Ηρωισμοί των ταπεινών στους Βαλκανικούς Πολέμους

*Μπιζάνι: Επί των αετορράχεων και των υψικρήμνων βουνών 

*Μικρά περιστατικά,

μεγάλη γενναιότητα,

σπάνια ταπεινοφροσύνη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Οι Βαλκανικοί  Πόλεμοι υπήρξαν οι ενδοξότεροι πόλεμοι των Ελλήνων, μετά την Επανάσταση του 1821. Τα αποτελέσματα των Βαλκανικών Πολέμων, υπερέβησαν τις προσδοκίες όλων. Η Ελλάδα, μετά την λήξη των δύο Βαλκανικών Πολέμων, είχε σχεδόν διπλασιάσει το έδαφος της αφού από 63.211 τετραγωνικά χιλιόμετρα του 1897 έφτασε στα 121.794 το 1913.  Αλλά και ο πληθυσμός της αυξήθηκε σημαντικά αφού από 2.631.952 έφτασε στα 4.832.167 κατοίκους. 

                Οι πόλεμοι αυτοί ανέδειξαν τις ηγετικές ικανότητες προσωπικοτήτων, όπως ήταν ο τότε διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος. Έκαναν εμφανή την φιλοπατρία όλων των κοινωνικών τάξεων της χώρας από τους πολιτικούς έως τους έσχατους αγρότες (βλέπε http://sitalkisking.blogspot.gr/2012/06/1912.html ) και πρόβαλαν πάμπολλες επί μέρους αρετές των Ελλήνων, όπως η ατομική γενναιότητα, η εγκαρτέρηση, η ταπεινοφροσύνη, η ομαδικότητα κ.λπ.

                Με ένα εράνισμα από τον Τύπο της εποχής θα δούμε τέτοια παραδείγματα της μεγάλης προσφοράς των ταπεινών Ελλήνων, αυτών που δεν έγιναν πρωτοσέλιδα αλλά ο ηρωισμός ενός εκάστου έβαλε το λιθαράκι της μεγάλης νίκης. Οι πράξεις καθενός, υπήρξαν ταπεινά, αλλά ένδοξα μνημεία αρετής και τόλμης.

*Εικόνα από τη μάχη των Γιαννιτσών

Οι συνθήκες του πολέμου

                Οι πόλεμοι είναι σκληροί. Δεν είναι κατασκηνώσεις κολλεγιοπαίδων. Χρειάζονται δύναμη, αυτοθυσία, υπομονή, αντοχή. Μια ιδέα για τις συνθήκες του πολέμου εκείνου μας δίνει η εφημερίδα «Πατρίς» (20 Νοεμβρίου 1912). Πρόκειται για αφήγηση ανώνυμου πολεμιστή, που ανήκε στο 3^ο Σύνταγμα Πεζικού της Χαλκίδας.

                -Το Σύνταγμά μας- είπε- εβάδισε 36 ημέρας χωρίς να σταματήση παρά μόνον όσον εχρειάζετο δια να κοιμηθούν οι άνδρες, Εις το διάστημα αυτό το Σύνταγμά μας μετέσχε εννέα μαχών, αλλά αι απώλειαί του- μη σας φανή απίστευτον- περιωρίσθησαν εις 9 μόνον νεκρούς και 162 τραυματίας.

*Κανένας δεν μιλάει γι' αυτόν... Αξίζει να τον μνημονεύσουμε

Όρθιοι στη μάχη

Στη μάχη του Σαρανταπόρου το 1912, είχε ξεχωρίσει ένας ταπεινός φαντάρος. Μέσα στο χαλάζι των σφαιρών που έριχναν οι Τούρκοι αυτός ο  στρατιώτης διακρίθηκε. Αεικίνητος και αδιάφορος για τον κίνδυνο, με την κουβέρτα του κουλούρα περασμένη στο στήθος, εκτελούσε τα καθήκοντα του συνδέσμου του ταγματάρχη με τους λοχαγούς και τους διμοιρίτες, μεταφέροντας τις εντολές.  Ήταν ο Νίκας με το όνομα, από τη Θήρα. Ατρόμητος έτρεχε παντού να μεταφέρει εντολές, πάντα όρθιος.

