Το αντικίνημα του Κωνσταντίνου το 1967

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ     

 http://www.kathimerini.gr/921626/article/epikairothta/politikh/to-antikinhma-toy-kwnstantinoy

*13.9.1967: Η ηγεσία της χούντας υποδέχεται στο αεροδρόμιο του Ελληνικού τον Κωνσταντίνο, 

ο οποίος επιστρέφει από τις ΗΠΑ.

Του κ. ΑΝΤΩΝΗ ΚΛΑΨΗ*

Η επικράτηση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 έφερε τον νεαρό βασιλιά Κωνσταντίνο Β΄, ο οποίος μόλις είχε συμπληρώσει τρία χρόνια από την ανάρρησή του στον θρόνο, αντιμέτωπο με ένα τετελεσμένο γεγονός που αδυνατούσε να ελέγξει. Η χούντα είχε επιβληθεί όχι από την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, η οποία ήταν πιστή στο Στέμμα και διατηρούσε ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας μαζί του, αλλά από αξιωματικούς που βρίσκονταν χαμηλότερα στην ιεραρχία και είχαν κατορθώσει να κινηθούν πολύ αποτελεσματικά στα παρασκήνια.

Επρόκειτο για πρόσωπα τα οποία βρίσκονταν μακριά από το βασιλικό περιβάλλον και ήταν εν πολλοίς άγνωστα στον Κωνσταντίνο. Η εχθρική ατμόσφαιρα που επικράτησε κατά τη διάρκεια των πρώτων επαφών του με τα μέλη της ηγετικής τριανδρίας των πραξικοπηματιών, η οποία αποτελούνταν από τον ταξίαρχο Στυλιανό Παττακό και τους συνταγματάρχες Γεώργιο Παπαδόπουλο και Νικόλαο Μακαρέζο, ήταν απολύτως ενδεικτική. Με την ενέργειά τους τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου, όχι μόνο είχαν διασαλεύσει τη συνταγματική τάξη, αλλά είχαν κατορθώσει να καταστήσουν τον Κωνσταντίνο υποχείριό τους. Επιλέγοντας να ορκίσει την πρώτη χουντική κυβέρνηση, στην οποία υπουργικά χαρτοφυλάκια ανέλαβαν και οι τρεις ηγέτες του πραξικοπήματος, ο βασιλιάς αποδέχθηκε την ήττα του και προσυπέγραψε τη συνθηκολόγησή του, θέτοντας ως μοναδικό όρο τη μη ανάληψη της πρωθυπουργίας από στρατιωτικό: στη βάση αυτού του συμβιβασμού, πρωθυπουργός ορκίστηκε ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνος Κόλλιας.

Το «μαύρο» Πάσχα του 1914 στην Ανατολική Θράκη

*Καταυλισμός προσφύγων της Ανατολικής Θράκης στη Θεσσαλονίκη, το 1914 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο διωγμός των Ελλήνων της Θράκης (αλλά και της Μικράς Ασίας) το 1914, έχει όλα τα στοιχεία για να πάρει χαρακτηρισμούς όπως Γενοκτονία ή Εθνοκάθαρση. Έτσι λοιπόν σήμερα, όταν εξιστορούμε πτυχές των θλιβερών εκείνων γεγονότων, αποφεύγουμε ενδεχομένως να προβάλλουμε όρους με βαριά νομική σημασία, αλλά δεν παύουμε να έχουμε την άποψη ότι οι Τούρκοι συμπεριφέρθηκαν τότε με πρωτοφανή βαρβαρότητα, ξεριζώνοντας τους Έλληνες.

                Ένα μέρος του συνολικού δράματος, θα επιχειρήσουμε σήμερα με βάση της ειδησεογραφία των ημερών εκείνων, να περιγράψουμε. Δεν είναι επιτρεπτό η λήθη να λειτουργεί συγχωρητικά για όσους διέπραξαν πολιτικά και ποινικά αδικήματα, πρωτοφανούς σκληρότητας.

                Οι Νεότουρκοι με την επανάσταση του 1908, έδωσαν στη διεθνή κοινότητα ένα πρόσωπο αρκούντως πολιτισμένο και ευρωπαϊκό, που παρέσυρε τα υποταγμένα έθνη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία να πιστέψουν ότι θα αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα. Γρήγορα όμως λειτούργησε η εθνική αφύπνιση των Τούρκων, που συνέβαλε στην εντελώς εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτήτων. Στο στόχαστρο βρέθηκαν βασικά οι Έλληνες (Θράκες, Μικρασιάτες, Πόντιοι) οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι.

Στην αρχή του 1914 είχαν γίνει μεταναστεύσεις Μουσουλμάνων της Σερβίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδας προς τη Μικρά Ασία, υποκινημένες από την Νεοτουρκική κυβέρνηση. Αυτό το γεγονός υπήρξε η αιτιολογία της τουρκικής κυβέρνησης, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη είσοδο της Τουρκίας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο, να εκδιώξει τους Έλληνες.

