Αθωώθηκαν 88 χρόνια µετά!

Από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ/21 Οκτωβρίου 2010

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=4600160

*Ο Άρειος Πάγος

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Σίλα Αλεξίου

Ένα κεφάλαιο της Ιστορίας που ολοκληρώθηκε στις 15 Νοεµβρίου 1922 στο Γουδή, µε την εκτέλεση των Εξι, ως υπαιτίων για τη Μικρασιατική Καταστροφή, διέγραψε οριστικά ο Αρειος Πάγος.

Έκρινε αθώους των κατηγοριών τούς άλλοτε πρωθυπουργούς της Ελλάδας Π. Πρωτοπαπαδάκη, Δ. Γούναρη, Ν. Στράτο, τους υπουργούς Γ. Μπαλτατζή και Ν. Θεοτόκη, καθώς και τον στρατηγό Γ. Χατζανέστη, 88 χρόνια µετά. 

ΑΝ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΗΣ: ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ

*O στρατηγός Αναστάσιος Χαραλάμπης

         Πολλές φορές, όταν κάποιοι αναφέρονται σε πρωθυπουργούς, κάνουν μνεία των ετών της πρωθυπουργικής τους θητείας, ειδικά όταν αυτές οι προσωπικότητες, έχουν επανεκλεγεί πολλές φορές και συμπλήρωσαν αρκετά χρόνια στο ανώτατο αυτό αξίωμα.

          Δεν συνηθίζουμε να αναφερόμαστε σε βραχύτατες θητείες πρωθυπουργών. Και όμως στην ελληνική πολιτική ιστορία υπήρξε πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου με θητεία… μόλις μιας ημέρας!

          Για την μονοήμερη αυτή πρωθυπουργική θητεία, θα μιλήσουμε σήμερα.

        Ο Σεπτέμβριος του 1922, ήταν ένας μήνας, από τους δραματικότερους στην ελληνική ιστορία.

          Το Μικρασιατικό Μέτωπο είχε καταρρεύσει. Ενάμιση εκατομμύριο και πλέον πρόσφυγες, εγκατέλειπαν άρον- άρον τις πατρογονικές τους εστίες και κατέφευγαν στην Ελλάδα. Χιλιάδες νεκροί και τραυματίες. Η Σμύρνη και άλλες πόλεις της Ιωνίας, στις οποίες είχε μεγαλουργήσει ο Ελληνισμός, είχαν παραδοθεί στις φλόγες.

          Ο Στρατός, μπροστά στην τραγωδία αυτή, επαναστάτησε.  

Οι δραματικοί τοκετοί στα κάρα της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης!!!

*Η μάννα με το αρτιγέννητο βρέφος (Αρχείο κινηματογραφικών επικαίρων της βρετανικής ΡΑΤΗΕ).

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Έχουν περιγραφεί τα δεινά που υπέστησαν οι Θράκες το 1922 κατά την άδικη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, που έγινε τον Οκτώβριο του 1922 με άκρως πιεστικές και ασφυκτικές προθεσμίες και με φοβερή κακοκαιρία.

               Εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από το ανοσιούργημα εκείνο, στο οποίο δυστυχώς συνήργησαν οι θεωρούμενες φιλικές κυβερνήσεις των μεγάλων Δυνάμεων, με τις εντολές που έδωσαν στους στρατηγούς τους, οι οποίοι έθεσαν τους όρους της ανακωχής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στο Μουδανιά. Η μνήμη της επετείου αυτής, επιβάλλεται να τιμηθεί από τους κρατικούς, αυτοδιοικητικούς και συλλογικούς φορείς, με τον απαιτούμενο σεβασμό τόσο στη μνήμη των θυμάτων εκείνου του διωγμού, όσο και με τον απαιτούμενο θαυμασμό προς εκείνη τη γενιά, που προσφυγοποιήθηκε παρά τη θέλησή της, ήρθε στην ελεύθερη Ελλάδα, άρχισε να στεριώνει και να δημιουργεί από το μηδέν.

               Οι δραματικές συνθήκες της υποχρεωτικής φυγής των Ανατολικοθρακιωτών, έχουν  περιγραφεί επαρκώς στην ιστοσελίδα αυτή, με πολλά άρθρα.

               Σήμερα θα δούμε μια ιδιαίτερη από ανθρωπιστικής πλευράς πτυχή αυτού του δράματος, που είχε σαν θύματά της τους πάντες. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ιδιαίτερα όμως τις γυναίκες… Ήταν μια πραγματική ανθρωπιστική κρίση. 

Ο μάταιος αγώνας των Θρακών βουλευτών, το 1922

*Η δραματική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης...

*Οι Θράκες βουλευτές αγωνιούν

 και δραστηριοποιούνται

* Σκαιότατη συμπεριφορά 

του πρωθυπουργού Ν. Τριανταφυλλάκου

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η απώλεια της Ανατολικής Θράκης το 1922, είναι ένα δραματικό γεγονός, που θα παραμείνει ανεξίτηλο στη μνήμη των Ελλήνων, αφού στην ουσία πρόκειται για «γονάτισμα» των… συμμάχων μας προς την Τουρκία και εκδικητική πράξη προς το ελληνικό εκλογικά σώμα, για το αποτέλεσμα των εκλογών της 1^ης Νοεμβρίου 1920. Μαζί μ’ αυτά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τα γεωγραφικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, που αναδιατάσσονται ερήμην των λαών.

                Η περίοδος που προηγήθηκε, ήταν τότε που η Ελλάδα, υπό το κράτος της κατάρρευσης του Μικρασιατικού Μετώπου, αντιμετώπιζε τεράστια προβλήματα, ενώ τα συμμαχικά κράτη της Αντάντ, ενίσχυαν τον Κεμάλ Ατατούρκ και υπέκυπταν στις απαιτήσεις του.

