ΘΡΑΚΙΚΑ: Θησαυροφυλάκιο γνώσης και ιστορίας

*Από την παρουσίαση του νέου τόμου των Θρακικών στη Μέγαρο Μουσικής

                                                                                                                    

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα «Θρακικά» η γνωστή επιστημονική έκδοση του Θρακικού Κέντρου- Εταιρείας Θρακικών Μελετών, αποτελεί το μακροβιότερο όργανο, υπόμνησης της Θρακικής ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού των Θρακών, της ενιαίας Θράκης, η οποία έχει κατατμηθεί και παραχωρηθεί σε τρία κράτη. Στην Ελλάδα δικαιωματικά και βάσει ιστορικών υποθηκών, στη Βουλγαρία η οποία προσάρτησε βίαια τη Βόρεια Θράκη και στην Τουρκία, η οποία κατέχει την απελευθερωμένη Ανατολική Θράκη με βάση την αλλαγή στάσης των θεωρούμενων «συμμάχων» μας και την επαίσχυντη διάσκεψη των στρατηγών της Αντάντ στα Μουδανιά. Η Ελλάδα κατέχει το μικρότερο «κομμάτι» της Θράκης.

               Η ιστορία των «Θρακικών» ανάγεται στο 1927. Τότε διακεκριμένοι Θράκες διωγμένοι βίαια από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους ίδρυσαν στην Αθήνα το Θρακικό Κέντρο, το οποίο κατά το πρώτο έτος της λειτουργίας του είχε 383 μέλη. Το 1938 ιδρύθηκε και η εταιρεία Θρακικών Μελετών. Το 1992 ενώθηκαν τα δύο αυτά σωματεία και αποτέλεσαν πλέον τον ενιαίο φορέα με την ονομασία Θρακικό Κέντρο- Εταιρεία Θρακικών Μελετών

               Μια από τις βασικές μέριμνες τις πρώτες μέρες της ίδρυσης του Θρακικού Κέντρου, ήταν και η έκδοση επιστημονικού περιοδικού. Στόχος που επιτεύχθηκε τον αμέσως επόμενο χρόνο, το 1928, με την έκδοση των Θρακικών.

Τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία για τα «ντουρντουβάκια» του 1941-1944 σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

 

*Απόσπασμα από τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία για τη Βουλγαρική Κατοχή

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Βουλγαρία βαρύνεται ιστορικά με σειρά εγκλημάτων, μερικά από τα οποία- δυστυχώς- δεν δικαιώθηκαν ποτέ. Ένα από αυτά ήταν η καταναγκαστική εργασία που επέβαλε, σε κατακτημένες περιοχές. Καταναγκαστική εργασία, με κρυφό στόχο την εξόντωση χιλιάδων ανθρώπων. Ο απάνθρωπος αυτός θεσμός, έμεινε στη μνήμη των γειτονικών προς τη Βουλγαρία χωρών με την ονομασία «ντουρντουβάκια». Θύματα αυτού του θεσμού, υπήρξαν χιλιάδες Θράκες και Μακεδόνες.

            Η λέξη «τα ντουρντουβάκια» είναι εξελληνισμένη  παραφθορά της βουλγαρικής λέξης трууJдови войски (τρούντοβι βόιτσκι) που σημαίνει τάγματα εργασίας ή του трууJдов войник (τρούντοβ βόινικ) δηλαδή φαντάρος για αγγαρείες.

Βασικά κατά τα έτη 1916-1918, δηλαδή κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου θεσμοθετήθηκε από το Βουλγαρικό κράτος η καταναγκαστική εργασία, με ελάχιστο φαγητό και νερό. Εργάζονταν σε τρομερές συνθήκες άνδρες από τις κατεχόμενες περιοχές, ηλικίας από 16 μέχρι 60 χρονών, που τους οδηγούσαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Βουλγαρία.  Οι συνθήκες θύμιζαν τα παρόμοια στρατόπεδα συγκέντρωσης που λειτούργησαν αργότερα από τους Χιτλερικούς ή τα τάγματα εργασίας, τα λεγόμενα «Αμελέ Ταμπουρού» των Τούρκων στη Μικρά Ασία, που και αυτά έγιναν με εισήγηση Γερμανών συμβούλων.

