Διδυμότειχο και έσχατη οδυνηρή Βουλγαροκρατία…

*Μαύρη πείνα εις την Θράκην. Εύγλωττος τίτλος.

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το Διδυμότειχο έζησε τραγικές ώρες λίγο καιρό πριν απελευθερωθεί οριστικά και ενσωματωθεί στον ελληνικό κορμό το Μάιο του 1920, ύστερα από σκλαβιά περίπου 600 ετών. Η τραγικότητα των στιγμών, δεν οφείλονταν μόνο στους Τούρκους, αλλά και στον νεόκοπο βουλγαρικό εθνικισμό. Μιλάμε κυρίως για το 1919, όταν η Δυτική Θράκη πέρασε αρχικά στον έλεγχο των συμμάχων της Αντάντ, νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τον επόμενο χρόνο παραχωρήθηκε στην Ελλάδα η Ανατολική και Δυτική Θράκη.

Η συνθήκη του Νεϊγύ, που ήταν μέρος της συνθήκης Ειρήνης μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου επέβαλε την παραίτηση της Βουλγαρίας υπέρ των  νικητριών Δυνάμεων από όλα τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί της Δυτικής Θράκης. Η συνέχεια  της συνθήκης αυτής ήταν η παραχώρηση των εδαφών αυτών στην Ελλάδα με την Συνθήκη των Σεβρών. Οι Βούλγαροι, που θεώρησαν τη συνθήκη του Νεϊγύ μέγιστη εθνική ήττα, προσπάθησαν με κάθε τρόπο να εκδικηθούν τους ελληνικούς πληθυσμούς. Πόλεις και χωριά της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης δοκίμασαν τότε πρωτοφανή βαρβαρότητα, αν και έληγε η Βουλγαρική κατοχή.

Οι αδελφές του Παπαδιάμαντη λιμοκτονούσαν- Το κράτος απουσίαζε...

*Αρχίζει ο δεύτερος έρανος, για τις αδελφές του μεγάλου Παπαδιάμαντη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το κράτος μας διαχρονικά, έχει επιδείξει αδικαιολόγητη έλλειψη φροντίδας και ανάλγητο κοινωνικό πρόσωπο για διακεκριμένους πολίτες του, που πρόσφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίας στον Ελληνισμό, αλλά ατύχησαν στα τέλη της ζωής τους.

                Μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή που αφορά τις αδελφές του μεγάλου συγγραφέα μας Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, οι οποίες ζούσαν μόνες και απροστάτευτες στη νησί τους τη Σκίαθο, μετά το θάνατο του αδελφού τους το 1911. Είχαν φτάσει στα όρια της λιμοκτονίας και παρά τον έρανο που είχε διενεργήσει η εφημερίδα «Εστία» (μάλλον το 1917) η κατάσταση της φοβερής φτώχιας τους, παρέμενε σε οξύτητα και το 1919-1920.

                Έτσι την ημέρα των Χριστουγέννων του 1919 η εφημερίδα «Μακεδονία» με αφορμή τις δημοσιεύσεις των αξεπέραστων χριστουγεννιάτικων διηγημάτων του Παπαδιαμάντη, έφερε στη δημοσιότητα ένα πρόβλημα γράφοντας:

                «Αλλοίμονον! Η ανάμνησίς του μας ενθυμίζει και την περιφρόνησίν προς την μνήμην του. Όχι μόνον όπως του ήρμοζε, κανένας ανδριάς δεν του εστήθη. Αλλ΄αφέθησαν και αι αδελφαί του να λιμοκτονούν! Αστοργία μεγαλυτέραν Πολιτείας δεν ηδύνατο να υπάρξη. Και όμως εψηφίσθησαν, τώρα προ ολίγων ημερών συντάξεις εις χήρας και ορφανά. Και κανείς δεν ενεθυμήθη τον Παπαδιαμάντην. Ούτε αυτοί οι λόγιοί μας, οι οποίοι ηνέχθησαν την ύβριν να γίνη έρανος, για να μην πεθάνουν από την πείνα αι αδελφαί του μεγάλου πνευματικού τροφοδότου της περασμένης γενεάς, της τωρινής, των μελλοντικών…».