                Η νικημένη Ελλάδα, ήταν ένα καζάνι που έβραζε. Στη Σμύρνη, που έπεσε στα χέρια των Τούρκων, κατακρεουργήθηκε ο μητροπολίτης Χρυσόστομος!  Στην λοιπή Μικρά Ασία, υπήρχαν ερείπια, αποκαΐδια και σφαγμένοι πολλοί… Στην Αθήνα αναπτύσσονταν ένα επικίνδυνο πνεύμα φυγοστρατίας, από πολλούς νέους. Η βενιζελική εφημερίδα «Πατρίς» με πρωτοσέλιδο σχόλιό της ζητούσε από τον πρωθυπουργό και υπουργό Στρατιωτικών Νικ. Τριανταφυλλάκο «να εξαποστείλει εις την Θράκην όλους τους οπλίτας και υπαξιωματικούς των τεσσάρων μικροτέρων ηλικιών, οι οποίοι αναπαύονται εις τα διάφορα γραφεία από καιρού, ενώ οι συνάδελφοί των επολεμούσαν και εταλαιπωρούντο». Ζητούσε ακόμα όλους αυτούς «τους ζακχαρόπηκτους κουραμπιέδες, τους θαλερούς αυτούς βλαστούς των διαφόρων, τυρρανομάχων, ο κ. Τριανταφυλλάκος οφείλει να τους αποστείλει εις την Θράκην, διότι τούτο υπαγορεύει και η δικαιοσύνη και η ανάγκη και η στοιχειώδης ευπρέπεια».

Η Λωζάννη και οι γρίφοι της

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=504078&wordsinarticle=

 *Λήμνος, 1924, από την ανταλλαγή πληθυσμών

*Μετά από 9 δεκαετίες οι ιστορικοί εξακολουθούν

να αναζητούν τα μυστικά της συμφωνίας

Ελλάδας-Τουρκίας το 1923

                  

Της κ. Φωτεινής Τομαή*

          Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι 90 χρόνια μετά τη Λωζάννη οι ιστορικοί εξακολουθούν να βασανίζονται αναζητώντας την πατρότητα της ιδέας για την ανταλλαγή των πληθυσμών.

          Η Σύμβαση υπεγράφη στις 30 Ιανουαρίου 1923 στη διάρκεια της πρώτης φάσης των διαπραγματεύσεων. Την ήθελαν οι Τούρκοι εξαιτίας μιας πλεγματικής φοβίας και ενός εθνικιστικού φανατισμού; Την ήθελε ο Βενιζέλος επιδιώκοντας εθνολογική ομογένεια του εντός των συνόρων πληθυσμού; Ή μήπως ήταν ένα διαπραγματευτικό παιχνίδι με απώτερο στόχο την εξασφάλιση διατήρησης στην Κωνσταντινούπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, την απομάκρυνση του οποίου επεδίωκε μετά μεγίστης επιμονής ο επικεφαλής της τουρκικής αντιπροσωπείας Ισμέτ πασάς;

1922 – Τα αναπάντητα ερωτήματα της καταστροφής: Πώς κρίνετε σήμερα τη δίκη και την εκτέλεση των Έξι;

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/society/562006213/1922-ta-anapantita-erotimata-tis-katastrofis-pos-krinete-simera-ti-diki-kai-tin-ektelesi-ton-exi/

*Στιγμιότυπο από τη Δίκη των Έξι. Όρθιος δεξιά καθώς ομιλεί, ο πρώην πρωθυπουργός Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης Φωτ. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.

 

 

*Η απόφαση της 15ης Νοεμβρίου 1922

του Εκτάκτου Στρατοδικείου

αποτελεί σημείο τριβής και έντονων συζητήσεων

εδώ και έναν αιώνα.

*Αποδόθηκε δικαιοσύνη;

*Ήταν ένοχοι εσχάτης προδοσίας;

 

 

Γράφουν οι Βασίλης Μηνακάκης και Σάκης Ιωαννίδης

 

   

Ένα από τα γεγονότα που σηµάδεψαν το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και επηρέασαν σε πολλά επίπεδα την πολιτική ζωή της Ελλάδας τις επόµενες δεκαετίες είναι η πολυσυζητημένη Δίκη των Έξι.

Μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού και την Καταστροφή της Σμύρνης, εκδηλώθηκε το Κίνημα του Στρατού και του Στόλου (11 Σεπτεμβρίου 1922), που οδήγησε στον σχηματισμό Επαναστατικής Επιτροπής (Πλαστήρας, Γονατάς, Φωκάς), στην παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου, στην είσοδο των επαναστατικών δυνάμεων στην Αθήνα και στον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Σ. Κροκιδά (στις 16 Σεπτεμβρίου). Μία από τις πρώτες ενέργειες των στρατιωτικών (που είχαν στην ουσία την εξουσία) ήταν η σύσταση Εκτάκτου Στρατοδικείου και η σύλληψη οκτώ στελεχών της αντιβενιζελικής παράταξης και αξιωματικών που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι της ήττας, σε μια Αθήνα που έβραζε από οργή και αγανάκτηση για τη μεγάλη καταστροφή.

Οι οκτώ που παραπέμφθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας ήταν ο Δημήτριος Γούναρης, πρωθυπουργός από τον Μάρτιο του 1921 έως τον Απρίλιο του 1922, ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, υπουργός Οικονομικών από τον Ιανουάριο του 1921 και πρωθυπουργός από τις 9 Μαΐου έως τα τέλη Αυγούστου 1922, ο υπουργός Εσωτερικών Νικόλαος Στράτος, ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Μπαλτατζής, ο υπουργός Στρατιωτικών Νικόλαος Θεοτόκης, ο Γεώργιος Χατζανέστης, διοικητής της Στρατιάς Μικράς Ασίας από τον Μάιο του 1922, και οι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί Μιχαήλ Γούδας και Ξενοφών Στρατηγός.

Η δίκη ξεκίνησε στις 31 Οκτωβρίου 1922 και ολοκληρώθηκε σε 16 ημέρες. Με συνοπτικές διαδικασίες οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και οι έξι από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο. Χαρακτηριστικό της σπουδής με την οποία ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες είναι το γεγονός ότι η ανακοίνωση της ετυμηγορίας στους καταδικασθέντες και η εκτέλεση της ποινής έγιναν με διαφορά λίγων ωρών. Το πρωινό της 15ης Νοεμβρίου 1922 ακούστηκαν στο Γουδί 36 πυροβολισμοί και έπεσαν νεκροί οι Γούναρης, Χατζανέστης, Πρωτοπαπαδάκης, Στράτος, Θεοτόκης και Μπαλτατζής. Το 2010 έγινε η επανάληψη της δίκης από τον Άρειο Πάγο και το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο αθώωσε τους καταδικασθέντες μετά θάνατον.