Οι Βούλγαροι, που δεν τιμωρήθηκε ποτέ για τα εγκλήματα στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, επανέλαβαν την ίδια τακτική όταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατέλαβαν τη Δυτική Θράκη (πλην του νομού Έβρου) και την Ανατολική Μακεδονία, κατά παραχώρηση των Χιτλερικών, χωρίς δηλαδή να πολεμήσουν.

Ακολουθώντας με αφοσίωση τον Πατερούλη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/culture/562274332/akoloythontas-me-afosiosi-ton-pateroyli/

*Το βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη

 

*«Στη σκιά του Στάλιν»

*Προδημοσίευση από το βιβλίο

του Νίκου Μαραντζίδη

 

 

«Αν και συστάθηκε το 1918 ως τυπικό σοσιαλιστικό κόμμα, το ΚΚΕ διαμόρφωσε την εικόνα, πως αποτέλεσε ένα από τα πλέον νομιμόφρονα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα προς τη Μόσχα. Στα μέσα του 20ού αιώνα, είχε πλέον ασπαστεί το πνεύμα του σοβιετικού διεθνισμού πιο ένθερμα από κάθε άλλο κομμουνιστικό κόμμα της Δυτικής Ευρώπης (με την εξαίρεση ίσως του Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος).

Ενώ άλλα κομμουνιστικά κόμματα ακολούθησαν τη δική τους εθνική πορεία προς τον σοσιαλισμό, το ΚΚΕ διατήρησε ιδιαιτέρως στενές σχέσεις με τη Μόσχα και τα αδελφά κόμματα των Βαλκανίων. Κανένα άλλο δυτικοευρωπαϊκό κομμουνιστικό κόμμα δεν βρέθηκε σε τόσο στενή επαφή με την ΕΣΣΔ και τις Λαϊκές Δημοκρατίες επί τόσο πολλά χρόνια».

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εξιστόρηση της πορείας του ΚΚΕ αποτελεί το νέο βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη, που κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια με τίτλο «Στη σκιά του Στάλιν. Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού». Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα αγγλικά από το Cornell University Press και μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Χρήστο Γεμελιάρη. Ακολουθεί χαρακτηριστικό απόσπασμα.

Η. Μ.

 

Μια άγνωστη ιστορία γλωσσικής τρέλας στο Ιμπρίκ Τεπέ Ανατολικής Θράκης, το 1909!

*Το δημοσίευμα της εφημερίδας "Ακρόπολις" του 1909

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Πώς μπορεί να μπλέξει κανείς όταν έχει να αντιμετωπίσει ένα καχύποπτο αστυνομικό της Τουρκίας του 1909 και ένα κακό διερμηνέα, που δεν γνωρίζει καλά Ελληνικά… Μια ιστορία καθημερινής τρέλας στη μακρινή αλύτρωτη Θράκη.

               Το γεγονός που θα αφηγηθούμε, είχε αφετηρία το Ιμπρίκ Τεπέ, ελληνικό χωριό με αρβανιτόφωνους κατοίκους στην περιφέρεια της διοίκηση του Ουζούν Κιοπρού (Μακρά Γέφυρα). Συνέβη στα μέσα Ιουνίου 1909.

               Συγκεκριμένα ο δάσκαλος Ευστάθιος Παπακωνσταντίνου με καταγωγή από την Αγαθούπολη επρόκειτο να αποχωρήσει από το Ιμπρίκ Τεπέ για την Κωνσταντινούπολη. Έστειλε τις αποσκευές του  στον γνωστό του Αθανάσιο Αθηνοδώρου για να φροντίσει αυτός να τις στείλει στην Κωνσταντινούπολη. Έγραψε και μια επιστολή προς το φίλο του, η οποία είχε ένα υστερόγραφο, που έγραφε:

               «Εάν τι πλείον δώσητε του ενός μετζηδιέ τον οποίον σας στέλλω δια τα έξοδα της αποστολής των αποσκευών, γράψατέ μου υπό την ανωτέρω διεύθυνσιν εν Κων/πόλει και σας τα στέλλω».

