Το υπόμνημα Τσουδερού προς τον Ρούζβελτ, με τις εθνικές διεκδικήσεις και η στάση των συμμάχων

*Όταν οι μεγάλοι μοίραζαν τον κόσμο... Τσώρτσιλ, Ρούζβελτ, Στάλιν

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Ελλάδα, από την αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έβλεπε καθαρά, τη νίκη των συμμάχων και προσπάθησε με κάθε τρόπο να εξασφαλίσει στην μεταπολεμική εποχή τις εθνικές διεκδικήσεις. Γι’ αυτό υποβλήθηκε σε θυσίες κάθε είδους. Πολέμησε, σε θάλασσες και στεριές. Εξορίσθηκε η κυβέρνησή της. Υποδουλώθηκε από Γερμανούς, Ιταλούς και Βουλγάρους. Γνώρισε το θανατικό από την πείνα της Κατοχής. Στο τέλος του πολέμου και με τους συμμάχους νικητές, η χώρα μας αμείφθηκε ουσιαστικά με… ελάχιστες παραχωρήσεις!

               Ο τότε πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός, συνέταξε το 1941 ένα αναλυτικό υπόμνημα που το υπέβαλε στο βασιλέα Γεώργιο Β΄ και την επόμενη χρονιά ένα σχεδόν παρόμοιο υπόμνημα παρέδωσε ο βασιλιάς στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Η ιστορία αυτών των υπομνημάτων δείχνει, ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις διαχειρίζονται τις καταστάσεις με γνώμονα τα δικά τους γεωστρατηγικά συμφέροντα, χωρίς ίχνος συναισθηματισμού, που συνήθως κατέχει τους μικρότερους σε δύναμη συμμάχους τους.

               Ας παρακολουθήσουμε την ιστορία αυτών των υπομνημάτων, που η εξέλιξη των πραγμάτων τότε, μας έδωσε πίκρες γιατί δεν ευοδώθηκαν οι εθνικές επιδιώξεις, αλλά μας χάρισαν ως ελάχιστη ικανοποίηση για τους αγώνες μας στο πλευρό των συμμάχων, την απελευθέρωση τουλάχιστον των Δωδεκανήσων (το 1948 τελικά) από την Ιταλική κατοχή.

*Ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός 

                Στις 4 Ιουλίου 1941 ο Εμμανουήλ Τσουδερός, ταξιδεύοντας με το ατμόπλοιο New Amsterdam, συνέταξε εν πλω προς τη Νότια Αφρική, ένα πολυσέλιδο υπόμνημα προς τον βασιλέα Γεώργιο Β΄ με τις εθνικές βλέψεις, όταν με το καλό, θα έληγε ο πόλεμος.                

                 Συνοπτικά αυτές οι διεκδικήσεις μας ήταν:

                *Η Βόρεια Ήπειρος. Υπενθύμιζε ο πρωθυπουργός, ότι για τη Βόρεια Ήπειρο υπήρχαν οι διεθνείς συμφωνίες οι οποίες αναγνώριζαν τα ελληνικά δικαιώματα. Οι συμφωνίες αυτές κατά τον Τσουδερό, δεν εκτελέσθηκαν λόγω της ιταλικής εχθρικής αντίδρασης και επέμβασης.

                *Τα Δωδεκάνησα (που τα πήραμε τελικά το 1948). Ανάλογες διεθνείς συμφωνίες υπήρχαν και για τα Δωδεκάνησα.

                *Η Κύπρος (που το 1915 οι Άγγλοι την πρόσφεραν στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη, αλλά μετά άλλαξαν γνώμη… Υπήρχε πρόβλεψη παραχώρησης και στη Συνθήκη των Σεβρών).

                *Η διαρρύθμιση των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων.

                *Η ενίσχυση των συνόρων μας προς τη Γευγελή.            

 *Το δικαίωμα ομαδικής μετανάστευσης και εγκατάστασης Ελλήνων, με οικονομική ενίσχυσή τους σε αποικίες της Βόρειας Αφρικής. που θα αφαιρεθούν από τον εχθρό π.χ. Κυρηναϊκή, σημερινή Λιβύη).

                *Σε περίπτωση που η Τουρκία θα ακολουθούσε έως το τέλος του πολέμου ανώμαλη ή εχθρική πολιτική κατά της Αγγλίας, ο Τσουδερός στο ιστορικό υπόμνημα του εισηγούνταν στον Γεώργιο Β’ ότι πρέπει να αποβλέψουμε να μας κατακυρωθεί η Αδριανούπολη με ολόκληρη την Ανατολική Θράκη και να αναγνωρισθεί η Κωνσταντινούπολη ελεύθερο κράτος με ελληνική συμμετοχή στη διοίκησή του!

                Ο Τσουδερός στο υπόμνημα του τόνιζε ότι για την Ανατολική Θράκη είχαν ανατραπεί οι αποφάσεις του Συνεδρίου της Ειρήνης με τις αποφάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία τερμάτισε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1920-1922. Επεκαλείτο μάλιστα τα αρχεία της ελληνικής πρεσβείας του Λονδίνου, ειδικά για την Κωνσταντινούπολη, υπογραμμίζοντας πως «όταν οι Τούρκοι δεν εξετέλουν τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών και εγεννάτο εκ τούτου δικαίωμα δια τους Συμμάχους να τους αποσπάσουν την Κωνσταντινούπολιν, συμφώνως προς ρητήν διάταξιν της εν λόγω Συνθήκης, εγένετο επανειλημμένως λόγος εκ μέρους των προς τον Βενιζέλον ν’ ανατεθή εις την Ελλάδα η εντολή προς διοίκησιν της περιοχής, εν όλω ή εν μέρει, ανακηρυσσομένης ως αυτονόμου Κράτους». Τότε, το 1919-1923, είχε συμβεί και αυτό με την  εγκατάσταση των Υπάτων Αρμοστών των νικητριών δυνάμεων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά δεν κράτησε για πολύ…

*Η πυραμίδα των ελληνοβουλγαρικών συνόρων στην περιοχή Βυρσίνης Ροδόπης (Φωτογραφία Γρηγόρη Αζορίδη)

                Ενδιαφέρον έχουν, οι επισημάνσεις του Τσουδερού και για τη διαρρύθμιση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Έγραφε!

                «Προκειμένου περί των βουλγαρικών συνόρων, ούτε λόγος δύναται να γίνη: Δικαιούμεθα να επιτύχωμεν την αξίωσίν μας αυτήν, κατόπιν της Βουλγαρικής δράσεως ως παρασίτου του γερμανικού στρατεύματος. Κατά το Συνέδριον της Ειρήνης του πρώτου μεγάλου πολέμου η διεκδικηθείσα παρ’ ημών γραμμή ήτο ολίγον βορειότερον της σημερινής και ίσως θα πρέπη εις αυτήν να επανέλθωμεν. Δια την Βουλγαρίαν δεν θα συνεφώνουν με εκείνους οι οποίοι επιδιώκουν τον εξαφανισμόν της».

                Ο Έλληνας πρωθυπουργός διατύπωνε και άλλες σκέψεις για τη Βουλγαρία εκφράζοντας την άποψη ότι η χώρα αυτή με σειρά εγγυητικών πράξεων μετά τη λήξη του πολέμου να καταστεί ανίκανη στην ταραχώδη Βαλκανική και να υποχρεωθεί να εισέλθει ευθύς με τη συνθήκη ειρήνης στην οικογένεια των βαλκανικών κρατών, η οποία πρέπει να καταστήσει τις σχέσεις της στενότερες με πλήρη οικονομική συνεννόηση και προπαντός με τελωνειακή ένωση, η οποία θα καθιστούσε περιττές τις έριδες περί ελευθέρων ζωνών ή περί διεξόδων προς τη θάλασσα. Πάντως ανέμενε ο Τσουδερός ότι αυτή η πολιτική θα πύκνωνε τις οικονομικές σχέσεις των λαών της Βαλκανικής, οι οποίες πολλές φορές επηρέαζαν και τις πολιτικές σχέσεις. 

*Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρουζβελτ

Ο Εμμανουήλ Τσουδερός προς τις ΗΠΑ

 

Η Ελληνική κυβέρνηση που κατέφυγε εξόριστη στο Κάιρο το 1941, δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός, το υπόμνημα που ακολουθεί με ορισμένες μικρότερες αλλαγές σε σχέση με το προηγούμενο, το παρέδωσε και στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κόρντελ Χαλλ στις 12 Ιουνίου 1942.

Το υπόμνημα παρέδωσε ιδιοχείρως ο βασιλεύς Γεώργιος Β΄ στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ στις 26 Ιουνίου 1942 στην Ουάσιγκτον και σώζεται στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία.

Στο υπόμνημα του Έλληνα Πρωθυπουργού υπογραμμίζονταν η συμπάθεια που έδειξαν οι ΗΠΑ προς το αγωνιζόμενο Ελληνικό έθνος και εκφράζονταν η ελπίδα, ότι θα παρασχεθεί στην Ελλάδα «κάθε δυνατή βοήθεια όταν έρθει η ώρα της ανασύστασης μιας διαρκούς και δίκαιης ειρήνης».

