Αλεξανδρούπολη, Οκτώβριος 1922! Το δράμα των συνωστισμένων προσφύγων της Ανατολικής Θράκης!!!

*Έφευγαν με τα τρένα όπως- όπως, όσοι μπορούσαν. Οι άλλοι με τα κάρα ή πεζοπορώντας....

 

 

Παρουσιάζει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Αλεξανδρούπολη και όλος ο νομός Έβρου έζησαν τον Οκτώβριου του 1922 απίστευτες σκηνές οδύνης και δυστυχίας χιλιάδων προσφύγων, που διωγμένοι κάτω από ασφυκτικές προθεσμίες έπρεπε να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, τα χωράφια τους, τις κάθε είδους περιουσίες τους στην Ανατολική Θράκη και στριμωγμένοι σε ένα βοϊδάμαξο ή σε ένα τρένο ή πεζοπορώντας, να περάσουν δυτικά του νομού Έβρου για να αρχίσουν μια νέα ζωή.

Αυτή η τρομακτική περιπέτεια, ήταν αποτέλεσμα της διάσκεψης των στρατηγών των συμμάχων της Αντάντ στα Μουδανιά, το Σεπτέμβριο του 1922, όταν εξαιτίας της μεταστροφής του διεθνούς πολιτικού κλίματος φίλοι και εχθροί στράφηκαν κατά της Ελλάδας.

Η απόφαση για αμαχητί παράδοση της Ανατολικής Θράκης, δεν είχε σχέση με πολεμικές συγκρούσεις, όπως συνέβη στη Μικρά Ασία. Ήταν αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών αρχικά της Γαλλίας και της Ιταλίας και μετά και της Αγγλίας, αλλά κυρίως ήταν αποτέλεσμα αλλαγής γεωστρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων. Όλοι οι μεγάλοι, υπέγραφαν οικονομικές και άλλες συμφωνίες με τον Μουσταφά Κεμάλ και δεν ήθελαν να δουν τη Ρωσία να κυριαρχεί πολιτικά στη Μικρά Ασία, αφού ήδη στήριζε με όπλα και χρήματα την νέα κατάσταση στην Τουρκία.

Σ’ αυτή την ιστοσελίδα έχει περιγραφεί με διάφορα κείμενα το δράμα του διωγμού των Ανατολικοθρακιωτών.

Σήμερα αποφάσισα, αντί άλλης περιγραφής, να παρουσιάσω αυτούσιο ένα άγνωστο, αλλά πολύτιμο έγγραφο, που είχε συνταχθεί για την Στρατιά Θράκης (διοικητής τότε ο στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ). Σ’ αυτό περιγράφονται ανάγλυφα, οι τρομερές συνθήκες συνωστισμού των προσφύγων στην Αλεξανδρούπολη και σε άλλους σιδηροδρομικούς σταθμούς του νομού Έβρου.

Αυτό το ντοκουμέντο, από την ιστορία του διωγμού των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, που ήταν ριζωμένοι εκεί από τα πανάρχαια χρόνια, βρίσκεται στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών.

Ιδού το έγγραφο, με τη αδρή περιγραφή των τραυματικών εκείνων γεγονότων:

*Η κεφαλίδα του πολύτιμου εγγράφου 

 

 

Εν Δεδέαγατς τη 18 Ν/βρίου 1922

ΣΤΡΑΤΙΑ ΘΡΑΚΗΣ

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΝ

ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΙΥον

------

Προς

Την Στρατιάν Θράκης

Γραφείον ΙΙον

Εις εκτέλεσιν της υπ’ αριθ. Ε.Π. 1315 διαταγής υμών λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω τα κάτωθι, σχετικώς με την συγκέντρωσιν των Προσφύγων της Ανατολικής Θράκης Δυτικώς του Έβρου και τα της διαίτης αυτών γενικώς εν τοις Σιδ/κοις Σταθμοίς εις ούς κατέφυγον προς μεταφοράν των εις Δυτικήν Θράκην και Μακεδονίαν.