                -Ρε Νίκα, κάτσε κάτω, του φώναζαν.

                Εκείνος γελούσε με το φόβο τους και απαντούσε.

                -Εμένα, δεν με πιάνουν τα βόλια. Και αν με πιάσουν δεν θα χάσει η Βενετιά βελόνι.

                Ήταν τέτοιος ο ηρωισμός του, που βραβεύθηκε. Έγινε δεκανέας! Είχε και καλή φωνή και στα διαλείμματα της μάχης ψυχαγωγούσε τους συναδέλφους του τραγουδώντας.

                Σ’ εκείνη την άγρια μάχη, μια σφαίρα του αφαίρεσε τη ζωή. Ένα τραύμα στο μέτωπο και λίγες σταλαγματιές αίμα, αραχνοειδείς… Ο Νίκας έπεσε στο έδαφος. Πέρασε στο Πάνθεον των άγνωστων ηρώων.  «Άνδρών επιφανών πάσα γή τάφος» όπως είχε γράψει ο Θουκυδίδης…

                Στη μάχη των Γιαννιτσών ένας άλλος στρατιώτης από τη Θήρα, ονόματι Δαμίγος, με τρομερή σωματική διάπλαση και μυϊκή δύναμη, πολεμούσε όρθιος. Ο όγκος του σώματός του όμως ήταν ευκολότερος στόχος για τους Τούρκους, που μπόρεσαν να του φυτέψουν κατάστηθα μια σφαίρα και να τον ρίξουν κάτω.

                -Τι έπαθες Δαμίγο; Τον ρωτάει ανήσυχος ο λοχαγός του.

                -Δεν είναι τίποτα, κύριε λοχαγέ… Για την Πατρίδα..

                Και έκλεισε τα μάτια του για πάντα.

*Τραυματίες του μετώπου της Ηπείρου, μεταφερόμενοι με βάρκα στην Πρέβεζα

Επί των αετορράχεων και των υψικρήμνων βουνών

                Οι μάχες στο Μπιζάνι το χειμώνα του 1912 προς το 1913 ήταν άγριες και πολύνεκρες. Οι καιρικές συνθήκες καθόλου καλές. Βροχή, χιόνι, παγωνιά, πάχνη, αλλά τα φανταράκια πολεμούσαν με πάθος. Εκεί ψηλά στα κακοτράχαλα υψώματα, δεν ήταν δυνατόν να φτάσουν οι φιλάνθρωπες κυρίες να προσφέρουν κάποια δώρα στους μαχητές. Στους στρατιώτες, μια ελπίδα σιγόκαιγε στη σκέψη τους. Τα Ιωάννινα. Η απελευθέρωσή τους.  Ο δημοσιογράφος που παρακολουθούσε εκ του σύνεγγυς τις μάχες, έγραψε («Πατρίς» 3 Ιανουαρίου 1913).

                «Οι εύζωνοί μας, ευρισκόμενοι πάντοτε επί των αετορράχεων και υψικρήμνων βουνών, δεν ευτύχησαν να ακούσωσι τα παρήγορα λόγια των φιλανθρώπων κυριών ή να τσιμπήσωσι κανένα γαντάκι ή φανέλλαν, ή ασπρόρουχα. Παρηγορούνται όμως, ότι εντός ολίγου που θα εισέλθουν εις τα Ιωάννινα θα ευρεθούν εκεί άλλαι φιλάνθρωποι κυρίαι, αίτινες θα φροντίσουν και δ’ αυτούς».  Και οι ελπίδες τους επιβεβαιώθηκαν στις 21 Φεβρουαρίου 1913, όταν ο στρατός μας κατέλαβε την πρωτεύουσα της Ηπείρου.

