Η πρώτη κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/857082/article/epikairothta/ellada/prwth-kyvernhsh-enwsews-kentroy

*Ο Γ. Παπανδρέου περιστοιχιζόμενος από τον Γ. Νόβα, δεξιά του, και τον Σοφοκλή Βενιζέλο, αριστερά του, και άλλα μέλη της πρώτης κυβέρνησης της Ενώσεως Κέντρου, μετά τη νίκη του κόμματός του στις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963.

Γράφει ο κ. ΕΥΑΝΘΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*

Οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963 και η ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Γεώργιο Παπανδρέου από τον βασιλιά Παύλο, τρεις ημέρες αργότερα, επανέφεραν το Κέντρο στην εξουσία, έντεκα χρόνια μετά τη συντριπτική νίκη του στρατάρχη Παπάγου το 1952.

Με μια πρώτη ματιά, η εξέλιξη αυτή παρέπεμπε σε σχετική ομαλοποίηση της ελληνικής πολιτικής ζωής: η Ένωσις Κέντρου ήταν ένα αστικό κόμμα, που διέθετε ηγεσία υψηλής ποιότητας: Γ. Παπανδρέου, Σ. Βενιζέλος, Κ. Μητσοτάκης, Γ. Μαύρος, κ.ά. Η ενοποίηση των δυνάμεων του παλαιοβενιζελικού χώρου το 1961– για πρώτη φορά μετά τις εκλογές του 1920– τούς επέτρεψε να διεκδικήσουν την εξουσία από τη νέα Δεξιά, που είχε αναδυθεί μετά το 1952 και ιδίως μετά το 1956. Χαρακτηριζόμενη από ορμητική ρητορεία, και προβάλλοντας τους βασικούς στόχους της ανάπτυξης και της ένταξης στη Δύση, η ‘Ενωσις Κέντρου καλείτο να συνεχίσει– και να επεκτείνει σε νέους τομείς– την ανοδική πορεία της χώρας. Άλλωστε, η ανάπτυξη μιας ολόκληρης κοινωνίας δεν μπορούσε να βασίζεται αποκλειστικά στην ύπαρξη ενός και μόνον κυβερνητικού επιτελείου– της ΕΡΕ υπό τον Κ. Καραμανλή. Έπρεπε να βασίζεται στην εναλλαγή στην εξουσία κομμάτων που θα συνέκλιναν σε τούτη τη βασική στόχευση.

ΙΝΤΖΕ ΒΟΪΒΟΝΤΑ: ΕΝΑΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΣ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

 

*Απεικόνιση του Ιντζέ Βοϊβόντα από τον Βούλγαρο ζωγράφο Ιλία Πετρόφ 

Γράφει ο δημοσιογράφος Ανδρέας Μακρίδης

“Το δάσος έκλαψε

το δάσος και το βουνό

και στο βουνό το δέντρο

για τον Ιντζέ Βοϊβόντα.

Πού΄ σαι Ιντζέ να έρθεις

με πεντακόσια νέα παλληκάρια

το δάσος να χαρεί;”

(Βουλγάρικο κλέφτικο τραγούδι)

Μελετώντας κανείς τα τελευταία σκιρτήματα της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία, και ειδικότερα τη Μάχη του Σκουλενίου, σκοντάφτει στο όνομα του Ιντζέ. Κάποια πηγή τον θέλει Σέρβο. Οι περισσότερες εξιστορήσεις, δεν αναφέρουν τίποτε γι' αυτόν, αφήνοντας μέσα στην πλημμυρίδα των ηρωικών τους επιθέτων, την εντύπωση πως ο Ιντζές υπήρξε ένας ακόμη άγνωστος Έλληνας οπλαρχηγός, που έτυχε να φέρει τούρκικο όνομα.

