"ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ" ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

*Η Ιστορία του 1808

*Το σχολικό εγχειρίδιο Ιστορίας του Πατριαρχείου, 

13 χρόνια πριν από την Επανάσταση του 1821

Γράφει ο δημοσιογράφος Ανδρέας Μακρίδης*

«Τα εν τη Αμερική προς βοήθειαν των Αγγλοαμερικάνων σταλέντα στρατεύματα, επανελθόντα εις Φράντζαν, έφεραν τας ιδέας της ελευθερίας και τας μετέδωσαν (...) Κατ’ αυτόν τον καιρόν, η γενική συνέλευσις ακύρωσε τα δικαιώματα των ευγενών και διέταξε την δήμευσιν των εκκλησιαστικών κτημάτων διαμοιράσασα την Φράντζαν (...) Εν τούτοις, οι δύο αδελφοί του βασιλέως και οι πρώτιστοι του βασιλείου καταφυγόντες εις ξένας αυλάς, ενησχολούντο να διεγείρωσιν αυτάς εις πόλεμον κατά της ιδίας πατρίδος των, ελπίζοντες δήθεν να αποκαταστήσωσιν έπειτα την εξουσίαν των απόλυτον. Έως τόσον, μετά την εις Παρίσι άφιξιν του βασιλέως, με το να εμετρίασε η υπερβολική πείνα, οπωσούν εφησύχασεν ο λαός. Έπειτα συνεκροτήθη εις θέατρον εις τον κάμπον (πεδίον του Άρεως ονομαζόμενον) όπου παρήσαν ο βασιλεύς, ο στρατός και τα παριστώντα τον λαόν πρόσωπα και έκαμαν όρκον να φυλαχθή η νεοσυσταθείσα διοίκησις. Και ο λαός ένοπλος, ωρκίσθησαν να ζήσωσιν ελεύθεροι ή να αποθάνωσι...»

Το σχολικό εγχειρίδιο που φυλάσσεται επιμελώς στη συλλογή πολυτίμων και σπανίων εντύπων της Βιβλιοθήκης της Βουλής, δεν είναι μία τυχαία έκδοση. Εμπεριέχει ένα αναλυτικό αφιέρωμα στη Γαλλική Επανάσταση– 10 σελίδες σε σύνολο 253– προτροπές στους Έλληνες μαθητές να γνωρίσουνε την ιστορία των προγόνων τους, ακριβείς περιγραφές των άλλων θρησκευμάτων και πολιτισμών που θα ξένιζαν τον αναγνώστη του ακόμα και σήμερα. Και όμως: Παρότι η έκδοση πραγματοποιήθηκε επί Τουρκοκρατίας στα 1808 από το ίδιο το Πατριαρχείο, η ιστορική έρευνα την έχει προσπεράσει.

Το «Κρυφό Σχολειό» στην υπόδουλη Θράκη

*Ο γνωστός πίνακας του Γύζη, το "Κρυφό Σχολείο"

          Αυτό που συνηθίσαμε να λέμε σχηματικά «Κρυφό Σχολειό», είναι όσα φέρνει στο νου μας, ο γνωστός πίνακας του Νικ. Γκύζη με τον παπά, που σε κάποιον νάρθηκα διδάσκει τα μικρά Ελληνόπουλα χρησιμοποιώντας το Ψαλτήρι και την Οκτώηχο.

           Στα Αρχεία της Βιβλιοθήκης της Βουλής διασώθηκαν ορισμένες περιγραφές, που οδηγούν κατευθείαν τη σκέψη μας, στον πίνακα αυτό. Ειδικότερα σε μια ανυπόγραφη και χωρίς ημερομηνία «Στατιστική έκθεση» για την εκπαίδευση στα χωριά της Θράκης, υπάρχουν δραματικές διαπιστώσεις για την ελληνική εκπαίδευση, έξω από τα αστικά κέντρα, δεδομένου ότι στις πόλεις, υπήρχαν αξιόλογα εκπαιδευτήρια χάρη στις προσπάθειες των Ελλήνων. Ειδικότερα, η έκθεση γράφει:

          «Η δημοτική εκπαίδευσις εν τη Θράκη είναι τοσούτον οικτρά, ώστε δύναται να θεωρηθεί ως μη υπάρχουσα. Εις πολλά μεν των χωρίων ουδέν υπάρχει περί των γραμμάτων διδασκαλίαν. Εις πλείστα η δημοτική εκπαίδευσις συνίσταται εις την υπό αγραμμάτων ιερέων ή ψαλτών ή κανδηλαναπτών διδασκαλίαν της Οκτωήχου και του Ψαλτηρίου».