Μια αυθεντική περιγραφή της άδικης εκκένωσης της Ανατολικής Θράκης, τον Οκτώβριο του 1922

*Απόσπασμα από την πρώτη σελίδα της ιστορικής έκθεσης του Γ' Σ.Σ.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                 Η άδικη απώλεια της Ανατολικής Θράκης το 1922, με σύμπραξη των θεωρούμενων συμμαχικών κρατών, παρέμεινε στη συλλογική εθνική μνήμη ως χαίνουσα πληγή, που δεν πρόκειται να επουλωθεί.

Τα γεγονότα είναι γνωστά και έχουν περιγραφεί με σειρά άρθρων στην ιστοσελίδα αυτή. Στην Ανατολική Θράκη, υπήρχε ετοιμοπόλεμος ελληνικός στρατός. Και το κυριότερο, δεν υπήρχε τουρκικός στρατός, ο οποίος επιπλέον δεν είχε τα απαιτούμενα αποβατικά μέσα για να μεταφερθούν κεμαλικές δυνάμεις στην Ανατολική Θράκη. Ήττα είχαμε υποστεί στη Μικρά Ασία, όπου κατακρεουργήθηκε ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, κάηκε η Σμύρνη και άλλες πόλεις και χωριά, διώχτηκαν οι Χριστιανοί κάτοικοι ενώ άλλοι βρήκαν το θάνατο… Η Ανατολική Θράκη, που παραδόθηκε στον Μουσταφά Κεμάλ, εξακολουθεί να στοιχειώνει τις μνήμες μας.

*Αρχίζει η μεγάλη περιπέτεια της προσφυγιάς, μέσα σε πρωτοφανή κακοκαιρία 

               Για την μεγάλη αυτή εθνική απώλεια, έχουν γραφεί πολλά. Απόψεις εκφράστηκαν πολλές για τις ευθύνες ξένων και ημετέρων. Περισσότερα έχουν γραφεί υπό μορφή αφηγήσεων αυτοπτών μαρτύρων ή αναμνήσεων μιας σκληρής εποχής που σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από το ξεκλήρισμα ενός λαού ριζωμένου στα χώματα εκείνα από τους πανάρχαιους χρόνους.

               Από τον  Νομπελίστα Αμερικανό συγγραφέα Έρνεστ Χεμινγουέι, που νεαρός ακόμα ανταποκριτής της καναδικής εφημερίδας «Τορόντο Σταρ» βρέθηκε εκείνο τον φοβερό Οκτώβριο του 1922 στην Αδριανούπολη και είδε με τα μάτια του το δράμα των διωγμένων Ανατολικοθρακιωτών, έως τον έσχατο παππού ή τη γιαγιά που περιέγραφαν στα εγγόνια τους πώς έφυγαν, όλοι έβαλαν το λιθαράκι τους για να συντηρήσουν τη μνήμη ενός εγκλήματος μεγάλου.

               Ιδιαίτερη σημασία όμως έχουν για τη συντήρηση μιας αυθεντικής εικόνας για τα γεγονότα εκείνα και οι υπηρεσιακές αναφορές των μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών, που υποχρεώθηκαν χωρίς να πολεμήσουν να εγκαταλείψουν τα χώματα της Ανατολικής Θράκης. Είναι κείμενα, όπου περιγράφονται με ακρίβεια τα γεγονότα, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις, όπου παρατίθενται αριθμητικά στοιχεία ελεγμένα και όπου διατυπώνονται απόψεις και σχόλια με τη δέουσα σοβαρότητα.

*Τα βοήλατα κάρα, που έσωσαν χιλιάδες κόσμου

               Ένα τέτοιο κείμενο, άγνωστο και εξ όσων γνωρίζω αδημοσίευτο, είναι η έκθεση του 2^ου Επιτελικού Γραφείου του Γ΄ Σώματος Στρατού, που υπογράφεται από τον συνταγματάρχη Μελά. Η έκθεση συντάχθηκε στις 16 Νοεμβρίου 1922. Πρόκειται για αυθεντική περιγραφή του άδικου διωγμού του Ελληνισμού από την Ανατολική Θράκη, που αξίζει να υπάρχει σε όλα τα μουσεία και να αναλύεται στους μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων της Θράκης. Η έκθεση αυτή, υπάρχει στο πολύτιμο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών. Ιδού το ιστορικό κείμενο:     

*Σωτήρια ήταν και τα τρένα, έστω και λίγα

Γ’ Σώμα Στρατού

Επιτελ. Γραφείον 2^ον                  

Έκθεσις

Δεινοπαθημάτων ομογενών κατοίκων

Ανατολ. Θράκης

1^ον ). Ευθύς μετά την εκκένωσιν της Μ. Ασίας υπό του Ελληνικού Στρατού, λόγω της δημοσιευθείσης αποφάσεως των Συμμάχων υπουργών και των κυκλοφορουσών φημών περί εκκενώσεως της Ανατολ. Θράκης, άπαντες οι ομογενείς κάτοικοι αυτής κατελήφθησαν υπό πανικού καθ’ όσον διέβλεψαν προσεχή εγκατάλειψιν των εστιών και των περιουσιών των και την εις το άγνωστον και αβέβαιον μέλλον και τον σκληρόν αγώνα της προσφυγικής ζωής απόδοσίν των. Ουχ ήττον εγκαρδιούμενοι υπό των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών αίτινες ουδεμίαν περί τούτου είχον επίσημον πληροφορίαν και ελπίζοντες εις μεταστροφήν των διαθέσων των συμμάχων έναντι της Ελλάδος, κατόπιν της κηρύξεως της Επαναστάσεως, εβαυκαλίζοντο μέχρι της τελευταίας στιγμής με την ελπίδα ότι ήθελεν αποτραπή ο επαπειλών αυτούς κίνδυνος. Η διάσκεψις όμως των Μουδανιών απεφάσισεν τελεσιδίκως την έναρξιν της εκκενώσεως της Θράκης.

ΙΙ) Αι μέχρι τούδε γενόμεναι δύο έξοδοι του Ελληνισμού της Ανατολ. Θράκης (1913 και κατά τον Ευρωπαϊκόν Πόλεμον) υπήρξαν μεν οδυνηραί λόγω της εγκαταλείψεως των πάντων αλλά λόγω των συνθηκών υφ’ άς εγένοντο, του εχθρικού ζυγού υφ’ όν ευρίσκετο η χώρα και της μετά ταύτα επακολουθησάσης καταλήψεώς της υπό του Ελληνικού Στρατού τα πάντα ελησμονήθησαν, η τελευταία όμως γενική τοιαύτη υπήρξεν όντως εξόχως συγκινητική υπερβάλλουσα τας προγενεστέρας καθόσον αφίνετο όπισθεν έν σβυσθέν όνειρον.

ΙΙΙ) Ο άοπλος πληθυσμός έχων υπ’ όψει τας απηνείς σφαγάς των μαρτύρων αδελφών της Μ. Ασίας υπό του αιμοδιψούς βαρβάρου, και αισθανόμενοι τον επικρεμάμενον κίνδυνον και τον επιδρομέα αναπάλλοντα το αιμοσταγές φάσγανον, έτοιμον να εισβάλη και πάλιν εις την ατυχή πατρίδα όπως καταστρέψη το πάν και εξουθενώση ότι Ελληνικόν ηγέρθη σύσσωμος έκυψεν τον αυχένα εις τας αδίκους αποφάσεις των ισχυρών της γης, και λαβών τα εικόνας των αγίων του, τα σκεύη των ναών και ότι ηδύνατο εκ της περιουσίας του ετέθη εις πορείαν προς την μητέρα πατρίδα εις αναζήτησιν στέγης και τροφής.