Ένας περίπου αιώνας εθνικών διεκδικήσεων και εθνικιστικών παθών που δίχασαν και εξακολουθούν διχάζουν τα Βαλκάνια, καταδίκασε τον Βούλγαρο κλεφταρματωλό Στογιάν–Ιντζέ Βοϊβόντα στην αφάνεια. Οι Έλληνες τον αγνοούν, μα κι οι ομοεθνείς του στέκονται αμήχανοι μπροστά στο τέλος του. Ποιος ήταν άραγε ο Ιντζέ;

Γεννήθηκε στα μισά του 18ου αιώνα, πιθανόν στην Ανατολική Θράκη, κατ΄ άλλους στην κεντροανατολική Βουλγαρία, με το όνομα Στογιάν. Γρήγορα ορφάνεψε από πατέρα, η μάνα του ξαναπαντρεύτηκε– κι ο πατριός του τον έδωσε γενίτσαρο στους Τούρκους. Αφού εκείνος έλαβε την στρατιωτική εκπαίδευση στο Τάγμα των Γενιτσάρων, όπου έλαβε το όνομα Ιντζέ, επιστρέφοντας στη Βουλγαρία δολοφόνησε τον διοικητή του, κι οι άνδρες του τον ανακήρυξαν αρχηγό τους, για να συγκροτήσουν στη συνέχεια το δικό του ένοπλο σώμα στη Στράντζα της Θράκης. Ο θρύλος τον θέλει μετά το 1792 να ανδρώνεται ως αρματωλός και να ενώνεται με τις ομάδες των Κιρτζαλήδων, να ξεχωρίζει ως δίκαιος πολεμιστής, προστάτης του απλού λαού και στη συνέχεια αρχηγός των Κλεφτών της Βουλγαρίας. Όπως διαπιστώνουν οι ιστορικοί ωστόσο, τα παραπάνω συνιστούν την επιτομή μιας λαϊκής εξιδανίκευσης– ενός ρομαντισμού όχι άγνωστου και στην Ελλάδα, αν κρίνουμε από την εργασία του Τάκη Κανδηλώρου για τον “Αρματωλισμό στην Πελοπόννησο”: Το παιδομάζωμα είχε σταματήσει πολύ πριν την γέννηση του Ιντζέ, οι Κιρτζαλήδες ήσαν διαβόητοι ληστές, και κάποια παλαιότερα και μάλλον γνησιότερα δημοτικά τραγούδια δεν περιποιούν τιμή στον ίδιο και τη δράση του. Ίσως πάλι η διήγηση που θέλει τον Βούλγαρο οπλαρχηγό, να κολακεύεται από το τραγούδι που του χάρισε κάποιος φοβισμένος αγρότης και να αποφασίζει πως η δόξα είναι προτιμότερη από τα λάφυρα, να μην απέχει πολύ απ' την πραγματικότητα.

Οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/856203/article/epikairothta/ellada/oi-ekloges-ths-3hs-noemvrioy-1963

*Ο αρχηγός της Ένωσης Κέντρου Γεώργιος Παπανδρέου φθάνει στη Θεσσαλονίκη, 
κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του κόμματός του, 
ενόψει των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου 1963.

Γράφει ο κ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ*

Η παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στις 11 Ιουνίου 1963 σήμαινε ταυτόχρονα την έναρξη της πορείας προς νέες εκλογές, αν και η θητεία της Βουλής έληγε το φθινόπωρο του 1965.

Ο ίδιος ο αρχηγός της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης (ΕΡΕ) απέβλεπε σε άμεση προσφυγή στις κάλπες με το πλειοψηφικό σύστημα που είχε προβλέψει ο εκλογικός νόμος του 1961 για τις μεθεπόμενες εκλογές. Κάτι τέτοιο όμως προσέκρουε στην επιθυμία των Ανακτόρων να αποτρέψουν επικράτηση του Καραμανλή στο σκληρό πολιτικό παιχνίδι που εξελισσόταν από το 1961. Ήταν επίσης εξαιρετικά αμφίβολο κατά πόσο το Κέντρο θα συμμετείχε σε εκλογές με πλειοψηφικό, με προφανείς συνέπειες σε περίπτωση αποχής για τη νομιμοποίηση του Στέμματος και γενικότερα του πολιτικού συστήματος.

