ή τους Βουλγάρους. Οι Τούρκοι της ρωσοκρατήτου τότε Αδριανουπόλεως και της άλλης Θράκης δεν ηδύναντο ως πολεμία φυλή να ληφθώσιν υπ’ όψιν υπό των Ρώσων, οι δε τριακοντακισχίλιοι  Έλληνες της δευτέρας  της Θράκης πόλεως ήσαν μεν χριστιανοί, αλλά δεν ήσαν Βούλγαροι. Παν ό,τι ελληνικόν περιεφρονείτο και παρηγκωνίζετο και κατά παντοίους τρόπους κετεδιώκετο υπό των Ρώσων, η ελαχίστη δε μειονότης των κατοίκων της Αδριανουπόλεως οι μόλις εις χιλίους ανερχόεμνοι Βούλγαροι των προαστείων, οι πρώην είλωτες εκλήθησαν να μετάσχωσιν της διοικήσεως, να αστυνομεύωσι, να απονέμωσι δικαιοσύνην».

Η εφημερίδα αυτή δημοσίευσε πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την κατάσταση που επικρατούσε περί το 1899 και το 1900.

Σελίδες από τα βάσανα της Θράκης, το 1919

*O Μητροπολίτης Αίνου Ιωακείμ Γεωργιάδης, σε φωτογραφία του 1913

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η μοίρα της Θράκης και των κατοίκων της, ήταν τα ατελείωτα βάσανα, σε κάθε περίοδο της ιστορίας. Όπως συνέβαινε ακόμα και στις μέρες που  έδειχναν ότι έρχεται η μέρα της λευτεριάς, μετά από ζυγό για τη Θράκη, περίπου 600 ετών.

                Βρισκόμαστε στο καλοκαίρι του 1919. Ο Α’  Παγκόσμιος Πόλεμος με τις φονικές συνέπειές του έχει τελειώσει. Η Γερμανία και οι γύρω μας σύμμαχοί της Βουλγαρία και Τουρκία, επίσης ηττημένες.

Σημαίνοντα γεγονότα, η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Συμμάχους που ήλεγχαν και την Ανατολική Θράκη και της Σμύρνης το Μάιο του 1919 από τα ελληνικά στρατεύματα, στον απόηχο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Κάποιες άλλες πυρκαγιές του παρελθόντος

Το πένθος για την Ελλάδα, από τη φοβερή πυρκαγιά στην Αττική, είναι βαρύ. Χάθηκαν πολλοί άνθρωποι, καταστράφηκαν ιδιωτικές περιουσίες, αχρηστεύθηκαν υποδομές, υποβαθμίστηκε το περιβάλλον… Θάνατος, δάκρυ, πόνος πλανώνται στην Αττική…

Όμως η χώρα μας διαχρονικά έχει δοκιμαστεί σκληρά από φωτιές. Ακολουθεί μία μικρή επιλογή για κάποιες σημαντικές πυρκαγιές.

Οι τελευταίες ώρες της ελληνικής Αδριανούπολης

*Η Αδριανούπολη σε γκραβούρα του 1829

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Οι τελευταίες ώρες που έζησε ο Ελληνισμός της Αδριανούπολης το 1922, ήταν άκρως δραματικές. Η πόλη στην οποία ο Ελληνισμός άνθισε για χιλιάδες χρόνια, η πόλη με τα περίφημα ελληνικά εκπαιδευτήρια, η πόλη με τους μεγάλους εμπόρους, παραδόθηκε στους Τούρκους, που την πήραν χωρίς να πολεμήσουν καθόλου στην Ανατολική Θράκη.