Όταν η χούντα απέλυε δικαστικούς

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/950510/article/epikairothta/ellada/otan-h-xoynta-apelye-dikastikoys

*Το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων εν αιχμαλωσία από τα τεθωρακισμένα των κινηματιών το πρωί της 21ης Απριλίου 1967. Η ταπείνωση της χούντας αρχίζει.

Γράφει ο κ. ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ*

Βρισκόμαστε στο 1968. Έχει περάσει ήδη ένας χρόνος από την επιβολή της δικτατορίας και έτσι λοιπόν αυτή έχει διαμορφώσει άποψη για το ποιοι είναι οι δικαστικοί εκείνοι, οι οποίοι δεν «συνεργάζονται» με το καθεστώς. Ο τρόπος με τον οποίο η δικτατορία θα απαλλαγεί από τους «ενοχλητικούς» δικαστές που τιμούν τον όρκο τους είναι γνωστός και αποτελεί μια διαχρονική τακτική όλων των ανώμαλων περιόδων της ελληνικής συνταγματικής ιστορίας: Εκδίδεται η ΚΔ΄ συντακτική πράξη της 28-5-1968 «περί εξυγιάνσεως της Τακτικής Δικαιοσύνης», με την οποία για τρεις ημέρες αναστέλλεται η ισοβιότητα των δικαστικών λειτουργών.

Μέσα στις τρεις αυτές ημέρες και με βασιλικό διάταγμα ύστερα από πρόταση του υπουργικού συμβουλίου «κατόπιν ερεύνης των περί τούτων στοιχείων», απολύονται όσοι δικαστές «δεν κέκτηνται το απαιτούμενον διά την άσκησιν του λειτουργήματός των ηθικό κύρος» ή όσοι «δεν εμφορούνται υπό υγιών κοινωνικών αρχών». Απολύονται επίσης οι δικαστές «εάν η καθόλου εν τη κοινωνία ή τω Δικαστικώ Σώματι συμπεριφορά των δεν δύναται να θεωρηθή ως συμβιβαζομένη προς τα καθήκοντα και την αξιοπρέπειαν του λειτουργήματός των, με αποτέλεσμα την μείωσιν του κύρους των μεταξύ των συναδέλφων των και των πολιτών».

Με τόσο αόριστες διατυπώσεις, είναι προφανές ότι μπορεί να απολυθεί οποιοσδήποτε δικαστής δεν είναι αρεστός στη δικτατορία. Και πράγματι μέσα σε τρεις ημέρες διώχθηκαν από το δικαστικό σώμα τριάντα δικαστές.

Ο Καζαντζάκης περιοδεύει στη Θράκη το 1920…

 *Δημοσίευμα της "Μακεδονίας" για την περιοδεία του Καζαντζάκη στη Θράκη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Νίκος Καζαντζάκης, ήταν ένας πολυταξιδεμένος συγγραφέας. Επισκέφθηκε πολλά μέρη του κόσμου και τα ταξιδιωτικά του βιβλία αποτελούν λογοτεχνικoύς «θησαυρούς». Είναι γνωστά τα ταξίδια του. Εκείνο πού είναι ελάχιστα γνωστό, είναι ότι ο Καζαντζάκης επισκέφθηκε τη Θράκη σε δύσκολους καιρούς, όχι ως συγγραφέας, αλλά ως γενικός διευθυντής του αρτισύστατου υπουργείου Περίθαλψης, με εντολή της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου να εξετάσει τα προβλήματα της περιοχής και να επιτύχει λύσεις. 

                Ο Καζαντζάκης κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912, κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό ως εθελοντής, αλλά τελικά υπηρέτησε τη θητεία του στο γραφείο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.

Στις 8 Μαΐου 1919 ο Βενιζέλος διόρισε τον Καζαντζάκη αρχικά διευθυντή και στη συνέχεια Γενικό Διευθυντή του νεοσύστατου Υπουργείου Περίθαλψης με βασική αποστολή τον επαναπατρισμό 150.000 Ποντίων του Καυκάσου, που αντιμετώπιζαν απηνείς διωγμούς από τους επαναστατημένους μπολσεβίκους του Λένιν. Κατά τα μέσα Ιουλίου ως αρχηγός της αποστολής με συνεργάτες τους Ηρακλή Πολεμαρχάκη, Ιωάννη Κωνστανταράκη, Ιωάννη Αγγελάκη και τον Γεώργιο Ζορμπά, επισκέπτεται την περιοχή του Καυκάσου, για να εξετάσει την κατάσταση των Ποντίων. Μαζί του συμπράττει ως εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών ο Ιωάννης Σταυριδάκης, ο οποίος πέθανε από πνευμονία στην Τιφλίδα.