*Ο Ερρίκος Ιοσαδρόφσκης

Επί του τάφου του Ερρίκου Ιοσαδρόφσκη

                Ο Ερρίκος Ιοσαδρόφκης, ήταν ένας έφεδρος ανθυπολοχαγός, που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στο δεξιό κέρας της επίθεσης των ελληνικού στρατού εναντίον του οχυρωμένου Μπιζανίου.

                Έχει ενδιαφέρον η λειτουργία και η επιμνημόσυνη τελετή που εψάλη μετά το θάνατό του, ενώ διεξάγονταν ακόμα οι μάχες. Τις λεπτομέρειες περιέγραψε ο αγωνιστής των Βαλκανικών Πολέμων και του Μακεδονικού Αγώνα, ο ιερωμένος οπλαρχηγός  Παπαδράκος ή κατά κόσμον Οικονόμος Χρυσόστομος Γ. Χρυσομαλλίδης, σε ανοιχτή επιστολή του στην εφημερίδα «Πατρίς» (5 Ιανουαρίου 1913).

*Η επιστολή του Παπαδράκου

                «Εν όρεσι Μπιζάνης, τη 20 Δεκεμβρίου 1912

                Τέκνον εν Χριστώ κ. Ι. Ιοσαδρόφσκη, την 16^ην του μηνός ημέραν Κυριακήν μετέβην εις το δεξιόν κέρας του στρατού Μπιζάνης και ελειτούργησα εις το 3^ον τάγμα των ευζώνων. Η λειτουργία εγένετο επί του τάφου του γενναίου τέκνου της Πατρίδος, του ήρωος Ερρίκου, υιού Σας. Δύο κιβώτια πλήρη φυσιγγίων τεθέντα προ τη κεφαλή τη αγία του ευτυχούς νεκρού, απετέλεσαν την Αγίαν Τράπεζαν. Το όπλον μου με την κυανόλευκον επάνω ετέθη παρά τους  πόδας και ενώπιόν του. Ήρχισα την θείαν λειτουργίαν υπό βροχήν σφαιρών και οβίδων, αίτινες όμως εσεβάσθησαν της ιερότητα της πράξεως ημών και ουδένα έθιξαν διαρκούσης της τελετής και του ιερού μνημοσύνου του ανδρείου Ερρίκου και πάντων των υπέρ Πίστεως και Πατρίδος αγωνισαμένων και πεσόντων αδελφών ημών.

                Προς τους άνδρας ευζώνους και πεζούς, παρευρισκομένους και προσευχομένους είπον, ότι είναι εξαιρετικώς ευτυχής προσκείμενος νεκρός, διότι όχι μόνον ηξιώθη θανάτου ενδόξου και ηρωικού, αλλά έτυχε και της μεγίστης τιμής να γίνη ο τάφος ιερόν βήμα, εμπνέον και διδάσκον ημάς την αυταπάρνησιν, την αυτοθυσίαν, το θάρρος, την πειθαρχίαν […]

                Σύμφωνα με την επιστολή του Παπαδράκου στη ιεροτελεστία παρέστησαν ο λοχαγός Νικήτας και ο υπασπιστής του 3^ου τάγματος ευζώνων Δ. Αβραμέας. Και οι δύο είχαν υποδείξει τον τάφο του Ερρίκου Ιοσαδρόφσκη ως κατάλληλο σημείο για την θεία λειτουργία.  Αγία Τράπεζα δεν υπήρχε. Χρησιμοποιήθηκε κατά την Ορθόδοξο Λειτουργική το αντιμήνσιο…

                Μετά την θεία λειτουργία, αναφέρει ο Παπαδράκος οι οβίδες εναντίον των Ελλήνων πολλαπλασιάσθηκαν και όργωσαν κυριολεκτικά την περιοχή χωρίς να προκαλέσουν θανάτους και χωρίς να καταστρέψουν τον τάφο. 