                Η απόφαση για την εκκένωση της Θράκης πάρθηκε από τους Συμμάχους στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 μετά από θυελλώδεις συσκέψεις τριών ημερών στο Παρίσι, μεταξύ του Γάλλου πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών Πουανκαρέ  του Άγγλου υπουργού εξωτερικών Λόρδου Κώρζον και του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών κόμη Κάρλο Σφόρτσα. Τις μέρες εκείνες δεν υπήρχε κυβέρνηση στην Αθήνα ικανή να αντιδράσει, ενώ στο στράτευμα επωάζονταν η επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα. Η Μικρά Ασία, είχε αρχίζει να ζει το δικό της δράμα. Η διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των τριών συμμάχων κρατών με το ανακοινωθέν της έβαζε προκαταβολικά την ταφόπλακα στην υπόθεση της Ανατολικής Θράκης, με την ελεεινή μεταξύ άλλων διατύπωση:

                «Αι τρεις Σύμμαχοι Κυβερνήσεις δράττονται της παρούσης ευκαιρίας όπως δηλώσουν, ότι λαμβάνουν υπό ευμενή άποψιν ΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΝΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΝ ΘΡΑΚΗΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ, συμπεριλαμβανομένης της Αδριανουπόλεως».

1913: Το δραματικό ημερολόγιο του Αδριανουπολίτη Ι. Αποστολίδη

*Πολίτες και στρατιώτες Βούλγαροι, φυλάσσουν γέφυρα του ποταμού Άρδα, που κατέστρεψαν οι Τούρκοι.

*Ενδιαφέρουσα αυθεντική καταγραφή

των γεγονότων της πολιορκίας της Αδριανούπολης κατά το 1912-13.

*Αξίζει να εκδοθεί αυτό το Ημερολόγιο 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης          

                Ένα άγνωστο ντοκουμέντο, που αξίζει να προσεχθεί ιδιαίτερα από τους ποικίλους Θρακικούς φορείς, αφορά την φοβερή πολιορκία της Αδριανούπολης το 1912-13 από τους Βουλγάρους. Πρόκειται για λεπτομερή ημερολογιακή καταγραφή από τον Αδριανουπολίτη Ι. Αποστολίδη, ο οποίος παραχώρησε το ημερολόγιό του στην αθηναϊκή εφημερίδα «Πατρίς».

                Η δημοσίευση του ημερολογίου του Ι. Αποστολίδη άρχισε από το Σάββατο 20 Απριλίου 1913 στην εφημερίδα «Πατρίς» και περιλαμβάνει καταγραφές γεγονότων από τις 18 Σεπτεμβρίου 1912, ημέρα Τρίτη, όταν τα τουρκικά στρατεύματα άρχισαν να κινητοποιούνται, έως  και το φύλλο της 18ης Μαΐου 1913. Οι μαρτυρίες του Αποστολίδη, που έζησε τα γεγονότα μέσα στην Αδριανούπολη, έχουν την αξία αυθεντικού ντοκουμέντου, ειδικά για τα όσα υπέστησαν οι Χριστιανοί κάτοικοι της μεγάλης αυτής πόλης, όχι μόνο από τα δεινά των μαχών, αλλά και από την εχθρική στάση των Τούρκων.

                Για τον λόγο αυτό προτείνω να βρεθεί τρόπος να εκδοθεί αυτό το πολύτιμο ημερολόγιο σε μορφή βιβλίου έστω και κολοβό- γιατί δεν ολοκληρώθηκε η δημοσίευσή του- ώστε να γνωρίσουν οι νεώτερες γενεές των Θρακών ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας των προγόνων τους. Θα ήταν ευχής έργο μάλιστα να συσχετισθούν τα γεγονότα που περιγράφονται στη Ημερολόγιο με άλλα γεγονότα της εποχής εκείνης στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης.

Αδριανούπολη: Η Ανατολή της Θράκης

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/vimagazino/views/article/?aid=846409

*Η δωδεκάτοξη πέτρινη γέφυρα του Έβρου στην Αδριανούπολη (Edirne στα τουρκικά).