Από της 2ας 8/βρίου οι εξ Ανατολών ερχόμενοι συρμοί ήρχισαν μεταφέροντες εις Αλεξανδρούπολιν πρόσφυγας της Ανατολικής Θράκης.

Ο αριθμός των προσφύγων τούτων μικρός κατ’ αρχάς, ήρχισεν εντός ελαχίστων ημερών να αυξάνη καταπληκτικώς, εις τρόπον ώστε περί τα μέσα 8/βρίου άπαντες οι σιδ/κοι σταθμοί  από Ορεστιάδος μέχρι Αλεξανδρουπόλεως έβριθον Προσφύγων, καθόσον οι συρμοί δεν εξήρκουν δια την μεταφοράν αυτών Δυτικότερον της Αλεξανδρουπόλεως.

Η ανεπάρκεια αύτη της σιδ/κής Συγκοινωνίας, ηνάγκασεν τους Πρόσφυγας να σκεφθώσιν περί προσωρινής εγκαταστάσεως παρά τοις σιδ/κοίς σταθμοίς,  επί τη προβλέψει ότι η εις το ύπαιθρον παραμονή των θα ήταν αρκετά μακρά.

Ούτω τα εις τους σταθμούς διαμένοντα κενά βαγόνια κατελήφθησαν υπό των Προσφύγων, μετατραπέντα εις προχείρους κατοικίας. Ουχ ήττον ο μικρός σχετικώς αριθμός τούτων ήτο αδύνατον να επαρκέση δια τας ανάγκας υπερεβδομηκόντα χιλιάδων ανθρώπων και συνεπώς οι πλείστοι εκ εις τους σιδηροδρομικούς σταθμούς συγκεντρωθέντων Προσφύγων  επί ημέρας πολλάς, τινές εκ των οποίων και σήμερον ακόμη, παρέμειναν εν υπαίθρω υποκείμενοι εις τας καιρικάς μεταβολάς, εις το ψύχος, την βροχήν, άνευ περιθάλψεως, άνευ ενδυμάτων.

*Τρένα, αντίσκηνα και κακοκαιρία. Το σκηνικό του τρομερού Οκτωβρίου 1922

(Ελλείπουν ορισμένες λέξεις από το έγγραφον…………..) συναπεκόμιζον μεθ’ εαυτών πολύτιμον έστω, ίνα ή ευχερεστέρα η εξεύρεσις θέσεως επί διερχομένης εκ του σταθμού αμαξοστοιχίας.

Αλλά και εις τους σταθμούς  εις ούς μετεφέροντο ήτο προβληματική η βελτίωσις της διαίτης των. Άπαντα τα περί των σιδ/κην γραμμήν χωρία, άπασα η Μακεδονία και η Δυτική Θράκη είχον κατακλυσθεί υπό Προσφύγων.

Εις όλους τους σταθμούς από Αλεξανδρουπόλεως μέχρι Δράμας παραμένουσιν εισέτι Πρόσφυγες εντός βαγονίων ή εν υπαίθρω παρά τον χώρον του σταθμού.

Απέβαλλον πολλοί προ του απειλούντος αυτούς κινδύνου και τα ανθρωπιστικά των ένστικτα. Ούτω ο Σταθμάρχης Αλεξανδρουπόλεως ανέφερεν ότι είδε μητέρα ήτις εν τη σπουδή της όπως καταλάβη θέσιν επί τινος βαγονίου αμαξοστοιχίας τεθείσης εν κινήσει, ουδέ καν προσέβλεψεν  εις το τέκνον αυτής το οποίον κατεπάτει ο τροχός συρμού.

Ήτο φυσικώτατον πολλοί να μην ανθέξουν τα δεινά και να υποκύψωσιν εις το μοιραίον.

*Και τα βοϊδάμαξα αποδείχθηκαν πολύτιμα τότε...

Από της 2ας 8/βρίου μέχρι της 11^ης Ν/βρίου φέρονται καταγεγραμμένοι εις τα βιβλία του σταθμού Αλεξανδρουπόλεως 58.768 Πρόσφυγες ως διελθόντες εκ του σταθμούς τούτου και μεταφερθέντες εις Μακεδονίαν και Δυτικήν Θράκην. Παραμένουσι εισέτι  προς μεταφοράν περί τους 15.000 Πρόσφυγες επί των σταθμών από Ορεστιάδος μέχρις Αλεξανδρουπόλεως.