               Και επί μήνα σχεδόν ολόκληρον εξελίχθη εις τας Θρακικάς πεδιάδας το στυγνόν της εξόδου του Ελληνισμού δράμα προ του οποίου και ο πλέον σκληρός εκάμπτετο.

*Σωτήρια ήταν και τα τρένα, έστω και λίγα

ΙV) Οικογένειαι εύποροι εγκαταλείπουσαι το παν σχεδόν στοιβάζονται μετά των ολίγων αποσκευών των εντός σιδηροδρ. φορτηγών βαγονίων όπως μεταφερθώσιν έξω της εκκενουμένης ζώνης.

Αστοί εξοικονομήσαντες τις οίδε πώς όχημα φορτούσιν επ’ αυτού ότι έχουν πολύτιμον και τίθενται εις την προς δυσμάς μοιραίαν και τραγικήν  πορείαν.

Χωρικοί εγκαταλείψαντες τους αγρούς των και τα σιτηρά των μεταφέρουσι τα απολύτως χρειώδη επί βωδαμαξών.

Γέροντες και ασθενείς ετοιμοθάνατοι με τον επιθανάτιον ρόγχον εις το στόμα εξαπλωμένοι επί βωδαμαξών μεταφέρονται όπως ταφώσι (διότι βεβαίως δεν θα ανθέξωσιν εις τας κακουχίας της εξόδου) εις Ελληνικήν γην.

Κλαυθμηρίζοντα νήπια και λεχοί στοιβάζονται επί των οχημάτων μετά των οικιακών σκευών.

V) Επί εκάστης κεντρικής οδού ατελεύτητος σειρά τριζόντων εις την τραγικήν  σιωπήν οχημάτων, με πελιδνούς αφώνους οδηγούς κινούνται αδιακόπως προς την διεύθυνσιν της σωτηρίας. Ο άμοιρος Θρακικός λαός μεταφέρει με πόνους και στεναγμούς την δυστυχίαν του.

*Εικόνα του δράματος: Ασθενείς και οδοιπόροι...

VI) Εκτός των ομογενών εγκατέλειψαν τας εστίας των και οι Αρμένιοι και πλείστοι Οθωμανοί αντικεμαλικοί οίτινες ήσαν βέβαιοι ότι θα κατεδιώκοντο υπό του Κεμαλικού καθεστώτος παραμένοντες εις τας εστίας των. 

VII) Αι στρατιωτικαί αρχαί παρέσχον εις τους πρόσφυγας πάσαν δυνατόν αρωγήν και ευκολίαν δια την μεταφοράν των αποσκευών των μέχρι του πλησιεστέρου σιδηροδρομικού σταθμού δι΄ αυτοκινήτων και οχημάτων του δημοσίου, εμερίμνησαν δε δια την κατά το δυνατόν συμπαραλαβήν πλειοτέρων πραγμάτων των. Παρ΄ όλας όμως τας προσπαθείας ταύτας οι κάτοικοι του ανατολικού τμήματος της εκκενωθείσης ζώνης ελαχίστας αποσκευάς ή μάλλον ουδέν ηδυνήθησαν να συμπαραλάβωσιν λόγω της ελλείψεως επαρκούς χρόνου και ιδίως μεταφορικών μέσων.

Εις τους κινουμένους απόρους εδίδετο τροφή (ιδίως άρτος) και εις κάθε εν πορεία φάλαγγα κατά το δυνατόν απεσπώντο οπλίται συνοδοί.

VIII) Εις τους σιδηροδρομικούς σταθμούς εγένοντο υπερβολικαί συγκεντρώσεις προσφύγων και υλικών λόγω:

1)       Της ελλείψεως επαρκούς αριθμού σιδηροδρομικών οχημάτων, καθ’  ό παρά τας επανειλημμένας ζητήσεις δεν απεστέλλοντο τοιαύτα εκ. Κων/πόλεως και

2)       Των δυστροπιών των κατά τόπους Διασυμμαχικών Επιτροπών, αίτινες ήθελον κατά πρώτον να εκκενωθώσιν τα είδη του στρατού και είτα να αναχωρήσωσιν οι πρόσφυγες μετά των αποσκευών των.

Αι στρατιωτικαί αρχαί ορίσασαι παρ’ εκάστω Κεντρικώ Σιδηροδρομικώ Σταθμώ αξιωματικούς επιβιβάσεως και επεμβάσαι παρά ταις Διασυμμαχικαίς Επιτροπαίς επέτυχον την έγκαιρον αναχώρησιν των προσφύγων ών η αναχώρησις μετά την αποχώρησιν του Ελληνικού Στρατού θα ήτο πάντη αδύνατος.

*Το κλείσιμο της επτασέλιδης έκθεσης του Γ΄ Σώματος Στρατού

IX) Καθ΄ όλην την διάρκειαν της εκκενώσεως ετηρήθη ζηλευτή τάξις εις τας περιοχάς ένθα υπήρχεν Ελληνικός Στρατός ουδείς δε κάτοικος εκ των αλλογενών  στοιχείων εκακοποιήθη ή υπέστη ζημίαν τινά. Άμα όμως τη αποχωρήσει των ελληνικών τμημάτων οι Τούρκοι κάτοικοι έλαβον τα όπλα εσχημάτισαν ληστρικάς ομάδας αίτινες ελήστευον και διήρπαζον τας εγκαταλειφθείσας περιουσίας των Ελλήνων, εφόνευον δε πάντα βραδύνοντα να αποχωρήση τοιούτον. Τα Διασυμμαχικά τμήματα λόγω της μικράς δυνάμεως των ευρέθησαν εν τη αδυναμία να επιβάλλωσι την τάξιν , πλην των μεγάλων πόλεων, ένθα, καίτοι έλαβον χώραν πλείσται διαρπαγαί ελληνικών περιουσιών, ετηρήθη ποια τις σχετική τάξις.

Χ) Πολλάς ημέρας προ της ενάρξεως της εκκενώσεως εκ διαφόρων πηγών είχε γνωσθή ότι πλείσται Τουρκοβουλγαρικαί συμμορίαι ετοιμάζονται να εισβάλλωσιν εις την Ανατ. Θράκην όπως παρεμποδίσωσι τους μέλλοντας να αναχωρήσωσι πρόσφυγας όπως παραλάβωσιν μεθ’ εαυτών τα σιτηρά και τα λοιπά υπάρχοντά των.

ΧΙ) Τινές των συμμοριών τούτων εισελθούσαι εσημειώθησαν εις διάφορα σημεία, ούτως:

1)       Κατ’ αναφοράν της Χ Μεραρχίας 27.9. 22 συμμορίτης συλληφθείς εις Σαρακινό κατέθεσεν ότι εις την περιοχήν Σαμακόβου απεβιβάσθησαν 250 κομιτατζήδες. Τμήμα δε τούτων εξ 20 ανδρών προυτίθετο να εισέλθει δια Σοφίδων εις Μπουνάρ Χισσάρ, ενώ οι λοιποί θα διευθύνοντο εις το Ανακτόριον (Σεράι).

