Μια σπάνια καραμανλήδικη εφημερίδα του 1872 στην βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ

*Η σπάνια καραμανλήδικη έκδοση της Βιβλιοθήκης της ΕΣΗΕΑ

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Καλά νέα για τους μελετητές και τους ερευνητές της ιστορίας και ειδικότερα της Καππαδοκικής ιστορίας, από το Μορφωτικό  Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).

Συγκεκριμένα ανακοινώθηκε, ότι η καραμανλίδικη και ιδιαίτερα σπάνια εφημερίδα «Αγγελιαφόρος» βρίσκεται μεταξύ των εφημερίδων της Βιβλιοθήκης της ΕΣΗΕΑ «Δημήτρης Ι. Πουρνάρας» που ξεκίνησαν να καταλογογραφούνται από τις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου.

Ο «Αγγελιαφόρος» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1872 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γραμμένος στα καραμανλήδικα‒ γραφική απόδοση της τουρκικής γλώσσας αλλά με το ελληνικό αλφάβητο. Δηλαδή όλες οι λέξεις είναι τουρκικές, αλλά γράφονται με ελληνικά γράμματα.  Στη Βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ υπάρχουν δύο τόμοι με φύλλα του, που χρονολογούνται κατά την περίοδο 1875, ο πρώτος, και 1891-1896, ο δεύτερος. Ειδικότερα τα φύλλα του 1875 δεν εντοπίστηκαν, ούτε σε φυσική ούτε σε ψηφιοποιημένη μορφή, σε κάποια άλλη ελληνική βιβλιοθήκη.

Ελληνικός ανταρτοπόλεμος και Γιουγκοσλαβία του Τίτο

*Τμήμα ανταρτών έτοιμο για την επίθεση κατά της Κόνιτσας

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η στάση της Γιουγκοσλαβίας κατά τη  διάρκεια του ελληνικού εμφύλιου πολέμου κατά τα έτη 1946-1949, υπήρξε ένας σημαντικός εξωγενής παράγων, που επηρέασε αρνητικά και θετικά τις εξελίξεις της εθνικής τραγωδίας μας, κατά ένα μέρος.

Το 1948 σημειώθηκε σειρά γεγονότων, που ουσιαστικά άρχισαν να κρίνουν την τελική έκβαση της ανταρσίας στην Ελλάδα.

Βασικό γεγονός ήταν η ευρεία κρίση στο κομμουνιστικό στρατόπεδο, από τις διαφωνίες Στάλιν- Τίτο. Ο Στάλιν δεν έβλεπε με καλό μάτι τις φιλοδοξίες του Τίτο να μετατρέψει τη χώρα του σε σημαντική περιφερειακή δύναμη και το στρατό του να είναι απεξαρτημένος από την επιρροή του Κόκκινου Στρατού της Μόσχας. Η ΕΣΣΔ αρνήθηκε να υπογράψει οικονομική συμφωνία, με το Βελιγράδι, ανακάλεσε τους πολιτικούς και στρατιωτικούς συμβούλους της και στις 28 Ιουνίου 1948 η Κομινφόρμ (σ.σ. η μεγάλη κεντρική οργάνωση του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος από το 1947 έως το 1956) κάλεσε με ψήφισμά της τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γιουγκοσλαβίας να απομακρύνουν τους ηγέτες τους και να τους αντικαταστήσουν με νέα ηγεσία. Η πλειοψηφία όμως των Γιουγκοσλάβων κομμουνιστών παρέμεινε πιστή στην Τιτοϊκή ηγεσία.

Η ιδέα για Βαλκανική Ομοσπονδία, μοχλός του Πανσλαβισμού διαχρονικά, εναντίον της Ελλάδας

*Η Χάρτα του Ρήγα με την ουτοπική Βαλκανική Ομοσπονδία

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η δημιουργία Βαλκανικής Ομοσπονδίας κρατών, ήταν πολιτική πρόταση, που αποσκοπούσε στη δημιουργία ενός ομόσπονδου ή πιθανόν συνομόσπονδου κράτους, αποτελούμενου από κράτη της Βαλκανικής Χερσονήσου.

Ιστορικά η ιδέα αυτή, αναφέρεται, ότι διατυπώθηκε περί τα τέλη του 19ου αιώνα από τις αριστερές πολιτικές δυνάμεις της εποχής και πολλοί θεωρούν ότι την ιδέα γέννησε αρχικά ο Ρήγας Φεραίος. Βέβαια οι συνθήκες τότε ήταν διαφορετικές και οι προσδοκίες των αλύτρωτων λαών, ήταν η απελευθέρωση.