Αλλά και κατά την δια σιδ/μου μεταφοράν των οι Πρόσφυγες δεν έλειψαν από του να υφίστανται δεινά και κινδύνους.

Ούτω την νύκτα της 2^ας  Ν/βρίου αμαξοστοιχία εφ΄ής επέβαινον Πρόσφυγες εβλήθη μεταξύ του σιδ/κου σταθμούς Χιρκά και Πόταμου υπό συμμορίας ατάκτων κομιτατζήδων. Εκ των επιβαινόντων Προσφύγων, εφονεύθη είς και ετραυματίσθησαν έτεροι 7.

Την 10^ην ετέρα αμαξοστοιχία εβλήθη παρά το χωρίον Κουζλούκιοϊ (σ.σ. μάλλον εννοεί το Παρανέστι) πλησίον των Μπουκίων υπό συμμορίας ατάκτων. Εκ των πυροβολισμών επληγώθη είς πρόσφυξ.

(Ελλείπουν μερικές λέξεις…………) των Ελληνικών Σιδηροδρόμων, τουτέστιν δυτικώτερον της Αλεξανδρουπόλεως.

Εν ώ δ’ η Στρατιά υπελόγιζεν ότι μέχρι της 7^ης Ν/βρίου θα έληγεν η μεταφορά των προσφύγων, υπολείπονται ακόμη περί τας 15.000 Πρόσφυγες  προς μεταφοράν και τούτο ελλείψει επαρκούς ημετέρου τροχαίου υλικού. Παρά τας διαμαρτυρίας της Στρατιάς προς τε την  εν Κω/πόλει Δ/σιν των Γαλλικών σιδ/μων διαβιβασθείσα αυτή δια του Αρχιστρατήγου των συμμαχικών εκ Κω/πόλει δυνάμεων κ. Χάριγκτον, καθώς και προς το υπουργείον των Στρατιωτικών και την εν Κων/πόλει Υπάτην  Αρμοστείαν της Ελλάδος ουδεμία εδόθη εισέτι διαταγή, και οι υπολειπόμενοι πρόσφυγες μεταφέρονται βραδύτατα δια των Ελληνικών Σιδ/μων τελείως ανεπαρκών εις υλικόν δια την εξυπηρέτησιν των αναγκών της Στρατιάς και την αντιμετώπισιν του δημιουργηθέντος Προσφυγικού ζητήματος.

Το

ΙΥ Επιτελικό Γραφείον

(υπογραφή δυσανάγνωστη)

Αν/χης

*Η υπογραφή

Το έγγραφο αυτό, καλό είναι να το διαβάσουν οι νεώτερες γενιές των Θρακών για να διασταυρώνουν τη γνώση εκείνων των φοβερών γεγονότων που έχουν από τις φορτισμένες συναισθηματικά αφηγήσεις των προγόνων τους, με την αυθεντικότητα και την ψυχραιμία ενός επισήμου στρατιωτικού ντοκουμέντου. Καλόν είναι επίσης, να το λαμβάνουν υπόψη τους οι ερευνητές της Θρακικής Ιστορίας (μεταπτυχιακοί φοιτητές, υποψήφιοι διδάκτορες και ερασιτέχνες ιστοριοδίφες).

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Υστερόγραφο

*Για ολοκληρωμένη κατανόηση του προβλήματος της Αλεξανδρούπολης τον Οκτώβριο του 1922, διαβάστε και την επίσης άγνωστη αναφορά του νομάρχη Έβρου Σ. Γρηγορίου, στη θέση  https://sitalkisking.blogspot.com/2021/06/1922.html

Ξεπεράσαμε το 1.500.00 επισκέπτες και προχωρούμε!!!!

    Η εφαρμογή που έχω  εδώ αριστερά, μου έδειξε ότι την ιστοσελίδα μου επισκέφθηκαν περισσότεροι από 1.500.000  φίλοι και φίλες. Τους ευχαριστώ όλους... Μου δίνουν δύναμη να συνεχίσω, όσο μπορώ!!!