2)       Κατά πληροφορίας προξενείου Πύργου 200 Τούρκοι αφιχθέντες της 30 Σ/μβρίου εις Πύργον απεστάλησαν εις Μ. Τύρνοβον, όπου θα ηνούντο μετά ετέρων 200 με σκοπόν όπως εισβάλλωσιν εις την Ανατ. Θράκην ίνα παρεμποδίσωσι την μεταφοράν ζώων και τροφίμων εκ της περιοχής των Σαράντα Εκκλησιών εις Δυτικήν Θράκην και προβώσιν εις σφαγάς και λεηλασίες. Κατά της ημέρας της εκκενώσεως της περιοχής Σαράντα Εκκλησιών πράγματι παρετηρήθη ζωηρά κίνησις Κομιτατζήδων οίτινες προέβησαν και εις προσβολάς φαλάγγων οχημάτων, προσφύγων και μεμονωμένων ατόμων.

*Τα καραβάνια των προσφύγων της Ανατολικής Θράκης

ΧΙΙ) Εκτός των διασπαρεισών ολίγον προ της εκκενώσεως συμμοριών εις Ανατολ. Θράκην άμα τη ενάρξει ταύτης οι Τούρκοι κάτοικοι, ως ελέχθη ανωτέρω, έλαβον τα όπλα και ήρχισαν να λεηλατώσι τας εγκαταλειφθείσας περιουσίας, να προσβάλωσι σε και τα οδεύοντα καραβάνια των προσφύγων, πάντοτε όντα ανυπεράσπιστα, με σκοπόν όπως λεηλατήσωσι τα μεταφερόμενα και κατασφάξωσι τους μεταναστεύοντας. Ούτως:

1)       Κατ΄ αναφοράν του 9^ου Λόχου του 61^ου Συντάγματος Πεζικού 4.10.22 ώραν 8^ην αι εκ Χαριουπόλεως οικογένειαι των Χ. Μαλτάτσου και Ι. Ζαϊκούση (εν όλω 8 άτομα) οδεύουσαι προσεβλήθησαν παρα το χωρίον Τσερκέζ Μουσελίμ υπό αυτών τούτων των Οθωμανών κατοίκων του χωρίου, οίτινες απήγαγον άπαντας τους ανωτέρω πλην του Χ. Μαλτάτσου και της κόρης του (οίτινες εσώθησαν δια της φυγής) και ελεηλάτησαν το όλον των μεταφερομένων αποσκευών. Οι συλληφθέντες αναμφιβόλως κατεσφάγησαν.

2)       Την 4.10.22 εις Τσερκέζ Μουσελίμ εφονεύθησαν έτεροι οκτώ πρόσφυγες Έλληνες υπό Τούρκων ανταρτών (απόσπασμα Βουτσινά 6.10.22).

3)       Πρόσφυξ εκ Χαριουπόλεως παρουσιασθείς εις τον Αστυνομικόν Σταθμόν Παυλίκιοϊ την 6.10.22 ανέφερεν ότι είδεν Οθωμανούς συλλαβόντας αμάξας Ελληνικάς μεταφερούσας πρόσφυγας ούς κατεκρεούργησαν και ότι άπασα η περιοχή Χαριουπόλεως διατελεί εν επαναστάσει.

4)       Η αστυνομία Μακράς Γεφύρας αναφέρει την 7.10.22 ότι η οδός Χαριουπόλεως- Μακράς Γεφύρας δι΄ής διέρχονται πρόσφυγες των περιοχών Χαριουπόλεως- Ραιδεστού- Σηλυβρίας και Μυριοφύτου κατέστη αδιάβατος λόγω των Οθωμανών κατοίκων των εκατέρωθεν ταύτης χωρίων, οίτινες προσβάλλουσι τας οδεύσεις. Την 6.10.22 εφονεύθη είς Έλλην χωρικός, μια δε νεάνις Ελληνίς απήχθη.

5)       Η ΧΙΙ Μεραρχία αναφέρει την 6.10.22 ότι δεκαπενταετής παις παρουσιασθείς αυτή ανέφερεν ότι ο πατήρ του και πέντε έτεροι χωρικοί οδηγούντες τα εκ 1.500 αιγοπροβάτων ποίμνιά των εκ Τυρολόης εις Μακράν Γέφυραν προσεβλήθησαν την πρωίαν της 6.10.22 μεταξύ των χωρίων Παπκιοϊ και Καραμουρσάλ υπό Οθωμανών και απήχθησαν μετά των αιγοπροβάτων.

6)       Την 7.10.22 ώραν 16^ην τρεις Αρμένιοι οδεύοντες εκ Τυρολόης προς Δυτικήν Θράκην παρά το Καριστεράν υπέστησαν επίθεσιν  εκ μέρους Οθωμανών κατοίκων της περιοχής, εληστεύθησαν αφαιρεθέντων αυτοίς 6.000 περίπου δραχμών, δύο ίππων, ενός ημιόνου, ενός οχήματος περιέχοντας απάσας τας αποσκευάς των.

7)       Η ΙΙΙ Μεραρχία αναφέρει την 9.10.22 ότι εις Καριστεράν ευρίσκεται συμμορία εξ 150 ανδρών υπό τον εκ Κων/πόλεως ελθόντα λοχαγόν Μεχμέτ Βέην. Αύτη ου μόνον κατέσφαξε και ελήστευσε τους εκείθεν διερχομένους πρόσφυγας, αλλά την 8.10.22 προσέβαλε και τμήματα στρατού διερχόμενα εκείθεν.

8)       Η ΙΙΙ Μεραρχία αναφέρει την 10.10.22 ότι Οθωμανοί ένοπλοι προσέβαλαν φάλαγγα μεταγωγικών προσφύγων και διήρπασαν 4 βόας και εν όχημα πλήρες σιτηρών.

9)       Η υποδιοίκησις Μπαμπά Εσκή την 10.10.22 γνωρίζει ότι Οθωμανοί ένοπλοι κάτοικοι της περιοχής Γενήκιοϊ εισήλθον εις τούτο και διήρπασαν τα σιτηρά και έτερα κινητά των ετοιμαζομένων προς αναχώρησιν ομογενών.

10)   Η Χ Μεραρχία αναφέρει την 10.10.22 ότι χωρικός τις εκ Σκοπού μεταβαίνων εις Σαράντα Εκκλησίας προσεβλήθη καθ’ οδόν υπό Τούρκων χωρικών και ετραυματίσθη. Ούτος κατέθεσεν ότι ο υιός του και τρεις έτεροι χωρικοί μεθ’ ών ήρχετο εφονεύθησαν.

11)   Η ΙΙΙ Μεραρχία αναφέρει την 22.10.22 ότι κατά πληροφορίας κατοίκων Σουλτάν Κιοϊ Τούρκοι καταρτίζουν συμμορίας εν Ανατολ. Θράκη και προβαίνουσι εις φόνους προσφύγων και ημετέρων χωροφυλάκων.

12)   Η αυτή Μεραρχία αναφέρει την 30.10.22 ότι Τουρκικός πληθυσμός     Ανατολικής Θράκης επεδόθη ακράτητος εις λεηλασίας Ελληνικών περιουσιών. Άπαντες οι Τούρκοι περιφέρονται ένοπλοι επιτιθέμενοι κατά προσφύγων, ιδίως εν την περιοχή Μακράς Γεφύρας. Συμμορίαι προβαίνουσιν εις την λεηλασίαν των Ελληνικών χωρίων, φονεύσασαι και τινα γυναικόπαιδα.

