Οι έντιμοι εύζωνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής

*Η πυρπολημένη Σμύρνη και οι απελπισμένοι πρόσφυγες, είναι η εικόνα του τέλους 
της Μικρασιατικής Εκστρατείας

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, είχε πολλές πτυχές. Δραματικές, τραγικές, ηρωικές… Είχε πολύ πόνο και δάκρυ… Σφυρηλάτησε τους χαρακτήρες των ανθρώπων που συμμετείχαν σ’ αυτήν. Ανέδειξε μαχητές, αλλά και λιποτάκτες. Κλέφτες, αλλά και έντιμους.

                Η ήττα που υπέστη ο Ελληνισμός παρομοιάζεται με την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Ο ελληνικός στρατός είχε φτάσει λιγότερα από 100 χιλιόμετρα από την Άγκυρα, όταν τα πάντα άλλαξαν. Η πορεία του αναχαιτίσθηκε και υποχρεώθηκε σε επώδυνες συμπτύξεις, που σύντομα τον οδήγησαν στα πλοία των δυτικών παραλίων της Μικράς Ασία. Ήττα σε όλα τα πεδία. Διάλυση των πάντων, πλην ελαχίστων περιπτώσεων, όπως η υποχώρηση του 5/42 Συντάγματος του Πλαστήρα, η ανεξάρτητη Μεραρχία του Θεοτόκη, το συγκρότημα Φράγκου κ.λπ.

*Τίτλοι εφημερίδων εκείνων των ημερών

                Η Καταστροφή άρχισε από τις 13 Αυγούστου του 1922. Ο στρατός του Κεμάλ στρατός πραγματοποίησε την κύρια επίθεση κατά των ελληνικών γραμμών με αιχμή στην αδύναμη θέση τους, στο νότιο τομέα και ΒΔ του Αφιόν Καραχισάρ. Τα Α΄ και Β΄ Σώματα Στρατού πρόβαλαν ισχυρή αντίσταση αλλά την επομένη ημέρα 14 Αυγούστου 1922, η γραμμή του μετώπου διασπάστηκε και ξεκίνησε η μοιραία σύμπτυξη των ελληνικών δυνάμεων. Στις 16 και 17 Αυγούστου οι ελληνικές δυνάμεις υπέστησαν νέα ήττα. Κυκλώθηκαν και αναγκάσθηκαν είτε να παραδοθούν και να αιχμαλωτισθούν, στρατηγοί και στρατιώτες, είτε να υποχωρήσουν άτακτα προς τα παράλια, καταδιωκόμενα από τις τουρκικές μονάδες (Βλέπετε σχετικά στο https://sitalkisking.blogspot.com/2015/04/blog-post_26.html). Μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, ο Ελληνικός στρατός είχε μόνο την Σμύρνη υπό τον έλεγχό του, αλλά ο στρατός του Μουσταφά Κεμάλ έφτασε και στη Σμύρνη, την οποία και κατέλαβε και πυρπόλησε. Μπαίνοντας στην πόλη ο τουρκικός στρατός κατακρεούργησε χιλιάδες Ελλήνων Μικρασιατών, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι υποχρεώθηκαν στην προσφυγιά.

*Οι εύζωνοι υπήρξαν γενναίοι, αλλά και έντιμοι

Έντιμοι εύζωνοι…

                Στη φάση της υποχώρησης, σημειώθηκαν διακεκριμένες πράξεις ηρωισμού αλλά και παραδειγματικής εντιμότητας. Είναι γνωστό ότι έγινε προσπάθεια μαζί με τους άνδρες να σωθεί και το πολεμικό υλικό και τα άλλα μέσα του στρατού. Αυτό κατορθώθηκε σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά όχι σε άλλες. Ειδική προσοχή δόθηκε στη διάσωση των στρατιωτικών ταμείων, πολλά από τα οποία διασώθηκαν και τα χρήματα επέστρεψαν στα ουσιαστικά άδεια του κράτους, όταν ολοκληρώθηκε η εκκένωση της Μικράς Ασίας.