«Τεμάχια οβίδων και βολίδων επλήγωσαν τινάς. Το καλυμμαύχι μου ολίγον εξέσθη εις την κορυφήν και αλλαχού εκτυπήθη, μία δε βολίς εχώθη και έμεινεν εις το υπόσαγμα του ίππου μου» έγραψε ο Παπαδράκος ο οποίος υπεδείκνυε στην οικογένεια του Ιοσαδρόφσκη να μην μεταφερθεί το λείψανο του Ερρίκου στην Αθήνα, αλλά να παραμείνει εκεί, στον τόπο της θυσίας και να γίνει και ένα μνημείο, που να θυμίζει ότι δεν χύθηκε άδικα το αίμα του.

*Ο Θράξ ιερωμένος οπλαρχηγός Παπαδράκος

Ενδιαφέρον όμως έχει και η προσωπική ιστορία του Παπαδράκου, που ήταν Θρακιώτης. Γεννήθηκε στην Ηράκλεια της Θράκης το 1872. Το 1888 εισήλθε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και αργότερα στο Μακεδονικό Αγώνα. Στην Μακεδονία μαζί με Κρήτες εθελοντές έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις στις περιοχές των Ιωαννίνων, της Καστοριάς και της Φλώρινας.

Το ψευδώνυμο Παπαδράκος του δόθηκε κατά την δράση του στον Μακεδονικό Αγώνα. Πήρε μέρος επίσης ως στρατιωτικός ιερέας και  στους Βαλκανικούς Πολέμους.

*Λάφυρα

Τα τουφέκια του 1897!!!

                Ένα από τα συνήθη θεάματα στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τον Πειραιά, ήταν ο όγκος των λαφύρων, που έπαιρνε στις μάχες ο ελληνικός στρατός από τους Τούρκους. Οι στρατιωτικές αρχές τα εξέθεταν σε πλατείες και ο κόσμος καμάρωνε περήφανος τα επιτεύγματα του στρατού στα μέτωπα.

                Σε μια τέτοια περίπτωση εκτέθηκαν όπλα που έγραφαν επάνω ότι ήταν ελληνικά και επρόκειτο για παραγγελίες του 1880. Τι είχε συμβεί;

                Στον άτυχο πόλεμο του 1897 οι Τούρκοι είχαν καταλάβει στη Λάρισα μια αποθήκη του ελληνικού στρατού και φυσικά πήραν όλα τα όπλα που βρήκαν τότε και τα χρησιμοποιούσαν ακόμα και το 1912, εξοπλίζοντας Γκέκηδες Αλβανούς.

                Τα όπλα αυτά είχε στείλει το 1897 στη Λάρισα ο τότε υπολοχαγός Αναγνωστόπουλος, ο οποίος το 1912 είχε την τύχη να τα πάρει… πίσω από τους Τούρκους το 1912, ως λοχαγός πλέον και να τα αποθηκεύσει στη Θεσσαλονίκη, είχε γράψει η «Πατρίς» στις 6 Ιανουαρίου 1913.

*Τα λάφυρα του... 1897

Παρακαλούσαν να… αιχμαλωτισθούν οι Τουρκαλβανοί!

                Στην Αθήνα μεταφέρονταν πολλοί τραυματίες. Εκεί τους συναντούσαν οι Αθηναίοι δημοσιογράφοι και δημοσίευαν τις αφηγήσεις τους από τις συγκρούσεις στα μέτωπα. Σε μια τέτοια περίπτωση με το πλωτό νοσοκομείο «Αλβανία» μεταφέρθηκαν στον Πειραιά και προωθήθηκαν σε νοσοκομεία της Αθήνας διάφοροι τραυματίες.

                Ο Θεσσαλός Γεωργούλας Ζαρκιανός τραυματίσθηκε στο χέρι τη μέρα των Χριστουγέννων πολεμώντας στην Αετορράχη.