Εκ των ανωτέρω εναργώς φαίνεται ότι άμα τη ενάρξει της αποχωρήσεως του Ελληνικού Στρατού η Ανατ. Θράκη απώλεσε την ασφάλειαν ήτις εβασίλευε καθ’  όλην την χώραν κατά την ελληνικήν κατοχήν. Εκτός τούτου η σύγχρονος δράσις όλων των ατάκτων στοιχείων καθ’  όλην την χώραν μαρτυρεί σαφώς ότι ο εχθρός είχε καταστρώσει  σχέδιον ολοσχερούς εξοντώσεως του Ελληνικού πληθυσμού μετά την αποχώρησιν των Ελληνικών στρατευμάτων και ότι η κίνησις αύτη δεν ήτο αυθόρμητος αλλά ενηργείτο κατόπιν υποδείξεων της κυβερνήσεως Αγκύρας.

ΧΙΙΙ) Περί των υπό των Ελλήνων εγκαταλειφθεισών περιουσιών εις κινητά και ακίνητα εις την Ανατολικήν Θράκην δεν κατέστη δυνατόν να συγκεντρώσωμεν μέχρι τούδε σχετικάς πληροφορίας.

Στρατηγείον τη 16. Ν/βρίου 1922

Ο

Αρχηγός του Επιτελείου

Μελάς

Εθεωρήθη

       Ο

Διοικητής του Γ΄ Σ. Στρατού

 

*Η έβδομη και τελευταία σελίδα της έκθεση του Γ΄Σ.Σ. 

Ας μην ξεχασθεί ποτέ η θυσία της Ανατολικής Θράκης, που την πήραν αμαχητί οι Κεμαλικοί. Ας είναι αναμμένο πάντα το καντήλι της εθνικής μνήμης. Γιατί εκείνη η γη ήταν πάντα ελληνική. Βέβαια, έτσι άνοιγε ο δρόμος για τη διάσκεψη της Λωζάνης, αλλά η Ελλάδα, θα πήγαινε εκεί χωρίς διπλωματικά στηρίγματα, ηττημένη στη Μικρά Ασία και εξουθενωμένη οικονομικά.

Χαρακτηριστικά η εφημερίδα «Πατρίς» στο κύριο άρθρο της στις 15 Οκτωβρίου 1922, με την υπογραφή Γάιος Γράκχος, έγραφε μεταξύ άλλων:

«Η Ελλάς δηλονότι κατά την προσεχή Διάσκεψιν της Λωζάνης έχει να παλαίση εναντίον της Γαλλικής εχθρότητος παντοιοτρόπως εκδηλωθείσης μέχρι σήμερον. Εναντίον της Ιταλικής εχθρότητος, απολύτου και ανεπιφυλάκτου. Εναντίον της Ρωσίας, συνδεδεμένης δια συμφωνίας μετά του Κεμάλ και συνεπώς εχούσης ανειλημμένας υποχρεώσεις υποστηρίξεως της Τουρκίας. Εναντίον της Βουλγαρίας τέλος διαπνεομένης υπό των ιδίων αισθημάτων απέναντι μας και εννοούσης να επωφεληθή της περιστάσεως δια να επιτύχη την πολυπόθητην διέξοδον  εις το Αιγαίον ή να ανακινήση το ζήτημα της Μακεδονικής αυτονομήσεως».

Ο Ελληνισμός σε όλη την διαχρονική διαδρομή, είχε να αντιπαλέψει με Λαιστρυγόνες, Κύκλωπες και τον  άγριο Ποσειδώνα, για να παραφράσουμε τον Καβάφη.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ένα βιβλίο για την αμαχητί απώλεια της Ανατολικής Θράκης, το 1922

*Πανοραμική εικόνα από την παρουσίαση του βιβλίου. 

Στο βήμα ο στρατηγός Χαράλαμπος Λαλούσης, επίτιμος Α/ΓΕΣ

Είχε απόλυτη επιτυχία η χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου «Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ - Ο φοβερός Οκτώβριος του 1922» που έγινε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Θράκες της Αθήνας και άλλοι φίλοι της Θράκης, παραβρέθηκαν, παρακολούθησαν τους σημαντικούς ομιλητές και ανανέωσαν τους δεσμούς αγάπης προς τη Θράκη.

Το βιβλίο, είναι προσφορά του συγγραφέα Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη προς το  Ίδρυμα Χαριλάου Κεραμέως της Θεσσαλονίκης, το οποίο διέθεσε σημαντικό αριθμό αντιτύπων προς το κοινό της εκδήλωσης, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο βιβλίο, δεν πωλείται, αλλά διατίθεται δωρεάν από το Ίδρυμα σε στοχευμένες ομάδες, όπως εκπαιδευτικά Ιδρύματα, συλλόγους, βιβλιοθήκες μουσεία κ.λπ.

Για το περιεχόμενο του βιβλίου, που προέρχεται από μελέτη διπλωματικών και πολιτικών αρχείων, δημοσιευμάτων του Τύπου και πληροφορίες άλλων πηγών μίλησαν ο επίτιμος Α/ΓΕΣ στρατηγός Χαράλαμπος Λαλούσης, ο διεθνολόγος Σταμάτης Γεωργούλης, ο βουλευτής και πρώην υπουργός Άγγελος Συρίγος, ενώ απέστειλε χαιρετισμό ο ποιητής Δημήτρης Ιατρόπουλος.

Αποσπάσματα διάβασαν οι ηθοποιοί Πέτρος Ξεκούκης και Χρήστος Φωτίδης, οι οποίοι με αξιοσημείωτο επαγγελματισμό και σπάνιο ηχόχρωμα φωνής απέδωσαν την ατμόσφαιρα των δραματικών εκείνων ημερών.

Τραγούδησαν οι εκλεκτοί τραγουδιστές Βαγγέλης Δημούδης, Γιώργος Συμεωνίδης και Βασίλης Κοντογιώργος (τραγούδια των Ζωής Τηγανούρια- Κώστα Ασμανίδη, Χρόνη Αηδονίδη και Καρυοφύλλη Δοϊτσίδη).

Ψυχή της εκδήλωσης και μοχλός της μεγάλης επιτυχίας της εκδήλωσης ήταν η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου  και Περιφερείας των εν Αθήναις κ. Σίσσυ Καζακίδου. Ο σύλλογος υπό την προεδρία της, με τη συμπαράσταση και άλλων μελών του ΔΣ, αναπτύσσει σημαντικές και δυναμικές πρωτοβουλίες για την ανάδειξη της ιστορίας και των τρεχόντων προβλημάτων της Θράκης.

Παρέστη επίσης ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Ρωμύλος Χατζηγιάννογλου, ο οποίος δεσμεύθηκε να υλοποιήσει την πρόταση του στρατηγού Λαλούση, ώστε να γίνει παρουσίαση του συγκεκριμένου βιβλίου και στο Διδυμότειχο, το επόμενο έτος. 

Είχε απόλυτη επιτυχία η χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου «Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ - Ο φοβερός Οκτώβριος του 1922» που έγινε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Θράκες της Αθήνας και άλλοι φίλοι της Θράκης, παραβρέθηκαν, παρακολούθησαν τους σημαντικούς ομιλητές και ανανέωσαν τους δεσμούς αγάπης προς τη Θράκη.

Το βιβλίο, είναι προσφορά του συγγραφέα Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη προς το  Ίδρυμα Χαριλάου Κεραμέως της Θεσσαλονίκης, το οποίο διέθεσε σημαντικό αριθμό αντιτύπων προς το κοινό της εκδήλωσης, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο βιβλίο, δεν πωλείται, αλλά διατίθεται δωρεάν από το Ίδρυμα σε στοχευμένες ομάδες, όπως εκπαιδευτικά Ιδρύματα, συλλόγους, βιβλιοθήκες μουσεία κ.λπ.