 

Ληστεία: Πληγή αγιάτρευτη στη Θράκη του 19ου αιώνα. Λήστευαν έξω από την Αλεξανδρούπολη

 *Το Δεδέαγατς είχε σπουδαίο δικαστικό μέγαρο, αλλά ζητούμενο παρέμενε η απονομή αληθινής Δικαιοσύνης για όλους τους υπηκόους του Σουλτάνου (Τουρκικά κρατικά αρχεία) 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η ληστεία, κατά τη διάρκεια του 19^ου αιώνα, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους κατοίκους της Θράκης, επειδή το Οθωμανικό κράτος δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την πάταξή της, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις την υποκινούσε εκ του αφανούς. Οι ληστές ήταν συνήθως άτακτοι βασιβουζούκοι, και συχνά λιποτάκτες του Οθωμανικού στρατού.

               Μια αδρή εικόνα της ληστοκρατίας περί το 1878 μας δίνει ο υποπρόξενος της Ελλάδας στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) Γ.Ν.  Καραγιαννόπουλος. Περιγραφικός στις λεπτομέρειες, σε υπηρεσιακή αναφορά του, μας μεταφέρει στο δυστοπικό κλίμα της εποχής του, που επικρατούσε στην ευρύτερη περιοχή της σημερινής Αλεξανδρούπολης.

               Συγκεκριμένα γράφει ότι η ληστεία ήταν «κορυφωμένη πέριξ της πόλεώς μας είς τον ανώτατον βαθμόν». Και δίνει ως παράδειγμα την περίπτωση του αδελφού του προξενικού πράκτορα της Γαλλίας ονόματι Πολίτη Βερνάτζη, που έρχονταν από την Αδριανούπολη, προφανώς με άμαξα. Σε απόσταση δύο ωρών έξω από την Αλεξανδρούπολη τον συνέλαβαν ληστές και του έκλεψαν τα πάντα… «τοσούτον ώστε και αυτά τα περιπόδιά του αφήρεσαν»!!! Του πήραν δηλαδή και τις κάλτσες!!! Τη λέξη περιπόδια, παρεμπιπτόντως, χρησιμοποιεί και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

               Ο αδελφός του, όταν το έμαθε με το κύρος του προξενικού πράκτορα της Γαλλίας, ζήτησε από τις Οθωμανικές αρχές αστυνομική δύναμη για να τον ελευθερώσει, γιατί οι ληστές τον είχαν πάρει μαζί του στα ορεινά. Οι Οθωμανικές αρχές αδιαφόρησαν πλήρως και με χίλιες παρακλήσεις του διέθεσαν δύο χωροφύλακες. Έτσι αναγκάσθηκε να μισθώσει και 12 άτομα για να βγει στα βουνά κυνηγώντας τους ληστές ώστε να ελευθερώσει τον αδελφό του. Τελικά τον βρήκε κάπου στο βουνό, γυμνό!!!

               Τρεις μέρες νωρίτερα άγνωστοι ληστές είχαν συλλάβει κάποιους αμαξηλάτες, «αραμπατζήδες» όπως διευκρινίζει στην έκθεσή του ο Καραγιαννόπουλος, που έρχονταν στην Αλεξανδρούπολη και τους έκλεψαν όσα είχαν και δεν είχαν, ενώ σκότωσαν και μερικούς…

*Πωλητές αβδελών επί Τουρκοκρατίας

Εφόνευσαν τον συνάζοντα αβδέλας…

 

               Όμως τότε, κατά τον Καραγιαννόπουλο «άλλον δε συνάζοντα αβδέλας εις τα περίχωρα, αφού του αφήρεσαν παν ό,τι είχε τον εφόνευσαν». Οι αβδέλες, που τις εύρισκαν σε στάσιμα νερά και έλη, χρησιμοποιούνταν για αφαιμάξεις, όσων είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση.