Η εισβολή κομιτατζήδων στα Πετρωτά Έβρου το 1920

*Ομάδα βουλγάρων κομιτατζήδων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Θράκη, Ανατολική και Δυτική, πλην των αρχών του 20^ου αιώνα (1904-1908) δοκιμάσθηκε σκληρά από τις ενέργειες Βουλγάρων και Τούρκων κομιτατζήδων και κατά το 1919-1920, όταν ξεκαθάρισε η διεθνής ατμόσφαιρα και η Ελλάδα με την έγκριση και των συμμάχων της άρχισε να απελευθερώνει την περιοχή αυτή.

                Τότε οι Τούρκοι επεδίωξαν και επέτυχαν τη συνεργασία με την βουλγαρική  Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ) και αποφάσισαν τη δημιουργία συμμοριών σε Μακεδονία και Θράκη καθώς και τη διεξαγωγή έντονης αλυτρωτικής προπαγάνδας. Σε μια προκήρυξη που είχαν ρίξει στη Γουμένισσα, έλεγαν χαρακτηριστικά:

                «Ας λησμονήσωμεν το αιματηρόν παρελθόν το οποίον μας χωρίζει και όλοι, Τούρκοι, Βούλγαροι, ‘Ελληνες, Εβραίοι, Βλάχοι, ας δώσωμεν χείρα δια τον γενικόν αγώνα απέναντι του κοινού εχθρού και να μην καταθέσωμεν τα όπλα, εάν δεν απολαύσωμεν την ελευθερίαν της πατρίδος μας. Αδιαίρετος, Ανεξάρτητος Μακεδονία, αυτή είναι η σημαία και με αυτήν θα νικήσωμε».

                Αξίζει να σημειωθεί ότι το τουρκοβουλγαρικό κομιτάτο δραστηριοποιήθηκε έντονα κατά την περίοδο της εκκένωσης της Ανατολική Θράκης το φθινόπωρο του 1922. Πολυάριθμες συμμορίες διοικούμενες από τούρκους αξιωματικούς είχαν εισβάλει στην Ανατολική Θράκη και παρενοχλούσαν τον υποχωρούντα ελληνικό στρατό και πραγματοποιούσαν θηριωδίες εναντίον του άμαχου πληθυσμού, που εγκατέλειπε τις πατρογονικές εστίες του, εντελώς άδικα, μετά την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων, που ελήφθη στα Μουδανιά.

Ο Εσάτ πασάς των Ιωαννίνων είχε και ελληνικό αίμα;

*Φωτογραφία του Εσάτ Πασά, που την πρόσφερε στον ιδιοκτήτη του σπιτιού, όπου διέμενε κατά την αιχμαλωσία του. Στην ιδιόχειρη αφιέρωση με την παλαιοτουρκική γραφή  σημειώνει: «Εις ανταπόδοσιν της ευγνωμοσύνης μου δια την φιλοξενίαν και τας φιλικάς περιποιήσεις, τω αξιοτίμω Κυρίω Ζίννη. Τη 27^η Οκτωβρίου 1914, Εσάτ» (Δημοσιευμένη στην Ιστορία του Σπ. Μαρκεζίνη).

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Εσάτ Πασάς, υπήρξε ο πείσμων και μαχητικός υπερασπιστής των Ιωαννίνων και του Μπιζανίου, κατά τον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, που όμως προ της ορμής του ελληνικού στρατού, αναγκάσθηκε να παραδοθεί. Αυτός λοιπόν ο σκληρός μαχητής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είχε ελληνικό αίμα στις φλέβες του.

