Ο Καζαντζάκης περιοδεύει στη Θράκη το 1920…

 *Δημοσίευμα της "Μακεδονίας" για την περιοδεία του Καζαντζάκη στη Θράκη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Νίκος Καζαντζάκης, ήταν ένας πολυταξιδεμένος συγγραφέας. Επισκέφθηκε πολλά μέρη του κόσμου και τα ταξιδιωτικά του βιβλία αποτελούν λογοτεχνικoύς «θησαυρούς». Είναι γνωστά τα ταξίδια του. Εκείνο πού είναι ελάχιστα γνωστό, είναι ότι ο Καζαντζάκης επισκέφθηκε τη Θράκη σε δύσκολους καιρούς, όχι ως συγγραφέας, αλλά ως γενικός διευθυντής του αρτισύστατου υπουργείου Περίθαλψης, με εντολή της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου να εξετάσει τα προβλήματα της περιοχής και να επιτύχει λύσεις. 

                Ο Καζαντζάκης κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912, κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό ως εθελοντής, αλλά τελικά υπηρέτησε τη θητεία του στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.

Στις 8 Μαΐου 1919 ο Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη αρχικά διευθυντή και στη συνέχεια Γενικό Διευθυντή του νεοσύστατου Υπουργείου Περίθαλψης με βασική αποστολή τον επαναπατρισμό 150.000 Ποντίων του Καυκάσου, που αντιμετώπιζαν απηνείς διωγμούς από τους επαναστατημένους μπολσεβίκους του Λένιν. Κατά τα μέσα Ιουλίου ως αρχηγός της αποστολής με συνεργάτες τους Ηρακλή Πολεμαρχάκη, Ιωάννη Κωνστανταράκη, Ιωάννη Αγγελάκη και τον Γεώργιο Ζορμπά, επισκέπτεται την περιοχή του Καυκάσου, για να εξετάσει την κατάσταση των Ποντίων. Μαζί του συμπράττει ως εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών ο Ιωάννης Σταυριδάκης, ο οποίος πέθανε από πνευμονία στην Τιφλίδα.

Η εισβολή κομιτατζήδων στα Πετρωτά Έβρου το 1920

*Ομάδα βουλγάρων κομιτατζήδων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Θράκη, Ανατολική και Δυτική, πλην των αρχών του 20^ου αιώνα (1904-1908) δοκιμάσθηκε σκληρά από τις ενέργειες Βουλγάρων και Τούρκων κομιτατζήδων και κατά το 1919-1920, όταν ξεκαθάρισε η διεθνής ατμόσφαιρα και η Ελλάδα με την έγκριση και των συμμάχων της άρχισε να απελευθερώνει την περιοχή αυτή.

                Τότε οι Τούρκοι επεδίωξαν και επέτυχαν τη συνεργασία με την βουλγαρική  Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ) και αποφάσισαν τη δημιουργία συμμοριών σε Μακεδονία και Θράκη καθώς και τη διεξαγωγή έντονης αλυτρωτικής προπαγάνδας. Σε μια προκήρυξη που είχαν ρίξει στη Γουμένισσα, έλεγαν χαρακτηριστικά:

                «Ας λησμονήσωμεν το αιματηρόν παρελθόν το οποίον μας χωρίζει και όλοι, Τούρκοι, Βούλγαροι, ‘Ελληνες, Εβραίοι, Βλάχοι, ας δώσωμεν χείρα δια τον γενικόν αγώνα απέναντι του κοινού εχθρού και να μην καταθέσωμεν τα όπλα, εάν δεν απολαύσωμεν την ελευθερίαν της πατρίδος μας. Αδιαίρετος, Ανεξάρτητος Μακεδονία, αυτή είναι η σημαία και με αυτήν θα νικήσωμε».

                Αξίζει να σημειωθεί ότι το τουρκοβουλγαρικό κομιτάτο δραστηριοποιήθηκε έντονα κατά την περίοδο της εκκένωσης της Ανατολική Θράκης το φθινόπωρο του 1922. Πολυάριθμες συμμορίες διοικούμενες από τούρκους αξιωματικούς είχαν εισβάλει στην Ανατολική Θράκη και παρενοχλούσαν τον υποχωρούντα ελληνικό στρατό και πραγματοποιούσαν θηριωδίες εναντίον του άμαχου πληθυσμού, που εγκατέλειπε τις πατρογονικές εστίες του, εντελώς άδικα, μετά την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων, που ελήφθη στα Μουδανιά.