Για το περιεχόμενο του βιβλίου, που προέρχεται από μελέτη διπλωματικών και πολιτικών αρχείων, δημοσιευμάτων του Τύπου και πληροφορίες άλλων πηγών μίλησαν ο επίτιμος Α/ΓΕΣ στρατηγός Χαράλαμπος Λαλούσης, ο διεθνολόγος Σταμάτης Γεωργούλης, ο βουλευτής και πρώην υπουργός Άγγελος Συρίγος, ενώ απέστειλε χαιρετισμό ο ποιητής Δημήτρης Ιατρόπουλος.

Αποσπάσματα διάβασαν οι ηθοποιοί Πέτρος Ξεκούκης και Χρήστος Φωτίδης, οι οποίοι με αξιοσημείωτο επαγγελματισμό και σπάνιο ηχόχρωμα φωνής απέδωσαν την ατμόσφαιρα των δραματικών εκείνων ημερών.

Τραγούδησαν οι εκλεκτοί τραγουδιστές Βαγγέλης Δημούδης, Γιώργος Συμεωνίδης και Βασίλης Κοντογιώργος (τραγούδια των Ζωής Τηγανούρια- Κώστα Ασμανίδη, Χρόνη Αηδονίδη και Καρυοφύλλη Δοϊτσίδη).

*Το βιβλίο

Ψυχή της εκδήλωσης και μοχλός της μεγάλης επιτυχίας της εκδήλωσης ήταν η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου  και Περιφερείας των εν Αθήναις κ. Σίσσυ Καζακίδου. Ο σύλλογος υπό την προεδρία της, με τη συμπαράσταση και άλλων μελών του ΔΣ, αναπτύσσει σημαντικές και δυναμικές πρωτοβουλίες για την ανάδειξη της ιστορίας και των τρεχόντων προβλημάτων της Θράκης.

Παρέστη επίσης ο δήμαρχος Διδυμοτείχου Ρωμύλος Χατζηγιάννογλου, ο οποίος δεσμεύθηκε να υλοποιήσει την πρόταση του στρατηγού Λαλούση, ώστε να γίνει παρουσίαση του συγκεκριμένου βιβλίου και στο Διδυμότειχο, το επόμενο έτος. 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ

*Η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου και Περιφερείας των εν Αθήναις 

κυρία Σίσσυ Καζακίδου

*Ο συγγραφέας Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

*Παντελής Αθανασιάδης, Χαράλαμπος Λαλούσης, Σταμάτης Γεωργούλης

*Δήμαρχος Διδυμοτείχου Ρωμύλος Χατζηγιάννογλου 

και Άγγελος Συρίγος βουλευτής και πρώην υπουργός

*Στιγμιότυπο από την εκδήλωση

*Προβολή φωτογραφικού υλικού με Power Point

*Από την παρουσία Θρακών και φίλων της Θράκης

*Την επομένη, ο βουλευτής Έβρου Αναστάσιος Δημοσχάκης, επισκεφθηκε στο γραφείο του, τον Πρόεδρο της Βουλής Κωνσταντίνο Τασούλα και του παρέδωσε αντίτυπα του βιβλίου για την Βιβλιοθήκη της Βουλής

Αδριανούπολη 1885: Ένας Φράγκος προτρέπει τους Έλληνες… να μην «φραγκέψουν»!!!

*Απόσπασμα του ποιήματος του Λαφφόν από την εφημερίδα "Ήλιος"

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Αδριανούπολη πάντα φημίζονταν για τα ονομαστά σχολεία της και το υψηλό επίπεδο Παιδείας και πολιτισμού που παρείχε όχι μόνο στους μόνιμους κατοίκους της αλλά και στους παρεπιδημούντες. Σημαντική ήταν και η λειτουργία του σιδηρόδρομου, που έφερνε σε επαφή του Αδριανουπολίτες με τις νέες τάσεις οι οποίες επικρατούσαν στην Ευρώπη, τόσο στο πεδίο των ιδεών όσο και στην καθημερινότητα. Εξίσου σημαντική ήταν και η παρουσία μεγάλου αριθμού ξένων προξενείων λόγω της σημαντικής γεωστρατηγικής και διπλωματικής θέσης της πόλης, που θεμελιώθηκε στη συμβολή τριών ποταμών.

               Η έκπληξη όμως που δοκιμάζει όποιος ασχολείται με την ιστορία της Αδριανούπολης, είναι πως ανακαλύπτει ότι ένας Γάλλος (Φράγκους τους αποκαλούσαν τότε) το 1885, καλούσε τους Έλληνες να μην… Φραγκέψουν!!! Ήδη από την εποχή εκείνη είχε αναφανεί η τάση να φορούν γυναίκες και άνδρες, ευρωπαϊκά ρούχα και να εγκαταλείπουν τις παραδοσιακές τοπικές φορεσιές. Τότε εμφανίσθηκαν και τα… χωριστά ραφεία.  Τα αμπατζίδικα συνέχισαν να ράβουν τοπικές ενδυμασίες κυρίως πουτούρια, ενώ ευρωπαϊκά ρούχα έραβαν οι φραγκοράφτες.

               Εν προκειμένω η έκπληξη προέρχεται από τον Γουσταύο Λαφφόν (Gustave Adolphe Marie Laffon) που υπηρετούσε ως πρόξενος της Γαλλίας στην Αδριανούπολη.

Ο Λαφφόν από τα νεανικά του χρόνια λάτρεψε την Ελληνική Παιδεία και επιδόθηκε με πάθος στην ποίηση. Γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1835. Φοίτησε στο Ελληνικό Σχολαρχείο της Λευκωσίας και σε ηλικία 15 χρονών πήγε στην Βηρυττό, όπου σπούδασε ξένες γλώσσες στο Κολλέγιο Ιησουϊτών. Ακολούθησαν σπουδές στο Παρίσι. Σε ηλικία 19 χρονών διορίστηκε διερμηνέας  του Γαλλικού στρατού στην Κριμαία (1854-1856) και εν συνεχεία τοποθετήθηκε στο γαλλικό υποπροξενείο στην Κρήτη (1861). Στη συνέχεια υπηρέτησε ως διπλωμάτης στα Ιεροσόλυμα, στη Λάρνακα και στη Σμύρνη, από το 1864 έως το 1874,  υποπρόξενος στον Πειραιά  το 1877, πρόξενος στην Αδριανούπολη το 1885-1886, και στη Χιλή το 1888.

Τον νομό Έβρου έβλεπε ως έδρα του αντικινήματός του, ο βασιλεύς Κωνσταντίνος το 1967, αλλά τελικά πήγε στην Καβάλα.

*Η στιγμή της αποτυχίας του βασιλικού αντικινήματος. Ο τίτλος της αγγλικής εφημερίδας τα λέει  όλα: "Ο Βασιλιάς φεύγει με δάκρυα"

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Είναι άγνωστο, αλλά τον νομό Έβρου έβλεπε ως έδρα του αντικινήματός του, ο βασιλεύς Κωνσταντίνος από το Μάιο του 1967, δηλαδή πολύ σύντομα, από τον επικράτηση του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967. Όπως είναι γνωστό το βασιλικό αντικίνημα πραγματοποιήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1967 και είχε απόλυτη αποτυχία, αφού ο Κωνσταντίνος με την οικογένειά του, αναγκάσθηκε να φύγει νύχτα από την Καβάλα για τη Ρώμη και οι πραξικοπηματίες να ορκίσουν αντιβασιλέα τον στρατηγό Γεώργιο Ζωιτάκη και πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.