               Η αθώα αυτή επιστολή, έπεσε- άγνωστο πώς- στα χέρια της Αστυνομίας του νεοτουρκικού καθεστώτος και με την ασχετοσύνη του μεταφραστή, συνετέλεσε στην άμεση σύλληψη του δασκάλου.

               Συνελήφθη και οδηγήθηκε στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) με αστυνομική συνοδεία και από εκεί στο Ουζούν Κιοπρού, όπου υπήρχε το… σώμα του εγκλήματος!!!

               Ο ατυχής δάσκαλος μετά από σειρά περιπετειών οδηγήθηκε στην εκατόνταρχο (γιούζμπαση) της Αστυνομίας του Ουζούν Κιοπρού και υποβλήθηκε σε ανάκριση, αλλά κανένα ενοχοποιητικό στοιχείο δεν προέκυψε. Τι συνέβη;

               Ο δυστυχής Παπακωνσταντίνου είχε κατηγορηθεί ως μέλος της Εθνικής Εταιρείας που δρούσε στην Ελλάδα!!! Οι Τούρκοι καχύποπτοι όντες έβλεπαν την Εθνική Εταιρεία ως συνωμοτούσα εναντίον τους.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το πολίτευμα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

https://www.kathimerini.gr/world/562240183/o-eleytherios-venizelos-kai-to-politeyma/ 

*Αριστερά: Η «Τριανδρία», ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο στρατηγός Παναγιώτης Δαγκλής, που πραγματοποίησε το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας. Ο Βενιζέλος στην επιστολή του αφήνει πολύ προσεκτικά υπονοούμενα για το πρόσωπο του βασιλιά, γράφοντας ότι δεν επιθυμεί να αλλάξει τον «βασιλεύοντα οίκο». Δεξιά: 14 Ιουνίου 1913. Ο Ελ. Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. [ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ «ΕΛΛΑΔΑ, 20ός ΑΙΩΝΑΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»]

 

*Μια σημαντική επιστολή 

του αρχηγού των Φιλελευθέρων

τον Οκτώβριο του 1916, 

περίοδο κορύφωσης 

του Εθνικού Διχασμού

 

Του κ. ΣΠΥΡΟΥ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ*

 

Οκτώβριος 1916. Ο Εθνικός Διχασμός κορυφώνεται, όπως αποδεικνύουν και τα «Νοεμβριανά», που θα ακολουθήσουν έναν μήνα αργότερα. Η Ελλάδα έχει χωριστεί στα δύο: το Κράτος των Αθηνών με τους βασιλικούς, απέναντι στην «Προσωρινή κυβέρνηση» της Θεσσαλονίκης με ηγέτη τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η επιστολή που παρουσιάζεται σήμερα στην «Καθημερινή» αποδεικνύει ότι, ακόμη και σε συνθήκες διχασμού και οξείας πολιτικής σύγκρουσης, η θεσμική προσέγγιση των μεγάλων προβλημάτων είναι και εφικτή και επιβεβλημένη.

Όπως είναι γνωστό, αιτία του Εθνικού Διχασμού ήταν η διαφωνία μεταξύ του βασιλιά Κωνσταντίνου και του Ελευθερίου Βενιζέλου γύρω από τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Κωνσταντίνος επεκαλείτο τη διαδεδομένη αντίληψη στις μοναρχίες της εποχής εκείνης, ότι στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας αποκλειστικά αρμόδιος ήταν ο βασιλιάς, ως «ενοποιητικό στοιχείο του έθνους» και πρόσωπο «υπεράνω» των πολιτικών αντιπαραθέσεων. Αντίθετα, ο Βενιζέλος στηριζόταν στην ουσία της δημοκρατίας και του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, που καθιστούσε την κυβέρνηση αρμόδια και πολιτικά υπεύθυνη για όλα ανεξαιρέτως τα ζητήματα του τόπου. Η θεσμική αυτή διαφωνία δεν άργησε να προσωποποιηθεί. Ο Βενιζέλος χαρακτηρίστηκε από μεγάλη μερίδα του αντιβενιζελικού Τύπου και πολιτικού κόσμου ως «αντιδυναστικός». Πράγματι, ο Βενιζέλος είχε κάθε λόγο να είναι εναντίον της βασιλείας. Λόγω της στάσης του Κωνσταντίνου, ο Βενιζέλος δεν μπόρεσε να εφαρμόσει την πολιτική για την οποία εκλέχθηκε, εξαναγκαζόμενος σε παραίτηση και σε δημιουργία μιας δεύτερης κρατικής οντότητας.