*Η ζωή πέρα από τον Έβρο,

με οδηγό τη μνήμη και σημεία αναφοράς

γνώριμες εικόνες, 

οικείες γεύσεις και αρώματα

Γράφει ο Νίκος Γ. Μαστροπαύλος

Ανατολικά της Θράκης υπάρχει μια άλλη Θράκη. Η Gamze Sarıca, διευθύντρια δημοσίων σχέσεων του τουρκικού Οργανισμού Ανάπτυξης Θράκης (eng.trakyaka.org.tr) που μας φιλοξενεί, ρίχνει νερό στην πόρτα του λεωφορείου που ετοιμάζεται να αναχωρήσει από τη Ραιδεστό για την Πόλη και την επιστροφή μας λέγοντας: «Σαν το νερό φεύγετε και σαν το νερό να ξαναρθείτε».

Είναι συναρπαστικό να ταξιδεύεις σε τόπους που τους κάνει κέφι να σου διηγηθούν την ιστορία τους· όπως η άλλη Θράκη, η Ανατολική. Μεταξύ του Εύξεινου Πόντου και της Θάλασσας του Μαρμαρά, οι αύρες θωπεύουν τις πόλεις, τα χωριά, τους απέραντους κάμπους, τους ποταμούς, τις γέφυρες, τα μνημεία, τα αμπέλια, τις μνήμες. Edirne, Tekirdağ, Çorlu, Kirklareli, Lüleburgaz, αλλά και (επί το ελληνικότερον) Αδριανούπολη, Ραιδεστός, Τυρολόη, Σαράντα Εκκλησιές, Αρκαδιούπολη.

Στις πόλεις του Έβρου το 1900- Αντιβουλγαρικοί αγώνες

*Από τη δράση των Βουλγάρων κομιτατζήδων στη Θράκη. Στον Εχίνο... 
Εναντίον Ελλήνων και Τούρκων. Η λεζάντα τα λέει όλα...

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο έντονος φυλετικός ανταγωνισμός μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων στα τέλη του 19^ου αιώνα και στις αρχές του 20^ου αιώνα, υπήρξε μια ουσιαστική και πολυαίμακτη παρενέργεια του Πανσλαβισμού, που ανδρώθηκε από τους Ρώσους με εμπνευστή το Ρώσο διπλωμάτη Ιγνάτιεφ και χρησιμοποίησε ως όργανα του Βουλγάρους.

                Οι Βούλγαροι δεν είχαν εκδηλώσει έντονες εθνικές ανησυχίες έως ότου άρχισαν οι προπαγανδιστικές εκστρατείες των Ρώσων και δημιούργησαν μια νέα τάξη φανατικών Βουλγάρων ιδίως μεταξύ των αστών διανοουμένων της Νότιας Βουλγαρίας κυρίως. Το 1858 ιδρύθηκε η Σλαβική Φιλανθρωπική Εταιρεία. Εκπροσωπώντας τις θεωρίες του πανσλαβισμού, πρόσφερε υποτροφίες σε νεαρούς Βούλγαρους για να σπουδάσουν στη Ρωσία. Από εκεί όμως διαπιστώθηκε, επέστρεφαν φανατικοί και μόνον, βαθύτατα επηρεασμένοι από τις ιδέες του πανσλαβισμού. 

Μια πρώτη εκδήλωση των διαφοροποιήσεων ήταν ο λεγόμενος Βουλγαρικός εθνικοσοσιαλιστικός αγώνας του 1860, από τον οποίο ξεπήδησαν οι πρώτες επιθέσεις κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου και οι απαιτήσεις απόσχισης της Βουλγαρικής Εκκλησίας. Αυτό επιτεύχθηκε το 1870, όταν με σουλτανικό φιρμάνι η Βουλγαρική Εξαρχία αναγνωρίσθηκε ως αυτοκέφαλη Εκκλησία. Έτσι η έννοια του Βουλγαρικού Εθνικισμού άρχισε να αποκτά υπόσταση.

1920: Η σύλληψη του Ταγιάρ, από ένα τσομπανόπουλο!!!