Η Δίκη των Έξι αποτελεί σημείο τριβής και έντονων συζητήσεων εδώ και έναν αιώνα. Ακόμη και όσοι υποστηρίζουν ότι δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη στο Έκτακτο Στρατοδικείο του ’22, εκτιμούν ότι η εκτέλεση των έξι ίσως απέτρεψε άλλες εκρήξεις βίας και έκτροπα που ενδεχομένως να είχαν μαζικό χαρακτήρα. Ορισμένοι εντοπίζουν προσωπικές διαφορές μεταξύ κατηγόρων και κατηγορουμένων, ενώ άλλοι αναγνωρίζουν τις ευθύνες των καταδικασθέντων στην αποτυχημένη διαχείριση της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Σήμερα, 100 χρόνια μετά τα γεγονότα, θέτουμε σε τέσσερις ιστορικούς ένα από τα πλέον φορτισμένα ερωτήματα της Καταστροφής. Αποδόθηκε δικαιοσύνη στη Δίκη των Έξι; Ηταν ένοχοι εσχάτης προδοσίας; Τι προκάλεσε ο θάνατός τους; Απαντούν οι Γιώργος Μαυρογορδάτος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Θανάσης Διαμαντόπουλος και Βλάσσης Αγτζίδης.

Πρόσωπα της Μικρασιατικής Εκστρατείας: Ο Γονατάς και το κίνημα του 1922

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/society/562078384/1919-1922-prosopa-tis-mikrasiatikis-ekstrateias-o-gonatas-kai-to-kinima-toy-1922/ 

 *Ο Γονατάς το 1908, όταν υπηρετούσε στο ελληνικό προξενείο στην Αδριανούπολη (πηγή: «Απομνημονεύματα Στυλιανού Γονατά, 1897-1957», Αθήνα 1958).

 

*Ο ρόλος των Πλαστήρα και Φωκά

και η δυσφορία του Πάγκαλου

 

 

Γράφουν: Βασίλης Μηνακάκης , Μυρτώ Κατσίγερα

   

               13η/26η Σεπτεμβρίου 1922, ο ουρανός των Αθηνών γέμισε προκηρύξεις υπογεγραμμένες από τον συνταγματάρχη Στ. Γονατά. Ανακοινώνοντας την εκδήλωση (πριν από δύο ημέρες) του κινήματος του στρατού και του στόλου, με επικεφαλής τον ίδιο και μέλη της επαναστατικής επιτροπής τον συνταγματάρχη Ν. Πλαστήρα και τον αντιπλοίαρχο Δημ. Φωκά, ο Γονατάς ζητούσε την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου υπέρ του διαδόχου, την άμεση διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, τον σχηματισμό κυβέρνησης «αχρόου, εμπνεούσης εμπιστοσύνην εις την Αντάντ» και την άμεση ενίσχυση του θρακικού μετώπου.

Ο σαρανταεξάχρονος Γονατάς βρισκόταν τότε στη Μυτιλήνη, μετά την απόσυρση των ελληνικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία. Η στρατιωτική του εμπειρία ήταν πλούσια: είχε συμμετάσχει στον πόλεμο του 1897 (ως λοχίας εύελπις, προγυμναστής νεοσυλλέκτων και εθελοντών), στον Μακεδονικό Αγώνα (όντας υπολοχαγός, ως διοικητικός υπάλληλος στο ελληνικό προξενείο της Αδριανούπολης, το 1907-1908), στους Βαλκανικούς Πολέμους (στο επιτελείο της Ι Μεραρχίας) και στην εκστρατεία της Κριμαίας (1919).

Το Ναύπλιο, τίμησε τη Θράκη.

*Ο κεντρικός ομιλητής Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

            Το ιστορικό Ναύπλιο, η πρωτεύουσα της Ελλάδας στα κρίσιμα χρόνια της αναγέννησης της χώρας μας, η σημερινή γοητευτική πόλη, τίμησε πανηγυρικά και με εντυπωσιακή συμμετοχή κόσμου, τα 97^α «Ελευθέρια» της Θράκης. Δημιουργός της τιμητικής εκδήλωσης, ήταν ο δυναμικός σύλλογος Θρακών Αργολίδας «Η Θράκη», με την ενεργό συμπαράσταση της Περιφερειακής Ενότητας Αργολίδας.

            Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 14 Μαΐου 2017 στον Δημοτικό Κινηματογράφο της πόλης. Παρέστησαν εκπρόσωποι της Μητρόπολης Αργολίδας, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Γκιόλας και της Νέας Δημοκρατίας Γιάννης Αδριανός (ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Μανιάτης, που βρίσκονταν στο εξωτερικό, με τηλεφώνημά του συνεχάρη το σύλλογο για την πρωτοβουλία του), της Περιφερειακής Ενότητας Αργολίδας η κ. Ελένη Αποστολοπούλου, ο αντιδήμαρχος του Δήμου Ναυπλιέων Κωνσταντίνος Ρούτουλας, της Δικαιοσύνης, ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων της Πανθρακικής Ομοσπονδίας Νότιας Ελλάδας Γιώργος Σιαλάκης και πολλοί Θρακιώτες και Θρακιώτισες, που διαμένουν στο Ναύπλιο και το Άργος, αλλά και φίλοι της Θράκης.

Η θλιβερή εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, το 1922

*Η αίθουσα κατάμεστη...

Η Νέα Ορεστιάδα, μου έδωσε την Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2018, μεγάλη χαρά, χάρη στην ευγενική πρόσκληση του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου της πόλης, να μιλήσω σε ειδική εκδήλωση με θέμα: «Η δραματική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922- Μια αφήγηση, ένας λυγμός, μια διεθνής ατιμία» υπό την αιγίδα του Δήμου.