Στο Θούριό του μάλιστα ο Ρήγας Φεραίος απευθύνεται στον πασά του Βιδινίου Οσμάν Πασβάνογλου (1758-1807) ο οποίος στασίασε κατά του σουλτάνου Σελήμ Γ΄. Ο Πασβάνογλου, λέγεται πώς είχε φιλία με το Ρήγα Φεραίο, ο οποίος του μεταλαμπάδευσε τις ιδέες του για Βαλκανική Ομοσπονδία εκτός της Οθωμανικής εξουσίας. Ο καίριος στίχος που προέτρεπε τον Πασβάνογλου σε γενικό ξεσηκωμό κατά του σουλτάνου ήταν ο ακόλουθος: 

«Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένιοι και Ρωμιοί,

Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινήν ορμή,

Για την ελευθερίαν, να ζώσωμεν σπαθί,

Πως είμαστ' αντριωμένοι, παντού να ξακουσθή.

Μεταξάς και Κορυζής: Τα δύο ΟΧΙ της Ελλάδας, σε φασισμό και ναζισμό

*Αριστερά ο Ιωάννης Μεταξάς, δεξιά ο Αλέξανδρος Κορυζής

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα δύο μεγάλα και ιστορικά ΟΧΙ, που ειπώθηκαν από την Ελλάδα κατά του φασισμού και του ναζισμού, το 1940 και το 1941, είναι αυτά που δόξασαν τα ελληνικά όπλα. Ειπώθηκαν από δύο πρωθυπουργούς, που έφυγαν από ζωή, ενώ τα γεγονότα ήταν ακόμα σε εξέλιξη. Την πρώτη αντίδραση κατά του φασισμού, που συμπυκνώθηκε στη λέξη ΟΧΙ, το είπε ο Ιωάννης Μεταξάς τα ξημερώματα της 28^ης Οκτωβρίου 1941. Η δεύτερη αντίδραση που ισοδυναμούσε με ένα νέο ΟΧΙ, ενάντιο στο ναζισμό, διατυπώθηκε από τον Αλέξανδρο Κορυζή, πάλι τα ξημερώματα της 6^ης Απριλίου 1941.

               Το κλίμα που διαμορφώθηκε μεταξύ των δύο υπερήφανων ΟΧΙ περιέγραψε στα υπηρεσιακά του τηλεγραφήματα προς την Ουάσιγκτον ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή.

Ο Αμερικανός πρέσβης, σε μια αναλυτική αναφορά του προς τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ στις 3 Φεβρουαρίου 1941, έδωσε μια αδρή εικόνα της κατάστασης, που επικρατούσε στην Ελλάδα, κατά τις δύσκολες εκείνες ημέρες. Η Ελλάδα, που έδινε στα μέτωπα του πολέμου την μεγάλη μάχη και κατανικούσε την φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι, ξαφνικά βρέθηκε χωρίς ηγεσία λόγω του αιφνίδιου θανάτου του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, με νέο πρωθυπουργό τον τραπεζίτη Αλέξανδρο Κορυζή.

Μια απόρρητη συνομιλία του βασιλέως Γεωργίου Β’ με τον Αμερικανό πρέσβη, το 1946

*Ο βασιλεύς Γεώργιος Β΄ (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο )

 

«Δεν έχω γράψει ποίηματα,

δεν έχω γράψει ποιήματα

μόνο σταυρούς

σε μνήματα

καρφώνω»

Ποιητής Μίλτος Σαχτούρης

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το 1946 ήταν μια κρίσιμη πορεία για την πορεία της Ελλάδας, καθώς τις κοινοβουλευτικές εκλογές της 31^ης Μαρτίου, σημάδεψε ανεξίτηλα, μια επίθεση ανταρτών του ΚΚΕ στο σταθμό Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο Πιερίας. Η επίθεση αυτή θεωρήθηκε ως έναρξη του πολέμου, που κήρυξαν οι αντάρτες. Ο πόλεμος αυτός κράτησε έως τον Αύγουστο του 1949. Οι ελπίδες της απελευθέρωσης από την τριπλή κατοχής Ελλάδας, εξανεμίστηκαν. Η πατρίδα μας έζησε τον όλεθρο και την καταστροφή, όταν οι άλλοι λαοί μέσα σε κλίμα ειρήνης ανασυγκροτούσαν τις χώρες τους. 