Η ελληνοτουρκική κρίση του Νοεμβρίου 1967

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/920606/article/epikairothta/ellada/h-krish-toy-noemvrioy-1967

*14 Νοεμβρίου 1967. Άνδρες της Εθνικής Φρουράς εισέρχονται στο χωριό Άγιος Θεόδωρος, νότια της Λευκωσίας. Την επομένη, η περιοχή έγινε θέατρο σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.

Του κ. ΣΩΤΗΡΗ ΡΙΖΑ*

Η αποτυχία της ελληνοτουρκικής συνάντησης κορυφής του Έβρου τον Σεπτέμβριο 1967 αντιμετωπίστηκε από το ελληνικό στρατιωτικό καθεστώς με μια αυτοσχέδια πολιτική «πυγμής», που αποσκοπούσε στην ανάδειξη της ένωσης ως κεντρικού θέματος της ατζέντας του Κυπριακού.

Δημοσιεύματα στον Τύπο, δημόσιες δηλώσεις και επισκέψεις κορυφαίων παραγόντων της δικτατορίας στη Μεγαλόνησο εντάσσονταν στο πλαίσιο αυτό. Αν αυτά συνέτειναν στη χειροτέρευση της ατμόσφαιρας στο Κυπριακό, η στρατιωτική επιχείρηση της Εθνικής Φρουράς στον τουρκοκυπριακό θύλακο Κοφίνου- Αγίων Θεοδώρων στις 15-16 Νοεμβρίου αποτέλεσε την αφετηρία μιας κρίσης που οδήγησε στα πρόθυρα ελληνοτουρκικού πολέμου. Αυτός αποφεύχθηκε μόνο με την εξασθένηση της ελληνικής θέσης στην Κύπρο.

Για τους Θρακιώτες που ασχολούνται με την ποίηση: Κώστας Θαλλίδης

Ο Κώστας Θαλλίδης είναι ένας μάλλον άγνωστος ποιητής, αλλά ένα ποίημά του έγινε πανελληνίως γνωστό κάποτε.

Γεννήθηκε στη Σωζόπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1816 και το οικογενειακό του όνομα ήταν Μαστρονικολάκογλου.

Ποικίλοι κίνδυνοι για τη ζωή του, τον ανάγκασαν να καταφύγει στην Αθήνα και στον Πειραιά. Όταν ανακαλύφθηκε το ταλέντο του στη μουσική και στην ποίηση η βασίλισσα Αμαλία τον έστειλε στην Ιταλία, όπου ο Θαλλίδης σπούδασε εφτά χρόνια μουσική, από το 1840 έως το 1847. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, προσελήφθη ως γραμματέας και μουσικός στα Ανάκτορα του Όθωνα, όπου υπηρέτησε δώδεκα χρόνια. Παράλληλα έγραφε ποιήματα και τα μελοποιούσε ο ίδιος. Μελοποιούσε επίσης εκκλησιαστικά άσματα, γιατί γνώριζε και βυζαντινή μουσική.

Τελικά τον συκοφάντησαν ότι τα ποιήματά του αφορούσαν την βασίλισσα.  Έτσι ο Θαλλίδης αναγκάσθηκε να φύγει από τα Ανάκτορα. Προσβλήθηκε από στηθικό νόσημα και αποφάσισε να επιστρέψει στη Σωζώπολη, όπου μετά από 33 ημέρας, την παραμονή των Χριστουγέννων του 1861 πέθανε και ετάφη στο νεκροταφείο του Αγίου Ζωσίμου.

Για να γνωρίσετε τον Κώστα Θαλλίδη παραθέτω και ένα δημοσίευμα της εφημερίδας ΕΣΤΙΑ της 19^ης Ιουνίου 1936.

Η οπλαρχηγός Κωστακίτσαινα των Βαλκανικών Πολέμων

*Η Κωστακίτσαινα, σε φωτογραφία των αρχών του 1913

*Μια άγνωστη ηρωίδα της Ηπείρου

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Κωστακίτσαινα, είναι μια λαμπρή, ανιδιοτελής και σεμνή ηρωίδα της Ηπείρου. Έδρασε ως οπλαρχηγός εθελοντικού σώματος του χωριού Γεωργάνοι Ιωαννίνων, στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Τιμήθηκε με μετάλλια από το ελληνικό κράτος, αλλά απολύθηκε, όταν διορίστηκε επιστάτρια σε σχολείο, γιατί οι καρεκλοκένταυροι των γραφείων διαπίστωσαν εκ των υστέρων  ότι η μπαρουτοκαπνισμένη καπετάνισσα… δεν είχε τα τυπικά προσόντα!!!

Το 1913 υπολογίζεται ότι είχε ηλικία, ανάμεσα σε 45 έως 48 ετών. Το οικογενειακό της όνομα ήταν Μαρία Ναστούλη και κατάγονταν από τα Δερβίζιανα.