*Ο Τζαφέρ Ταγιάρ, αιχμάλωτος πλέον (σημειώνεται με σταυρό) εισέρχεται στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Αθήνας...

*Το άδοξο τέλος 

ενός μιμητή του Ατατούρκ

 στην Ανατολική Θράκη,

κατά την απελευθέρωσή της

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο συνταγματάρχης του Οθωμανικού Στρατού Τζαφέρ Ταγιάρ, το 1920, υπήρξε κακός δαίμονας της Ανατολικής Θράκης, αλλά το τέλος των δραστηριοτήτων του, υπήρξε σύντομοo αλλά και άδοξο!

                Το Μάρτιο του 1920, στην Αδριανούπολη εξερράγη εθνικιστικό κίνημα, που οργάνωσε ο τουρκαλβανός Ταγιάρ ακολουθώντας το παράδειγμα του Κεμάλ Ατατούρκ. Δηλαδή να οργανώσει την αντίδραση του ηττημένου τουρκικού στρατού, έστω και των υπολειμμάτων του, στην εφαρμογή των όρων της ανακωχής, την οποία είχε υποχρεωθεί να υπογράψει η Τουρκία με τους συμμάχους της Αντάντ, στο λιμάνι του Μούδρου, στις 17 Οκτωβρίου 1918.

                Εν τω μεταξύ με τη Συνθήκη του Νεϊγύ (άρθρο 48) είχε ορισθεί ότι η Δυτική Θράκη θα υπάγονταν μέχρι του διακανονισμού της οριστικής τύχης της υπό την διοίκηση Διασυμμαχικής Δύναμης με επικεφαλής τον Γάλλο στρατηγό Σαρλ Αντουάν Σαρπύ. Η Δυτική Θράκη τελικά παραχωρήθηκε στην Ελλάδα τον Μάιο του 1920, ενώ το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο και η Στρατιά Θράκης, άρχισαν να προετοιμάζουν την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης.

                Με βάση αυτές τις εξελίξεις, ο Ταγιάρ οδηγήθηκε στη δημιουργία κομιτάτου «προς προάσπιση των Θρακικών δικαιωμάτων». Διέταξε επίσης επιστράτευση 10 ηλικιών των Μουσουλμάνων της περιοχής του, η οποία απέδωσε παρά την υποχρεωτικότητά της μόνο 3.500 έφεδρους στρατιώτες, αν και ο ίδιος ισχυρίζονταν ψευδώς (στο Κούλελι Μπουργκάς)  ότι μπορεί… να παρατάξει 60.000 λόγχες!

Η φοβερή πολιορκία της Αδριανούπολης το 1912-13

*Η οχύρωση Hadirlik, μια από τις περιμετρικές οχυρώσεις της Αδριανούπολης, 

μετά την κατάληψη από τους Βουλγάρους

*Περιγραφές από τον Ιωάννη Αποστολίδη,

ο οποίος κρατούσε λεπτομερές ημερολόγιο

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Αδριανούπολη κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, υπέστη τα πάνδεινα. Ειδικά κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, όταν πολιορκήθηκε στενά από τους Βούλγαρους και τους Σέρβους, δοκιμάστηκε από σφοδρούς βομβαρδισμούς, δοκιμάστηκαν οι κάτοικοι της από φοβερή πείνα και λιμούς, ενώ τα κυρίως θύματα υπήρξαν οι Χριστιανοί (Έλληνες και Βούλγαροι) από το εξαγριωμένο πλήθος φανατικών και από την κρατική διοίκηση.

                Όταν κηρύχθηκε ο Βαλκανικός Πόλεμος εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τα συμμαχικά κράτη Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο, η Θράκη αποτέλεσε αντικειμενικό πολεμικό στόχο της Βουλγαρίας, η οποία ενισχύθηκε και από Σερβικές δυνάμεις. Ο βουλγαρικός στρατός διέθεσε για την Ανατολική και Δυτική Θράκη 10 μεραρχίες.