Η αίθουσα του Δημοτικού Πολιτιστικού Πολυκέντρου ήταν κατάμεστη, ενώ υπήρχαν και όρθιοι. Παρέστησαν μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ.κ. Δαμασκηνός, οι βουλευτές Δημήτρης Ρίζος (ΣΥΡΙΖΑ) και Αναστάσιος Δημοσχάκης (ΝΔ) ο πρώην υφυπουργός Παιδείας Αλέξανδρος Δερμεντζόπουλος, ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Παρασκευάς Πατσουρίδης, ο αντιδήμαρχος Ορεστιάδας Χρήστος Ορμανλίδης, πρώην δήμαρχοι της πόλης, εκπρόσωποι της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, των στρατιωτικών αρχών και άλλοι επίσημοι.

Με την ευκαιρία αυτής της ομιλίας, παρέδωσα στον πρόεδρο του Μουσείου κ. Πασχάλη Μαυρίδη μια σπάνια καρτ ποστάλ της Αδριανούπολης, της Πρωτοχρονιάς του 1908 με ιδιόγραφες ευχές από τον τότε υπολοχαγό Στυλιανό Γονατά, που δρούσε με το ψευδώνυμο Στέργιος Γρηγορίου, οργανώνοντας τον υπόδουλο Ελληνισμό της Θράκης, μαζί με άλλους αξιωματικούς.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας υπήρξε χαρακτηριστική διάχυτη συγκίνηση… Άλλωστε στο ακροατήριο υπήρχαν πολλοί απόγονοι προσφύγων της Ανατολικής Θράκης,που έχουν μεγαλώσει με τις αφηγήσεις των δικών τους ανθρώπων, που έζησαν αυτό το δράμα του 1922.

Ακούσθηκαν επίσης τραγούδια από τα  μέλη της Ενόργανης Θρακικής Χορωδίας του Μουσείου.

Η ομιλία μου συνοδεύτηκε από προβολή ψηφιακών εικόνων, σχετικών με το θέμα.

(Οι φωτογραφίες της εκδήλωσης που ακολουθούν, είναι των Γρηγόρη Αζορίδη και Σταύρου Παπαθανάκη).

                                                 *Μια αφήγηση, ένας λυγμός, 

μια διεθνήςατιμία.  

*Ομιλία του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη

στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο 

της Νέας Ορεστιάδας.

Καλησπέρα σας

                Όταν κοιτάζουμε πέρα από τον ποταμό Έβρο, το βλέμμα μας ταξιδεύει σε μια αλησμόνητη πατρίδα. Την ελληνική Ανατολική Θράκη, από την οποία τα διεθνή συμφέροντα το 1922, ξερίζωσαν τον ελληνισμό με τις πανάρχαιες ρίζες. Η βίαιη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, που με σημερινούς όρους θα την χαρακτηρίζαμε στυγνή εθνοκάθαρση, δεν έπαψε να αποτελεί καταδικαστέα πρακτική της τακτικής των μεγάλων κρατών, που επιβάλουν τις θελήσεις τους όχι με βάση τους ηθικούς νόμους, αλλά τα ανομολόγητα συμφέροντά τους.

                Αυτή την εκκένωση, όπως την είδε και ο Τύπος της εποχής εκείνης, έχω την τιμή να σας αφηγηθώ σήμερα, χάρη στην ευγενική πρόσκληση του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου της Νέας Ορεστιάδας και της Περιφέρειάς της.

*Ο ομιλητής

1922 – Τα αναπάντητα ερωτήματα της καταστροφής: Θα μπορούσε να είχε περιέλθει η Αν. Θράκη στην ελληνική επικράτεια;

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 

https://www.kathimerini.gr/society/561927058/1922-ta-anapantita-erotimata-tis-katastrofis-tha-mporoyse-na-eiche-perielthei-i-an-thraki-stin-elliniki-epikrateia/

*Η είσοδος του βασιλιά Αλέξανδρου στην Αδριανούπολη, τον Ιούλιο του 1920. Η Μικρασιατική Καταστροφή καθόρισε την τύχη της Ανατολικής Θράκης. Αμέσως μετά την υπογραφή της ανακωχής των Μουδανιών άρχισε η αποχώρηση του ελληνικού στρατού που ολοκληρώθηκε στις 12/25 Νοεμβρίου 1922. Τον στρατό ακολούθησαν πανικόβλητοι εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες της περιοχής. Φωτ. ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, ΑΘΗΝΑ

 

Γράφουν οι ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΗΝΑΚΑΚΗΣ

 

«Χθες την εσπέραν», έγραφε η «Καθηµερινή» στις 14 Ιουλίου 1920, «περί την δύσιν, το πυροβόλον απηύθυνεν από των λόφων εκατό ελληνικών πόλεων, βαρύβοον εσπερινόν ύμνον προς τον Θεόν της Ελλάδος διότι ηυνόησε τα Ελληνικά όπλα εν τη απελευθερωτική των προσπαθεία. Κατά την ιδίαν ώραν, χθες, ο μουεζίνης θ’ απηύθυνε, μελαγχολικώτερος ή άλλοτε, από των μιναρέδων του Σουλτάν Σελήμ προς τον δύοντα ήλιον της Αδριανουπόλεως, αντί προσευχής, πικρόν παράπονον διά τον Αλλάχ, όστις εγκατέλειψε τους πιστούς και ευνοεί τους απίστους».

Σημείο αναφοράς στην Ανατολική Θράκη, η Αδριανούπολη είχε καταληφθεί από τον ελληνικό στρατό στις 12 Ιουλίου, ενώ την επομένη εισερχόταν στην πόλη ο βασιλιάς Αλέξανδρος. «Η κατάληψις ολοκλήρου της Ανατολικής Θράκης, μέχρι της Μαύρης Θαλάσσης και της γραμμής της Τσατάλτζας πιστεύεται ότι θα έχει συντελεσθή εντός βραχυτάτου διαστήματος και όλως ακόπως πλέον», έγραφε το ίδιο φύλλο της εφημερίδας. Έπειτα από δύο εβδομάδες (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920) υπογραφόταν η Συνθήκη των Σεβρών, με την οποία –πέραν των άλλων– αποδιδόταν στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Θράκης.