                Αυτή την άποψη υποστήριξε ο Γιαννιώτης ποιητής Χρήστος Χρηστοβασίλης το 1913, όταν έπεσαν τα Ιωάννινα και μπήκε μέσα ο νικητής ελληνικός στρατός. Σύμφωνα με όσα έγραψε το Φεβρουάριο του 1913 στην «Ακρόπολι» ο Εσάτ πασάς δεν ήταν Τούρκος ούτε Αλβανός, αλλά Έλληνας, απόγονος Ελλήνων, που κάποτε στο παρελθόν αρνήθηκαν την χριστιανική θρησκεία, λόγω των φοβερών συνθηκών που επικρατούσαν για το υπόδουλο έθνος. Ο παππούς του κατάγονταν από το Μπούλτζο του Ζαγορίου και η γιαγιά του από το Σούλι. Γεννήθηκε στα Ιωάννινα στις 18 Οκτωβρίου 1862 και πέθανε στην Τουρκία στις 2 Νοεμβρίου 1952.

                Ο ίδιος ο Εσάτ πάντως ισχυρίζονταν ότι πρόγονός του υπήρξε ένας Ουζμπέκος από την Τασκένδη, από αυτούς που έφερε το 1379 ο στρατηγός Γαζή Εβρενός και τους εγκατέστησε στην Ήπειρο. Αυτός άρπαξε νύχτα των Χριστουγέννων μια ελληνίδα τη Βασιλική της οικογένειας των Γλυκέων από την εκκλησία του Ταξιάρχη Μιχαήλ και την έκανε γυναίκα του. Γι’ αυτό θα τον βρείτε και με το προσωνύμιο Εσάτ πασάς Γλίκα.

Αλ. Στριφτόμπολας, ο (προ)τελευταίος φουστανελάς της Βουλής

*Ο πίνακας του Νικολάου Ορλώφ με τον Στριφτόμπολα

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ένας βουλευτής με ισχνή κοινοβουλευτική παρουσία, εκλεγείς μία φορά όλο κι όλο, για το διάστημα από 2 Φεβρουαρίου 1905 έως 1 Φεβρουαρίου 1906, παρέμεινε στην αθανασία, χάρη στις αυθαιρεσίες ενός ζωγράφου του μεσοπολέμου και στην ιδιοτροπία του, να φοράει μόνιμα φουστανέλα, αρνούμενος να προσχωρήσει στον εξ Εσπερίας συρμό. Πρόκειται για τον Αλέξιο Στριφτόμπολα.

                Εικαστικά λοιπόν, ο θεωρούμενος ως γνωστότερος φουστανελοφόρος βουλευτής είναι ο Αλέξιος Στριφτόμπολας, που απεικονίζεται στον περίφημο πίνακα του ζωγράφου Νικολάου Ορλώφ, ο οποίος ανήκει στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδας, από δωρεά του Κωνσταντίνου Ελευθερουδάκη, τη δεκαετία του 1930. Ο πίνακας αυτός υποτίθεται ότι απεικονίζει συνεδρίαση της Βουλής του 1878, της εποχής δηλαδή του Χαριλάου Τρικούπη, με τον ίδιο στη βήμα να αγορεύει. Στην συνεδρίαση αυτή συμμετέχουν πολλές γνωστές πολιτικές προσωπικότητες. Ιστορικά όμως ο πίνακας δεν είναι ακριβής, γιατί περιλαμβάνει πρόσωπα, που δεν ήταν βουλευτές την εποχή εκείνη, με πρώτο και καλύτερο τον εικονιζόμενο Στριφτόμπολα, που έγινε βουλευτής Πατρών το 1905.

                Οι φουστανελοφόροι βουλευτές, ήταν πάντα ένα προσφιλές θέαμα και θέμα. Ορισμένοι, κατάλοιπα της Επανάστασης του 1821, δεν αποχωρίσθηκαν την εθνική ενδυμασία και δεν προσχώρησαν ποτέ στην μετεπαναστατική μόδα της λεγόμενης φράγκικης φορεσιάς. Φουστανελοφόροι βουλευτές υπήρχαν στα ύστερα χρόνια, έως τα τέλη του 19ου αιώνα και μόνο ένας στις αρχές του 20ου αιώνα. Υπάρχουν μάλιστα και κείμενα του νεαρού τότε κοινοβουλευτικού συντάκτη Κωστή Παλαμά, περί το 1882-1883, για την παρουσία φουστανελοφόρων βουλευτών στο Κοινοβούλιο (Βλέπε και στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2009/11/blog-post_02.html ).