               Πώς προέκυψε όμως η επιλογή του νομού Έβρου και μάλιστα από πολύ νωρίς; Η πληροφορία αυτή, περιέχεται σε επιστολή του Αμερικανού πρέσβη Φίλιπς Τάλμποτ, που έστειλε στις 26 Μαΐου 1967 στον Νταν Μπρούστερ, διευθυντή των Ελληνικών Υποθέσεων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η επιστολή αυτή βρίσκεται στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

Στην επιστολή του ο πρέσβης Τάλμποτ γνωστοποιούσε στην Ουάσιγκτον, ότι την προηγούμενη μέρα (25 Μαΐου) ο βασιλιάς Κωνσταντίνος του περιέγραψε τα περαιτέρω βήματα που σκέφτονταν, στο πώς δηλαδή θα αντιπαρατεθεί στον συνταγματάρχη Παπαδόπουλο και το Επαναστατικό Συμβούλιο.

Αλεξανδρούπολη, Οκτώβριος 1922! Το δράμα των συνωστισμένων προσφύγων της Ανατολικής Θράκης!!!

*Έφευγαν με τα τρένα όπως- όπως, όσοι μπορούσαν. Οι άλλοι με τα κάρα ή πεζοπορώντας....

 

 

Παρουσιάζει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Αλεξανδρούπολη και όλος ο νομός Έβρου έζησαν τον Οκτώβριου του 1922 απίστευτες σκηνές οδύνης και δυστυχίας χιλιάδων προσφύγων, που διωγμένοι κάτω από ασφυκτικές προθεσμίες έπρεπε να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, τα χωράφια τους, τις κάθε είδους περιουσίες τους στην Ανατολική Θράκη και στριμωγμένοι σε ένα βοϊδάμαξο ή σε ένα τρένο ή πεζοπορώντας, να περάσουν δυτικά του νομού Έβρου για να αρχίσουν μια νέα ζωή.

Αυτή η τρομακτική περιπέτεια, ήταν αποτέλεσμα της διάσκεψης των στρατηγών των συμμάχων της Αντάντ στα Μουδανιά, το Σεπτέμβριο του 1922, όταν εξαιτίας της μεταστροφής του διεθνούς πολιτικού κλίματος φίλοι και εχθροί στράφηκαν κατά της Ελλάδας.

Η απόφαση για αμαχητί παράδοση της Ανατολικής Θράκης, δεν είχε σχέση με πολεμικές συγκρούσεις, όπως συνέβη στη Μικρά Ασία. Ήταν αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών αρχικά της Γαλλίας και της Ιταλίας και μετά και της Αγγλίας, αλλά κυρίως ήταν αποτέλεσμα αλλαγής γεωστρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων. Όλοι οι μεγάλοι, υπέγραφαν οικονομικές και άλλες συμφωνίες με τον Μουσταφά Κεμάλ και δεν ήθελαν να δουν τη Ρωσία να κυριαρχεί πολιτικά στη Μικρά Ασία, αφού ήδη στήριζε με όπλα και χρήματα την νέα κατάσταση στην Τουρκία.

Σ’ αυτή την ιστοσελίδα έχει περιγραφεί με διάφορα κείμενα το δράμα του διωγμού των Ανατολικοθρακιωτών.

Σήμερα αποφάσισα, αντί άλλης περιγραφής, να παρουσιάσω αυτούσιο ένα άγνωστο, αλλά πολύτιμο έγγραφο, που είχε συνταχθεί για την Στρατιά Θράκης (διοικητής τότε ο στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ). Σ’ αυτό περιγράφονται ανάγλυφα, οι τρομερές συνθήκες συνωστισμού των προσφύγων στην Αλεξανδρούπολη και σε άλλους σιδηροδρομικούς σταθμούς του νομού Έβρου.

Αυτό το ντοκουμέντο, από την ιστορία του διωγμού των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, που ήταν ριζωμένοι εκεί από τα πανάρχαια χρόνια, βρίσκεται στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών.

Ιδού το έγγραφο, με τη αδρή περιγραφή των τραυματικών εκείνων γεγονότων:

Ξεπεράσαμε το 1.500.00 επισκέπτες και προχωρούμε!!!!

    Η εφαρμογή που έχω  εδώ αριστερά, μου έδειξε ότι την ιστοσελίδα μου επισκέφθηκαν περισσότεροι από 1.500.000  φίλοι και φίλες. Τους ευχαριστώ όλους... Μου δίνουν δύναμη να συνεχίσω, όσο μπορώ!!!

 

Ληστεία: Πληγή αγιάτρευτη στη Θράκη του 19ου αιώνα. Λήστευαν έξω από την Αλεξανδρούπολη

 *Το Δεδέαγατς είχε σπουδαίο δικαστικό μέγαρο, αλλά ζητούμενο παρέμενε η απονομή αληθινής Δικαιοσύνης για όλους τους υπηκόους του Σουλτάνου (Τουρκικά κρατικά αρχεία) 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η ληστεία, κατά τη διάρκεια του 19^ου αιώνα, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους κατοίκους της Θράκης, επειδή το Οθωμανικό κράτος δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την πάταξή της, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις την υποκινούσε εκ του αφανούς. Οι ληστές ήταν συνήθως άτακτοι βασιβουζούκοι, και συχνά λιποτάκτες του Οθωμανικού στρατού.

               Μια αδρή εικόνα της ληστοκρατίας περί το 1878 μας δίνει ο υποπρόξενος της Ελλάδας στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) Γ.Ν.  Καραγιαννόπουλος. Περιγραφικός στις λεπτομέρειες, σε υπηρεσιακή αναφορά του, μας μεταφέρει στο δυστοπικό κλίμα της εποχής του, που επικρατούσε στην ευρύτερη περιοχή της σημερινής Αλεξανδρούπολης.

               Συγκεκριμένα γράφει ότι η ληστεία ήταν «κορυφωμένη πέριξ της πόλεώς μας είς τον ανώτατον βαθμόν». Και δίνει ως παράδειγμα την περίπτωση του αδελφού του προξενικού πράκτορα της Γαλλίας ονόματι Πολίτη Βερνάτζη, που έρχονταν από την Αδριανούπολη, προφανώς με άμαξα. Σε απόσταση δύο ωρών έξω από την Αλεξανδρούπολη τον συνέλαβαν ληστές και του έκλεψαν τα πάντα… «τοσούτον ώστε και αυτά τα περιπόδιά του αφήρεσαν»!!! Του πήραν δηλαδή και τις κάλτσες!!! Τη λέξη περιπόδια, παρεμπιπτόντως, χρησιμοποιεί και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

               Ο αδελφός του, όταν το έμαθε με το κύρος του προξενικού πράκτορα της Γαλλίας, ζήτησε από τις Οθωμανικές αρχές αστυνομική δύναμη για να τον ελευθερώσει, γιατί οι ληστές τον είχαν πάρει μαζί του στα ορεινά. Οι Οθωμανικές αρχές αδιαφόρησαν πλήρως και με χίλιες παρακλήσεις του διέθεσαν δύο χωροφύλακες. Έτσι αναγκάσθηκε να μισθώσει και 12 άτομα για να βγει στα βουνά κυνηγώντας τους ληστές ώστε να ελευθερώσει τον αδελφό του. Τελικά τον βρήκε κάπου στο βουνό, γυμνό!!!