Ο Εσάτ πασάς των Ιωαννίνων είχε και ελληνικό αίμα;

*Φωτογραφία του Εσάτ Πασά, που την πρόσφερε στον ιδιοκτήτη του σπιτιού, όπου διέμενε κατά την αιχμαλωσία του. Στην ιδιόχειρη αφιέρωση με την παλαιοτουρκική γραφή  σημειώνει: «Εις ανταπόδοσιν της ευγνωμοσύνης μου δια την φιλοξενίαν και τας φιλικάς περιποιήσεις, τω αξιοτίμω Κυρίω Ζίννη. Τη 27^η Οκτωβρίου 1914, Εσάτ» (Δημοσιευμένη στην Ιστορία του Σπ. Μαρκεζίνη).

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Εσάτ Πασάς, υπήρξε ο πείσμων και μαχητικός υπερασπιστής των Ιωαννίνων και του Μπιζανίου, κατά τον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, που όμως προ της ορμής του ελληνικού στρατού, αναγκάσθηκε να παραδοθεί. Αυτός λοιπόν ο σκληρός μαχητής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είχε ελληνικό αίμα στις φλέβες του.

                Αυτή την άποψη υποστήριξε ο Γιαννιώτης ποιητής Χρήστος Χρηστοβασίλης το 1913, όταν έπεσαν τα Ιωάννινα και μπήκε μέσα ο νικητής ελληνικός στρατός. Σύμφωνα με όσα έγραψε το Φεβρουάριο του 1913 στην «Ακρόπολι» ο Εσάτ πασάς δεν ήταν Τούρκος ούτε Αλβανός, αλλά Έλληνας, απόγονος Ελλήνων, που κάποτε στο παρελθόν αρνήθηκαν την χριστιανική θρησκεία, λόγω των φοβερών συνθηκών που επικρατούσαν για το υπόδουλο έθνος. Ο παππούς του κατάγονταν από το Μπούλτζο του Ζαγορίου και η γιαγιά του από το Σούλι. Γεννήθηκε στα Ιωάννινα στις 18 Οκτωβρίου 1862 και πέθανε στην Τουρκία στις 2 Νοεμβρίου 1952.

                Ο ίδιος ο Εσάτ πάντως ισχυρίζονταν ότι πρόγονός του υπήρξε ένας Ουζμπέκος από την Τασκένδη, από αυτούς που έφερε το 1379 ο στρατηγός Γαζή Εβρενός και τους εγκατέστησε στην Ήπειρο. Αυτός άρπαξε νύχτα των Χριστουγέννων μια ελληνίδα τη Βασιλική της οικογένειας των Γλυκέων από την εκκλησία του Ταξιάρχη Μιχαήλ και την έκανε γυναίκα του. Γι’ αυτό θα τον βρείτε και με το προσωνύμιο Εσάτ πασάς Γλίκα.

Αλ. Στριφτόμπολας, ο (προ)τελευταίος φουστανελάς της Βουλής

*Ο πίνακας του Νικολάου Ορλώφ με τον Στριφτόμπολα

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ένας βουλευτής με ισχνή κοινοβουλευτική παρουσία, εκλεγείς μία φορά όλο κι όλο, για το διάστημα από 2 Φεβρουαρίου 1905 έως 1 Φεβρουαρίου 1906, παρέμεινε στην αθανασία, χάρη στις αυθαιρεσίες ενός ζωγράφου του μεσοπολέμου και στην ιδιοτροπία του, να φοράει μόνιμα φουστανέλα, αρνούμενος να προσχωρήσει στον εξ Εσπερίας συρμό. Πρόκειται για τον Αλέξιο Στριφτόμπολα.

                Εικαστικά λοιπόν, ο θεωρούμενος ως γνωστότερος φουστανελοφόρος βουλευτής είναι ο Αλέξιος Στριφτόμπολας, που απεικονίζεται στον περίφημο πίνακα του ζωγράφου Νικολάου Ορλώφ, ο οποίος ανήκει στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδας, από δωρεά του Κωνσταντίνου Ελευθερουδάκη, τη δεκαετία του 1930. Ο πίνακας αυτός υποτίθεται ότι απεικονίζει συνεδρίαση της Βουλής του 1878, της εποχής δηλαδή του Χαριλάου Τρικούπη, με τον ίδιο στη βήμα να αγορεύει. Στην συνεδρίαση αυτή συμμετέχουν πολλές γνωστές πολιτικές προσωπικότητες. Ιστορικά όμως ο πίνακας δεν είναι ακριβής, γιατί περιλαμβάνει πρόσωπα, που δεν ήταν βουλευτές την εποχή εκείνη, με πρώτο και καλύτερο τον εικονιζόμενο Στριφτόμπολα, που έγινε βουλευτής Πατρών το 1905.