Μάλλον ψηλή, εύρωστη και ζωσμένη με φυσεκλίκια. Κορμοστασιά ευζωνική θα έλεγε όποιος την συναντούσε για πρώτη φορά. Είχε μαζί της και ένα σπαθί καθώς και ένα τυφέκιο  Μάουζερ, που ήταν λάφυρα από μάχη με Τούρκους. Φωνή μάλλον βραχνή και πρόσωπο σκληρό. Κάπνιζε πολύ και στο απανώχειλό της υπήρχε ένα χνούδι, όπως στους εφήβους.

                Μόνο τα φορέματα και τα μαλλιά της πρόδιδαν ότι είναι γυναίκα.

Η Ελληνοτουρκική συνάντηση στον Έβρο, το 1967

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/919635/article/epikairothta/ellada/ellhnotoyrkikh-synanthsh-ston-evro

*Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας Κωνσταντίνος Κόλλιας (στη μέση) και της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ (δεξιά) τη δεύτερη μέρα των συνομιλιών που διεξήχθησαν στην Αλεξανδρούπολη.

Του κ. ΣΩΤΗΡΗ ΡΙΖΑ*

Η ελληνοτουρκική συνάντηση του Έβρου τον Σεπτέμβριο 1967 αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση βιαστικής και ελλιπώς προετοιμασμένης διπλωματικής προσπάθειας που κατέληξε σε αποτυχία. Ταυτόχρονα, υπήρξε μια σημαντική στροφή στη διαχείριση του Κυπριακού με αρνητικές βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες συνέπειες.

Η σύλληψη της πολιτικής που οδήγησε στη συνάντηση του Έβρου μπορεί να αποδοθεί σε δύο παράγοντες. Η πρώτη παραδοχή της ηγεσίας του στρατιωτικού καθεστώτος, που προέκυψε από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ήταν ότι μπορούσε να επιτύχει ταχύτατα την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ακολουθώντας μια διπλωματία που δεν θα υφίστατο τους περιορισμούς των κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων. Η δεύτερη παραδοχή της ήταν ότι η Αθήνα μπορούσε να επιτύχει μια πολιτική διευθέτηση στη βάση του σχεδίου Άτσεσον (Acheson) του Αυγούστου του 1964, όταν ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, στο πλαίσιο αμερικανικής πρωτοβουλίας επίλυσης του Κυπριακού, είχε προτείνει την ένωση του νησιού με την Ελλάδα έναντι της εκμίσθωσης μιας έκτασης ίσης με το 5% του κυπριακού εδάφους. Αυτή η ζώνη θα χρησιμοποιείτο ως στρατιωτική βάση από την Τουρκία. Επίσης προβλεπόταν και ευρεία αυτοδιοίκηση σε περιοχές όπου πλειοψηφούσαν Τουρκοκύπριοι.

Δημοσιογράφοι πεσόντες στους αγώνες....

 

*Η ιστορική εφημερίδα "Αδέσμευτη Γνώμη" που εκδόθηκε 

στη διάρκεια της μεγάλης απεργίας του 1975

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το σώμα των Ελλήνων δημοσιογράφων περνάει τις μέρες αυτές τη μεγαλύτερη δοκιμασία του, καθώς διάφορες ανάλγητες πολιτικές αποφάσεις (κυβερνητικές και μνημονιακές), διαλύουν την κοινωνική του ασφάλιση, χωρίς καμιά πρόβλεψη αντικατάστασης του υπάρχοντος συστήματος με άλλο. Αξίζει εδώ να τονίσουμε ότι το κράτος ουδέποτε διέθεσε έστω και ένα ευρώ για την ασφάλιση των δημοσιογράφων, όπως και οι εργοδότες τους. Όμως οι δημοσιογράφοι επέτυχαν να έχουν ικανοποιητική κοινωνική ασφάλιση. Αυτό το σύστημα επιχειρείται τώρα να ισοπεδωθεί, να απαλλοτριωθεί, να μηδενιστεί, αφού ήδη ληστεύθηκαν υπέρ του κράτους, δεκάδες εκατομμυρίων από τα αποθεματικά του. Και οι δημοσιογράφοι με τις οικογένειές τους μένουν ανασφάλιστοι…

                Αυτές οι δραματικές ημέρες, μας κάνουν να στρεφόμαστε στο παρελθόν… στα πεπραγμένα των δημοσιογράφων… στην ιστορία τους... Γιατί και οι δημοσιογράφοι, έγραψαν ιστορία μαζί με όλους τους Έλληνες, σε όλους τους αγώνες, έδωσαν εκτός από τον ιδρώτα τους και το αίμα τους, για να υπάρξει αυτό το κράτος. Αυτό το απόθεμα ιδρώτα και αίματος, που τώρα επιχειρείται να δημευθεί!