Συνεχίζοντας ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνιζε: «Η αναγνώριση των δικαιωμάτων μας θα αποτελούσε την πιο συγκεκριμένη ενθάρρυνση στον σκληρό αγώνα ενάντια στην καταπίεση και την πείνα, που δίνει σήμερα ο ελληνικός λαός, με τόσο σθένος και τόλμη. Ο Έλληνας, εκ φύσεως ευαίσθητος, είναι έτοιμος να υπομείνει τα πάντα για να υποστηρίξει την ιδεολογία των Συμμάχων, γνωρίζοντας ότι οι θυσίες του θα ωφελήσουν τελικά και τη χώρα του. Η εχθρική προπαγάνδα γνωρίζοντας αυτή την ψυχολογία, προσπαθεί, με τα συνηθισμένα απαίσια ψέματά της, να αποθαρρύνει το Έθνος, υποστηρίζοντας την ιδέα ότι οι μεγάλοι μας σύμμαχοι την ώρα της νίκης θα κοιτάξουν μόνο τα δικά τους συμφέροντα και ότι καταλογίζοντας την ευθύνη για τις πράξεις της Βουλγαρίας μόνο στους ηγεμόνες της, οι ισχυροί φίλοι μας θα ευνοήσουν τη Βουλγαρία».

Οι εθνικές διεκδικήσεις της Ελλάδας- κατά τον Εμμανουήλ Τσουδερό- σκιαγραφούνταν ξεκάθαρα από την εμπειρία της πρόσφατης ιστορίας. Αυτό που επιθυμούσε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο η Ελλάδα, είναι να διασφαλιστεί ότι σε μια στιγμή διεθνούς σύγχυσης, δεν θα ξαναπέσει θύμα επιθετικότητας από τον Βορρά. Τέσσερις φορές κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριάντα ετών η Ελλάδα υπέστη εντελώς απρόκλητες παρόμοιες επιθέσεις: το 1913, το 1916, το 1940 και το 1941.

Η εγκαθίδρυση μιας μεταπολεμικής συλλογικής ασφάλειας και η πραγματοποίηση της Βαλκανικής Ένωσης (σ.σ. άλλη μια ουτοπική ιδέα του μεσοπολέμου) στην οποία η Ελλάδα ήταν πιστή από το 1912, θα καταστήσει αναμφίβολα πιο αποτελεσματική από ό,τι ήταν μέχρι τώρα δυνατή, την αντίθεση ενάντια στις άπληστες επιδιώξεις των διαδοχικών εισβολέων. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τη μορφή που θα λάβει αυτή η συλλογική ασφάλεια, καθίσταται σαφώς απαραίτητο τα έθνη που είναι εκτεθειμένα σε επίθεση, όπως η Ελλάδα, να ενισχυθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε σε περίπτωση απρόκλητης επίθεσης εναντίον τους, να είναι σε θέση να παρατείνουν επαρκώς τη δική τους άμυνα, έως ότου φτάσει σε αυτούς αποτελεσματική βοήθεια, ελαφρύνοντας έτσι το έργο της διεθνούς βοήθειας. Είναι γνωστό ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια τον Απρίλιο του 1941 θα ήταν εντελώς διαφορετική εάν οι γεωγραφικές συνθήκες στο ελληνοσερβοβουλγαρικό μέτωπο δεν επέτρεπαν στον εχθρό, εύκολα και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να αποτρέψει την επαφή μεταξύ του Ελληνικού και του Γιουγκοσλαβικού στρατού.

*Περισυλλογή νεκρών από πείνα στην Αθήνα του 1941 (Φωτογραφία Wikipedia)

Ο Τσουδερός, έγκαιρα έθετε το θέμα της μεταπολεμικής αναδιάταξης των συνόρων στη Βαλκανική Χερσόνησο και εξηγούσε προς τον Ρούζβελτ. «Η επέκταση των ελληνικών συνόρων στα βορειοανατολικά σύνορα στην οροσειρά της Ροδόπης και στα βορειοδυτικά μέχρι την Αδριατική, και μια ανάλογη αναπροσαρμογή των συνόρων της Γιουγκοσλαβίας, θα βοηθούσε ουσιαστικά την Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία ενάντια σε οποιαδήποτε βαλκανική επίθεση. Είναι σαφές ότι η ενίσχυση της Ελληνο-Γιουγκοσλαβικής Συμμαχίας,  που πάντα και από τη φύση των πραγμάτων ήταν σταθερά προσκολλημένες στα συμμαχικά δημοκρατικά έθνη σε όλες τις διεθνείς κρίσεις, θα αποβεί προς όφελος αυτών των Δυνάμεων και θα ελαφρύνει πολύ τα στρατηγικά και πολιτικά τους προβλήματα στην Ευρώπη.

Ευτυχώς- έλεγε ο Τσουδερός- τα εδάφη που θα επηρεαστούν από αυτές τις προτεινόμενες αλλαγές, είναι πολύ πρόσφατες προσθήκες στα Έθνη των οποίων αποτελούν πλέον μέρος, που έχουν προσαρτηθεί σε αυτά από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Αυτή η προσάρτηση έγινε στην καλύτερη περίπτωση σε βάρος των αρχών της εθνικότητας και της ασφάλειας της ειρήνης. Η εθνολογική σύνθεση αυτών των τμημάτων ακόμη και σήμερα, παρά τις ενδιάμεσες σκόπιμες και αναγκαστικές αλλαγές που έγιναν από τους σημερινούς κυριάρχους τους, δεν είναι τέτοια, ώστε να αποτελεί εμπόδιο στην προτεινόμενη αναπροσαρμογή προς το συμφέρον της Βαλκανικής Ειρήνης και ειδικά ως προς την έκταση της σχετικής επικράτειας, είναι ασήμαντο».  Ήταν φανερό, ότι ο Τσουδερός υπονοούσε την Ανατολική Θράκη, τα Δωδεκάνησα και την Βόρεια Ήπειρο .

Δεν παρέλειπε ο Έλληνας πρωθυπουργός να υπενθυμίσει προς του Μεγάλους της Γης ότι μια τέτοια αναπροσαρμογή, υπαγορεύεται από σημαντικούς λόγους πολιτικής σκοπιμότητας. Τα έθνη που προκάλεσαν την παρούσα καταστροφή και εκείνα που την βοήθησαν και την υποστήριξαν από διάθεση για λεηλασία, να γίνουν προσεκτικά σε περίπτωση παρόμοιων περιστάσεων στο μέλλον. Αντίθετα, εάν αυτά τα έθνη υπό το πρόσχημα ότι έχουν παραπλανηθεί από τις άσοφες συμβουλές των ηγετών τους, τοποθετηθούν στην ίδια κατηγορία με τα θύματά τους, θα δημιουργηθεί ένα κακό προηγούμενο για όλους και οι σημερινοί παραβάτες θα ενθαρρυνθούν να αγνοήσουν τις διεθνείς τους υποχρεώσεις και πάλι, σε βάρος των γειτόνων τους.

Όμως πέρα από την αναπροσαρμογή των ορίων που είχε προαναφέρει ο Τσουδερός, τα ερωτήματα που αφορούν πιο άμεσα τους Έλληνες ήταν:

*Το ζήτημα της Βόρειας Ηπείρου.

*Το θέμα των Δωδεκανήσων και της Κύπρου, και το πρόβλημα της οικονομικής σταθερότητας της Ελλάδας για να μην υποστεί μετά τον πόλεμο σοβαρή οικονομική κρίση.

«Η ανάλυση των δεδομένων, δείχνει ξεκάθαρα ότι τόσο η Βόρειος  Ήπειρος όσο και τα Δωδεκάνησα είναι Ελληνικές επαρχίες, κατεχόμενες από τον εχθρό για σχεδόν 22 χρόνια, χωρίς κανένα δικαίωμα. Κατά συνέπεια το θέμα αφορά ελληνικά εδάφη όπως εδώ και ένα χρόνο η ηπειρωτική Ελλάδα είναι κατεχόμενη και καταπιεζόμενη από τρεις εχθρούς (σ.σ. εννοούσε τους Γερμανούς, Ιταλούς και τους Βούλγαρους). Δεν υπάρχει επομένως τίποτα που να δικαιολογεί τον εχθρό, να συνεχίσει αυτή την κατοχή. Εκτός από τις παλιές διεκδικήσεις μας σε αυτές τις επαρχίες, τα δικαιώματά μας σε αυτές έχουν αναγνωριστεί από μια σειρά διεθνών πράξεων που χρονολογούνται μεταξύ 1914 και 1920, οι οποίες παραμένουν ανεκτέλεστες λόγω της βίας και της κρυφής συμπεριφοράς των Ιταλών» υπενθύμιζε ο Τσουδερός.