               Τρεις μέρες νωρίτερα άγνωστοι ληστές είχαν συλλάβει κάποιους αμαξηλάτες, «αραμπατζήδες» όπως διευκρινίζει στην έκθεσή του ο Καραγιαννόπουλος, που έρχονταν στην Αλεξανδρούπολη και τους έκλεψαν όσα είχαν και δεν είχαν, ενώ σκότωσαν και μερικούς…

*Πωλητές αβδελών επί Τουρκοκρατίας

Εφόνευσαν τον συνάζοντα αβδέλας…

 

               Όμως τότε, κατά τον Καραγιαννόπουλο «άλλον δε συνάζοντα αβδέλας εις τα περίχωρα, αφού του αφήρεσαν παν ό,τι είχε τον εφόνευσαν». Οι αβδέλες, που τις εύρισκαν σε στάσιμα νερά και έλη, χρησιμοποιούνταν για αφαιμάξεις, όσων είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση.

               Οι Οθωμανικές αρχές όμως εξακολουθούσαν να αδιαφορούν και να μην παίρνουν μέτρα αντιμετώπισης της ληστείας, που μάστιζε τον τόπο. Ο Καραγιαννόπουλος πάντως στην έκθεσή του το λέει ευθέως: Ποιες τοπικές αρχές να πάρουν μέτρα, όταν οι ίδιες αρχές κατά κανόνα έκλεβαν το κράτος στα φανερά... Όσον αφορά την ασφάλεια των κατοίκων τα ίδια περίπου συνέβαιναν. «Και εις την Γιμουρτζίναν (σ.σ. Κομοτηνή) τα αυτά κακουργήματα πράττονται, ένθα στρατιώται τινές εκτύπησαν δια βολής πιστολίου την δεκαεξαετή θυγατέραν του ιατρού Στεφάνου, Ιταλού, και ήδε είς μέγιστον κίνδυνον ευρίσκεται».

               Συμπερασματικά ο Καραγιαννόπουλος έγραφε προς το υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα:

«Αι τοιαύται δε βιαιοπραγίαι και τα ανήκουστα αδικήματα πραττόμενα παρά της ενταύθα Οθωμ. Αρχής κατά των υπηκόων της Α. Μ. και ανεξαιρέτως εις τους υπηκόους όλων των εθνών και εις αυτούς ακόμη τους συμμάχους του Σουλτάνου, είνε αδύνατον να εκφρασθώσιν: περιφρονούσα και νόμους και συνθήκας και διεθνές δίκαιον μετέρχεται παν θεμιτόν και αθέμιτον  προς κακοποίησιν των ξένων υπηκόων ανεξαιρέτως και ουδεμίαν θέλουσα να διεκπεραιώσει διαφοράν, όταν συμπέση να υπάρχη τοιαύτη μεταξύ υπηκόων ξένης δυνάμεως και υπηκόου Οθωμανού όπερ δεν δύναμαι να εκπεραιώσω, ως πρέπει, ουδεμίαν υπόθεσιν υπηκόου Έλληνος».

*Το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη)

Ούτε το Χάττ-ι Χουμαγιούν αρκούσε!!!

 

Και άλλη μια σημαντική παρατήρηση του υποπρόξενου Καραγιαννόπουλου:

«Ο εξαγριωμός ούτος των Οθωμανών, ήρχισεν ν’ αυξάνη εις πολύ μετά την ανάγνωσιν του Χάτι Χουμαγιούν».

Τι ήταν το Χαττ-ι Χουμαγιούν;

         Επρόκειτο για αυτοκρατορικό μεταρρυθμιστικό διάταγμα, που δημοσιεύθηκε το 1856. Η έκδοσή του έγινε κάτω από την πίεση της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας. Στόχος των μεγάλων δυνάμεων ήταν  να ληφθούν νέα μέτρα υπέρ των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το διάταγμα αυτό, λόγω των μεταρρυθμίσεων που ήθελε να επιβάλει ήρθε σε ευθεία αντίθεση με την παραδοσιακή πολιτική ιδεολογία της Αυτοκρατορίας και σε πολλές περιπτώσεις οι Οθωμανοί θεωρούσαν ότι επρόκειτο για σουλτανική προδοσία. Και αντιδρούσαν με κάθε τρόπο, στις προβλέψεις του, που επιχειρούσαν να προστατεύσουν τους Χριστιανούς. Η άνοδος όμως στο θρόνο του απολυταρχικού σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’ και το ξέσπασμα του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου (1877-1878) ανέστειλαν τη διαδικασία φιλελευθεροποίησης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και οδήγησαν στη βαθμιαία επιστροφή του παλαιού γνώριμου απολυταρχικού καθεστώτος.

        Η ληστεία πάντως ήταν μόνιμη πληγή για τους κατοίκους της Θράκης. Από τις 9 Μαρτίου 1854 ο πρόξενος στην Αδριανούπολη Ιωσήφ Βαρότσης γνωστοποιούσε στην Αθήνα το πρόβλημα από πολυάριθμες σπείρες ληστών και κατατρομοκρατούσαν τους κατοίκους της υπαίθρου, οι οποίοι για ασφάλεια κατέφευγαν στις πόλεις. Οι αρχιληστές  Μουμτζής και Βαλαβαντσής- έλεγε- μαστίζουν τα περίχωρα Ραιδεστού και Ζααράς. Μέσα σε μια χρονιά, μόνο ο Βαλαβαντσής είχε σκοτώσει 150 χριστιανούς…

Ο επόμενος πρόξενος στην Αδριανούπολη, ο Γεννάδη,ς σε αναφορά του στις 25 Μαΐου 1877 γνωστοποιούσε στην Αθήνα τα βάσανα των κατοίκων της Θράκης από τους άτακτους Κιρκάσιους, που καταλήστευσαν τον κόσμο. Η πεποίθηση την οποία σχημάτισαν οι χριστιανοί ήταν ότι δεν έχουν να ελπίζουν τίποτα από την Οθωμανική κυβέρνηση «διότι είτε εξ ενόχου αδιαφορίας είτε εξ αδυναμίας οικτράς ουδέν αύτη ενεργεί προς περιστολήν του κακού».

*Η παραλία της Αλεξανδρούπολης το 1899

Ομάδες ληστών ακόμα και το 1890 δρούσαν ανενόχλητες. Στις 5 Ιουλίου ο πρόξενος στο Δεδέαγατς Ν. Νικολάου, ανέφερε, ότι ληστρική ομάδα 18 ατόμων, που είχε συγκροτηθεί στην περιοχή Σουφλίου, από Οθωμανούς πρόσφυγες προερχόμενους από τη Βουλγαρία, περίπου 10 μέρες νωρίτερα, κατέλαβε το δρόμο μεταξύ Σουφλίου και Διδυμοτείχου  «εν ημέρα πανηγύρεως»  συνελάμβανε και λήστευε όλους τους διερχόμενους χριστιανούς. Οι αρχές διέταξαν να βγουν τα αποσπάσματα για την καταδίωξη των ληστών, ισχυρίζονταν όμως ότι οι ληστές δεν πρέπει να είναι Οθωμανοί… αλλά ξένοι. Και προσέθετε ο Νικολάου: «Εν τοις χωρίοις ουδείς των προκρίτων αποφασίζει να εξέλθει διότι φοβείται αν μεν συλληφθή υπό συμμορίας να φονευθή, παρά του πρώτου παρατυχόντος πρόσφυγος Οθωμανού, αρκούν μόνο να λάβη ό,τι εύρει εις την τζέπην. Τοιαύτη εστίν η δημοσία ασφάλεια εν τη περιφερεία μου».