Είκοσι έξι μήνες αργότερα (Σεπτέμβριος 1922), όταν διεξάγονταν οι συνομιλίες οι οποίες κατέληξαν στη Σύμβαση Ανακωχής των Μουδανιών, η κατάσταση ήταν πολύ διαφορετική.

Επειδή έγραφα στο «γόνατο» τόσα χρόνια… (χα χα χα!!!)

*Η είσοδος του ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ Βούλας

...και μια πονεμένη σελίδα

από τα βάσανα της Θράκης

Από τον Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη

                Φίλες και Φίλοι, με λύπη μου θα σας στερηθώ για κάποιες μέρες. Την Τρίτη το πρωί, μπαίνω στο ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ  της Βούλας, για να κάνω την Τετάρτη ολική αρθροπλαστική επέμβαση στο αριστερό γόνατο.

                Στο επάγγελμά μας, στη δημοσιογραφία, από χρόνια επικρατούσε μεταξύ μας το αστείο «γράφεις στο γόνατο» για να υποδηλώσει ένα φτωχό κείμενο, ένα ελλιπές και διαψευδόμενο ρεπορτάζ, μια κακή χρήση λέξεων κ.λπ. Ίσως και εγώ να την έχω πάθει την οστεοαρθρίτιδα, «γράφοντας» με το δικό μου τρόπο, τόσα χρόνια!

Πάντως δεν θα δεχθώ και την παρηγορητική παρέμβαση φίλων, που μου λένε «τι περίμενες από αριστερό γόνατο; Άχρηστο εκ προοιμίου. Γιατροπόρεψέ το να γίνει σαν το δεξιό». Μεταξύ μας και το δεξιό φοβάμαι, πως θα φθαρεί όπως και το αριστερό. Γιατί εγώ θα εξακολουθήσω να γράφω…

Σας κούρασα με τα δικά μου. Απλά ευχηθείτε μου, όπως εσείς νομίζετε. Και μακριά από μένα όλοι σας, όσο θα κουτσαίνω ακόμα. Γιατί αν πλησιάσετε θα μάθετε και εσείς να κουτσαίνετε. Άλλωστε οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν πει «ει χωλώ παροικήσεις, υποσκάζειν μαθήσεις» (Αν κατοικήσεις κοντά σε κουτσό και εσύ θα μάθεις να κουτσαίνεις).

Άθλιες ύβρεις κατά Θρακών μέσα στη Βουλή, το 1922

*Ευτυχώς, ο Τύπος κατέγραψε τις άθλιες ύβρεις κατά των Θρακών βουλευτών 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το Μάρτιο του 1922, συνέβη στη Βουλή μια πρωτοφανής αθλιότητα εις βάρος των Θρακών βουλευτών, που παρόμοιά της, δεν συνέβη ποτέ άλλοτε. Μια αισχρή και ιταμή φραστική επίθεση, ελεεινή και ανεξιλέωτη στην κρίση της Ιστορίας. Τυπικά ήταν μια λεκτική επίθεση βουλευτών του Λαϊκού Κόμματος, εναντίον βουλευτών του κόμματος των Φιλελευθέρων. Ουσιαστικά όμως ήταν μια ανεξίτηλη κοινοβουλευτική ντροπή.

                Βρισκόμαστε στην άνοιξη του 1922. Εν τω μεταξύ η χώρα μας έχει στα χέρια της τη Συνθήκη των Σεβρών, κάνοντας αληθινό το όνειρο της Ελλάδας των δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών. Η Θράκη, Δυτική και Ανατολική, έχει απελευθερωθεί από τον Ελληνικό Στρατό, από το 1920. Τον Νοέμβριο του 1920, διεξάγονται εκλογές και η Θράκη στέλνει για πρώτη φορά τους αντιπροσώπους της στη Βουλή. Όλοι ανήκουν στο κόμμα των Φιλελευθέρων, γιατί η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις δεν βρήκε ούτε υποψηφίους. Και όμως, το κόμμα των Φιλελευθέρων, ηττάται. Ο Βενιζέλος δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής Αττικοβοιωτίας, όπου ήταν υποψήφιος και φεύγει στο εξωτερικό. Μετά τις εκλογές ο βασιλεύς Κωνσταντίνος επέστρεψε στο θρόνο ύστερα από δημοψήφισμα. Τα συμμαχικά κράτη δυσαρεστήθηκαν από την εξέλιξη αυτή. Η Αγγλία και η Γαλλία επέδωσαν διακοινώσεις στη νέα κυβέρνηση των Λαϊκών, με τις οποίες δεν αναγνώριζαν τον Κωνσταντίνο ως αρχηγό του κράτους και πάγωσαν όλα τα δάνεια που είχαν αποφασίσει να δώσουν προς την Ελλάδα. Ο στρατός όμως και το 1921 σημείωνε μεγάλες επιτυχίες στο μέτωπο, φτάνοντας στο Σαγγάριο.

Η εκκένωση της Αρκαδιούπολης (Λουλέ Μπουργκάς). Σελίδες από τα μαρτύρια του Θρακικού Ελληνισμού

*Τίτλοι τέλους... Τυρολόη, Σηλυβρία, Λουλέ Μπουργκάς... 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Αρκαδιούπολη, στα Τουρκικά Lüleburgaz, είναι πόλη και περιοχή της επαρχίας Κιρκλαρελί, της Τουρκίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2010 έχει 100.412 κατοίκους και είναι η πολυπληθέστερη πόλη στην επαρχία. Φυσικά ο πληθυσμός αυτός είναι Τουρκικός, αφού και αυτή η πόλη το 1922, είχε την ίδια δραματική τύχη με τις άλλες πόλεις και τα χωριά της Ανατολικής Θράκης. Την  τύχη της άδικης εκκένωσης από Χριστιανούς, που επέβαλαν οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί μας!!!

Στην αρχαιότητα η πόλη αυτή λεγόταν Βεργούλη, αλλά ο Θεοδόσιος Α΄ την μετονόμασε σε Αρκαδιούπολη, προς τιμή του γιου του Αρκάδιου. Η Αρκαδιούπολη είχε πάντα ακμαίο ελληνικό πληθυσμό. Η περιφέρειά της χάρη στα πεδινό και εύφορο έδαφος είχε σημαντική παραγωγή σε σιτηρά και κτηνοτροφικά προϊόντα.