                -Τα Χριστούγεννα που κάναμε φέτος θα τα θυμάμαι όσο ζω, αφηγήθηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολις» στις 5 Ιανουαρίου 1913. Με μια γαλέτα στο ένα χέρι και με το μάνλιχερ εφ’ όπλου λόγχη στο άλλο χέρι, γιορτάσαμε. Είχαμε τρείς μέρες, που δεν μας βόλεσε να φάμε. Και ανήμερα τα Χριστούγεννα λίγη γαλέτα ροκανίζαμε. Δεν έπαψε το λιανοτούφεκο καθόλου. Το απόγευμα μας έκαναν έφοδο. Τα πυροβόλα του Ταβουλάρη τους θέρισαν. Εκάμαμε αντεπίθεση και τους γυρίσαμε πίσω. Εκεί που προχωρούσαμε βρισκαμε ένα σωρό από δαύτους. Τουρκαρβανίτες σκοτωμένους και πληγωμένους. Οι πληγωμένοι μισοήξεραν Ελληνικά και μας εφώναζαν:

                -Μη μας χαλάσετε, παλληκάρια… Μη μας χαλάσετε… Αιχμάλωτους στην Αθήνας πάρτε μας… Αιχμάλωτους στην Αθήνα… («Ακρόπολις» 5 Ιανουαρίου 1913).

*Το κακό όνειρο

Το κακό όνειρο

                Όταν κίνησαν τα ευζωνικά τάγματα για πάρουν μέρος στη μάχη της Βίγλιτσας, συναντήθηκαν οι υπασπιστές Ι. Παπαγεωργίου και Ν. Ζαφειρόπουλος.

                Ο Παπαγεωργίου ακούσθηκε να λέει στη Ζαφειρόπουλο.

                -Συνάδελφε είδα κακό όνειρο. Ένας από τους δυο μας θα σκοτωθεί ή θα τραυματισθεί.

                Το όνειρο επαληθεύθηκε γρήγορα. Ο πρώτος νεκρός της μάχης εκείνης ήταν ο Παπαγεωργίου, ένας από τους πιο μορφωμένους και ικανούς αξιωματικούς του Πεζικού. Ετάφη στη Βίγλιτσα, έγραψε η «Ακρόπολις» στις 3 Ιανουαρίου 1913.

*Ο Χριστόδουλος Σώζος

Ο ηρωικός θάνατος του δημάρχου Λεμεσού Σώζου

                Στην τοποθεσία Προφήτης Ηλίας Μπιζανίου, έχασε τη ζωή του μαχόμενος ο δήμαρχος Λεμεσσού Χριστόδουλος Σώζος.

Ο Σώζoς ειδικότερα, έχασε τη ζωή του στις 6 Δεκεμβρίoυ 1912  στα υψώματα τoυ Πρoφήτη Ηλία κοντά  στo Μπιζάvι, έχovτας δίπλα τoυ, τov Κύπριο βoυλευτή Ευάγγελo Χατζηιωάvvoυ, ο οποίος μάλιστα  τραυματίστηκε σoβαρά στo πρόσωπo, αλλά τελικά διέφυγε τov κίvδυvo, αλλά και άλλο Κύπριο, ονόματι Κυπραίο, ο οποίος σκοτώθηκε. Και οι τρείς ήταν εθελοντές!

                Η μάχη εκείνη την ημέρα είχε γενικευθεί. Ο λοχαγός Γιώτης είχε ενθουσιαστεί με τη μαχητικότητα των ανδρών του.

                -Μπράβο παιδιά φώναζε. Λίγο ακόμα και τους φάγαμε.

                Δίπλα του πολεμούσε κάποιος στρατιώτης όρθιος. Κάθε τόσο φώναζε στο Γιώτη.

                -Κύριε λοχαγέ τον χτύπησα κι αυτόν. Και σε λίγο πάλι…

                -Να, κοιτάξτε, κύριε λοχαγέ, τον χτύπησα κι αυτόν. Και σε λίγο ξανά…

                -Να, κοιτάξτε, κύριε λοχαγέ, πώς θα τη φάει…

                Καταχαρούμενος μετρούσε.