 

Το οικονομικό σκέλος

 

Η οικονομική σταθερότητα της Ελλάδας είναι διαρκώς επισφαλής λόγω της ορεινής σύστασης του εδάφους της και της συνακόλουθης ανεπάρκειας παραγωγής. Παρά την εργατικότητα των κατοίκων της, η παραγωγή δεν επαρκεί- τόνιζε- για να καλύψει τις ανάγκες της χώρας. Επιπλέον, η προσπάθεια των ανθρώπων να καλλιεργήσουν επαρκές σιτάρι ανατρέπεται συνεχώς από την επίμονη αύξηση του πληθυσμού, με το ποσοστό γεννήσεων σε καιρό ειρήνης να υπερβαίνει σημαντικά το ποσοστό θανάτων,  ανέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Έτσι το πληθυσμιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι ένα από τα σοβαρότερα που αντιμετωπίζει οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα και η συνεχιζόμενη πληθυσμιακή αύξηση θα δημιουργήσει στο εγγύς μέλλον μια δύσκολη κατάσταση εάν δεν ληφθούν τώρα τα κατάλληλα μέτρα για τη σωστή επίλυσή του.

Φυσικά, αν η Ανατολική Θράκη, που λόγω του ελληνικού της χαρακτήρα, είχε παραχωρηθεί στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών, και παρέμενε μέρος της Ελληνικής επικράτειας, δεν θα υπήρχε σήμερα τέτοιο πρόβλημα για εμάς λόγω της παραγωγής του σιταριού της. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα, στην ειρήνη που θα έρθει, πρέπει να εξασφαλίσει την οικονομική της σταθερότητα για να ξεφύγει στο άμεσο μέλλον από την πλήρη οικονομική ασφυξία και τις κοινωνικές και πολιτικές ασυμφωνίες που προκύπτουν από αυτήν. Κατά συνέπεια, το ζήτημα της μετανάστευσης του πλεονάζοντος πληθυσμού πρέπει να απασχολήσει την προσοχή της κυβέρνησης εξίσου με άλλα εθνικά προβλήματα.

*Χάρτης της τριπλής κατοχής της Ελλάδας (Από την Wikipedia)

Η τότε κυβέρνηση δεν απαιτούσε αποικίες για τη λύση αυτού του προβλήματος. Ωστόσο, φαίνεται ότι ορισμένες αραιοκατοικημένες χώρες πρέπει να οριστούν ως τόποι όπου θα είναι ανοιχτό το δικαίωμα της μετανάστευσης και ότι αυτό το δικαίωμα παρέχεται και στους Έλληνες, των οποίων η μετανάστευση δεν θα μπορούσε να εξυπηρετήσει κανένα πολιτικό σκοπό. Μία από αυτές τις επαρχίες είναι η Κυρηναϊκή, η οποία όπως φαίνεται από τον χάρτη, βλέπει την Ελλάδα και όπου στο παρελθόν άκμασαν ευημερούσες κοινότητες. Επιπλέον, το πρόβλημα της μετανάστευσης των εθνών που έχουν πλεονασματικό πληθυσμό σε χώρες που δεν έχουν πληθυσμό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Η σταθεροποίηση της ειρήνης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την προσεκτική και δίκαιη λύση και αυτού του προβλήματος, γενικά θεωρημένου. Οι Σύμμαχοι πρέπει να κερδίσουν όχι μόνο τον πόλεμο, αλλά και την ειρήνη.

Συνεχίζοντας σχετικά με την οικονομική σταθερότητα της Ελλάδας, η κυβέρνησή της αγωνιά έντονα για το πώς θα αντιμετωπίσει την περίπλοκη κατάσταση της οικονομικής καταστροφής που αμέσως μετά τον πόλεμο θα επικρατήσει στην Ελλάδα. Όλη η προπολεμική οικονομική δομή της θα έχει επιδεινωθεί αν δεν καταστραφεί ολοσχερώς λόγω του πολέμου και από την εντατική και μακροχρόνια χρήση όλων των μέσων παραγωγής και επικοινωνίας. Έτσι, το όλο πρόβλημα μαζί με το επείγον ζήτημα της τροφοδοσίας της χώρας που υποφέρει από την πείνα, παρουσιάζει ένα πραγματικά τεράστιο πρόβλημα, ιδίως λόγω των περιορισμένων προϊόντων της και, γενικότερα, των μέσων ανταλλαγής, ανέφερε ο Εμμανουήλ Τσουδερός και πρόσθετε:

«Μόνο με τη συνεργασία των μεγάλων συμπολεμιστών μας θα μπορέσει να λυθεί έγκαιρα αυτό το πρόβλημα με την εδραίωση της ειρήνης. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που μπορεί να λειτουργήσει ως κέντρο επενδύσεων με πεδίο δραστηριότητας τη Βόρεια Ευρώπη, μέσω του οποίου θα ήταν δυνατό να βρει γρήγορα και με ασφάλεια τα απαραίτητα κεφάλαια για την οικονομική αναδιοργάνωση της και τις απαραίτητες προσαρμογές των διαφόρων υποχρεώσεών της».

*1946: Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων

Η μεταπολεμική «ευγνωμοσύνη» των συμμάχων

 

Η «ευγνωμοσύνη» των συμμάχων φάνηκε το 1946. Τότε πραγματοποιήθηκε η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, με στόχο να διευθετήσει τις διεθνείς εκκρεμότητες, που προέκυψαν από τον ολέθριο B’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διάσκεψη συμμετείχε και η Ελλάδα προβάλλοντας κυρίως κρίσιμα ζητήματα εδαφικών διεκδικήσεων. Οι εδαφικές διεκδικήσεις αφορούσαν την ένταξη των Δωδεκανήσων και της Βορείου Ηπείρου στην Ελληνική επικράτεια, καθώς και τη διαρρύθμιση των συνόρων με τη Βουλγαρία. Η συνδιάσκεψη ξεκίνησε στις 29 Ιουλίου 1946 και ολοκληρώθηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1946. Μοναδικό ελληνικό αίτημα που ικανοποιήθηκε σε αυτή ήταν η ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων.

Η έρευνα σήμερα στα αμερικανικά διπλωματικά αρχεία, δείχνει ανάγλυφα τις αγωνίες της Ελλάδας, που είχε βγει από ένα αιματηρό παγκόσμιο πόλεμο και δυστυχώς έμπαινε σε έναν άκρως ολέθριο ανταρτοπόλεμο, στον οποίο τρία γειτονικά κράτη, παρείχαν βοήθεια και στήριξη στους κομμουνιστές αντάρτες της Ελλάδας. Καθημαγμένη και κατεστραμμένη προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της χωρίς πραγματική και ειλικρινή βοήθεια για ανάπτυξη και όχι μόνο για πόλεμο. Έτσι σε απόρρητο αμερικανικό Μνημόνιο προς τον Υπουργό Εξωτερικών γραμμένο στην Ουάσιγκτον, στις 11 Μαΐου 1946, γίνεται αναφορά στο ελληνικό αίτημα ενόψει της Συνδιάσκεψης, για διόρθωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Ειδικότερα κατά το αμερικανικό έγγραφο, η Ελλάδα επιθυμούσε να προωθήσει τα σύνορά της με τη Βουλγαρία κατά μέσο όρο περίπου τριάντα έξι μίλια βόρεια σε βάθος, στις περιοχές Μακεδονίας- Θράκης, διπλασιάζοντας περίπου το ισχύον τότε πλάτος της επικράτειάς της μεταξύ Βουλγαρίας και Αιγαίου. Αυτό θα απαιτούσε τη μεταφορά μιας λωρίδας άνω των 6500 τετραγωνικών μιλίων της βουλγαρικής επικράτειας σε όλο το μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων με πληθυσμό περίπου 400.000, των οποίων η πλειονότητα ήταν Μουσουλμάνοι Πομάκοι ή Τουρκογενείς. Κατά πάσα πιθανότητα, υποστήριζαν οι Αμερικανοί, η Ελλάδα δεν μπορούσε να υπερασπιστεί με επιτυχία τα σημερινά σύνορά της ενάντια στη Βουλγαρία. Οι ελληνικές δυνάμεις στη Δυτική Θράκη μπορούσαν εύκολα να αποκοπούν στο στενό διάδρομο Ανατολής- Δύσης της περιοχής. Η απόκτηση της περιοχής Μακεδονίας- Θράκης θα διευρύνει ουσιαστικά αυτόν τον διάδρομο και θα ενισχύσει τις ελληνικές αμυντικές δυνατότητες, πιθανώς σε τέτοιο βαθμό ώστε να αντέξει τις βουλγαρικές επιθετικές προσπάθειες. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν θα ενισχυθεί σε βαθμό, που να εγγυάται την επιτυχή άμυνα κατά της Βουλγαρίας ή οποιουδήποτε συνασπισμού ή συνδυασμού εθνών. Η προώθηση του ελληνικού ορίου εις βάρος της Βουλγαρίας, όπως προτείνεται, δεν θα ενίσχυε επαρκώς την ελληνική θέση για να συμμετάσχει αποτελεσματικά με την Τουρκία στην υπεράσπιση των Δαρδανελίων. Η μεταφορά αυτού του εδάφους από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα πιθανότατα θα ακολουθηθεί από βίαιες εκδηλώσεις, δυσαρέσκεια και κομματικές δραστηριότητες. Η ειρήνη των Βαλκανίων θα τεθεί σε κίνδυνο χωρίς αποφασιστικό στρατηγικό κέρδος, συμπέραιναν οι Αμερικανοί. Το έγγραφο αυτό υπέγραφε για τη Συντονιστική Επιτροπή Κράτους- Πολέμου- Ναυτικού ο John D. Hickerson.