                Δεν είναι εφικτό να παρουσιασθεί η συνολική προσφορά των δημοσιογράφων σε όλους τους αγώνες του Έθνους. Ωστόσο με μια φευγαλέα ματιά, μπορούμε να δούμε την προσφορά των ανθρώπων του Τύπου στους αγώνες αυτούς, μαζί με όλους τους Έλληνες. Θα επιλέξουμε την εποχή των Βαλκανικών Πολέμων, που διπλασίασαν την Ελλάδα, σε έκταση και πληθυσμό.

Φώτης Γιαγκούλας: Το τέλος ενός διάσημου λήσταρχου

ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΘΕΤΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ «ΕΛΛΑΔΑ: 20ος ΑΙΩΝΑΣ (1920-1930)» Β΄ ΤΟΜΟΣ

*Ο Φώτης Γιαγκούλας δια χειρός του λαϊκού ζωγράφου Χρηστίδη (πηγή: Απόστολος Δούρβαρης "Σωτήριος Χρηστίδης (1858- 1940)" Ε.Λ.Ι.Α. Αθήνα 1993)

Του κ. Βασίλη Ι. Τζανακάρη*

                Η ληστοκρατία στην Ελλάδα ξεκίνησε ήδη από τα χρόνια που ακολούθησαν τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους και περατώθηκε το 1935, κλείνοντας μια εκατονταετία φρίκης και αίματος.

                Λίγο πριν ολοκληρώσει τον κύκλο της (δεκαετία του 1920), σημείωσε μια ασύλληπτη για την εποχή έξαρση, με πολλούς από τους εκπροσώπους της να χάνονται στην αχλύ του θρύλου. Κορυφαίος της κατηγορίας αυτής υπήρξε ο λήσταρχος Φώτης ή Φώτος Γιαγκούλας, ο οποίος τερμάτισε το βίο και την πολιτεία του λίγο μετά το μεσημέρι της Κυριακής, στις 20 Σεπτεμβρίου 1925.

Η δικτατορία και η διεθνής κοινότητα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/918617/article/epikairothta/ellada/h-diktatoria-kai-h-die8nhs-koinothta

*Ανακοινώσεις του υπουργού Εξωτερικών Παναγιώτη Πιπινέλη σε Έλληνες δημοσιογράφους μετά την αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Της Κ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΜΑΡΑΓΚΟΥ*

Η επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα την 21η Απριλίου 1967 σίγουρα δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί πρωτοφανές γεγονός είτε σε παγκόσμια κλίμακα είτε σε ελλαδικό επίπεδο.

Πράγματι, οι στρατιωτικές κυβερνήσεις δεν αποτελούσαν άγνωστο φαινόμενο στο διεθνές στερέωμα, καθώς τη χρονιά που οι συνταγματάρχες διενήργησαν το πραξικόπημα και επέβαλλαν το αντιδημοκρατικό καθεστώς τους, πολλές άλλες χώρες διατελούσαν υπό δικτατορικές διοικήσεις. Είναι, εξάλλου, ευρέως γνωστό το γεγονός ότι από την πολιτική εξουσία του σύγχρονου ελληνικού κράτους παρήλασαν ουκ ολίγα στρατιωτικά καθεστώτα.

Η Επανάσταση του 1821, ιδρύει σχολείο στην Τρίπολη

*Ένα από τα έγγραφα, που σχετίζονται με τη δημιουργία σχολείου στην Τρίπολη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Οι επαναστατημένοι Έλληνες του 1821, έδειξαν με την πρακτική και τη φιλοσοφία τους ότι είχαν οράματα για την αναγεννώμενη πατρίδα, πλην της καθημερινότητας που ήταν οι μάχες για να εκδιωχθούν οι κατακτητές και να ξαναγίνουν οι σκλάβοι, ελεύθεροι.

Ένα από τα οράματα αυτά ήταν η Παιδεία. Από τα σωζόμενα έγγραφα της Επανάστασης του 1821, προκύπτει ότι ήταν έντονο το ενδιαφέρον για την Παιδεία, που προσδιόριζε το μέλλον του Έθνους.

Κατά τη διάρκεια του 1821 πρώτη φορά εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για την Παιδεία στη συνέλευση της Ανατολικής Στερεάς και ανατέθηκε η οργάνωσή της στον Άρειο Πάγο που προήλθε από τη Συνέλευση των Σαλώνων.

Εξάλλου η Πελοποννησιακή Γερουσία σε προκήρυξή της στις 16 Μαρτίου 1822 αναφέρθηκε στην ανάγκη ίδρυσης σχολείου, στην Τρίπολη, στην καθιέρωση της δωρεάν παιδείας και καθόριζε ως μέθοδο διδασκαλίας την Αλληλοδιδακτική.

Το Α΄ Συνέδριο των Ελλήνων της Ρωσίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/917623/article/epikairothta/ellada/to-a-synedrio-twn-ellhnwn-ths-rwsias

*Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο των Ελλήνων στο Ταγκανρόκ (φωτ. από το βιβλίο του Ελευθέριου Παυλίδη «Ο ελληνισμός της Ρωσίας και τα 33 χρόνια του εν Αθήναις συλλόγου των εκ Ρωσίας Ελλήνων»).