                Στην Αθήνα και αφού είχε επικρατήσει η Επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα, ανακοινώθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 (με το παλαιό ημερολόγιο) επίσημα ότι τα στρατιωτικά ταμεία του Α΄ και Β΄ Σώματος Στρατού και των άλλων μονάδων που αποτελούσαν το διαλυθέν Νότιον Συγκρότημα της Στρατιάς Μικράς Ασίας, μεταφέρθηκαν στην Αθήνα από τους αρμόδιους αξιωματικούς της Ταμειακής Υπηρεσίας, οι οποίοι σύμφωνα με τις επίσημες εκθέσεις, που είχαν υποβληθεί τότε επέδειξαν άριστη διαγωγή κατά την εξέλιξη «του ατυχήματος της Στρατιάς» έλεγε η ανακοίνωση αναφερόμενη στην δραματική υποχώρηση.

                Στον κεντρικό ταμία Λέφα του κρατικού θησαυροφυλακίου ή στο υπουργείον Θησαυρού κατά την ανακοίνωση, παραδόθηκαν τότε 56 εκ. σε δραχμές και τουρκικές λίρες, που αποτελούσαν ολόκληρη σχεδόν την περιουσία του Νοτίου Συγκροτήματος.

                Είχε διασωθεί επίσης και το ταμείο της 13^ης Μεραρχίας, ο ταμίας υπολοχαγός της οποίας Τσοκόπουλος, αιχμαλωτίσθηκε.  Ο βοηθός του ταμία όμως, εύζωνος Ιατρόπουλος είχε μπορέσει να παραλάβει έγκαιρα δύο κιβώτια του ταμείου, που περιείχαν σε χρηματοδέματα με σεβαστό χρηματικό ποσό και να τα μεταφέρει με κίνδυνο της ζωής του στη Σμύρνη, για να τα παραδώσει στην ταμειακή βάση του στρατού. Καταλαβαίνει κανείς, τον ηρωισμό και τον πατριωτισμό αυτού του άγνωστου, έντιμου και ανιδιοτελή ήρωα, του εύζωνα Ιατρόπουλου…

                Κατά τις πληροφορίες της εφημερίδας «Πατρίς» το ταμείο του Α΄ Σώματος Στρατού  παρέδωσε στο υπουργείο Θησαυρού ο υποταμίας Νομικός. Το περισωθέν ποσό ήταν… 4.000 δρχ.! Χωρίς άλλες διευκρινίσεις.

                Ένας άλλος εύζωνος ο Ρούντος κατά την ειδησεογραφία των ημερών εκείνων, παρέδωσε στο ταμείο της Φρουράς Αθηνών το ταμείο της 13^ης Μεραρχίας, που μετέφερε ο ίδιος από το μέτωπο, όταν σκοτώθηκε ο ταμίας Καστανάς. Αυτά τα χρήματα ήταν 75.000 δραχμές. Φαίνεται, πως αυτό ήταν ποσό εκτός των όσων παρέδωσε ο εύζωνος Ιατρόπουλος. Στα δημοσιεύματα της εποχής δεν διευκρινίζεται επαρκώς ο ρόλος των δύο αυτών ηρωικών σε κάθε περίπτωση ευζώνων.

                Επίσης ο ταμίας του Κέντρου Εφοδιασμού του Ουσάκ Ιωάννης Αναστασόπουλος, παρέδωσε 1 εκατομμύριο δραχμές.

                Τέλος παραδόθηκαν 230.000 δραχμές που ανήκαν στο ταμείο της 5^ης Μεραρχίας. 

                Εξάλλου σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες διασώθηκαν εξ ολοκλήρου και τα ταμεία του Βορείου Συγκροτήματος, το οποίο είχε διαπεραιωθεί έγκαιρα στην Ανατολική Θράκη.

                Παραμένουν φωτεινά παραδείγματα εντιμότητας και φιλότιμου οι δύο εύζωνοι, οι οποίοι περιέσωσαν τα χρήματα της ήδη κατεστραμμένης πατρίδας, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους, αλλά και χωρίς να υποπέσουν σε ατομικούς πειρασμούς. Αθάνατοι αυτοί οι έντιμοι!!!

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης 

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδων  «Πολιτεία»,  «Σκριπ»,  «Πατρίς»,  «Ελεύθερος Τύπος»  Σεπτεμβρίου 1922