Συμπέρασμα: Οι εθνικές διεκδικήσεις πρέπει να μην ξεχνιούνται ποτέ, άσχετα αν ικανοποιούνται ή όχι συγκυριακά. Να μην ξεχνούμε, όπως για παράδειγμα σήμερα πουθενά δεν φαίνεται ότι η Ανατολική Θράκη ήταν πάντα ελληνική… Καλόν είναι να μην ξεχνούμε!!!

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Εθνικά αρχεία ΗΠΑ (https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1942v02/d812)

*Ιστορικό Αρχείο Εμμανουήλ Ι. Τσουδερού 1941-1944, Εκδόσεις Φυτράκη 1990, τόμος Α΄ σελ. 102-114.

Η Ραιδεστός, λιμάνι διαφυγής Μικρασιατών προσφύγων, το 1922

*Πρόσφυγες στο λιμάνι της Ραιδεστού περιμένουν τα ατμόπλοια.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το λιμάνι της Ραιδεστού στις ακτές της Προποντίδας, αποδείχθηκε σωτήριο στις τρομερής Μικρασιατικής Καταστροφής για χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες της Βιθυνίας και άλλων περιοχών της βόρειας Μικράς Ασίας, που έτρεχαν απελπισμένοι να σωθούν από τις σφαγές. Και η διάσωση αυτών των προσφύγων βρέθηκε στο ενδιαφέρον των διπλωματών που έδρευαν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά η λήψη των αποφάσεων σωτηρίας πάντα ήταν καθυστερημένες και πάντα λαμβάνονταν μετά από τις σφαγές.

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στη Σμύρνη, ξεκινώντας από την αρμενική συνοικία. Ήδη από τις 9 Σεπτεμβρίου είχαν μπει στην πόλη οι πρώτοι ιππείς Τούρκοι, και δύο μέρες αργότερα ο Μουσταφά Κεμάλ με το επιτελείο του.

               Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Σμύρνη, από τους πρώτους που συνέλαβαν με εντολή του Νουρεντίν Πασά, ήταν ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, που τον υπέβαλαν σε φρικιαστικά μαρτύρια και εξευτελισμούς και τελικά τον κατακρεούργησαν στις 27 Αυγούστου 1922, εξαφανίζοντας τελικά ό,τι είχε μείνει από το σεπτό σώματα Ιεράρχη. Η είδηση για έγκλημα αυτό  έγινε  γνωστή στην Ελλάδα με καθυστέρηση κάποιων ημερών!!!

               Από την πρώτη μέρα εκείνου του μαύρου Σεπτέμβρη του 1922, οι ειδήσεις έδειχναν τι θα ακολουθήσει. Μεγάλες δυσχέρειες παρουσίαζε η Σμύρνη όπου είχαν συγκεντρωθεί από πολλές μέρες νωρίτερα άνω των 500.000 ελληνικής καταγωγής προσφύγων, που ήθελαν να φύγουν, πάση θυσία, λόγω των σφαγών και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.

               Σημαντικό τότε αποδείχθηκε το λιμάνι της Ραιδεστού. Χιλιάδες πρόσφυγες από τη Βιθυνία, την Προύσα και άλλες περιοχές της βόρειας Μικράς Ασίας, οδοιπορώντας κατέφευγαν στο λιμάνι των Μουδανιών και από εκεί περνούσαν σχετικά εύκολα στο λιμάνι της Ραιδεστού. Υπολογίσθηκε τότε ότι πλέον των 150.000 ατόμων βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στη Ραιδεστό και από εκεί πήραν το δρόμο για την ελεύθερη Ελλάδα. Στο λιμάνι των Μουδανιών και της Πανόρμου κατευθύνθηκε και το Γ΄ Σώμα Στρατού, για να περάσει συντεταγμένο στο λιμάνι της Ραιδεστού. Άλλωστε στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου 1922 πολλές χιλιάδες ΑνατολικοΘρακιωτών, διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τα πάντα και να φύγουν και αυτοί. Απελπισία παντού… 

               Από την πλευρά της Ελλάδας έγιναν διαβήματα προς τις λεγόμενες συμμαχικές κυβερνήσεις για τη διάσωση των προσφύγων. Κατά την ειδησεογραφία των αρχών Σεπτεμβρίου, όλοι γνώριζαν ότι χωρίς τη βοήθεια των συμμάχων αλλά και της Αμερικής αυτή η σωτηρία θα ήταν δύσκολη. «Η Κυβέρνησις όθεν επικαλείται τα χριστιανικά αισθήματα των Δυνάμεων τούτων και παρακαλεί όπως δοθεί έμπρακτος βοήθεια δια την διάσωσίν και εγκατάστασίν των». Ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Καλογερόπουλος πραγματοποίησε σχετικές συνεννοήσεις με τους πρέσβεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας και αργότερα έγινε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης προς τον Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, για τη Θράκη

*Αριστερά ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Χαρίλαος Τρικούπης και δεξιά ο Ηγεμών της Βουλγαρίας πρίγκιπας Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ

*Ο  Ελληνισμός, δεν θα δεχτεί 

να διακόψει 

την εδαφική  συνέχεια 

με τη Θράκη

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Βαθειά στη σκέψη του Χαρίλαου Τρικούπη και όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και όταν ήταν πρωθυπουργός, ήταν ριζωμένη η μέριμνα για τον αλύτρωτο Ελληνισμό, που ζούσε στη σκλαβιά, κάτω από την εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά από τις άλλες ανιστόρητες βλέψεις των Βουλγάρων. Η Χερσόνησος του Αίμου, στα τέλη του 19^ου αιώνα ζούσε τόσο με τις συνέπειες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, όσο και με τις προσδοκίες των λαών που ασφυκτιούσαν κάτω από την σουλτανική επιβολή. 

               Η στρατηγική αντίληψη του Χαρίλαου Τρικούπη για το μέλλον της Θράκης, αφορούσε την αναγκαία ύπαρξη της εδαφικής συνέχειας με τη Μακεδονία. Και αυτήν άποψη την είπε ξεκάθαρα και κοφτά στον ηγεμόνα της Βουλγαρίας πρίγκιπα Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, που επισκέφθηκε την Αθήνα το 1883. Επρόκειτο για τον πρώτος ηγεμόνα της Βουλγαρίας (1879 - 1886).

Ο Αλέξανδρος, που γεννήθηκε στη Βερόνα της Ιταλίας, γνωστός και με το χαϊδευτικό «Σάντρο» ήταν ο δευτερότοκος γιος του Αλέξανδρου της Έσσης και της Ιουλίας φον Χάουκε. Η μητέρα του ήταν κυρία των τιμών της Τσαρίνας και εκεί τη γνώρισε ο πατέρας του, Αλέξανδρος. Ο γάμος του πατέρα του ήταν μοργανατικός. Στην Ιουλία και στα παιδιά της απονεμήθηκε ο τίτλος των πριγκίπων του Μπάτενμπεργκ, από τη ονομασία  μιας παραδοσιακής κατοικίας των μεγάλων δουκών της  Έσσης. Ο πατέρας του ανήκε στον Οίκο της Έσσης-Ντάρμστατ και έγινε ιδρυτής του κλάδου του Μπάτενμπεργκ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Οίκο των Μαουντμπάτεν. Το 1878, μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, ακολούθησε το συνέδριο του Βερολίνου. Τότε οριστικοποιήθηκε η δημιουργία αυτόνομης Βουλγαρικής Ηγεμονίας που περιλάμβανε τη χώρα μεταξύ του ποταμού Δούναβη και της οροσειράς του Αίμου. Στη Βουλγαρική Ηγεμονία τοποθετήθηκε τον Απρίλιο του 1879, Ηγεμόνας ο Αλέξανδρος Μπάτενμπεργκ, ηλικίας 22 ετών, Αυστριακός, συγγενής της τσαρικής οικογένειας, προσκείμενος προς την ρωσική πανσλαβιστική πολιτική.

Η περιοχή στα νότια της οροσειράς του Αίμου έως την οροσειρά της Ροδόπης αποτέλεσε αυτόνομη επαρχία με την ονομασία «Ανατολική Ρωμυλία» με την πολιτική και στρατιωτική επικυριαρχία του Σουλτάνου. Το 1885 έγινε η βίαιη προσάρτησή της στην Βουλγαρική επικράτεια, την οποία αποδέχθηκε ο Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ. Έτσι ενοποιήθηκε με το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας επίσης υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συνέχισε να είναι de jure Οθωμανική επαρχία, μέχρι το 1908, οπότε η Βουλγαρία ανακηρύχτηκε ανεξάρτητη.