               Οι Οθωμανικές αρχές όμως εξακολουθούσαν να αδιαφορούν και να μην παίρνουν μέτρα αντιμετώπισης της ληστείας, που μάστιζε τον τόπο. Ο Καραγιαννόπουλος πάντως στην έκθεσή του το λέει ευθέως: Ποιες τοπικές αρχές να πάρουν μέτρα, όταν οι ίδιες αρχές κατά κανόνα έκλεβαν το κράτος στα φανερά... Όσον αφορά την ασφάλεια των κατοίκων τα ίδια περίπου συνέβαιναν. «Και εις την Γιμουρτζίναν (σ.σ. Κομοτηνή) τα αυτά κακουργήματα πράττονται, ένθα στρατιώται τινές εκτύπησαν δια βολής πιστολίου την δεκαεξαετή θυγατέραν του ιατρού Στεφάνου, Ιταλού, και ήδε είς μέγιστον κίνδυνον ευρίσκεται».

               Συμπερασματικά ο Καραγιαννόπουλος έγραφε προς το υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα:

«Αι τοιαύται δε βιαιοπραγίαι και τα ανήκουστα αδικήματα πραττόμενα παρά της ενταύθα Οθωμ. Αρχής κατά των υπηκόων της Α. Μ. και ανεξαιρέτως εις τους υπηκόους όλων των εθνών και εις αυτούς ακόμη τους συμμάχους του Σουλτάνου, είνε αδύνατον να εκφρασθώσιν: περιφρονούσα και νόμους και συνθήκας και διεθνές δίκαιον μετέρχεται παν θεμιτόν και αθέμιτον  προς κακοποίησιν των ξένων υπηκόων ανεξαιρέτως και ουδεμίαν θέλουσα να διεκπεραιώσει διαφοράν, όταν συμπέση να υπάρχη τοιαύτη μεταξύ υπηκόων ξένης δυνάμεως και υπηκόου Οθωμανού όπερ δεν δύναμαι να εκπεραιώσω, ως πρέπει, ουδεμίαν υπόθεσιν υπηκόου Έλληνος».

*Το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη)

Ούτε το Χάττ-ι Χουμαγιούν αρκούσε!!!

 

Και άλλη μια σημαντική παρατήρηση του υποπρόξενου Καραγιαννόπουλου:

«Ο εξαγριωμός ούτος των Οθωμανών, ήρχισεν ν’ αυξάνη εις πολύ μετά την ανάγνωσιν του Χάτι Χουμαγιούν».

Τι ήταν το Χαττ-ι Χουμαγιούν;

         Επρόκειτο για αυτοκρατορικό μεταρρυθμιστικό διάταγμα, που δημοσιεύθηκε το 1856. Η έκδοσή του έγινε κάτω από την πίεση της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας. Στόχος των μεγάλων δυνάμεων ήταν  να ληφθούν νέα μέτρα υπέρ των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το διάταγμα αυτό, λόγω των μεταρρυθμίσεων που ήθελε να επιβάλει ήρθε σε ευθεία αντίθεση με την παραδοσιακή πολιτική ιδεολογία της Αυτοκρατορίας και σε πολλές περιπτώσεις οι Οθωμανοί θεωρούσαν ότι επρόκειτο για σουλτανική προδοσία. Και αντιδρούσαν με κάθε τρόπο, στις προβλέψεις του, που επιχειρούσαν να προστατεύσουν τους Χριστιανούς. Η άνοδος όμως στο θρόνο του απολυταρχικού σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’ και το ξέσπασμα του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου (1877-1878) ανέστειλαν τη διαδικασία φιλελευθεροποίησης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και οδήγησαν στη βαθμιαία επιστροφή του παλαιού γνώριμου απολυταρχικού καθεστώτος.