                Οι Τούρκοι, αρχικά είχαν πρόθεση να αμυνθούν σταθερά στην περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών. Η πόλη μετονομάστηκε σε Λόζενγκραντ. Η οργάνωση του τουρκικού στρατού δεν ήταν καλή και οι Βούλγαροι επέτυχαν να καταλάβουν αυτή την πόλη, που ήταν η δεύτερη μετά την Αδριανούπολη οχυρωμένη πόλη. Οι Τούρκοι συμπτύχθηκαν προς το Λουλέ Μπουργκάς. Οι μάχες που έγιναν ήταν αιματηρές.

Η Θράκη και το 1821

*Η Αδριανούπολη των μέσων του 19ου αιώνα

*Άγνωστα στοιχεία 

για τη συμμετοχή των Θρακών,

στην Εθνική Παλιγγενεσία

*Ανάγκη για την καταγραφή
της ολοκληρωμένης ιστορίας

Γράφει ο δημοσιογράφος Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η συμμετοχή της Θράκης στον ξεσηκωμό του Έθνους το 1821, είναι ένα ιστορικό πεδίο, σχετικώς αδιερεύνητο. Υπάρχουν σημαντικά στοιχεία, για τη συμμετοχή των Θρακών, διάσπαρτα σε διάφορες πηγές, γεγονός που επιβάλλει την ανάγκη συγκέντρωσης και επεξεργασίας τους, ώστε να υπάρχει μια ολοκληρωμένη εικόνα. Προς αυτή την κατεύθυνση οφείλουν να ενεργοποιηθούν τόσο το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης με το επιστημονικό του κύρος, όσο και οι διάφοροι φορείς, είτε είναι κρατικοί είτε είναι συλλογικοί κοινωνικοί φορείς.
               Προς την ίδια κατεύθυνση τείνει και το παρόν άρθρο, με την ελπίδα, ότι θα υπάρξει ανταπόκριση για συγκέντρωση, επεξεργασία και δημοσίευση σε ένα ειδικό σύγγραμμα των σχετικών πληροφοριών, έστω και αν ένα τέτοιο εγχειρίδιο, δεν θα περιλαμβάνεται στην διδακτέα ύλη, των σχολείων της Θράκης, που είναι το επιθυμητό. Αρκεί να υπάρχει στα σπίτια όλων ως απλό ανάγνωσμα.
               Έτσι λοιπόν, αρχίζοντας, θα υπενθυμίσουμε ότι στα μέσα του 19ου αιώνα, ζούσαν ακόμα στην Αδριανούπολη αγωνιστές της Επανάστασης του 1821 ή παιδιά τους ή άτομα τα οποία στα κρίσιμα εκείνα χρόνια βρίσκονταν στην Ελλάδα. Άρα δεν αποκλείεται, ακόμα και αν δεν αναφέρεται τίποτα σχετικό, να έπαιρναν μέρος στον αγώνα με οποιοδήποτε τρόπο. Είτε ήταν Θράκες είτε κατάγονταν από άλλα μέρη της Ελλάδας και ζούσαν στη θρακική μεγαλούπολη ή σε άλλες θρακικές πόλεις.

Αυτοί που έπεσαν μαχόμενοι, για την Αδριανούπολη

*Ο Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως Πολύκαρπος σε φωτογραφία του 1921, 

ιερουργώντας σε κάποια στρατιωτική εορτή

Μνημόσυνο και στο Σουφλί

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Τώρα, που η τροχιά του χρόνου , φέρνει για άλλη μια φορά ενώπιον μας την 14^η Μαΐου, την τυπική και ενιαία βάσει Προεδρικού Διατάγματος ημερομηνία των «Ελευθερίων» της Θράκης, οφείλουμε να θυμηθούμε αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους για να ελευθερωθεί αυτή η περιοχή, άσχετα αν το 1922, κατέρρευσαν τα όνειρα και η Ανατολική Θράκη δόθηκε στους Τούρκους, βάσει των γεωστρατηγικών σχεδιασμών των Μεγάλων Δυνάμεων.