Η εθελοντική δράση του καπετάν Κρομμύδα στους Βαλκανικούς Πολέμους

*Ο Σπύρος Μήτσης ή καπετάν Κρομμύδας

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν η γενναιότητα και η μαχητικότητα των στρατευμένων, η διοικητική ικανότητα των αξιωματικών όλων των βαθμών και ο ασίγαστος πατριωτισμός όλων και η πίστη στον αγώνα τους, που οδήγησαν την Ελλάδα, στο διπλασιασμό του εδάφους της και στο διπλασιασμό του πληθυσμού της. Μέσα σ’ αυτές τις αρετές, αναδείχθηκε και το πνεύμα του πατριωτικού εθελοντισμού, ο οποίος πρόσφερε στο αγωνιζόμενο έθνος σημαντικές δυνάμεις.

               Το φαινόμενο του πατριωτικού εθελοντισμού, συνήθως παραβλέπεται, αν και η προσφορά του υπήρξε μεγίστη για την κατάκτηση της τελικής νίκης. Εθελοντές τότε, από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, όπου ανθούσε Ελληνισμός, όπως από την Αμερική, από τη σκλαβωμένη Κύπρο, από την Αίγυπτο κ.λπ. αλλά και από τα μέρη του αλύτρωτου Ελληνισμού, που προσδοκούσε εναγωνίως να απελευθερωθεί, έσπευσαν να παράσχουν κάθε είδους βοήθεια στην αγωνιζόμενη Ελλάδα. Μια πτυχή αυτού φαινομένου ήταν και τα εθελοντικά ανταρτικά σώματα, που σχηματίσθηκαν επιτόπου και στήριξαν τις ένοπλες δυνάμεις.

               Ειδικά στην Ήπειρο ήταν τόσο μεγάλη η βοήθεια των εθελοντών, που ο στρατός δημιούργησε το Μικτό Στράτευμα Ηπείρου (ΜΣΗ) στο οποίο υπήγαγε όλες τις εθελοντικές ομάδες ιδιωτών που προσήλθαν αυτοβούλως να πολεμήσουν, κατά την εφημερίδα «Εμπρός» (28 Νοεμβρίου 1912). Επικεφαλής τους είχε τοποθετηθεί ο απόγονος των Μποτσαραίων του Σουλίου μόνιμος αξιωματικός Δημήτριος Νώτη Μπότσαρης.

               Το ΜΣΗ κάτω από δυσμενέστατες καιρικές συνθήκες πήρε μέρος σε διάφορες μάχες και συνετέλεσε στην εκκαθάριση της Ηπείρου από σώματα Αλβανοτσάμηδων, που καταδυνάστευαν τον εγχώριο πληθυσμό. Ο Μπότσαρης είχε την ατυχία να τραυματισθεί σοβαρά στη φτέρνα, να κακοφορμίσει το τραύμα του από τις συνεχείας πορείες και να αναγκασθεί να μεταβεί στην Άρτα για να χειρουργηθεί. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο αντισυνταγματάρχης Μηχανικού Χρήστος (ή Κίτσος) Μαλάμος και αυτός απόγονος Σουλιωτών.

«Η Σμύρνη μάννα, καίγεται…» οι άμαχοι σφάζονται και οι διπλωμάτες ενημερώνουν!!!

*Η πυρκαγιά της Σμύρνης

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Μικρασιατική Καταστροφή, η μεγαλύτερη καταστροφή της χώρας μας από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, έχει καταγραφεί με επάρκεια, έχουν καταλογισθεί ευθύνες πολιτικές και στρατιωτικές, έχει αναλυθεί και συνεχίζει να αναλύεται από ιστορικούς και άλλους μελετητές και δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί ανοιχτή πληγή στη συλλογική μνήμη του έθνους.

               Κορυφαία γεγονότα, παραμένουν η κατακρεούργηση του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου, η πυρπόληση της Σμύρνης και η αντίδραση του στρατού. Μαζί μ’ αυτά υπάρχει η τραγωδία της προσφυγιάς, οι σφαγές αμάχων, τα βάσανα των αιχμαλώτων, οι βιασμοί γυναικών, η εγκατάλειψη περιουσιών και τόσα άλλα περιστατικά, ατομικά, οικογενειακά ή συλλογικά.

        Σήμερα, όλοι γνωρίζουμε τι συνέβη στη Σμύρνη και στα πέριξ τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1922. Η αντεπίθεση των Τούρκων είχε αρχίσει από τις 13 Αυγούστου και οδήγησε στη διάσπαση και τελικώς στην κατάρρευση του μετώπου. Στις 27 Αυγούστου η πόλη Σμύρνης παραδόθηκε στο καταστροφικό μένος των Τούρκων και οι άμαχοι κάτοικοί της υπέστησαν τρομερές σφαγές. Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν μια απίστευτη εθνική τραγωδία, που εκτός των άλλων οδήγησε στον οριστικό ξεριζωμό του ελληνικού πληθυσμού της Ιωνίας.

         Το άρθρο αυτό δεν φιλοδοξεί να περιγράψει το σύνολο εκείνης της τραγωδίας. Επιχειρεί όμως να ρίξει μια διαφορετική ματιά σε εκείνο το δράμα του Ελληνισμού, με βάση άγνωστες αναφορές αμερικανών διπλωματών, οι οποίες βρίσκονται σήμερα στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

        Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι αναφορές των διπλωματών εκείνες τις τραγικές μέρες, γιατί και αυτές με τον τρόπο τους μας δίνουν μια εικόνα της μεγάλης περιπέτειας κυρίως των αμάχων, που ουσιαστικά εγκαταλείφθηκαν ανυπεράσπιστοι στην Τουρκική εκδικητικότητα.

        Θα επιχειρήσουμε να δούμε τα γεγονότα, ημερολογιακά.

Στις 24 Αυγούστου ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου προειδοποίησε με την ακόλουθη ξεκάθαρη δήλωση, η οποία δημοσιεύθηκε και σε εφημερίδες της Αθήνας:

Τα Δεκεμβριανά του 1944 με διπλωματική ματιά

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

  Τα Δεκεμβριανά του 1944, αποτελούν άκρως μελανές σελίδες της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Γιατί, όταν οι λαοί της Ευρώπης έβλεπαν την πτώση του Ναζισμού, που έρχονταν ραγδαία σε όλα τα μέτωπα, στην Ελλάδα ξεσπούσε ένας ανωφελής, αλλά αιματηρός εμφύλιος πόλεμος. Τα γεγονότα εκείνων των ημερών δεν είναι άγνωστα. Ενδιαφέρον όμως είναι να μην τα ξεχνάμε, αλλά και να βλέπουμε πώς η Ελλάδα με τη βοήθεια των συμμάχων απέφυγε ένα θανάσιμο κίνδυνο, να βρεθεί ξαφνικά στο Ανατολικό μπλοκ, αν επικρατούσε η ανταρσία των ημερών εκείνων.    

               Βασικά γνωρίζουμε σήμερα, ότι η μεγάλη σύγκρουση ήταν μεταξύ του ΚΚΕ, που θέλησε αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Ναζί, βασισμένο στον ΕΛΑΣ, που αριθμούσε δύναμη 50.000 ανδρών σε όλη την Ελλάδα, να επιβληθεί καταλαμβάνοντας ουσιαστικά την εξουσία. Ο αστικός κόσμος, δηλαδή η λεγόμενη Δεξιά και το Κέντρο, ήταν πρακτικά εκμηδενισμένος.

               Τα αιματηρά γεγονότα άρχισαν στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, με πυροβολισμούς των αστυνομικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ, που είχε οργανωθεί ως δυναμική απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου την 1η Δεκεμβρίου 1944 για τον αφοπλισμό όλων των ένοπλων ομάδων της Αριστεράς. Η αντίδραση του ΚΚΕ συνδυάστηκε με μεγάλη απεργία στις δημόσιες υπηρεσίες.

               Ξαφνικά η Ελλάδα, βρέθηκε στο κέντρο του ενδιαφέροντος των διπλωματικών αντιπροσωπειών της Αθήνας. Ειδικά οι Βρετανοί, που διέθεσαν στρατεύματα και είχαν άμεση ανάμιξη στις μάχες, που μαίνονταν στους δρόμους της πρωτεύουσας. Ο πληθυσμός της Αθήνας βρέθηκε ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, αλλά και σε ελλείψεις βασικών αγαθών. Πείνα και φόβος συμπλήρωναν το εφιαλτικό σκηνικό, των επιλεκτικών δολοφονιών και πολυάριθμων απαγωγών ομήρων.

               Ταυτόχρονα με τις άγριες μάχες στους δρόμους της Αθήνας, η χώρα αντιμετώπιζε και πολιτική αστάθεια.

Η φοβερή πείνα του 1917, αποτέλεσμα του Εθνικού Διχασμού

*Ψωμί κριθαρένιο στον κόσμο, και μάλιστα με δελτίο. 

 

 

*Η αθέατη οδυνηρή πλευρά

μιας εθνικής τραγωδίας

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Οι χρονιές 1916 και 1917, ήταν από τις πιο ντροπιαστικές της ελληνικής πολιτικής ιστορίες, καθώς συνέβησαν γεγονότα, που αποτελούν μελανές σελίδες. Ήταν το αποκορύφωμα του Εθνικού Διχασμού, όταν στην Ευρώπη εξελίσσονταν ο πολύνεκρος Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Και ενώ στην κεντρική πολιτική σκηνή η Ελλάδα σπαρασσόταν από τη σύγκρουση ανάμεσα στο βασιλιά Κωνσταντίνο Α' και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, παρέμενε αθέατη η οδυνηρή τραγωδία του λαού, που υπέφερε από φοβερή πείνα και ελλείψεις αγαθών πρώτης ανάγκης, εξαιτίας του αποκλεισμού της χώρας, από τους συμμάχους της Αντάντ.