        Η ληστεία πάντως ήταν μόνιμη πληγή για τους κατοίκους της Θράκης. Από τις 9 Μαρτίου 1854 ο πρόξενος στην Αδριανούπολη Ιωσήφ Βαρότσης γνωστοποιούσε στην Αθήνα το πρόβλημα από πολυάριθμες σπείρες ληστών και κατατρομοκρατούσαν τους κατοίκους της υπαίθρου, οι οποίοι για ασφάλεια κατέφευγαν στις πόλεις. Οι αρχιληστές  Μουμτζής και Βαλαβαντσής- έλεγε- μαστίζουν τα περίχωρα Ραιδεστού και Ζααράς. Μέσα σε μια χρονιά, μόνο ο Βαλαβαντσής είχε σκοτώσει 150 χριστιανούς…

Ο επόμενος πρόξενος στην Αδριανούπολη, ο Γεννάδη,ς σε αναφορά του στις 25 Μαΐου 1877 γνωστοποιούσε στην Αθήνα τα βάσανα των κατοίκων της Θράκης από τους άτακτους Κιρκάσιους, που καταλήστευσαν τον κόσμο. Η πεποίθηση την οποία σχημάτισαν οι χριστιανοί ήταν ότι δεν έχουν να ελπίζουν τίποτα από την Οθωμανική κυβέρνηση «διότι είτε εξ ενόχου αδιαφορίας είτε εξ αδυναμίας οικτράς ουδέν αύτη ενεργεί προς περιστολήν του κακού».

*Η παραλία της Αλεξανδρούπολης το 1899

Ομάδες ληστών ακόμα και το 1890 δρούσαν ανενόχλητες. Στις 5 Ιουλίου ο πρόξενος στο Δεδέαγατς Ν. Νικολάου, ανέφερε, ότι ληστρική ομάδα 18 ατόμων, που είχε συγκροτηθεί στην περιοχή Σουφλίου, από Οθωμανούς πρόσφυγες προερχόμενους από τη Βουλγαρία, περίπου 10 μέρες νωρίτερα, κατέλαβε το δρόμο μεταξύ Σουφλίου και Διδυμοτείχου  «εν ημέρα πανηγύρεως»  συνελάμβανε και λήστευε όλους τους διερχόμενους χριστιανούς. Οι αρχές διέταξαν να βγουν τα αποσπάσματα για την καταδίωξη των ληστών, ισχυρίζονταν όμως ότι οι ληστές δεν πρέπει να είναι Οθωμανοί… αλλά ξένοι. Και προσέθετε ο Νικολάου: «Εν τοις χωρίοις ουδείς των προκρίτων αποφασίζει να εξέλθει διότι φοβείται αν μεν συλληφθή υπό συμμορίας να φονευθή, παρά του πρώτου παρατυχόντος πρόσφυγος Οθωμανού, αρκούν μόνο να λάβη ό,τι εύρει εις την τζέπην. Τοιαύτη εστίν η δημοσία ασφάλεια εν τη περιφερεία μου».

Η ληστεία όντως υπήρξε πληγή αγιάτρευτη για τους κατοίκους της Θράκης του 19ου αιώνα, που προκάλσε πολύ πόνο.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

ΠΗΓΗ

Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου των Εξωτερικών

Έλληνες απατεώνες, έμπαιναν παράνομα στις ΗΠΑ, ως ιερείς, το 1908

*Στιγμιότυπο από την άφιξη μεταναστών στην νήσο Έλλις

 

 

*Τους ανακάλυψε ένας Έλληνας,

που εργάζονταν ως διερμηνέας

στη Βοστώνη

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα  τελευταία χρόνια του 19^ου αιώνα και τα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα, ήταν ολοζώντανο το όνειρο όλων των φτωχών, να μπορέσουν να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ, για να μπορέσουν να ξεφύγουν από τη μίζερη ζωή στις πατρίδες τους και να ζήσουν την ευημερία της μακρινής αμερικανικής ηπείρου. Δεκάδες καράβια ξεφόρτωναν απελπισμένους μετανάστες στη νήσο Έλλις του Λόνγκ Άιλαντ. Το ταξίδι για την Αμερική ήταν ιδιαιτέρως δύσκολο. Πολυδάπανο και πολυήμερο, καθώς διαρκούσε έως και ένα μήνα και με συνθήκες κάθε άλλο παρά εύκολες.