                -Ως τώρα τέσσερις έχω χτυπήσει. Σας ορκίζομαι, κύριε λοχαγέ, τέσσερις…

                Πολεμούσε με πάθος. Ηρωικά. Γύρω του έχαναν τη ζωή τους άλλοι συμπολεμιστές του. Κάποια στιγμή ο Γιώτης αντιλήφθηκε ότι έπαψε να ακούει τη φωνή του Σώζου. Στέφεται προς το μέρος του και τον βλέπει νεκρό!

                Τότε συντετριμμένος  τον πλησίασε και τον φίλησε στο μέτωπο!.

                Ο Γιώτης λίγο αργότερα τραυματίσθηκε και ο ίδιος ελαφρά στο μάγουλο, αλλά δεν εγκατέλειψε τη θέση του συνεχίζοντας να πολεμάει.

*Ο Ευάγγελος Χατζηϊωάννου

                Στη μάχη εκείνη, είχαν χάσει τη ζωή τους ο Σώζος και ο Κυπραίος και τραυματίσθηκε ο βουλευτής Κύπρου Χατζηιωάννου. Κύπριοι εθελοντές και οι τρεις.  Τους αποκαλούσαν η Κυπριακή Τριάδα!

                Ο Χριστόδουλος Σώζος (1872 - 1912) ήταν Ελληνοκύπριος δικηγόρος, επιχειρηματίας, βουλευτής και ο τέταρτος κατά σειρά δήμαρχος Λεμεσού. Παρά την εντολή του Βενιζέλου να τοποθετηθεί στο Γενικό Επιτελείο, ο Σώζος ζήτησε να πάει στην πρώτη γραμμή.    
      

Πώς πολεμούσαν τότε τα φανταράκια

                Με λίγα λόγια η «Ακρόπολις», στις 7 Νοεμβρίου 1912 είχε περιγράψει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πολεμούσαν οι στρατιώτες. Είχε ήδη καταληφθεί ο μεγάλος στόχος που ήταν η Θεσσαλονίκη και στο στράτευμα διατάχθηκε ανάπαυση των στρατιωτών.

                «Σήμερον στο στράτευμα ανάπαυσις. Για να καταλάβετε πόσην γλυκάδα περιέχει αυτή η λέξις εδώ πρέπει να φορήτε αμπέχωνο και να σύρετε βάρος 35 οκάδων και να βαδίζετε με βροχήν υπό αντίσκηνον (σ.σ. εννοεί αδιάβροχο). Κατάλυσις οίνου (αφ’ού δεν υπάρχει σταγών) όχι όμως και κρέατος ευτυχώς».

                Και η αντίθεση από την ίδια εφημερίδα.

                «Τι να πούμε δια τους ξένους δημοσιογράφους που παρακολουθούν και αυτοί; Εν πρώτους έχουν αυτοκίνητον. Έπειτα ηγόρασαν και άλογα από τα Γιαννιτσά. Ύστερα καλοπερνούν τόσον όσον και εις τα σπίτια των αφ’ ού έχουν πλήρη τεϊοσκευήν. Είναι είς Ιταλός του «Κουριέρε», ένας των «Τάιμς» (ο κ. Κασσαβέτης), άλλοι δεν των «Κεντρικών Νέων», του «Ματέν» και άλλοι τέλος του «Νταίηλυ Τέλεγκραφ» .Όλοι με γούναις και ένας με… μονύελο».  

Πέντε γιους στο μέτωπο

                Υπήρξαν πολλές οικογένειες που πρόσφεραν τα παιδιά τους στην πατρίδα. Σε πολλές περιπτώσεις αδέλφια υπηρετούσαν ταυτόχρονα στα μέτωπα της Μακεδονίας και της Ηπείρου (Βλέπε σχετικά στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2016/10/blog-post.html).