          Θα μας βοηθήσει μια ανταπόκριση του Ανδρέα Κονιτόπουλου, ο οποίος ως απεσταλμένος της εφημερίδας «Πατρίς» (14 Αυγούστου 1920) παρακολούθησε εκ του σύνεγγυς τα γεγονότα της απελευθέρωσης της Θράκης. (Σ.Σ. Ο Κονιτόπουλος στα κατοπινά χρόνια υπήρξε στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού και προέδρου της ΕΡΕ Κωνσταντίνου Καραμανλή).

          Τον Αύγουστο 1920, η πόλη της Αδριανούπολης περίπου 40 μέρες μετά την απελευθέρωσή της τίμησε τη μνήμη των παλληκαριών, που έδωσαν τη ζωή τους τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, για να πνεύσει άνεμος ελευθερίας, μετά από σκλαβιά 600 ετών.

          Η Αδριανούπολη, η μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού και η ΙΧ Μεραρχία τέλεσαν το μνημόσυνο των πεσόντων, με μεγάλη επισημότητα.

ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΤΟΥ 192Ο-21 ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΕΝΟΣ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΛΟΧΙΑ

*Ο Σταύρος Περογιάννης ή Περογιαννάκης

          Ο Σταύρος Περογιάννης ή Περογιαννάκης, υπήρξε ένας απλός άνθρωπος, από τη μεγάλη εκείνη γενιά των Ελλήνων, που πήραν μέρος στις πολεμικές εξορμήσεις της πατρίδας, άλλοτε νικηφόρες και άλλοτε όχι. Γεννήθηκε σε ένα χωριό της Ανατολικής Κρήτης τους Παπαγιαννάδες και η μοίρα τον έφερε στη Θράκη, ακριβώς τότε που έγινε η απελευθέρωσή της μετά από δουλεία 600 ετών. Επέστρεψε στην Κρήτη και δεν έζησε από κοντά την δραματική κατάρρευση, όταν η απελευθερωμένη Ανατολική Θράκη, όπου οι Τούρκοι δεν πολέμησαν για να την κρατήσουν, παραδόθηκε κατά τα συμφέροντα των Αγγλογάλλων στην Τουρκία και έμεινε ως σύνορο ο ποταμός Έβρος. 

          Άνθρωπος επιμελής, νοικοκύρης, κατέγραψε τις αναμνήσεις του, οι οποίες διασώθηκαν και σήμερα έχω την χαρά και την τιμή να τις αναρτώ στο ιστολόγιό μου. Είναι ανέκδοτες και αξίζει να διαβαστούν κυρίως από τους συμπατριώτες μου τους Θρακιώτες, γιατί δίνουν μια καλή εικόνα για την περιοχή μας και την καλοσύνη των Θρακιωτών. Κράτησα επακριβώς τη σύνταξη και την ορθογραφία των χειρογράφων του καλού αφηγητή Σταύρου Περογιάννη ή Περογιαννάκη. Σε μερικά τοπωνύμια, κυρίως τουρκικά, υπάρχουν ορισμένα λάθη, που προκύπτουν από το γεγονός ότι δεν γνώριζε καλά την περιοχή.

          Ας είναι ελαφρύ το χώμα, που τον σκεπάζει!