               Κατά κανόνα τα φτηνά εισιτήρια ήταν για το κατάστρωμα ή για τα αμπάρια. Έφευγαν από τα λιμάνια του Πειραιά και της Πάτρας, περνούσαν από το λιμάνι της Μασσαλίας και μετά το Γιβραλτάρ, ανοίγονταν στο Ατλαντικό ωκεανό, μέσα σε δραματικές συνθήκες ενός πολυήμερου ταξιδιού. Ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Μασσαλία, σε έκθεσή του το 1902, σημείωνε: «Ομολογώ ότι μπροστά στο θέαμα των διερχόμενων Ελλήνων η συνείδησή μου εξανίσταται. Οι μετανάστες στους οποίους κάποιοι υπόσχονται τον επίγειο παράδεισο, παύουν να θεωρούνται ανθρώπινα όντα από τη στιγμή του απόπλου του ατμόπλοιου από τη Μασσαλία ή από άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια».  

               Στις ΗΠΑ μετανάστευαν τότε ανειδίκευτοι εργάτες, αναλφάβητοι, χωρίς τη γνώση της Αγγλικής γλώσσας. Αναγκάζονταν έτσι να κάνουν τις πιο βαριές χειρωνακτικές εργασίες. Όμως οι περισσότεροι δούλεψαν φιλότιμα και πρόκοψαν. Σπούδασαν και αναδείχθηκαν σπουδαίοι επιστήμονες. Πλούτισαν και ευεργέτησαν την πατρίδα τους. Τελικά όμως ανάμεσά τους μετανάστευαν και διάφοροι απατεώνες.

Το κλίμα, που οδήγησε την Ελλάδα, στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919.

*Οι ηγέτες των συμμάχων της Αντάντ. Από αριστερά: Βιτόριο Ορλάντο, Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ, Ζορζ Κλεμανσό και Γούντροου Οουίλσον, στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

                Οι ελληνικοί πληθυσμοί των αλύτρωτων περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έτρεφαν μεγάλες προσδοκίες για απελευθέρωση, μετά τη νίκη των συμμάχων της Αντάντ και της συμπαράταξης με την ηττημένη Γερμανία ως συμμάχων της με ενεργό συμμετοχή, τόσο των Τούρκων όσο και των Βουλγάρων. Η εξέλιξη των γεγονότων δικαίωσε εν μέρει τις ελληνικές προσδοκίες. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος, υπήρξε το Παρίσι όπου συνήλθε η Διάσκεψη Ειρήνης, η οποία άρχισε τις εργασίες της στις 12 Ιανουαρίου 1919

               Η Ελλάδα βρέθηκε στο πλευρό των νικητών και παρά τον λαϊκό ενθουσιασμό, τα πράγματα για την κυβέρνηση δεν ήταν εύκολα, σε ό,τι αφορά την ικανοποίηση των εθνικών διεκδικήσεων.

               Όπως γράφει ο Σπύρος Μαρκεζίνης στην «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος για το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου:

               «Από τώρα και εις το εξής θα αρχίσουν πλέον τα παράπονα, καθ’ ολοκληρίαν δικαιολογημένα των Ελλήνων έναντι των Γάλλων, των Άγγλων και βραδύτερον , κατ’ εξοχήν, εναντίον των Αμερικανών,, οι οποίοι επεδείκνυον εις πάσαν περίπτωσιν την αδυναμίαν των απέναντι των Βουλγάρων, προς τους οποίους εύρισκον πάντοτε τρόπον να συμπεριφέρωνται με επιείκειαν».

Ο αλύτρωτος Ελληνισμός ζούσε έως τότε με τον τρόμο των Βούλγαρων κομιτατζήδων και την αυθαιρεσία των Τούρκων καθώς και την χλευαστική τους στάση. Ήταν συνεχή τα ανθελληνικά προκλητικά επεισόδια, στην Ανατολική Μακεδονία και την Θράκη, ακόμα και μέσα στην Κωνσταντινούπολη.

Τα άγνωστα παρασκήνια της κυβέρνησης Πλαστήρα του 1950

*Πλαστήρας και Παπανδρέου σε γιορτή της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής στου Γουδή. 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η κυβέρνηση Νικολάου Πλαστήρα (από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο του 1950), σχηματίστηκε όταν η κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου δεν κατόρθωσε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από την Βουλή. Την νέα κυβέρνηση Πλαστήρα, που ήταν αρχηγός του κόμματος της ΕΠΕΚ, στήριξαν τα κεντρώα κόμματα των Φιλελευθέρων και το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό, τα οποία μάλιστα πήραν και τα αναλογούντα προς την εκλογική τους δύναμη, υπουργεία.