                Μια ακόμα περίπτωση αξίζει να αναφερθεί  εδώ. Στο Ναύπλιο, ο έγκριτος δικηγόρος Μουντζουρίδης, είχε πέντε γιους, που πήγαν όλοι στο μέτωπο. Οι τρείς ήταν αξιωματικοί και οι άλλοι δύο υπαξιωματικοί.

Ο μηρός μου έχει δύο τρύπες

                Αξιοσημείωτη η περίπτωση του δεκανέα Νίκου Δαούλη. («Ελλάς» 27 Δεκεμβρίου 1912)

                Πήρε μέρος σε όλες τις μάχες από τα σύνορα έως την κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Στη μάχη των Γιαννιτσών τραυματίσθηκε ελαφρά. Μετά τη Θεσσαλονίκη εστάλη στους Αγίους Σαράντα και στη συνέχεια στο Μπιζάνι όπου τραυματίσθηκε στο μηρό και μεταφέρθηκε στην Αθήνα για νοσηλεία. Τις συνθήκες  του τραυματισμού του τις αφηγήθηκε ο ίδιος σε επιστολή του στο φίλο του Ντίνο Μενούνο στην Πάτρα. Αναφέρει μεταξύ άλλων:

                «Ο μηρός μου έχει δύο τρύπες από σφαίρας Μάουζερ. Έχει πάθει φλόγωσιν διότι δεν ετέθησαν αμέσως αντισηπτικά και έχει πυωθεί, δηλαδή εκρέει πύον πολύ. Ετραυματίσθην εις τα 7 τρέχοντος εις Μπιζάνι εις την δια της λόγχης έφοδον, τραυματισθεί παρά νοσοκόμου Τούρκου εξ αποστάσεως 20 μέτρων, φονεύσας αυτόν του επήρα το σπαθί όπερ έχω εδώ μαζί μου, έτερον δεν έχω».

Μια επιστολή από τη χιονισμένη Φλώρινα

                Μια επιστολή από τη Φλώρινα, που δημοσιεύθηκε στο «Εμπρός» (4 Δεκεμβρίου 1912) δίνει έμμεσα τις πραγματικές συνθήκες κάτω από τις οποίες πολεμούσαν οι στρατιώτες και νικούσαν.

                Στο τέλος Νοεμβρίου, αρχές Δεκεμβρίου 1912, στην περιοχή της Φλώρινας χιόνισε επί πέντε μέρες. Το κρύο ήταν δριμύτατο. Και όμως οι οπλίτες που στάθμευαν οι περισσότεροι δεν είχαν μάλλινα εσωτερικά ενδύματα. Σε ένα λόχο μόνο είχαν διανεμηθεί 14 φανέλες και ισάριθμες ζώνες, 12 φιάλες κονιάκ και ένα κιβώτιο σταφίδας και αυτό προερχόμενο από το Ηράκλειο Κρήτης. Η Κρήτη ήταν ακόμα τότε ανεξάρτητη με την ονομασία Κρητική Πολιτεία.

«Η Ελλάς τάχα η άλλη, ρωτούσε ο επιστολογράφος, δεν έχει σταφίδα, δεν έχει ποτά θερμαντικά, δεν έχει μάλλινα ενδύματα να στείλη στα παιδιά της που πολεμούν και οδοιπορούν υπό βροχήν, που κοιμούνται εις το λασπώδες έδαφος, που φυλάττουν διπλοσκοποί την νύκτα εις ψύχος παγετώδες;».

                Αυτοί ήταν οι πολεμιστές των Βαλκανικών Πολέμων. Γίγαντες, αλλά ταπεινοί… «Καὶ οἵδε μὲν προσηκόντως τῇ πόλει τοιοίδε ἐγένοντο. (Και αυτοὶ μεν εδώ, τέτοιου είδους άνθρωποι υπήρξαν, αντάξιοι της πατρίδας τους),όπως είπε και στον «Επιτάφιο» ο Περικλής…

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Ημερήσιος Τύπος εποχής