Γράφει ο κ. ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ*

Tο έτος 1917 ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η ευρωπαϊκή ήπειρος είχε μπει από το 1914 σε μια περίοδο πλήρους ανατροπής των έως τότε ισορροπιών. Η εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο είχε ξεκινήσει τον Ιούλιο του 1914. Μέχρι τον Νοέμβριο τα μέτωπα είχαν σχεδόν οριστικοποιηθεί. Από τη μια πλευρά οι Ενωμένες Δυνάμεις, η Αντάντ, (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, από το 1915 η Ιταλία, οι ΗΠΑ από το 1917 και η Ελλάς τελευταία) και από την άλλη οι Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία).

Το μεγάλο πρόβλημα για τη ρωσική πλευρά το δημιουργούσε η απουσία γεωγραφικής επαφής με τους συμμάχους της. Γεγονός που επηρέαζε την υλική της δυνατότητα να αντιμετωπίσει τα γερμανικά στρατεύματα στο Ανατολικό Μέτωπο. Η κατάληψη των Στενών των Δαρδανελλίων φάνηκε ως ένα μέσο για απόκτηση άμεσης επαφής. Το ζήτημα αυτό επιχείρησαν να επιλύσουν οι σύμμαχοι με την εκστρατεία της Καλλίπολης που άρχισε την άνοιξη του 1915. Η επιχείρηση απέτυχε και μία από τις αιτίες υπήρξε η στάση της Ελλάδας που είχε αρνηθεί να πάρει μέρος στη συμμαχική προσπάθεια επειδή κυριαρχούσαν τότε στην Αθήνα οι μοναρχικές φιλογερμανικές δυνάμεις. Η αποτυχία της επιχείρησης είχε ιδιαίτερη σημασία για την εξέλιξη του πολέμου, εφόσον παρέτεινε τη διάρκειά του και ευνόησε την εμφάνιση μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων και εντάσεων στο εσωτερικό της Ρωσίας. Παράλληλα, επέτρεψε στους Νεότουρκους να θέσουν σε πλήρη εφαρμογή τα σχέδια γενοκτονίας των χριστιανικών πληθυσμών.

Η ανάδυση της Μεταπολίτευσης

ΑΠΟΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=879485

*Η άφιξη του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Αθήνα στις 24 Ιουλίου 1974 (Φωτογραφία: Ντίμης Αργυρόπουλος)

*Πενήντα χρόνια μετά την κατάλυση της δημοκρατίας

από τους απριλιανούς πραξικοπηματίες,

η περίοδος μετά το 1974

προκύπτει ως πρόσφορο νέο πεδίο έρευνας

Γράφει ο κ. Μάρκος Καρασαρίνης

Η Μεταπολίτευση στάθηκε για περίπου τέσσερις δεκαετίες η έννοια εκείνη που συνιστούσε από μόνη της το σκηνικό της πολιτικής ζωής. Καταστατική αρχή της Γ' Ελληνικής Δημοκρατίας, έλαβε ταυτόχρονα τον χαρακτήρα πολιτειολογικής τομής, διαδεχόμενη την απριλιανή δικτατορία, και αυτοτελούς ιστορικής περιόδου επεκτεινόμενη ώστε να καλύψει χρονικά ολόκληρο το εύρος των ετών από το 1974 και εντεύθεν.

Είναι ενδιαφέρον ότι αν και το τέλος της ανακοινώθηκε πολλές φορές, με ιδιαίτερη έμφαση στις κυβερνητικές μεταβολές του 1981, του 1989, του 1996 και του 2004, μόνο μετά την είσοδο στη μνημονιακή εποχή και την κατάρρευση του κλασικού δικομματισμού φαίνεται να επικρατεί στον δημόσιο διάλογο μια γενικότερη αίσθηση λήξης της, παρά το γεγονός ότι το σημείο οριστικής στίξης ταλαντεύεται ακόμη μεταξύ 2010, 2012 και 2015. 

Δύο βιβλία του καθηγητή Θάνου Βερέμη

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/916395/article/politismos/vivlio/proswpa-kai-epiloges-kleidia-enos-kratoys

 *21 Oκτωβρίου 1981: ο νέος πρωθυπουργός της χώρας Ανδρέας Παπανδρέου ανταλλάσσει χειραψία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή, αμέσως μετά την ορκωμοσία της πρώτης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Γράφει ο κ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ*

Επιτέλους, γράφονται ξανά πολιτικές βιογραφίες! Ύστερα από αρκετές δεκαετίες κυριαρχίας μιας πολύ αξιόλογης εγχώριας ιστοριογραφίας που, επηρεασμένη κατά βάση από το γαλλικό παράδειγμα, εστίασε κυρίως στην κοινωνική και οικονομική ιστορία με μια πολύ πλούσια παραγωγή, το βλέμμα μας μοιάζει να ξαναγυρίζει σε πιο παραδοσιακά πεδία στοχασμού, όπως η πολιτική ιστορία.