Το μείζον βραβείο στα ελληνικά γράμματα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/world/562145488/to-meizon-vraveio-sta-ellinika-grammata/

*Στοκχόλμη, 10 Δεκεμβρίου 1979. Ο Οδυσσέας Ελύτης παραλαμβάνει το Νομπέλ Λογοτεχνίας από τον βασιλιά της Σουηδίας, Κάρολο Γουσταύο. «Αυτή είναι η μεγαλύτερη θυσία μου για τον ελληνικό λαό: να φοράω αυτό το φράκο», έλεγε ο ποιητής. Φωτ. ASSOCIATED PRESS

 

 

*Ο Οδυσσέας Ελύτης,

που αφιέρωσε τη ζωή του

στην υπηρεσία της ποίησης,

τιμάται με το Νομπέλ Λογοτεχνίας

Γράφουν ο κ. ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗΣ

και η κ. ΜΑΡΙΑ ΡΩΤΑ

 

Είναι 18 Οκτωβρίου 1979 όταν αναγγέλλεται η απονομή του Νομπέλ Λογοτεχνίας στον εξηνταοκτάχρονο τότε ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος είχε από χρόνια συσπειρώσει κι εξακολουθούσε ακόμη να συνεγείρει όλους τους Έλληνες με τον στίχο «Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», τον πασίγνωστο λόγω της μελοποίησής του από τον Μίκη Θεοδωράκη.

Είναι η εποχή της ελπιδοφόρας και «πολύχρωµης» Μεταπολίτευσης – «Κι όλα γύρω µου έτρεχαν. Πράγµατα και άνθρωποι έτρεχαν, έτρεχαν» (Ελύτης, «Μαρία Νεφέλη»). Εποχή που παροτρύνει τον µεταπολιτευτικά δραστικώς παρόντα– και διά της τέχνης του αιρετικά πολιτικό ποιητή– να αποδεχτεί το Νοµπέλ, χωρίς συµβιβασµούς και χωρίς προκαταλήψεις, αποτιµώντας το, όχι ως υπόθεση προσωπική, αλλά ως προβολή όλης της χώρας. Έως τότε είχε εκδώσει 11 ποιητικά βιβλία και είχε αρνηθεί πολλά βραβεία και τιµές (τόσο ελληνικά, και από την Ακαδηµία Αθηνών, όσο και διεθνή) υποστηρίζοντας πως η αφιλοκερδής πράξη της (αποµονωµένης) ποιητικής δηµιουργίας είναι µια αποστολή: «Αγνοηµένος σ’ έναν γιαλό της Πάρου ο Αρχίλοχος, αποµονωµένος σ’ ένα κελί του Ναού της Θεοτόκου ο Ρωµανός ο Μελωδός, κλεισµένος σ’ ένα καµαράκι της Κέρκυρας ο ∆ιονύσιος Σολωµός, χωρίς να περιµένουν τίποτε και από κανέναν, µε δέος και αφοσίωση, ζύγιαζαν µία-µία τις λέξεις που έφτασαν ως εµάς. Σε µήκος εικοσιπέντε αιώνων είπανε τον “ουρανό” ουρανό και τη “θάλασσα” θάλασσα – ένα φαινόµενο που δεν παρουσιάζεται σε καµµιά χώρα του πολιτιστικού µας κύκλου κι ένα προνόµιο για τον ποιητή που δεν το έχει κανείς άλλος ποιητής σε καµµιάν άλλη γλώσσα» (Ελύτης, Επιστολή προς την Πρυτανεία του ΑΠΘ για την αναγόρευσή του σε επίτιµο διδάκτορα το 1978, αναγόρευση η οποία έγινε «δι’ αντιπροσώπου», Θανάσης Τσίγγανας, «Η Καθηµερινή», 20 Σεπτ. 2003).