               Στην αθέατη τραγωδία της πείνας του λαού θα εστιάσουμε, γιατί τα γεγονότα που αφορούν τους πρωταγωνιστές του Εθνικού Διχασμού είναι γνωστά και έχουν φωτισθεί επαρκώς από τους ιστορικούς.

               Μερικά από τα πιο γνωστά γεγονότα εκείνης της δραματικής διετίας, ήταν το χωριστικό κίνημα και η δημιουργία του κράτους της Θεσσαλονίκης από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1916. Τα φοβερά «Νοεμβριανά» το Δεκέμβριο του ίδιου έτους, δηλαδή τα γεγονότα αντεκδίκησης των φιλοβασιλικών εναντίον των βενιζελικών, μέσα σε κλίμα φοβερής τρομοκρατίας. Ο βομβαρδισμός του κέντρου της Αθήνας από συμμαχικά στρατεύματα κυρίως γαλλικά. Η κατάληψη ελληνικών εδαφών από συμμαχικά στρατεύματα. Ο αποκλεισμός των ελληνικών λιμανιών. Η Ελλάδα βρέθηκε με δύο κυβερνήσεις αντιμαχόμενες. Εκτός από την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, υπήρχε στην Αθήνα η κυβέρνηση η κυβέρνηση του Σπυρίδωνος Λάμπρου, η οποία αντικαταστάθηκε στις 21 Απριλίου 1917 με την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη.

               Στις 24 Μαΐου 1917 ο ύπατος αρμοστής των συμμάχων ο Γάλλος Ζοννάρ, έφτασε στην Ελλάδα. Με τελεσίγραφο προς τον Ζαΐμη απαίτησε την παραίτηση του βασιλιά Κωνσταντίνου . Το απόγευμα της ίδια μέρας έγινε Συμβούλιο του Στέμματος. Ο Ζαΐμης συμβούλευσε τον Κωνσταντίνο να παραιτηθεί υπέρ του δευτερότοκου γιου του Αλέξανδρου. Κάποιοι άλλοι τον συμβούλευσαν να αντισταθεί.  Ήταν  μάταιο. Τελικά ο Κωνσταντίνος αποδέχθηκε τη συμβουλή του Ζαΐμη και αποφάσισε να αποσυρθεί, αλλά χωρίς να παραιτηθεί από τα δικαιώματά του επί του θρόνου της Ελλάδας.

               Στις 11 Ιουνίου παραιτήθηκε και η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη και η εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνηση δόθηκε στον Ελευθέριο Βενιζέλο, που τον είχαν φέρει οι σύμμαχοι από τις 7 του μηνός στην Πειραιά και παρέμενε φιλοξενούμενος στο γαλλικό καταδρομικό «Jurien de la Graviere». Ο Βενιζέλος περίμενε να έρθουν από τη Θεσσαλονίκη και οι άλλοι συνεργάτες του και τελικά η κυβέρνησή του ορκίσθηκε στις 13 Ιουνίου.

Στη βίλα «Ματζέστικ» στο Παρίσι, συζητήθηκαν λεπτομέρειες για την ελληνική απόβαση στη Σμύρνη

*Τα ελληνικά πολεμικά πλοία, εισέρχονται στο λιμάνι τη Σμύρνης.

 

 

*Οι αθέατες πλευρές 

της σύγχρονης Ιστορίας

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη το Μάιο του 1919, υπήρξε ένα γεγονός μείζονος ιστορικής σημασίας, άσχετα με τη δυσμενή εξέλιξη του 1922, που σφραγίσθηκε με την ολέθρια για τον Ελληνισμό Μικρασιατική Καταστροφή. Η απόβαση εκείνη ήταν αποτέλεσμα απόφασης του Ανωτάτου Συμβουλίου της Αντάντ.

Τα γεγονότα είχαν αρχίσει να εξελίσσονται από τον Απρίλιο του 1919. Στις συνεδριάσεις του «Συμβουλίου των Τεσσάρων» το οποίο απάρτιζαν ο πρωθυπουργό της Βρετανίας Λόυδ Τζωρτζ, ο πρόεδρος των Η.Π.Α Γούντροου Ουίλσον, ο Γάλλος πρωθυπουργός Ζωρζ Κλεμανσώ και ο Ιταλός πρωθυπουργός Βιττόριο Ορλάντο, η Ιταλία συγκρούσθηκε με τους υπόλοιπους συμμάχους διεκδικώντας κυρίως εδάφη στη Ριέκα αλλά και στη Μικρά Ασία. Με ιταλικές δυνάμεις από την ιταλοκρατούμενη τότε Ρόδο, κατέλαβαν την περιοχή της Αττάλειας. Οι Ιταλοί επέμεναν με ανένδοτο τρόπο, επιδιώκοντας να επιτύχουν στις εδαφικές αξιώσεις τους. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι τάσσονταν υπέρ της παραχώρησης της Σμύρνης και των Κυδωνιών (Αϊβαλί) με ένα τμήμα της ενδοχώρας τους στην Ελλάδα. Σε κάποια φάση, οι Ιταλοί εγκατέλειψαν τις συνομιλίες. Αυτό οδήγησε τους Γάλλους και τους Άγγλους να καλέσουν το Βενιζέλο και να τον ρωτήσουν αν η Ελλάδα διέθετε τις αναγκαίες δυνάμεις για κατάληψη της Σμύρνης. Ο Βενιζέλος δεν δίστασε και απάντησε αμέσως καταφατικά.

               Ο Λόυδ Τζωρτζ στην συνεδρίαση της 6ης Μαΐου για να αποφύγει την επέκταση του ιταλικού στρατού στη Μικρά Ασία, που απειλούσε να βαδίσει ακόμα και προς την Σμύρνη, ύστερα από προσωπικές συνεννοήσεις με τον Ελευθέριο Βενιζέλο πρότεινε στους συμμάχους, την αποστολή ελληνικού σώματος στρατού για την κατοχή της Σμύρνης και την ειρήνευση στην περιοχή. Ο Βενιζέλος ήταν ανήσυχος. Η ελληνική δύναμη που είχε σταλεί στην Ουκρανία για να ενισχύσει τους Γάλλους να αντιμετωπίσουν τους μπολσεβίκους, έπρεπε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Αυτό όμως σήμαινε ότι προέκυπτε για την Ελλάδα θέμα υποδοχής προσφύγων, που εκπατρίζονταν αναγκαστικά. Η παράταση των εκκρεμοτήτων αναθάρρυνε τα εξτρεμιστικά στοιχεία της Τουρκίας με αποτέλεσμα τον άμεσο κίνδυνο διωγμών του χριστιανικού πληθυσμού με τις αγριότητες που ήδη είχαν γνωρίσει οι Έλληνες τα χρόνια 1914-1919.

               Οι Ιταλοί, που κατάλαβαν το σφάλμα τους επανήλθαν στη Διάσκεψη αλλά ήταν αργά. Γιατί ακόμα και ο Αμερικανός πρόεδρος που αρχικά στήριζε τις Ιταλικές αξιώσεις, τελικά είχε συμφωνήσει για την ελληνική απόβαση στη Σμύρνη.

               Η κατάληψη της Σμύρνης ανατέθηκε στην 1^η Μεραρχία του Α’ Σώματος Στρατού  με διοικητή το συνταγματάρχη Πυροβολικού Νικόλαο Ζαφειρίου. Η διαταγή δόθηκε στις 8 Μαΐου 1919 και η αναχώρηση της Μεραρχίας από το λιμάνι των Ελευθερών της Καβάλας έγινε στις 13 Μαΐου. Τα ελληνικά πλοία άρχισαν να μπαίνουν το λιμάνι της Σμύρνης στις 15 Μαΐου το πρωί…

Σελίδα από τις καταπιέσεις των Βουλγάρων στους Μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης το 1913-1919

*Η αίθουσα συνεδριάσεων της Σοβράνιε (από το site LostBulgaria)

 

 

*Η αποκάλυψη μιας συνεδρίασης

της Βουλγαρικής Βουλής, που έγινε

«κεκλεισμένων των θυρών»

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Με άρθρο στη σελίδα αυτή, στις 27 Αυγούστου, αναφερθήκαμε με λεπτομέρειες στις επιστολές των Μουσουλμάνων βουλευτών της Βουλγαρικής Βουλής Σοβράνιε,  οι οποίοι ζητούσαν από το Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων το 1919 να απαλλάξει τους ομοδόξους τους, από την τυραννία των Βουλγάρων.