Υποκλοπές και διαπραγματεύσεις

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ    http://www.kathimerini.gr/856140/opinion/epikairothta/politikh/ypoklopes-kai-diapragmateyseis

*Καραμανλής και Αβέρωφ. Πίσω ο Γεώργιος Σεφέρης. Φωτογραφία του 1956 

από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για το Κυπριακό

*Χρήσιμα μαθήματα 

διαχείρισης υποκλοπών, 

από το παρελθόν

Του κ. ΑΝΤΩΝΗ ΚΛΑΨΗ*

Π​​ριν από έξι δεκαετίες, η Ελλάδα είχε στραμμένη όλη την προσοχή της στο Κυπριακό. Εργώδεις διαπραγματεύσεις διεξάγονταν στο προσκήνιο αλλά και στο παρασκήνιο. 
Ήταν περίπου τέτοιες ημέρες το 1957 όταν ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας πληροφορήθηκε από την ΚΥΠ ότι Βρετανοί πράκτορες είχαν κατορθώσει να παγιδεύσουν (και κατ’ επέκταση υπέκλεπταν συνομιλίες από) μία εμπιστευτική τηλεφωνική γραμμή, την οποία χρησιμοποιούσε από την κατοικία του ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής.

 Όταν ενημερώθηκε για το ζήτημα, ο Καραμανλής οργίστηκε και ζήτησε από τον Αβέρωφ να διαμαρτυρηθεί έντονα στον Βρετανό πρεσβευτή Σερ Τσαρλς Πικ. Όμως ο Αβέρωφ είχε άλλη άποψη. Έπεισε τον Καραμανλή να μην αποκαλύψουν τίποτα, αλλά αντίθετα να σκηνοθετήσουν τρεις μεταξύ τους συνομιλίες μέσω της επίμαχης τηλεφωνικής γραμμής. Το περιεχόμενο αυτών των συνομιλιών ο Αβέρωφ το αποτύπωσε εγγράφως και φρόντισε ώστε το κείμενο να σφραγιστεί από τον επιφανέστερο συμβολαιογράφο της Βέρνης, πρωτεύουσα της αενάως ουδέτερης Ελβετίας.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ ΕΞΙ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ. ΔΙΚΗ ΠΡΙΓΚΗΠΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ

*Στιγμιότυπο από τη δίκη του πρίγκιπα Ανδρέα (Αρχείο ΕΡΤ)

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Στις 15 Νοεμβρίου 1922 στο Γουδί είχε καταγραφεί ο επίλογος της Μικρασιατικής Εκστρατείας με την εκτέλεση των έξι (6) υπευθύνων Δημητρίου Γούναρη, Νικολάου Στράτου, Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, Νικολάου Θεοτόκη, Γεωργίου Μπαλτατζή και Γεωργίου Χατζανέστη, οι οποίοι είχαν παραπεμφθεί από την Επαναστατική Επιτροπή στο Έκτακτο Στρατοδικείο, που τους καταδίκασε σε θάνατο με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.

Για την εποχή εκείνη η εκτέλεση ήταν μια προσπάθεια κάθαρσης από τη μικρασιατική εμπλοκή μπροστά στη λαϊκή κατακραυγή.

ΕΓΩ, Ο ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΞΙΩΤΗΣ: ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   http://www.kathimerini.gr/854291/article/politismos/vivlio/stis-mylopetres-ths-istorias

 *Το εξώφυλλο του αυτοβιογραφικού βιβλίου του Μανώλη Αξιώτη

*Βιβλίο για τα πάθη

των Μικρασιατών 

Του Κώστα Λεονταρίδη

Γενιές που τα χρόνια τους πέρασαν ανάμεσα σε μυλόπετρες, με τις ζείδωρες ανάσες να είναι μικρά διαλείμματα. Κι άντε πάλι. Γενιές των συνεχών πολέμων, της πείνας, του ξεριζωμού. Γενιές γαλβανισμένες σ’ ανηφόρα της μιας ζωής.

Ο Μανώλης Αξιώτης ήταν ένας από τους κληρωτούς τέτοιας γενιάς. Όσα έζησε γέμισαν το μυαλό του, γράφτηκαν στο πετσί του και τα μετέφερε στο χαρτί. Γεννημένος το 1894 στο ελληνοχώρι Κιρκιντζές της Εφέσου, στη Μικρά Ασία, άφησε την τελευταία του πνοή στην Κοκκινιά, το 1980. Από τους τυχερούς, θα πουν πολλοί σημερινοί, και γερό κόκαλο.