Δεν είναι προφανώς αυτή η εξέλιξη άσχετη με την παρούσα συγκυρία και την ανατροπή που επέφερε στα πρότυπα ηγεσίας που είχαμε στο μυαλό μας η επέλαση της διεθνούς των λαϊκιστών, παγκοσμίως. Σε μια εποχή μιντιοκρατούμενη και διασυνδεμένη μέσω εξατομικευμένων φαντασιακών κοινοτήτων του Διαδικτύου, που η πολιτική λειτουργεί ξανά όλο και περισσότερο μέσα από προσωποποιημένες ταυτίσεις, όπως περίπου στον Μεσαίωνα, χάνοντας έτσι την ταξική ή κομματική της συνισταμένη, τα πρόσωπα και οι επιλογές τους αναδεικνύονται και πάλι σε κλειδιά για την κατανόηση της πορείας ενός κράτους και την ένταξή του στα ευρύτερα ιστορικά συμφραζόμενά του.

Οι Σαρακατσάνοι της Θράκης

*Η Σαρακατσάνα νύφη της Συκορράχης, κόρη του αρχιτσέλιγγα Βρυσά. Από το βιβλίο του Πάτρικ Λη Φέρμορ.

*Ενδιαφέρουσα περιγραφή 

από τον Πάτρικ Λη Φέρμορ

                Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ,(1915-  2011) υπήρξε ένας διεθνώς καταξιωμένος Άγγλος συγγραφέας και ένας μεγάλος αντιστασιακός, στον πόλεμο κατά του Χιτλερισμού. Μεταμφιεσμένος σε βοσκό έζησε δύο και πλέον χρόνια στα βουνά της Κρήτης, οργανώνοντας με Κρητικούς αγωνιστές, την αιχμαλωσία και μεταφορά στην Αίγυπτο, του Γερμανού στρατηγού Κράιπε.

                Στο βιβλίο του «Ρούμελη- Οδοιπορικό στη Βόρεια Ελλάδα» που εκδόθηκε το 1966 αγγλικά και το 2009 κυκλοφόρησε και η ελληνική του έκδοση από τον «Κέδρο» (μετάφραση Λίνας Κάσδαγλη) υπάρχει μια ενδιαφέρουσα αναφορά για τους Σαρακατσάνους της Θράκης. Η περιγραφή- με την οποία αρχίζει το βιβλίο- δεν αναφέρει χρονολογία, αλλά από το κείμενο, προκύπτει ότι πρέπει να είχε γραφεί μερικά χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου του 1949.

                Το βιβλίο αρχίζει από την Αλεξανδρούπολη και με μικρή αναφορά σε αφηγήσεις του Αλεξανδρουπολίτη φίλου του, Γιάννη Πελτέκη, ο οποίος όπως είναι γνωστό, ανέπτυξε αντιστασιακή δράση ως αρχηγός της οργάνωσης "Απόλλων" κατά την περίοδο της Κατοχής. Πολιτικά ανήκε στο Κέντρο και στην κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη υπηρέτησε ως υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας από τις 26 Νοεμβρίου 1945 ως τις 4 Απριλίου 1946.

Ηρωισμοί των ταπεινών στους Βαλκανικούς Πολέμους

*Μπιζάνι: Επί των αετορράχεων και των υψικρήμνων βουνών 

*Μικρά περιστατικά,

μεγάλη γενναιότητα,

σπάνια ταπεινοφροσύνη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Οι Βαλκανικοί  Πόλεμοι υπήρξαν οι ενδοξότεροι πόλεμοι των Ελλήνων, μετά την Επανάσταση του 1821. Τα αποτελέσματα των Βαλκανικών Πολέμων, υπερέβησαν τις προσδοκίες όλων. Η Ελλάδα, μετά την λήξη των δύο Βαλκανικών Πολέμων, είχε σχεδόν διπλασιάσει το έδαφος της αφού από 63.211 τετραγωνικά χιλιόμετρα του 1897 έφτασε στα 121.794 το 1913.  Αλλά και ο πληθυσμός της αυξήθηκε σημαντικά αφού από 2.631.952 έφτασε στα 4.832.167 κατοίκους. 

                Οι πόλεμοι αυτοί ανέδειξαν τις ηγετικές ικανότητες προσωπικοτήτων, όπως ήταν ο τότε διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος. Έκαναν εμφανή την φιλοπατρία όλων των κοινωνικών τάξεων της χώρας από τους πολιτικούς έως τους έσχατους αγρότες (βλέπε http://sitalkisking.blogspot.gr/2012/06/1912.html ) και πρόβαλαν πάμπολλες επί μέρους αρετές των Ελλήνων, όπως η ατομική γενναιότητα, η εγκαρτέρηση, η ταπεινοφροσύνη, η ομαδικότητα κ.λπ.