Υπενθυμίζουμε, ότι οι Μουσουλμάνοι βουλευτές της Βουλγαρίας, προερχόμενοι από τη Δυτική Θράκη, αντέδρασαν μεταφέροντας το πρόβλημά τους στην Ευρώπη με μια αποστολή επιστολής για το θέμα των άγριων διωγμών τους από τους Βουλγάρους, στον αρχηγό της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής στη Σόφια, συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Μαζαράκη. Επίσης ενημέρωσαν με επιστολή από τη Σόφια στις 31 Δεκεμβρίου 1918 και τον στρατηγό Φρανσαί Ντ’ Εσπεραί, αρχιστράτηγο των συμμαχικών στρατευμάτων της Ανατολής. Επόμενο βήμα τους ήταν να καταφύγουν στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο, βλέποντας ότι έχει σημαντική αποδοχή και συμπαράσταση από τους ηγέτες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, που συνεδρίαζαν στο Παρίσι μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Την ιστορική επιστολή, υπέγραφαν οι βουλευτές Μεχμέτ Τζελάλ Μπέης, Ισμαήλ Χακκί, Καλίμ Νουρί, Τεβφήκ, Ετέμ Ρουχί, Σαφέτ, Χατσίμ και Κεμάλ.

Στη Γαλλική πρωτεύουσα επιχειρήθηκε από την πλευρά των Αμερικανών να διαστρεβλωθεί η ουσία του διαβήματος αυτού και να αποδοθούν ευθύνες στον Βενιζέλο, προκαλώντας την αντίδρασή του (Λεπτομέρειες για την υπόθεση αυτή μπορείτε να βρείτε στη θέση https://sitalkisking.blogspot.com/2023/08/1919_27.html).  Οι Αμερικανοί, υπονοούσαν ότι ο Βενιζέλος είχε κάνει χρήση… πλαστού εγγράφου για να επηρεάσει τη Συνδιάσκεψη των Παρισίων, σχετικά με τις διαθέσεις των Μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης, έναντι του ενδεχομένου να υπαχθούν υπό την ελληνική διοίκηση. Ότι δηλαδή επιθυμούσαν να ενταχθούν στην Ελλάδα. Κάτι που δεν ήταν ακριβές, σε ό,τι αφορούσε τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Για τη Δυτική Θράκη: Αγγλογάλλοι κατά Αμερικανών, στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, το 1919

*Παρίσι 1919. Οι ηγέτες των Μεγάλων Δυνάμεων στο Συνέδριο της Ειρήνης.

Από δεξιά ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, οι πρωθυπουργοί της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ, της Βρετανίας Λόυδ Τζώρτζ και της Ιταλίας Βιτόριο Ορλάντο. 

 

 

*Πρακτικά κρίσιμης συνεδρίασης

*Ανένδοτοι οι Αμερικανοί

*Μας έσωσε ο όρος της ομοφωνίας

 

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ήταν η τελευταία μέρα του Ιουλίου 1919. Τα ρολόγια όλων έδειχναν 3.30 μεσημέρι. Ο ήλιος έκαιγε. Οι Γάλλοι ετοιμάζονταν να φύγουν μαζικά για διακοπές, αλλά οι εργασίες του Συνεδρίου της Ειρήνης στην καρδιά της γαλλικής πρωτεύουσας συνεχίζονταν εντατικά. Οι Θράκες αγωνιούσαν για το μέλλον της πατρίδας τους. Η στάση όμως των μελών της αμερικανικής αντιπροσωπείας, είχε εκνευρίσει τους πάντες. Ο φιλοβουλγαρισμός τους από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον, έως τον τελευταίο αντιπρόσωπο ήταν έκδηλος και προκλητικός.

Εκείνη τη μέρα, 31 Ιουλίου, τίποτα δεν προμήνυε, ότι θα προέκυπτε έντονη διαφωνία για το μέλλον της Θράκης. Στη συνεδρίαση μετείχαν ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Ζωρζ Κλεμανσώ, από τη Βρετανία ο Άρθουρ Μπάλφουρ, από τις ΗΠΑ ο Χένρυ Ουάιτ και ο στρατηγός Φρανκ Λυόν Πολκ, από την Ιταλία ο υπουργός Εξωτερικών Τομάσο Τιττόνι και από την Ιαπωνία ο πρέσβης Κεϊσίρο Ματσούι, με τους αντίστοιχους γραμματείς. Επίσης μετείχαν ως εμπειρογνώμονες οι Tardieu, Laroche, Pichon, Coolidge κ.ά.

Ήδη είχε αποφασισθεί η απομάκρυνση του Βουλγαρικού στρατού από τη Δυτική Θράκη. Η «Ακρόπολις» την ίδια μέρα στην Αθήνα έγραφε ότι η ταξιαρχία του Ιππικού, που έδρευε στη Γκιουμουλτζίνα (Κομοτηνή) δύο τάγματα Πεζικού, το βαρύ Πυροβολικό και πολεμικό υλικό μεταφέρθηκαν στα υψώματα Ζεμανώτς στα παλαιά βουλγαρικά εδάφη. Στο Διδυμότειχο παρέμεναν αρκετές δυνάμεις του Βουλγαρικού στρατού με ανάλογο Πυροβολικό. Γάλλοι στρατιωτικοί παρακολουθούσαν την αποχώρηση του Βουλγαρικών δυνάμεων από τη Δυτική Θράκη.

Όταν άρχισε η συνεδρίαση, πρώτος κλήθηκε ο εμπειρογνώμονας Αντρέ Ταρντιέ ο οποίος ανέλυσε  την έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής για εδαφικά ζητήματα σχετικά με τα σύνορα της Βουλγαρίας στα νότια της χώρας.

Κεντρικό σημείο των εξηγήσεων ήταν οι αποκλίνουσες απόψεις της αμερικανικής και της ιταλικής αντιπροσωπείας από τη μια πλευρά και της βρετανικής, γαλλικής και ιαπωνικής αντιπροσωπείας από την άλλη.

Τα πληθυσμιακά της Θράκης, στη συνδιάσκεψη των Παρισίων, το 1919

*Από τις εργασίες της συνδιάσκεψης των Παρισίων, το 1919

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συνδιάσκεψη ειρήνης των Παρισίων  του 1919, ήταν το κορυφαίο διπλωματικό γεγονός που οργανώθηκε από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο να υπογραφούν οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ των αντιμαχομένων.

Οι αποφάσεις των νικητριών δυνάμεων περιστράφηκαν κυρίως στο διαμελισμό των τριών κεντρικών αυτοκρατοριών, δηλαδή της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τη δημιουργία νέων κρατών στην Ευρώπη.

Για την Ελλάδα, η συνδιάσκεψη ειρήνης, υπήρξε μέγιστη ευκαιρία να πραγματοποιήσει τους εθνικούς πόθους της, που απέβλεπαν κυρίως στην απελευθέρωση των αλύτρωτων ελληνικών πληθυσμών, οι οποίοι ειδικά τα χρόνια 1914-1918 είχαν υποστεί πρωτοφανείς απηνείς διωγμούς στην Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο. Η Ελλάδα πέτυχε πολλά, αλλά σύντομα, το 1922 έχασε επίσης πολλά.

Η Συνδιάσκεψη των Παρισίων του 1919 και το μέλλον της Θράκης

*Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων  του 1919, ήταν πολυσύνθετη και πολυεθνική σύνοδος, την οποία είχαν οργανώσει από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι στόχοι που τέθηκαν ήταν φιλόδοξοι και σε ορισμένες περιπτώσεις αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς.  Κύριος στόχος ήταν αφενός να συσταθεί ένας παγκόσμιος σύνδεσμος των εθνών, η γνωστή μας Κοινωνία των Εθνών, και αφετέρου να τεθούν υπό διαπραγμάτευση οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ αυτών και των ηττημένων κεντρικών δυνάμεων.

Οι νικήτριες δυνάμεις με σημαντικές διαφοροποιήσεις αποσκοπούσαν στη ρύθμιση του γερμανικού ζητήματος, που θα διαιώνιζε τη μειονεκτική θέση της ώστε να μην αποκτήσει ξανά ισχύ επικίνδυνη και στη χάραξη νέων συνόρων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και στην Εγγύς Ανατολή, με γνώμονα τα συμφέροντα των διαφόρων εθνοτήτων.

Η Συνδιάσκεψη, το μεγάλο αυτό πολιτικό και διπλωματικό γεγονός άρχισε τις εργασίες της στη γαλλική πρωτεύουσα στις 18 Ιανουαρίου του 1919 (ν.η.) και τερματίσθηκε τον Αύγουστο του 1920.

Για την Ελλάδα, η Συνδιάσκεψη αυτή υπήρξε η μεγάλη ευκαιρία να υλοποιηθούν οι εθνικοί πόθοι της απελευθέρωσης των αλύτρωτων περιοχών, με επιμέρους συνθήκες, όπως η Συνθήκη των Σεβρών, που δημιουργούσε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Η συνθήκη αυτή τελικά ναυάγησε. Η συνθήκη του Νεϊγύ, η οποία επιβεβαίωσε την ελληνική κυριαρχία στα εδάφη μεταξύ των ποταμών  Έβρου και του Νέστου. Η περιοχή τέθηκε προσωρινά υπό συμμαχική  διοίκηση. Είναι η γνωστή μας ολιγόμηνη Διασυμμαχική Θράκη. Ακολούθησε η συνθήκη του Σαν Ρέμο με την οποία εξουσιοδοτήθηκε ο ελληνικός στρατός να καταλάβει τη Θράκη.