«... Τα λεγόμενα Τάγματα Εργασίας είχαν οργανωθεί με την εντολή του περιβόητου Λίμαν φον Ζάντερς και ήταν για την εξόντωση των μη Μουσουλμάνων νέων. Είχαν πάρει πάνω από 150.000 νέους ... το συσσίτιο ούτε ένας σκύλος θα το έτρωγε. Ρούχα, παπούτσια, σκεπάσματα δεν είχαν δώσει. Γιατροί, φάρμακα δεν υπήρχαν. Οποιος αρρώσταινε πετιόνταν σε ένα τσαντίρι και εκεί χωρίς καμιά φροντίδα πέθαινε σαν σκύλος».

Η ανολοκλήρωτη σχέση με την αρχαιότητα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/854290/article/politismos/vivlio/h-anoloklhrwth-sxesh-me-thn-arxaiothta

*Το Ναύπλιο την εποχή του πρώτου κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια (έργο του Πεϊτιέ).

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Χ. ΠΕΤΡΑΚΟΣ

Ημερολόγιο αρχαιολογικό. Τα χρόνια του Καποδίστρια, 1828-1832

εκδ. Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις

Αρχαιολογικής Εταιρείας, αρ. 301, τ. 1-3.

*Οι αρχαιολογικές πολιτικές 

τα πρώτα χρόνια 

του νεοελληνικού κράτους 

Του κ. Ν.Ε. ΚΑΡΑΠΙΔΑΚΗ*

Η σχέση με την αρχαιότητα συνιστά μια ιδρυτική συνθήκη για την Ευρώπη, τον νέο ελληνισμό και το ελληνικό κράτος. Η αρχαιότητα μετατράπηκε μετά τον 16ο αιώνα σε ένα είδος κατόπτρου, μέσα από το οποίο η Ευρώπη διαμόρφωνε την εικόνα της, τα πολιτικά και τα πολιτιστικά της πρότυπα.

Η γνώση των κειμένων και των αντικειμένων της αρχαιότητας έδινε, και σ’ ένα βαθμό δίνει ακόμα, δικαιώματα ιδιοποίησης του κλασικού παρελθόντος και άρα προσέδιδε μεγαλύτερο γόητρο στα πρόσωπα και στις χώρες που ήταν οι φορείς αυτής της γνώσης. Το νεοελληνικό κράτος, προϊόν σ’ ένα μεγάλο βαθμό της ανακάλυψης της αρχαιότητας, δεν μπορούσε να την αγνοήσει.

Η αξία του βιβλίου του Βασιλείου Χ. Πετράκου για τη μέριμνα και τις αρχαιολογικές πολιτικές του πρώτου νεοελληνικού κράτους, ιδίως κατά τα καποδιστριακά χρόνια, είναι ουσιώδης καθόσον αφορά στην κατανόηση της δύσκολης– και ακόμα σήμερα ανολοκλήρωτης– σχέσης του νέου ελληνισμού με την αρχαιότητα. Ο συγγραφέας του βιβλίου αξιοποιεί και αναδεικνύει ένα πλούσιο και διασκορπισμένο σε πολλούς φορείς αρχειακό υλικό, που ένα μέρος του ήταν εντελώς άγνωστο έως πρόσφατα. Και εννοούμε το υλικό του αρχείου Ανδρέα Μουστοξύδη που φυλάσσεται στην Ιερά Μητρόπολη Κέρκυρας. Ο μόνος που το είχε μελετήσει ήταν ο αρχαιολόγος Ι. Κ. Παπαδημητρίου, του οποίου τα κατάλοιπα αξιοποιεί ο Β. Χ. Πετράκος, αποτίοντας και ένα φόρο τιμής σ’ αυτόν τον εξαιρετικό αρχαιολόγο, του οποίου το έργο υπήρξε πράγματι αξιοθαύμαστο.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΤΣΕΣΟΝ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΎ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ;