                Με ένα εράνισμα από τον Τύπο της εποχής θα δούμε τέτοια παραδείγματα της μεγάλης προσφοράς των ταπεινών Ελλήνων, αυτών που δεν έγιναν πρωτοσέλιδα αλλά ο ηρωισμός ενός εκάστου έβαλε το λιθαράκι της μεγάλης νίκης. Οι πράξεις καθενός, υπήρξαν ταπεινά, αλλά ένδοξα μνημεία αρετής και τόλμης.

Η εδραίωση του δικτατορικού καθεστώτος

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/915445/article/epikairothta/ellada/edraiwsh-toy-diktatorikoy-ka8estwtos

*Μετά το αποτυχημένο αντικίνημα του Κωνσταντίνου επικράτησε πλήρως η τριανδρία των Παπαδόπουλου, Μακαρέζου, Παττακού 

και σχηματίστηκε αμιγής κυβέρνηση στρατιωτικών.

Γράφει ο κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗΣ*

Αφότου εξασφαλίστηκε η επιτυχία του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, οι ηγέτες της χούντας επιδόθηκαν σε μία σειρά από ενέργειες για την τήρηση της τάξης και την εδραίωση του καθεστώτος. Πιο συγκεκριμένα, οργάνωσαν ένα σύστημα αποκλεισμού και απαγορεύσεων που τέθηκε στο πλαίσιο της κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας, μέσω της επιβολής στρατιωτικού νόμου και της αναστολής λειτουργίας του Κοινοβουλίου καθώς και σειράς άρθρων του Συντάγματος για θεμελιώδη δικαιώματα.

Στα πρώτα μέτρα του καθεστώτος συμπεριλήφθηκαν η απαγόρευση συγκεντρώσεων και απεργιών, η διάλυση κομμάτων και σωματείων, η χρήση εκτάκτων στρατοδικείων για την απονομή ποινικής δικαιοσύνης και η καθαίρεση και εκτόπιση εκλεγμένων αρχόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Με αυτόν τον τρόπο, η χούντα κατάφερε να θέσει υπό πλήρη έλεγχο τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, τα πανεπιστήμια, τους δήμους, τους συνεταιρισμούς, ενώ εξαιρετικά σημαντικές για την εξουδετέρωση πιθανών εστιών ανατροπής ήταν οι εκτενείς διώξεις αξιωματικών του Στρατού (οι αποτάξεις και συνταξιοδοτήσεις το 1967 άθροισαν αριθμό ίσο με το ένα έκτο του συνόλου των αξιωματικών). Επιπροσθέτως, ιδιαίτερη σημασία έδωσαν οι επικεφαλής της δικτατορίας στον έλεγχο του Τύπου, με τη λογοκρισία και τις διώξεις εναντίον εφημερίδων, εκδοτών και δημοσιογράφων να λαμβάνουν μεγάλες διαστάσεις, ενώ αξίζει να σημειωθεί και η αναδιοργάνωση του γραφείου του πρωθυπουργού ώστε να αποκτήσει ολοκληρωτικό έλεγχο σε όλα τα κυβερνητικά τμήματα, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος.

Γράμματα από το μέτωπο- Αρχείο Αδελφών Δεσποτοπούλου

ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΘΕΤΟ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ «ΕΛΛΑΔΑ, 20ος  αιώνας 1920-1930, Α΄ Τόμος»

*Γράμμα από το μέτωπο. Με το όπλο στα χέρια

Γράφει η κ. Δέσποινα Λαμπαδά*

«Αδελφή μου,

Βυθισμένος κάτω από το αμπρί και σε ένα θαμπερό καντίλι φτιασμένο από κουτό κονσέρβας, που το έχουμε να φωτίζει τη σκοτεινή εκείνην τρύπα, γράφω στην αδελφή μου και την παρακαλώ, ας μου γράψει δύο λόγια παρηγορίας και ανακουφίσεως εδώ στην ερημιά. Είμαι ολάρφανος και δεν έχω κανέναν σ’ αυτόν τον κόσμο να με παρηγορήσει, και εάν και η αδελφή μου δεν γράψει, τότες θα με σκεπάσει το ελαφρό χώμα της Ιωνίας».

                Ο λοχίας Εμμανουήλ Μάλαμας, ο οποίος έγραφε τις παραπάνω γραμμές τον Νοέμβριο του 1921, δεν απευθυνόταν σε κάποιο συγγενικό του πρόσωπο, αλλά σε μία από τις Σμυρνιές αδελφές Δεσποτοπούλου, μέλη του συνδέσμου «Η αδελφή του Στρατιώτου».

Η κατάλυση της ελευθερίας του Τύπου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   http://www.kathimerini.gr/914411/article/epikairothta/ellada/h-katalysh-ths-eley8erias-toy-typoy 

*21 Απριλίου 1967. Το τελευταίο φύλλο της «Κ». Η Ελένη Βλάχου έκλεισε τις εφημερίδες της την ημέρα του πραξικοπήματος.