Πέτρος Λεβαντής: Φυλακίσθηκε στην ελληνική Αδριανούπολη, το 1921. Αποφυλακισμένος, περιέγραψε τη βίαιη εκκένωσή της, το 1922.

*Ο αείμνηστος Πέτρος Ξ. Λεβαντής 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Πέτρος Ξ. Λεβαντής, υπήρξε ένας λαμπρός δημοσιογράφος με έντονη δημοσιογραφική, κοινωνική, αλλά και πολιτική δράση. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1892 και πέθανε στη Θεσσαλονίκη, στις 22 Νοεμβρίου 1957. Απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, άρχισε να δημοσιογραφεί στην πόλη που γεννήθηκε. Λόγω πιέσεων και απειλών των Τούρκων δραπέτευσε στην Ελλάδα, κατατάχτηκε εθελοντής στον ελληνικό στρατό και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος, αρχισυντάκτης και διευθυντής στη εφημερίδα «Μακεδονία», από το 1912.

               Διώχθηκε κατ΄ επανάληψη για την μαχητική του αρθρογραφία, ενώ κατηγορήθηκε  και φυλακίστηκε για τη συμμετοχή του στο βενιζελικό κίνημα του 1935. Τον Ιούνιο του επόμενου έτους 1936, εξέδωσε την εφημερίδα «Ελληνικός Βορράς» με τη συμπαράσταση του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η εφημερίδα διέκοψε την έκδοσή της μετά την επιβολή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και ο εκδότης της Πέτρος Λεβαντής εξορίσθηκε στη  Ζάκυνθο. Η εφημερίδα του επανεκδόθηκε το 1945, υποστηρίζοντας τους Φιλελεύθερους, και το 1952 τον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου και αργότερα υποστήριξε την ΕΡΕ, του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο Λεβαντής είχε πολιτευθεί αρχικά με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και εκλέχτηκε κατ’ επανάληψη βουλευτής Θεσσαλονίκης  από το 1929 έως το 1936. Χρημάτισε υπουργός Προνοίας και Υγιεινής στην κυβέρνηση Πλαστήρα το 1945. Υπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπάγου (1954). Στην κυβέρνηση Καραμανλή υπηρέτησε ως υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας και αργότερα Παιδείας ως τον Μάιο του 1957, που παραιτήθηκε για λόγους  υγείας.

               Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής συμμετείχε  στις αντιστασιακές οργανώσεις ΠΑΟ και ΕΔΕΣ. Υπήρξε πρόεδρος του ΠΑΟΚ από το 1931 ως το 1933.

Δημήτρη Α. Μαυρίδη! «Από το θρίαμβο στην Καταστροφή». Ένα βιβλίο εθνικής αυτογνωσίας

*Το σύγγραμμα του κ. Δημήτρη Μαυρίδη

 

 

*Σημαντικά διαφωτιστικά κείμενα.

*Πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

 

 

Το βιβλίο του κ. Δ. Μαυρίδη «Από το Θρίαμβο στην Καταστροφή- 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη Μικρασιατική Καταστροφή» που κυκλοφόρησε το 2022, πρέπει να αποτελεί βασικό απόκτημα γνώσης, χρήσιμο εργαλείο έρευνας και εθνικής αυτογνωσίας και εκλεκτό κόσμημα κάθε ελληνικής βιβλιοθήκης δημόσιας ή ιδιωτικής. Η έκδοση έγινε από την Ιερά Μητρόπολη Μαρωνείας και Κομοτηνής.

Ο συγγραφέας του εκλεκτού πονήματος προέρχεται από οικογένεια, που κατάγεται από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης. Γεννήθηκε στη Φλώρινα αλλά μεγάλωσε στην Ξάνθη. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Διαμένει στην Αθήνα, αλλά διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Θράκη. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων. Το 2017 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασσικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Το συγκεκριμένο ογκώδες σύγγραμμα περιλαμβάνει σημαντικά κείμενα του κ. Μαυρίδη και 469 φωτογραφίες προερχόμενες κυρίως από το συλλογή του. Ο συγγραφέας έχει κατανείμει την πολύτιμη ύλη του βιβλίου του σε τρία μέρη.

Ένας τόμος με προστιθέμενη αξία, για τις δύο ιστορικές συνθήκες, των Σεβρών και της Λωζάνης.

*Ο σημαντικός τόμος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. με 296 σελίδες

 

 

               Το δραστήριο Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης του Μικρασιατικού Πολιτισμού (ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.) του Δήμου Νέας Ιωνίας, παρουσίασε πριν από λίγες μέρες τον πολύτιμο τόμο με τίτλο: «Πρακτικά 10ου Συμποσίου – Από τη Συνθήκη των Σεβρών στη Συνθήκη της Λωζάνης», που είχε γίνει το τριήμερο 6-8 Μαΐου 2022, υπό την Αιγίδα της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου, με ειδικούς εισηγητές, οι οποίοι ανέπτυξαν όλες τις πτυχές του πολύπλευρου αυτού ιστορικού θέματος.

               Η αξία του τόμου αυτού έγκειται στο γεγονός, ότι υπάρχουν συγκεντρωμένες 15 εισηγήσεις επιστημόνων, για τα χρόνια 1919-1923 όταν η Ελλάδα, από την χαρά της δόξας που της χάριζε πρόσκαιρα η Συνθήκη των Σεβρών, δοκιμάσθηκε σκληρά από την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και τον συμβιβασμό της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923. Ο τόμος αυτός περιέχει συμπυκνωμένη γνώση και θα πρέπει να υπάρχει στις βιβλιοθήκες των Πανεπιστημίων, γιατί είναι βέβαιο, ότι η παρουσία του θα είναι χρήσιμη παρακαταθήκη για φοιτητικές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές εργασίες.

Η Αδριανούπολη της Ιστορίας και του ακμαίου Ελληνισμού

  

*Η Αδριανούπολη

           Τον Ιούλιο του 2022 το δραστήριο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού, παρουσίασε την έκδοση ενός τόμου 610 σελίδων με τίτλο «1922-2022, 100 Χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή- Ο τραγικός ξεριζωμός των Χριστιανικών Πληθυσμών της Ανατολής- Οι διαδρομές σωτηρίας προς την Ελλάδα».

             Ο τόμος αυτός αποτελεί συλλογική έκδοση 50 συγγραφέων  για 47 πόλεις της καθ’ ημάς Ανατολής, που είχαν αποτελέσει εστίες πολιτισμού και παιδείας, κέντρα ανάπτυξης και εμπορίου, σημεία ανεξίτηλα του διάσπαρτου Ελληνισμού. Την ευθύνη για τη σημαντική αυτή έκδοση είχε ο πρόεδρος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Λουκάς Χριστοδούλου.

Για όσους θέλουν να διαβάσουν ηλεκτρονικά ολόκληρο το βιβλίο, έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ, στις εκδόσεις του (https://kemipo-neaionia.gr/.../XERIZOMOS_1922_2022_KEMIPO...).

Είχα την τιμή να συμμετάσχω στην έκδοση αυτή με ένα κείμενό μου για την μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού, την ιστορική Αδριανούπολη.

Στον σημαντικό αυτό τόμο, γίνεται αναφορά και σε άλλες τρείς πόλεις της Ανατολικής Θράκης. Του Καραγάτς (συγγραφείς Δημήτριος Κιηγμάς και Γεώργιος Ρυζιώτης) της Ραιδεστού (συγγραφέας Φάνης Μαλκίδης) και των Σαράντα Εκκλησιών (συγγραφέας Ελευθέριος Χατζόπουλος).

Αναδημοσιεύω σήμερα το κείμενο αυτό για την Αδριανούπολη, για τους συμπατριώτες μου Θράκες, που δεν είχαν την ευκαιρία να αποκτήσουν τον πολύτιμο τόμο του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

*Ο σημαντικός τόμος του ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ.

 

Η ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ

Η Αδριανούπολη, ήταν πάντα, η μητρόπολη του Θρακικού Ελληνισμού, αρχόντισσα, πανέμορφη και ιστορική. Η σπουδαιότερη πόλη της Θράκης από το πανάρχαια χρόνια, έως τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα. Πολυεθνική και φυσικά πολυπολιτισμική στη σύνθεσή της, με κυρίαρχο πάντα και άκρως ακμαίο και δυναμικό, το Ελληνικό στοιχείο, πλούσια στο εμπόριο, προχωρημένη στα γράμματα, πρωτοπόρα στον πολιτισμό.

Στην πόλη αυτή, στις 14 Σεπτεμβρίου 1829, μετά από τον νικηφόρο πόλεμο των Ρώσων εναντίον των Τούρκων, υπεγράφη η ομώνυμη συνθήκη, με το άρθρο 10 της οποίας, η Τουρκία αποδέχθηκε χωρίς όρους όλες τις διατάξεις της συνθήκης του Λονδίνου, που αποτέλεσαν την αφετηρία της αναγνώρισης της Ελλάδας, ως ανεξάρτητου κράτους, μετά την νικηφόρα Επανάσταση του 1821.