               Η Ελλάδα αντιμετώπισε αρχικά την ανταρσία με την έμπρακτη στήριξη της Βρετανίας, η οποία όμως γρήγορα βρέθηκε σε αντικειμενική αδυναμία να συνεχίσει την παροχή οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας. Την ενίσχυση της Ελλάδας σε όλα τα επίπεδα συνέχισαν οι ΗΠΑ με το γνωστό «δόγμα Τρούμαν» από το 1947.

Εκτός από τις επιμέρους μάχες, με τον ανείπωτο πόνο υπήρξαν ορισμένα σημαντικά γεγονότα, που δείχνουν τη σοβαρότητας της κατάστασης, ανάμεσα στα οποία ήταν η ίδρυση αρχικά στις 28 Οκτωβρίου 1946 στην Τσούκα Αντιχασίων,  του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών. Στις 27 Δεκέμβρη 1946 ακολούθησε η μετονομασία του σε Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας(ΔΣΕ). Αυτά τα περιστατικά, δείχνουν την ένταση των προσπαθειών των ανταρτών να επικρατήσουν στρατιωτικά στον ελλαδικό χώρο.

Στις 24 Δεκεμβρίου 1947 ο ραδιοφωνικός σταθμός των ανταρτών, μετέδωσε ανακοίνωση του Πρακτορείου «Ελεύθερη Ελλάδα» ότι την προηγούμενη μέρα, 23 του μηνός, στις περιοχές, που έλεγχαν οι αντάρτες, δηλαδή στα βουνά, σχηματίστηκε η πρώτη λεγόμενη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση.

Άλλωστε ο ανταρτοπόλεμος στην Ελλάδα, χαρακτηρίσθηκε ως η πρώτη πολεμική σύγκρουση στον μεταπολεμικό κόσμο. Ήταν η εποχή εκείνη, που είχε πάρει την χαρακτηριστική ονομασία Ψυχρός Πόλεμος. Στην πραγματικότητα, το έτος 1946, στο οποίο αναφερόμαστε, η χώρα μπήκε σε έσχατη δοκιμασία από τις ανεδαφικές επιδιώξεις του ΚΚΕ, αλλά και με τις προσδοκίες της Δεξιάς για ταχεία συντριβή της ανταρσίας. Η τραγωδία της Ελλάδας, δυστυχώς κράτησε τριάμισι χρόνια. Είναι γεγονός ότι ο ελληνικός στρατός, στην αρχή δεν είχε εντυπωσιακές επιτυχίες κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Πριν επέλθει η ήττα της ανταρσίας στο Γράμμο, αύξησε το διεθνές ενδιαφέρον του ελεύθερου κόσμου για τις εξελίξεις στην Ελλάδα.

Οι Πόντιοι Αθανασιάδης Χρήστος και Δέσποινα © (Μνημόσυνο για δυο άγνωστους ήρωες των διωγμών και της Κατοχής)

 

 Γράφει ο Νίκος Παπαδιονυσίου

 

Κυνηγημένος ο Χρήστος από τους Τούρκους πριν ακόμα από το ΄22, κατέφυγε από τον Πόντο στην τότε Σοβιετική Ένωση, στο Βατούμ. Εκεί, νυμφεύεται και αποκτούν ένα παιδί. Χάνει σύζυγο και παιδί , άγνωστο πως, κι έρχεται στην Ελλάδα όπου είχαν καταφτάσει κι οι συμπατριώτες του πρόσφυγες του ΄22 και η αδελφή του.

Νυμφεύεται την Δέσποινα Ιγνατιάδου που έχασε τον πρώτο σύζυγό της που τον επιστράτευσαν οι Τούρκοι με τα, για εξόντωση με πορείες, ειδικά σπάσιμο πέτρας, πείνα, βασανισμούς κι εξευτελισμούς Ελλήνων και άλλων αλλοεθνών χριστιανών, τάγματα Amele Taburlari (Τάγματα Εργασίας- Αμελέ Ταμπουρού). Έχασε και το κοριτσάκι της με την ταλαιπωρία και την πείνα από τις συνεχείς εξοντωτικές μετακινήσεις τους από περιοχή σε περιοχή του Πόντου με διαταγές των Πασάδων, με στόχο την εξόντωση των Ελλήνων  πριν της πορείας της προς Ελλάδα. Ήλθε με τα πόδια από την περιοχή της Τραπεζούντας επικεφαλής των συγχωριανών της, όσων εγκατέλειψαν σπίτια και υπάρχοντα για την μεγάλη αυτή πορεία. Η Δέσποινα ήταν γιαγιά της συζύγου μου Δέσποινας.