Γράφει ο κ. ΓΙΑΝΝΗΣ Π. ΤΖΑΝΝΕΤΑΚΟΣ*

Στοιχειώδες καθήκον και αναγκαία πρόνοια κάθε έμφρονος και νουνεχούς δικτάτορα είναι να άρει την ελευθερία του Τύπου. Να επιβάλει δε αυθωρεί και παραχρήμα μόλις καταλάβει την εξουσία, απόλυτη και καθολική λογοκρισία. Η χούντα των απριλιανών τηρεί δεόντως τα ανωτέρω. Ακολουθεί τους κανόνες του συνετού συνωμότη. Και μάλιστα στην προκειμένη περίπτωση προτού καν επιχειρήσει να ενδυθεί τον έστω διάτρητο μανδύα σχετικής νομιμότητας: της κηρύξεως δηλ. της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας.

 Ήδη, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 20/21 Απριλίου ουλαμοί από στρατιώτες και υπαξιωματικούς εισβάλλουν στα τυπογραφεία των εφημερίδων. Κραδαίνουν περίστροφα. Διακόπτουν βιαίως την εκτύπωση των φύλλων. Μερικά από αυτά έχουν προλάβει και περιλαμβάνουν στην ύλη τους έστω μονόστηλα, τα οποία αναφέρουν πληροφορίες ότι σημειώνονται νυκτερινές κινήσεις αρμάτων και μονάδων. Διατυπώνουν φόβους περί εκτροπής. Ελάχιστα από αυτά τα φύλλα δεν καταστρέφονται. Και πάντως δεν κυκλοφορούν. Τα τυπογραφεία, μάλιστα, των δύο εφημερίδων της Αριστεράς, της «Αυγής» και της «Δημοκρατικής Αλλαγής» υφίστανται βανδαλισμούς. Τα αρχεία κατάσχονται. Οι υπεύθυνοι της έκδοσης συλλαμβάνονται.

Θράκη, η εριβώλαξ- Βίντεο

*Γκραβούρα Διδυμοτείχου από το άλμπουμ των SAYGER, S & DESARNOD, " Album d'un voyage en Turquie fait par ordre de sa majesté l'empereur Nicolas 1er en 1829 et 1830", par C. Sayger & A. Desarnod, Παρίσι, Imprimérie de Firmin Didot Frères, 1834 (επιχρωματισμένη)

*Ένα βίντεο με παλαιές εικόνες πόλεων και χωριών της Θράκης. Ένα βίντεο νοσταλγίας...

*Ακούγεται ο μεγάλος Χρόνης Αηδονίδης στο τραγούδι  για τον καπετάν Βαγγέλη Ματσιάνη των Λαβάρων, που βγήκε στο βουνό εναντίον των Τούρκων το 1872

Η Εκκλησία της Ελλάδος και η χούντα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/913375/article/epikairothta/ellada/h-ekklhsia-ths-ellados-kai-h-xoynta

*17 Μαΐου 1967. Η τελετή ενθρόνισης του πρωθιερέα των ανακτόρων και καθηγητή Πανεπιστημίου Ιερωνύμου Κοτσώνη ως Αρχιεπισκόπου Αθηνών.

Γράφει ο Μητροπολίτης ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΑΝΑΚΗΣ*

     Η δικτατορία του 1967 δεν ήλεγχε την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, αρχής γενομένης από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομο Β΄. Το 1967 συνεχίστηκε η προσπάθεια του Μεταξά για τη χειραγώγηση της Ιεραρχίας, με την επιβολή ως Αθηνών του από Τραπεζούντος Χρυσάνθου, το 1938. Τότε, το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την εκλογή του κανονικώς εκλεγέντος, υπό του Σώματος της Ιεραρχίας, Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού. Η ηρωική έξοδος του Χρυσάνθου, που αρνήθηκε να ορκίσει τη γερμανόφιλη κυβέρνηση της Κατοχής (1941), όταν χωρίς να παραιτηθεί αποχώρησε από την Αρχιεπισκοπή, επανέφερε στον Θρόνο τον από την Ιεραρχία εκλεγέντα, Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό.
     Η δικτατορία του 1967 αναζήτησε έναν ιδεολογικό σύμμαχο και θεωρητικό καθοδηγητή του ελληνικού λαού, διότι βεβαίως η ίδια από μόνη της δεν μπορούσε να πείσει. Η εκκλησιαστική δομή που βρήκε στην Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά και στην υπό την κανονική αναφορά της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Εκκλησία της Κρήτης, με Αρχιεπίσκοπο τον Ευγένιο και την Επαρχιακή του Σύνοδο, δεν εξυπηρετούσε τους ιδεολογικούς της στόχους. Συνεπώς, η δικτατορία αποφασίζει την κατάλυση της κανονικής εκκλησιαστικής τάξης στην Εκκλησία της Ελλάδος. Παύει τον Αθηνών Χρυσόστομο Β΄, διορίζει Αριστίνδην Σύνοδο από αρχιερείς και επιβάλλει ως Αρχιεπίσκοπο τον αρχιμανδρίτη Ιερώνυμο Κοτσώνη.