                Οι φουστανελοφόροι βουλευτές, ήταν πάντα ένα προσφιλές θέαμα και θέμα. Ορισμένοι, κατάλοιπα της Επανάστασης του 1821, δεν αποχωρίσθηκαν την εθνική ενδυμασία και δεν προσχώρησαν ποτέ στην μετεπαναστατική μόδα της λεγόμενης φράγκικης φορεσιάς. Φουστανελοφόροι βουλευτές υπήρχαν στα ύστερα χρόνια, έως τα τέλη του 19ου αιώνα και μόνο ένας στις αρχές του 20ου αιώνα. Υπάρχουν μάλιστα και κείμενα του νεαρού τότε κοινοβουλευτικού συντάκτη Κωστή Παλαμά, περί το 1882-1883, για την παρουσία φουστανελοφόρων βουλευτών στο Κοινοβούλιο (Βλέπε και στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2009/11/blog-post_02.html ).

Γάμος επί του «Αβέρωφ» το 1913!!!

*Ο περίφημος γάμος, αποτυπώθηκε και σε καρτ ποστάλ

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Μια από τις μικρές, αλλά απίστευτες ιστορίες  του θρυλικού πολεμικού σκάφους «Αβέρωφ». Ήταν Φεβρουάριος του 1913. Το ακαταμάχητο θωρηκτό φορτωμένο ήδη με τη δόξα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και την απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου, ήταν αραγμένο στον όρμο του Μούδρου.

                Εκεί, λιμενάρχης ήταν ένας έφεδρος λογιστής αρραβωνιασμένος με μια κοπέλα από το Μούδρο. Η οικογένεια της κοπέλας ήταν εγκατεστημένη στην Αλεξάνδρεια. Ο λιμενάρχης στον πολιτικό του βίο, ήταν και αυτός εγκατεστημένος στην ίδια πόλη της Αιγύπτου, εργαζόμενος ως λογιστής στο εκεί υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας.

                Αυτός λοιπόν ο λιμενάρχης σκέφθηκε και ζήτησε από τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη την άδεια να τελέσει τους γάμους του, γιατί στο Μούδρο είχε αφιχθεί και η οικογένεια της μνηστής του. Ταυτόχρονα του ζήτησε να γίνει κουμπάρος και να τους βάλει τα στέφανα!

Θράκη 1913: Οδεύοντας προς την άδικη Συνθήκη του Βουκουρεστίου

*Από την μαχητική αρθρογραφία της "Ακροπόλεως" του Βλάση Γαβριηλίδη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

             Η Δυτική Θράκη μετά την νικηφόρο έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων για τα ελληνικά όπλα, βίωσε μια βάρβαρη κατοχή από την ηττημένη Βουλγαρία, χάρη στο προστατευτικό ενδιαφέρον που επέδειξαν για τη Βουλγαρία οι Μεγάλες Δυνάμεις. Το κλίμα που είχε διαμορφωθεί τότε, φαίνεται από την αρθρογραφία του Αθηναϊκού Τύπου, ο οποίος, πλην εξαιρέσεων δεν επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Θράκη ειδικά.

     Τον Οκτώβριο του 1912, όπως είναι γνωστό, οι τρεις συμμαχικές  χώρες (Ελλάδα- Σερβία- Βουλγαρία) κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πολύ σύντομα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε το σύνολο σχεδόν των ευρωπαϊκών εδαφών της και χαράχθηκαν νέα σύνορα στη Χερσόνησο του Αίμου. Οι εδαφικές αλλαγές επικυρώθηκαν με τη Συνθήκη του Λονδίνου την άνοιξη του 1913. Η Ελλάδα προσπαθώντας να μην απεμπολήσει τα δικαιώματα της, που στηρίζονταν στην ελληνικότητα των περιοχών και σε αδιαφιλονίκητους ιστορικούς τίτλους,  πήρε την Ήπειρο, την Δυτική και Κεντρική Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου (πλην των Δωδεκανήσων, που τελούσαν υπό ιταλική κατοχή από τον ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911) και την Κρήτη.