               Δυστυχώς όμως το φθινόπωρο του 1922 άρχισε η αντίστροφη πορεία και για την Αρκαδιούπολη. Η Μικρασιατική Καταστροφή, το πρωτόκολλο των Μουδανιών, οι σφαγές των Τούρκων, η πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα και το κύμα της προσφυγιάς, συνέθεταν το σκηνικό της φρίκης για τους Ανατολικοθρακιώτες.

               Το «Έθνος» την 1^η Οκτωβρίου δημοσίευσε ανταπόκριση από το Παρίσι, σύμφωνα με την οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος απαντώντας σε φίλο του που είχε διατυπώσει σχετικά ερωτήματα, τάχθηκε υπέρ της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης, για να γλιτώσει η Δυτική Θράκη. Συγκεκριμένα είχε δηλώσει, περιγράφοντας το πολιτικό και διπλωματικό σκηνικό των ημερών εκείνων:

               «Η αδιαλλαξία θα ήτο άκαρπος, θα συνεπήγετο δε νέαν διεθνή μείωσιν της διεθνούς πίστεως της Ελλάδος, ως συνέβη κατά την μετανοεμβριανήν περίοδον 1920-22. Επί πλέον υπήρχε κίνδυνος η αδιαλλαξία να προκαλέσει  ΑΥΤΟΝΟΜΗΣΙΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ, την οποίαν ητοιμάζοντο να αξιώσουν οι Τούρκοι υποστηριζόμενοι υπό των Γάλλων και των Ιταλών και την οποίαν, πιθανώς θα ηναγκάζοντο να στέρξουν και οι Άγγλοι, φαινόμενοι υποχωρητικοί μέχρι τέλους. Η Ελλάς αποδεχόμενη την εκκένωσιν της  Ανατολικής Θράκη εξέλεξε την ολιγότερον ολεθρίαν συνέπειαν των εθνικών εγκλημάτων των δύο τελευταίων ετών.

               Τουλάχιστον, πρόσθεσε ο Βενιζέλος, δυνάμεθα να ελπίζωμεν μετά πεποιθήσεως, ότι ΘΑ ΠΑΓΙΩΘΗ Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΜΑΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗΝ ΘΡΑΚΗΝ, η οποία εν εναντία περιπτώσει θα ήταν ΠΛΕΟΝ Ή ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ».

Οι τελευταίες ώρες της ελληνικής Αδριανούπολης

*Η Αδριανούπολη σε γκραβούρα του 1829

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Οι τελευταίες ώρες που έζησε ο Ελληνισμός της Αδριανούπολης το 1922, ήταν άκρως δραματικές. Η πόλη στην οποία ο Ελληνισμός άνθισε για χιλιάδες χρόνια, η πόλη με τα περίφημα ελληνικά εκπαιδευτήρια, η πόλη με τους μεγάλους εμπόρους, παραδόθηκε στους Τούρκους, που την πήραν χωρίς να πολεμήσουν καθόλου στην Ανατολική Θράκη.

                Η απόφαση για την εκκένωση της Θράκης πάρθηκε από τους Συμμάχους στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 μετά από θυελλώδεις συσκέψεις τριών ημερών στο Παρίσι, μεταξύ του Γάλλου πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών Πουανκαρέ  του Άγγλου υπουργού εξωτερικών Λόρδου Κώρζον και του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών κόμη Κάρλο Σφόρτσα. Τις μέρες εκείνες δεν υπήρχε κυβέρνηση στην Αθήνα ικανή να αντιδράσει, ενώ στο στράτευμα επωάζονταν η επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα. Η Μικρά Ασία, είχε αρχίζει να ζει το δικό της δράμα. Η διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των τριών συμμάχων κρατών με το ανακοινωθέν της έβαζε προκαταβολικά την ταφόπλακα στην υπόθεση της Ανατολικής Θράκης, με την ελεεινή μεταξύ άλλων διατύπωση:

                «Αι τρεις Σύμμαχοι Κυβερνήσεις δράττονται της παρούσης ευκαιρίας όπως δηλώσουν, ότι λαμβάνουν υπό ευμενή άποψιν ΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΝΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΝ ΘΡΑΚΗΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ, συμπεριλαμβανομένης της Αδριανουπόλεως».

Οι 95 άγνωστοι εθελοντές του 1922, όταν τα πάντα κατέρρεαν!

*Οι λοχίες Πίνδ. Οικονομάκης και Άγγ. Τσιλιμπίρης με τον δεκανέα Κων. Αντωνίου

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ο ηρωισμός, δηλαδή η πράξη που χαρακτηρίζεται από μεγάλη τόλμη, ακόμη και αυτοθυσία μπροστά στην επιδίωξη ενός υπέρτερου σκοπού, είναι μια έννοια που άνθισε στην Ελλάδα από τα πανάρχαια χρόνια ως τις μέρες μας

Οι λέξεις ήρως, στα αρχαία ελληνικά και ήρωας στα νέα ελληνικά, καθώς και η έννοια του ηρωισμού,  είναι  γεννήματα καθαρώς ελληνικά. Τόσο σαν φθεγγόμενος λόγος, όσο και σαν έννοια βαθύτερη, ιδίως όταν σχετίζεται με την προστασία και τη δόξα της πατρίδας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι η ελληνική  λέξη ήρως είναι η ρίζα αντίστοιχων λέξεων στις ευρωπαϊκές γλώσσες.  Η ελληνική γλώσσα ήταν η μήτρα, η οποία γέννησε ταυτόσημες λέξεις στους ευρωπαϊκούς λαούς για να μπορούν και αυτοί να εκφράζουν αυτές τις υψηλές έννοιες.

Εξάλλου και η έννοια του πατριωτισμού, υποδηλώνει ένα βαθύ συναισθηματικό δεσμό ανθρώπων με ένα έθνος, το οποίο οι άνθρωποι αυτοί αναγνωρίζουν και αποδέχονται  ως πατρίδα τους.