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Σταύρος Περογιάννης (Έφεδρος Λοχίας Πεζικού)

-----------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------

Περιγραφή εν περιλήψει της Στρατιωτικής μου ζωής και της προελάσεως του 14^ου πεζικού Συντάγματος της Μεραρχίας Ξάνθης (ΧΙΙ) εις την Δυτικήν  και Ανατολικήν Θράκην

--------------------------------------------------------------

Η παρούσα ελήφθη εκ διαφόρων σημειώσεων άς εκράτουν κατά τον χρόνον της εν τω στρατώ υπηρεσίας μου. Τούτην δε έγραψα ίνα χρησιμεύση ως ενθύμιον

---------------------------------------------------------------

Παπαγιαννάδοι 10 Ιουλίου 1921

*Έτσι αρχίζει την καταγραφή των αναμνήσεών του ο Σταύρος Περογιάννης ή Περογιαννάκης

Αναστ. Δόσκος: Ένας αφανής αλλά ικανός διπλωμάτης

*Η Αδριανούπολη, σημαντικό κέντρο του Θρακικού Ελληνισμού. Πίνακας του Jose Maria Jovani περί το1800.

*Σημαντική η παρουσία του

στη Θράκη του ΙΘ΄ αιώνα

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Ένας από τους αφανείς στυλοβάτες του Ελληνισμού της Θράκης, στο δεύτερο μισό του ΙΘ΄ αιώνα, ήταν ο διπλωμάτης Αναστάσιος Δόσκος, ο οποίος υπηρέτησε δύο φορές ως πρόξενος της Ελλάδας στην Αδριανούπολη. Υπηρέτησε και σε άλλες θέσεις κυρίως στις περιοχές του υπόδουλου Ελληνισμού και τελικά πέθανε στην Αθήνα, τιμημένος με πολλά παράσημα ελληνικά και ξένα, αλλά σε μεγάλη φτώχια, δείγμα της εντιμότητάς του.

          Ο Αναστάσιος Δόσκος γεννήθηκε στη Μακεδονία (δεν γνωρίζουμε πού ακριβώς) και πέθανε από καρδιακή προσβολή στη Αθήνα στις 9 Ιανουαρίου 1888.  Ήταν τότε 70 ετών. Υπήρξε ένα από τους πλέον διακεκριμένους διπλωματικούς υπαλλήλους στο δεύτερο μισό του ΙΘ’ αιώνα.

1879: Η ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

*Ο Διονύσιος, θύμα του φανατισμού των Βουλγάρων 

*Βουλγαρική επίθεση και κατά

του Μητροπολίτη Διδυμοτείχου 
Μεθόδιου Αρώνη

Γράφει ο Παντελής Στεφ Αθανασιάδης

          Η λήξη της περιπέτειας του ρωσοτουρκικού πολέμου του 1878 υπήρξε άκρως δραματική για τους Έλληνες της Θράκης.

          Η νίκη του «ξανθού γένους» των Ρώσων στον πόλεμο αυτό, είχε αναπτερώσει τις ελπίδες των Ελλήνων για πολιτική απελευθέρωση και απόκτηση δικαιωμάτων. Οι ελπίδες τους σύντομα διαψεύσθηκαν γιατί οι Ρώσοι εφαρμόζοντας την πολιτική του πρεσβευτή τους στην Κωνσταντινούπολη ναύαρχου Ιγνάτιεφ για επιβολή Πασλαβισμού, έδωσαν προβάδισμα στα αιτήματα των Βουλγάρων, οι οποίοι ήδη εκινούντο δραστήρια σε όλα τα επίπεδα, θρησκευτικά και κοινωνικά, εκτοπίζοντας τους Έλληνες. Είχε επέλθει ήδη από το 1872 και το εκκλησιαστικό βουλγαρικό σχίσμα, γεγονός που φανάτιζε τα πλήθη.