Η ληστεία όντως υπήρξε πληγή αγιάτρευτη για τους κατοίκους της Θράκης του 19ου αιώνα, που προκάλσε πολύ πόνο.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

ΠΗΓΗ

Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου των Εξωτερικών

Έλληνες απατεώνες, έμπαιναν παράνομα στις ΗΠΑ, ως ιερείς, το 1908

*Στιγμιότυπο από την άφιξη μεταναστών στην νήσο Έλλις

 

 

*Τους ανακάλυψε ένας Έλληνας,

που εργάζονταν ως διερμηνέας

στη Βοστώνη

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα  τελευταία χρόνια του 19^ου αιώνα και τα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα, ήταν ολοζώντανο το όνειρο όλων των φτωχών, να μπορέσουν να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ, για να μπορέσουν να ξεφύγουν από τη μίζερη ζωή στις πατρίδες τους και να ζήσουν την ευημερία της μακρινής αμερικανικής ηπείρου. Δεκάδες καράβια ξεφόρτωναν απελπισμένους μετανάστες στη νήσο Έλλις του Λόνγκ Άιλαντ. Το ταξίδι για την Αμερική ήταν ιδιαιτέρως δύσκολο. Πολυδάπανο και πολυήμερο, καθώς διαρκούσε έως και ένα μήνα και με συνθήκες κάθε άλλο παρά εύκολες.

               Κατά κανόνα τα φτηνά εισιτήρια ήταν για το κατάστρωμα ή για τα αμπάρια. Έφευγαν από τα λιμάνια του Πειραιά και της Πάτρας, περνούσαν από το λιμάνι της Μασσαλίας και μετά το Γιβραλτάρ, ανοίγονταν στο Ατλαντικό ωκεανό, μέσα σε δραματικές συνθήκες ενός πολυήμερου ταξιδιού. Ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Μασσαλία, σε έκθεσή του το 1902, σημείωνε: «Ομολογώ ότι μπροστά στο θέαμα των διερχόμενων Ελλήνων η συνείδησή μου εξανίσταται. Οι μετανάστες στους οποίους κάποιοι υπόσχονται τον επίγειο παράδεισο, παύουν να θεωρούνται ανθρώπινα όντα από τη στιγμή του απόπλου του ατμόπλοιου από τη Μασσαλία ή από άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια».  

               Στις ΗΠΑ μετανάστευαν τότε ανειδίκευτοι εργάτες, αναλφάβητοι, χωρίς τη γνώση της Αγγλικής γλώσσας. Αναγκάζονταν έτσι να κάνουν τις πιο βαριές χειρωνακτικές εργασίες. Όμως οι περισσότεροι δούλεψαν φιλότιμα και πρόκοψαν. Σπούδασαν και αναδείχθηκαν σπουδαίοι επιστήμονες. Πλούτισαν και ευεργέτησαν την πατρίδα τους. Τελικά όμως ανάμεσά τους μετανάστευαν και διάφοροι απατεώνες.

Το κλίμα, που οδήγησε την Ελλάδα, στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919.

*Οι ηγέτες των συμμάχων της Αντάντ. Από αριστερά: Βιτόριο Ορλάντο, Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ, Ζορζ Κλεμανσό και Γούντροου Οουίλσον, στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

                Οι ελληνικοί πληθυσμοί των αλύτρωτων περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έτρεφαν μεγάλες προσδοκίες για απελευθέρωση, μετά τη νίκη των συμμάχων της Αντάντ και της συμπαράταξης με την ηττημένη Γερμανία ως συμμάχων της με ενεργό συμμετοχή, τόσο των Τούρκων όσο και των Βουλγάρων. Η εξέλιξη των γεγονότων δικαίωσε εν μέρει τις ελληνικές προσδοκίες. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος, υπήρξε το Παρίσι όπου συνήλθε η Διάσκεψη Ειρήνης, η οποία άρχισε τις εργασίες της στις 12 Ιανουαρίου 1919

               Η Ελλάδα βρέθηκε στο πλευρό των νικητών και παρά τον λαϊκό ενθουσιασμό, τα πράγματα για την κυβέρνηση δεν ήταν εύκολα, σε ό,τι αφορά την ικανοποίηση των εθνικών διεκδικήσεων.

               Όπως γράφει ο Σπύρος Μαρκεζίνης στην «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος για το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου:

               «Από τώρα και εις το εξής θα αρχίσουν πλέον τα παράπονα, καθ’ ολοκληρίαν δικαιολογημένα των Ελλήνων έναντι των Γάλλων, των Άγγλων και βραδύτερον , κατ’ εξοχήν, εναντίον των Αμερικανών,, οι οποίοι επεδείκνυον εις πάσαν περίπτωσιν την αδυναμίαν των απέναντι των Βουλγάρων, προς τους οποίους εύρισκον πάντοτε τρόπον να συμπεριφέρωνται με επιείκειαν».

Ο αλύτρωτος Ελληνισμός ζούσε έως τότε με τον τρόμο των Βούλγαρων κομιτατζήδων και την αυθαιρεσία των Τούρκων καθώς και την χλευαστική τους στάση. Ήταν συνεχή τα ανθελληνικά προκλητικά επεισόδια, στην Ανατολική Μακεδονία και την Θράκη, ακόμα και μέσα στην Κωνσταντινούπολη.

Τα άγνωστα παρασκήνια της κυβέρνησης Πλαστήρα του 1950

*Πλαστήρας και Παπανδρέου σε γιορτή της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής στου Γουδή. 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η κυβέρνηση Νικολάου Πλαστήρα (από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο του 1950), σχηματίστηκε όταν η κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου δεν κατόρθωσε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή. Την νέα κυβέρνηση Πλαστήρα, που ήταν αρχηγός του κόμματος της ΕΠΕΚ, στήριξαν τα κεντρώα κόμματα των Φιλελευθέρων και το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό, τα οποία μάλιστα πήραν και τα αναλογούντα προς την εκλογική τους δύναμη, υπουργεία.

Ο πρωθυπουργός στις προγραμματικές του δηλώσεις είχε υπογραμμίσει τον ειρηνικό και ενωτικό χαρακτήρα της κυβέρνησής του και την προσπάθεια του να επουλωθούν οι πληγές που είχε ανοίξει ο ανταρτοπόλεμος.

«Η Κυβέρνησις του Κέντρου της οποίας προΐσταμαι θα εκπληρώσει όλας της τας υποσχέσεις με σταθερότητα αλλά και με γοργόν ρυθμόν. Και μεταξύ αυτών πρώτην θέσιν κατέχει εις την εκτίμησιν και εμού και των συνεργατών μου η ειρήνευσις των Ελλήνων…. Οι πολίται όλων των αποχρώσεων καλούνται να εμπιστευθούν εις το κράτος, την ασφάλειάν των και την αποκατάστασιν του δικαίου όπου χρειάζεται. Εν τη εφαρμογή της πολιτικής Λήθης η Κυβέρνησις απεφάσισεν ήδη να καταργήση την Μακρόνησον ως στρατόπεδον πολιτικών κρατουμένων ….. Καλώ ολόκληρον τον ελληνικόν λαόν εις συναγερμόν ημερώσεως , εργασίας και χαράς….».