Μπορεί βέβαια στις μέρες με τις νέες νοοτροπίες και ιδεολογίες της παγκοσμιοποίησης, του διεθνισμού ή του εθνομηδενισμού, οι έννοιες του ηρωισμού και του πατριωτισμού να έχουν εν μέρει υποχωρήσει, παραμένουν ωστόσο στην ιστορία των εθνών ως διαχρονική παρακαταθήκη και ως μονίμως επίκαιρο παράδειγμα, οι πράξεις των ηρώων και των πατριωτών, σε κάθε χώρα ξεχωριστά.

Οκτώβριος 1922: Όταν η Αλεξανδρούπολη "βούλιαξε" από πρόσφυγες. Η άγνωστη έκθεση του νομάρχη Σ. Γρηγορίου

*Η πορεία της οδύνης με τα βοϊδάμαξα

 *Αδημοσίευτο ντοκουμέντο

με φοβερές λεπτομέρειες

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

        Ο Οκτώβριος του 1922 ήταν ίσως ο δραματικότερος μήνας, που έζησε η Αλεξανδρούπολη, όταν η πόλη «βούλιαξε» κυριολεκτικά από τα κύματα προσφύγων που διώχθηκαν κακήν κακώς από την Ανατολική Θράκη με απαίτηση του Μουσταφά Κεμάλ και συναίνεση δικών μας «φιλικών» κρατών, που ως μεγάλες Δυνάμεις τότε όριζαν τις τύχες του κόσμου.

        Η Ελλάδα ηττημένη στη Μικρά Ασία μάζευε τα κουρέλια της. Διωγμένοι οι Έλληνες από εκεί, διωγμένοι και από τον Πόντο. Πρόσφυγες από παντού…

        Η κυβέρνηση ανύπαρκτη, έπεφτε κάτω από το κύμα της λαϊκής αγανάκτησης, που έφερνε στην εξουσία το στρατό με επικεφαλής τους Γονατά και Πλαστήρα.

        Το μεγάλο δράμα παίζονταν με άξονα τον ποταμό Έβρο, καθώς όσοι Έλληνες ζούσαν πέραν από την Ανατολική του όχθη, προσπαθούσαν να περάσουν στη Δυτική όχθη όπως- όπως, για να γλιτώσουν τις σφαγές. Η Αθήνα ζούσε σε καθεστώς αλλοφροσύνης.  Η χώρα πλημμύρισε από τους πρόσφυγες της Ανατολίας.  Οι επαναστάτες ετοιμάζονταν να δικάσουν τους υπαίτιους της τρομερής ήττας.

Ήδη όλοι γνώριζαν για την πυρκαγιά της Σμύρνης, τον  απαγχονισμό του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, τα εγκλήματα του Τοπάλ Οσμάν στον Πόντο. Δράματα χωρίς τελειωμό…  

        Το μεγάλο κακό άρχισε από τα Μουδανιά με διάσκεψη των στρατηγών των Μεγάλων Δυνάμεων. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγραφεί η τύχη της Ανατολικής Θράκης. Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν. Και άμεση εκκένωση από τον ελληνικό στρατό και τον ελληνικό πληθυσμό.

Η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

https://www.kathimerini.gr/1061945/gallery/epikairothta/ellada/h-ypoxrewtikh-antallagh-plh8ysmwn

*Πρόσφυγες με σκηνές έξω από το Θησείο. Η ανθρωπιστική κρίση συνέβαλε στο να δεχθεί ο Βενιζέλος την αναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών.

Γράφει ο κ. ΑΛΕΞΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ*

Το φλέγον ανθρωπιστικό πρόβλημα των Ελλήνων προσφύγων της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης υπήρξε ένα από τα πρώτα θέματα στην ημερήσια διάταξη της Συνδιάσκεψης Ειρήνης που ξεκίνησε τις εργασίες της στη Λωζάννη της Ελβετίας στις 21 Νοεμβρίου 1922. Μετά την ήττα της Ελλάδος στον Μικρασιατικό Πόλεμο, ο ελληνισμός της Ανατολής είχε αφεθεί απροστάτευτος στο έλεος του τουρκικού εθνοθρησκευτικού φανατισμού.

Από τον Σεπτέμβριο 1922 βρισκόταν σε εξέλιξη τουρκικό σχέδιο μαζικής εξόντωσης του χριστιανικού στοιχείου, καθώς τις σφαγές της Σμύρνης και των μικρασιατικών παραλίων ακολούθησαν οι πορείες θανάτου και ο εγκλεισμός σε στρατόπεδα εργασίας των γηγενών Ελλήνων και Αρμενίων αρρένων ηλικίας 18-45 ετών της Ιωνίας και του Πόντου. Κυνηγημένοι από τις άτακτες συμμορίες Τούρκων εθνικιστών περίπου 200.000 Μικρασιάτες είχαν βρει καταφύγιο στα βουνά της Ανατολίας ενώ αλληλοδιαδεχόμενα κύματα προσφύγων έφθαναν στα ελληνικά νησιά και στη Δυτική Θράκη.

Η πρόταση να δοθεί άμεση προτεραιότητα εκ μέρους της Συνδιάσκεψης στην επίλυση του προσφυγικού ζητήματος ετέθη από τον αρχηγό της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Λωζάννη Ελευθέριο Βενιζέλο και έτυχε της θερμής υποστήριξης των Άγγλων και του δρος Νάνσεν, ύπατου αρμοστή της Κοινωνίας των Εθνών για τους Έλληνες πρόσφυγες. Αντιθέτως, η Γαλλία και Ιταλία επιθυμούσαν να προηγηθεί η συζήτηση των πολιτικών, οικονομικών και δημοσιονομικών θεμάτων με την ελπίδα να αποκομίσουν οφέλη στους τομείς αυτούς, αφού είχαν στηρίξει ποικιλοτρόπως την κυβέρνηση της Άγκυρας κατά τη διάρκεια των ελληνοτουρκικών εχθροπραξιών το 1920-1922.

