Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Το 1920, ήταν η χρονιά, που πήραν σάρκα και
οστά τα όνειρα 500 και πλέον χρόνων, στην υποταγμένη στους Οθωμανούς Θράκη. Τα
κύρια γεγονότα, που οδήγησαν στην απελευθέρωση διαδοχικά των μεγάλων πόλεων,
είναι λίγο πολύ γνωστά. Άρχισαν από τις 14 Μαΐου 1920 με την απελευθέρωση της Δυτικής
Θράκης και ολοκληρώθηκαν τον Ιούλιο με την απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης.
Σήμερα θα επιχειρήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση σε εκείνες τις δοξασμένες μέρες, με κάποια γεγονότα, όπως είχαν καταγραφεί από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο και μας μεταφέρουν την ατμόσφαιρα που επικρατούσε τότε στη Θράκη, όπου οι πάντες αδημονούσαν να δουν την πατρίδα τους ελεύθερη.
Το ευτύχημα είναι ότι ο τόπος και ο πληθυσμός του, δεν ταλαιπωρήθηκαν από μακρές πολυήμερες και αιματηρές μάχες, διότι οι δύο δυνάστες του, Τούρκοι και Βούλγαροι, ως σύμμαχοι των Κεντρικών Αυτοκρατοριών της Τριπλής Συμμαχίας (Γερμανία, Αυστροουγγαρία και Ιταλία) ήταν ηττημένοι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και δεν είχαν δυνάμεις αντιπαράθεσης στον προελαύνοντα ελληνικό στρατό. Ωστόσο υπήρξαν και περιστατικά ένοπλων συγκρούσεων, που δεν έκριναν το τελικό αποτέλεσμα ως προς τις ελληνικές απελευθερωτικές προσδοκίες. Όπως για παράδειγμα η αντίσταση που επιχείρησε από την Αδριανούπολη ο Τζαφέρ Ταγιάρ και είχε άδοξη και κωμικοτραγική κατάληξη, η αιματηρή επίθεση Τουρκοβουλγάρων κομιτατζήδων της συνεργασίας Φουάτ Μπαλκάν και Τάνε Νικολώφ στο χωριό Πετρωτά, η μάχη στη γέφυρα της Αδριανούπολης κ.λπ.
Ας αρχίσουμε την προσέγγισή μας από το φημισμένο Καραγάτς το οποίο απελευθέρωσε στις 15 προς 16 Μαΐου 1920 η Μεραρχία Ξάνθης, που διοικούσε ο υποστράτηγος Λεοναρδόπουλος.
Το Καραγάτς γιόρτασε την ελευθερία του με μια σπουδαία πρωτοβουλία. Άλλαξε την ονομασία του με μια νέα ονομασία, που ανταποκρίνονταν στις ιστορικές του ρίζες. Η κίνηση αυτή επισημάνθηκε αμέσως από τον Τύπο. Κάποιες εφημερίδες έγραψαν ότι η πόλη που το όνομά της θυμίζει… ξέσχισμα του χασέ (!!!) επανέρχεται εις την ελευθερίαν με το παλαιό ωραίο της όνομα: Ορέστεια. Με αυτό το όνομα είδαν το φως της δημοσιότητας τότε διάφορες ανταποκρίσεις. Η Ορέστεια, που στη πορεία της έγινε Ορεστιάδα.