*Γεώργιος Παπανδρέου, Λύντον Τζόνσον και Σταύρος Κωστόπουλος 

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Το Νοέμβριο του 1963 ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος υπέβαλε στον Αντιπρόεδρο Τουρκοκύπριο Φαζίλ Κιουτσούκ, με κοινοποίηση στις τρείς (3) εγγυήτριες δυνάμεις, Βρετανία, Ελλάδα και Τουρκία, δέκα τρεις (13) προτάσεις για τροποποίηση ορισμένων διατάξεων του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

 Τη 16η Δεκεμβρίου 1963 η Τουρκία απέρριψε τις προτάσεις και αμέσως την ακολούθησε και η Τουρκοκυπριακή ηγεσία. Ακολούθησαν απειλές για στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο, πρόκληση από μέρους των Τουρκοκυπρίων συγκρούσεων με τα όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατάληψη τμήματος της Λευκωσίας και ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ οπλισμένων ομάδων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΡΑΒΟΪΣΡΑΗΛΙΝΟ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1973

*Οι δύο δικτάτορες Γεώργιος Παπαδόπουλος και Δημήτριος Ιωαννίδης

 Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

  

Οι κρίσεις που εκδηλώθηκαν, συνεχόμενες σχεδόν ανά δεκαετία μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο χώρο της Μέσης Ανατολής, δεν είχαν πάντοτε την ίδια αφορμή, είχαν όμως κοινή αφετηρία, το πετρέλαιο. Η εκμετάλλευσή του προκάλεσε τις πρώτες αναταραχές στα κράτη του Αραβικού κόσμου, οργανωμένες στη βάση αντιαποικιακών συνθημάτων κατά των ξένων εταιρειών της Δύσης, που ήταν εγκατεστημένες στα εδάφη τους.

Οι Αραβο-Ισραηλινοί Πόλεμοι το 1948, το 1957, το 1967, ο γνωστός Πόλεμος των Έξι Ημερών, και το 1973 από 6ης μέχρι 26ης Οκτωβρίου, ο γνωστός Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, από την ομώνυμη θρησκευτική εορτή του Εβραϊκού ημερολογίου με την οποία συνέπεσε, αποτέλεσαν πηγή αστάθειας στην περιοχή, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με την προσθήκη και άλλων αιτιών.

Η παραίτηση του Κων. Καραμανλή το 1963

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/853741/article/epikairothta/ellada/h-paraithsh-toy-kwn-karamanlh

*Η διατάραξη της σχέσης του πρωθυπουργού με τον βασιλιά Παύλο οφειλόταν στις εντάσεις 

του πολιτικού σκηνικού κατά την εποχή του ανένδοτου αγώνα, όσο και στην προσπάθεια ενίσχυσης της εκτελεστικής εξουσίας που ενσωματωνόταν στην πρόταση συνταγματικής αναθεώρησης της «βαθείας τομής».

Γράφει ο κ. ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ*

Στις 11 Ιουνίου 1963 ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέβαλε την παραίτησή του στον βασιλέα Παύλο, τερματίζοντας μια ασυνήθιστα μακρά για τα δεδομένα της ελληνικής πολιτικής, οκταετή, διακυβέρνηση. Το αντικείμενο της διαφωνίας του αρχηγού της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης (ΕΡΕ) με το Στέμμα ήταν δευτερεύον. Ο Καραμανλής ζητούσε την αναβολή της επίσκεψης των βασιλέων στη Βρετανία επικαλούμενος τον κίνδυνο επεισοδίων. Το επιχείρημά του βασιζόταν σε δυσάρεστα περιστατικά που είχαν συνοδεύσει την ιδιωτική επίσκεψη της βασίλισσας Φρειδερίκης στο Λονδίνο τον προηγούμενο Απρίλιο.

Τότε η Μπέτυ Αμπατιέλου είχε θέσει τουλάχιστον επίμονα ενώπιον της βασίλισσας το θέμα της απελευθέρωσης του φυλακισμένου συζύγου της και στελέχους του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) Αντώνη Αμπατιέλου.