          Οι αποφάσεις του συνεδρίου του Βερολίνου για αποχώρηση των Ρώσων από τα κατακτημένα Οθωμανικά εδάφη, προκάλεσε φόβους στους Βουλγάρους, ότι οι Τούρκοι επανερχόμενοι θα προέβαιναν σε πράξεις αντεκδίκησης εις βάρος τους, γιατί είχαν συνταχθεί με της Ρώσους κατακτητές.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

 

*Ο ομιλητής ενώ αναπτύσσει το θέμα του

*Διάλεξη στην Πανελλήνια Ομοσπονδία 

Θρακικών Σωματείων στη Θεσσαλονίκη

στις 4 Φεβρουαρίου 2012, 

με την ευκαιρία της κοπής της πίττας

Ομιλητής ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Το Σάββατο 4 Φεβρουαρίου η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων (ΠΟΘΣ), οργάνωσε στη Θεσσαλονίκη την κοπή της πίττας της. Στο πλαίσιο αυτής της εκδήλωσης, η διοίκηση της ΠΟΘΣ τίμησε με επίδοση σχετικής πλακέττας τον καθηγητή Κωνσταντίνο Βακαλόπουλο για το σύνολο του επιστημονικού έργου του αναφορικά με τη Θράκη. 

               Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Θρακιώτης δημοσιογράφος Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα "Το Θέατρο στη Θράκη κατά τον 19ο αιώνα".

*Επίδοση τιμητικής πλακέτας στον ομιλητή 

από τον πρόεδρο της ΠΟΘΣ κ. Ελευθέριο Χατζόπουλο. 

Κάτω αριστερά ο καθηγητής Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος

                Στην εκδήλωση παρέστησαν μεταξύ άλλων, εκπρόσωπος του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ο υφυπουργός Δημοσίων Έργων Ιωάννης Μαγκριώτης (με θρακική ρίζα εκ πατρός) ο βουλευτής της ΝΔ Σταύρος Καλαφάτης, πρόεδροι θρακικών σωματείων, Θρακιώτες και Θρακιώτισες, αλλά και φίλοι και φίλες της Θράκης.

ΣΚΑΝΔΑΛΑ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΘΡΑΚΗ

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Έχουμε συνηθίσει σε αφηγήσεις για βίαιους εξισλαμισμούς γυναικών στην εποχή της Τουρκοκρατίας, ακόμα και στα μετά την Επανάσταση του 1821, χρόνια.

          Ωστόσο ένας εκούσιος εξισλαμισμός μια παντρεμένης γυναίκας για χάρη... ενός Αλβανού, ήταν για την εποχή εκείνη μέγα σκάνδαλο. Πόσο μοιάζουν καμιά φορά οι εποχές...

          Στα έγγραφα της Βιβλιοθήκης της Βουλής έχει περισωθεί μια σελίδα της εφημερίδας «Αυγή» της Κωνσταντινούπολης με ημερομηνία 9 Απριλίου 1884.

          Σύμφωνα με το δημοσίευμα αυτό, στο περιθώριο φυσικά της Ιστορίας, που δεν αναφέρει επώνυμα, αλλά μόνο μικρά ονόματα, στη Μπολούστρα της Ξάνθης , τα Άβδηρα, μια  γυναίκα ονόματι Ρωξάνη, σύζυγος Θεοδώρου, συνήψε ερωτικές σχέσεις με ένα  Αλβανό που ονομάζονταν Βελής «εκ Δεβρών της άνω Αλβανίας» και στις αρχές του Μαρτίου 1884 έφυγε κρυφά από την Ξάνθη και κατέφυγε στη Γκιουμουλτζίνα, όπου έμεινε στο σπίτι ενός φίλου του εραστή της.

ΓΕΥΣΗ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

*Οι φυλακές "Σουκρί Πασά" της Αδριανούπολης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Σήμερα όταν μιλάμε για τουρκικές φυλακές, στο νου μας φέρνουμε τη γνωστή αμερικάνικη ταινία «Το εξπρές του μεσονυκτίου». Ωστόσο οι τουρκικές φυλακές ήταν διαχρονικά, πάντα ένα πρόβλημα, τόσο για τους φυλακισμένους τους, όσο και για το ίδιο το Οθωμανικό κράτος.

Στην εργασία αυτή, δεν υπάρχουν περιγραφές από πρώτο χέρι για τις συνθήκες που επικρατούσαν εκεί. Είναι απολύτως βέβαιο, πως ήταν άκρως τραγικές.