Οι έντιμοι εύζωνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής

*Η πυρπολημένη Σμύρνη και οι απελπισμένοι πρόσφυγες, είναι η εικόνα του τέλους 
της Μικρασιατικής Εκστρατείας

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, είχε πολλές πτυχές. Δραματικές, τραγικές, ηρωικές… Είχε πολύ πόνο και δάκρυ… Σφυρηλάτησε τους χαρακτήρες των ανθρώπων που συμμετείχαν σ’ αυτήν. Ανέδειξε μαχητές, αλλά και λιποτάκτες. Κλέφτες, αλλά και έντιμους.

                Η ήττα που υπέστη ο Ελληνισμός παρομοιάζεται με την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Ο ελληνικός στρατός είχε φτάσει λιγότερα από 100 χιλιόμετρα από την Άγκυρα, όταν τα πάντα άλλαξαν. Η πορεία του αναχαιτίσθηκε και υποχρεώθηκε σε επώδυνες συμπτύξεις, που σύντομα τον οδήγησαν στα πλοία των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασία. Ήττα σε όλα τα πεδία. Διάλυση των πάντων, πλην ελαχίστων περιπτώσεων, όπως η υποχώρηση του 5/42 Συντάγματος του Πλαστήρα, η ανεξάρτητη Μεραρχία του Θεοτόκη, το συγκρότημα Φράγκου κ.λπ.

Έτσι ξερίζωσαν τον Ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης το 1922

*Εικόνα από τον ξεριζωμό της Ανατολικής Θράκης, τπον Οκτώβριο του 1922

 

*Μια νέα έρευνα,

με άγνωστα στοιχεία

για την εκκένωση του 1922

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

«Είδα όμως τη στεριά της Θράκης

και τη φοβήθηκα με τους πολλούς βαρβάρους».

«Σαμοθράκη»  Ίδας (‘Ιων Δραγούμης) 

               Ο Οκτώβριος του 1922, είναι για τους Θράκες ένα μαύρο ορόσημο στην ελληνική ιστορία, γιατί τότε συντελέσθηκε η βίαιη και εσπευσμένη εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον Ελληνικό πληθυσμό και τον Ελληνικό στρατό και να παραδοθεί στην Τουρκία, που δεν πολέμησε για να την καταλάβει. Η εκκένωση αυτή, δεν είχε τα χαρακτηριστικά των μεγάλων σφαγών και των πυρκαγιών που συνέβησαν στην Σμύρνη και σε άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας. Ωστόσο δεν έλειψαν τα περιστατικά βίας και αρπαγών από τους διωγμένους Έλληνες.

               Το Νοέμβριο του 2018 σε μια ομιλία μου στην Ορεστιάδα, με την ευγενική πρόσκληση του Λαογραφικού και Ιστορικού Μουσείου της πόλης και θέμα  «Η δραματική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922- Μια αφήγηση, ένας λυγμός, μια διεθνής ατιμία», είχα τονίσει μεταξύ άλλων ότι στα κείμενα των ανταποκρίσεων των ελληνικών εφημερίδων για την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, παρατήρησα, ότι πολύ συχνά γίνεται χρήση της λέξης Φρίκη και παραγώγων της. Φρικώδης, Φρικαλέα, Φρικίασις, Φρικιαστικό… Και έτσι ήταν εκείνα τα γεγονότα…

               Η συμφορά, άρχισε από τα Μουδανιά.  Η διάσκεψη των στρατηγών των Συμμαχικών Δυνάμεων στα Μουδανιά, στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγράψει την τύχη της Ανατολικής Θράκης. Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν.

               Σήμερα, με βάση αρχειακή έρευνα, στο εξαιρετικό Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, θα παρουσιάσω μια περαιτέρω διερεύνηση του θέματος των διαδικασιών της εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης, που αποτελεί μια ακόμη ματιά στην μεγάλη αυτή πληγή της Θράκης.

               Πριν πούμε οτιδήποτε αξίζει να αναφέρουμε ότι η Τουρκία είχε αποφασίσει να εξοντώσει τις μειονότητες, που συγκροτούσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ήδη είχαν προηγηθεί μετά τους Βαλκανικούς πολέμους απηνείς διωγμοί κατά των Ελλήνων της Θράκης και της Μικράς Ασίας. Όλοι γνωρίζουμε για το «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών στις 6 Απριλίου 1914 και όσα επακολούθησαν δηλαδή μιλάμε για τις γενοκτονίες των ετών 1915-1918 εναντίον των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.

ΠΩΣ ΧΑΘΗΚΕ Η ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΘΡΑΚΗ. Η ΑΝΑΚΩΧΗ ΤΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ

*Οι αντιπρόσωποι των Μεγάλων Δυνάμεων στην παραλία των Μουδανιών

      Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Η δυσμενής εξέλιξη των επιχειρήσεων στο Βόρειο τομέα της Γραμμής Άμυνας της Στρατιάς Μικράς Ασίας, στη Ζώνη Ευθύνης του Γ΄ Σώματος Στρατού ακολούθησε εκείνη στον Νότιο τομέα με τη διαπεραίωση του μεγαλύτερου μέρους των δυνάμεων στην Ανατολική Θράκη.

Στις 10 Σεπτεμβρίου 1922, πριν την κήρυξη της Επανάστασης, οι Σύμμαχοι είχαν προβεί σε διακοίνωση προς την Κυβέρνηση της Άγκυρας, η οποία ανακοινώθηκε και στην Αθήνα. Με αυτή πρότειναν τη μεσολάβησή τους για ειρήνευση και ειδικότερα ζητούσαν να συζητηθεί η γραμμή, την οποίαν ενδεχομένως θα ήταν δυνατό να καταλάβουν τα συμπτυσσόμενα Ελληνικά στρατεύματα, πριν από την έναρξη της Συνδιάσκεψης της Ειρήνης.

Στις 18 Σεπτεμβρίου καθορίστηκε ότι η σύμπτυξη των Ελληνικών δυνάμεων θα έφθανε μέχρι τη γραμμή του Έβρου. Συγχρόνως οι Σύμμαχοι ζητούσαν την άμεση αποχώρηση του Τουρκικού Στρατού από την ουδέτερη ζώνη και πρότειναν τη σύγκληση προκαταρκτικής διάσκεψης στα Μουδανιά, για τον καθορισμό των στρατιωτικών λεπτομερειών της συμφωνίας.