Ο Χρήστος κάνει διάφορες δουλειές για τα προς το ζην, μέχρι την παραλαβή του παρόντος Δελτίου Ασκήσεως Επαγγέλματος Καπνοπώλου το 1938 στην Νέα Κοκκινιά (Νίκαια). «Έφυγε» το 1941.

Με τον θάνατό του συμβαίνει κάτι φρικτό λόγω των ελλείψεων της εποχής της Κατοχικής Πείνας. Με φυματίωση σε τελευταίο στάδιο, μεταβαίνει και εισέρχεται για νοσηλεία στην τότε ΣΩΤΗΡΙΑ.

Όταν η Δέσποινα με την κόρη τους, πεθερά μου +Ευαγγελία, πηγαίνουν να τον επισκεφτούν, βρίσκουν το κρεβάτι του άδειο. Είχε πεθάνει χωρίς να τις ειδοποιήσουν. Τον έθαψε το νοσοκομείο χωρίς να έχουν καταγράψει πού, με αποτέλεσμα οι δικοί του να μην γνωρίσουν ποτέ τον τάφο του.

Τα Δεκεμβριανά του 1944 με διπλωματική ματιά

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

  Τα Δεκεμβριανά του 1944, αποτελούν άκρως μελανές σελίδες της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Γιατί, όταν οι λαοί της Ευρώπης έβλεπαν την πτώση του Ναζισμού, που έρχονταν ραγδαία σε όλα τα μέτωπα, στην Ελλάδα ξεσπούσε ένας ανωφελής, αλλά αιματηρός εμφύλιος πόλεμος. Τα γεγονότα εκείνων των ημερών δεν είναι άγνωστα. Ενδιαφέρον όμως είναι να μην τα ξεχνάμε, αλλά και να βλέπουμε πώς η Ελλάδα με τη βοήθεια των συμμάχων απέφυγε ένα θανάσιμο κίνδυνο, να βρεθεί ξαφνικά στο Ανατολικό μπλοκ, αν επικρατούσε η ανταρσία των ημερών εκείνων.    

               Βασικά γνωρίζουμε σήμερα, ότι η μεγάλη σύγκρουση ήταν μεταξύ του ΚΚΕ, που θέλησε αμέσως μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Ναζί, βασισμένο στον ΕΛΑΣ, που αριθμούσε δύναμη 50.000 ανδρών σε όλη την Ελλάδα, να επιβληθεί καταλαμβάνοντας ουσιαστικά την εξουσία. Ο αστικός κόσμος, δηλαδή η λεγόμενη Δεξιά και το Κέντρο, ήταν πρακτικά εκμηδενισμένος.

               Τα αιματηρά γεγονότα άρχισαν στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, με πυροβολισμούς των αστυνομικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ, που είχε οργανωθεί ως δυναμική απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου την 1η Δεκεμβρίου 1944 για τον αφοπλισμό όλων των ένοπλων ομάδων της Αριστεράς. Η αντίδραση του ΚΚΕ συνδυάστηκε με μεγάλη απεργία στις δημόσιες υπηρεσίες.

               Ξαφνικά η Ελλάδα, βρέθηκε στο κέντρο του ενδιαφέροντος των διπλωματικών αντιπροσωπειών της Αθήνας. Ειδικά οι Βρετανοί, που διέθεσαν στρατεύματα και είχαν άμεση ανάμιξη στις μάχες, που μαίνονταν στους δρόμους της πρωτεύουσας. Ο πληθυσμός της Αθήνας βρέθηκε ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, αλλά και σε ελλείψεις βασικών αγαθών. Πείνα και φόβος συμπλήρωναν το εφιαλτικό σκηνικό, των επιλεκτικών δολοφονιών και πολυάριθμων απαγωγών ομήρων.

               Ταυτόχρονα με τις άγριες μάχες στους δρόμους της Αθήνας, η χώρα αντιμετώπιζε και πολιτική αστάθεια.