Ο πρωθυπουργός στις προγραμματικές του δηλώσεις είχε υπογραμμίσει τον ειρηνικό και ενωτικό χαρακτήρα της κυβέρνησής του και την προσπάθεια του να επουλωθούν οι πληγές που είχε ανοίξει ο ανταρτοπόλεμος.

«Η Κυβέρνησις του Κέντρου της οποίας προΐσταμαι θα εκπληρώσει όλας της τας υποσχέσεις με σταθερότητα αλλά και με γοργόν ρυθμόν. Και μεταξύ αυτών πρώτην θέσιν κατέχει εις την εκτίμησιν και εμού και των συνεργατών μου η ειρήνευσις των Ελλήνων…. Οι πολίται όλων των αποχρώσεων καλούνται να εμπιστευθούν εις το κράτος, την ασφάλειάν των και την αποκατάστασιν του δικαίου όπου χρειάζεται. Εν τη εφαρμογή της πολιτικής Λήθης η Κυβέρνησις απεφάσισεν ήδη να καταργήση την Μακρόνησον ως στρατόπεδον πολιτικών κρατουμένων ….. Καλώ ολόκληρον τον ελληνικόν λαόν εις συναγερμόν ημερώσεως , εργασίας και χαράς….».

«Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ- Ο τρομερός Οκτώβριος του 1922». Νέο βιβλίο.

               Σήμερα είναι ημέρα χαράς!!!

               Κρατάω στα χέρια μου, το βιβλίο μου με τίτλο «Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ- Ο τρομερός Οκτώβριος του 1922».

               Το βιβλίο τυπώθηκε με δαπάνη του «Κοινοφελούς Ιδρύματος Χαριλάου Κ. Κεραμέως». Το βιβλίο αυτό 210 σελίδων, δεν πωλείται. Χάρη στην ευγενική χειρονομία του Ιδρύματος, θα διανεμηθεί δωρεάν σε Θρακικούς συλλόγους, εκπαιδευτικά Ιδρύματα κ.λπ.

               Πρόκειται για συλλογή άρθρων από τις πτυχές του δράματος της απώλειας της Ανατολικής Θράκης, που ουσιαστικά χαρίσθηκε στους Τούρκους από τις «συμμαχικές» δυνάμεις της Αντάντ, στην καταραμένη Διάσκεψη των Μουδανιών.

               Στόχος του βιβλίου είναι να μην σκεπάσει η σκόνη της ιστορίας τα γεγονότα εκείνα, που μαζί με την Μικρασιατική Καταστροφή παραμένουν αγιάτρευτες πληγές. Να μην σκεπάσει η λήθη, τη μνήμη.

               Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου και τις άπειρες ευχαριστίες μου προς το ΔΣ του ««Κοινοφελούς Ιδρύματος Χαριλάου Κ. Κεραμέως» για την ευγενική προσφορά του. Θερμές ευχαριστίες και για την επιμελήτρια του κειμένου και της έκδοσης φιλόλογο Βασιλική Τσακόγλου, Θρακικής καταγωγής.  

Σαγιάκια, γαϊτάνια και αμπάδες, στην παράδοση της Θράκης

*Σύγχρονο ύφασμα σαγιάκι της φίρμας Λυμπέρης Γιαννακόπουλος

 

*Αμερικανικά στοιχεία

του 1876 για την περιοχή

της Φιλιππούπολης

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Λέξεις, που στα παρελθόν σηματοδοτούσαν χίλια δυο πράγματα της καθημερινότητας, της πρακτικότητας ή της καλαισθησίας, σήμερα συνήθως εκπέμπουν μια νοσταλγία ή παραπέμπουν σε μουσεία. Η τεχνολογική πρόοδος, η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου, έχουν εξαφανίσει πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης ή τα έχει εκτοπίσει στις προθήκες των μουσείων. Στη Θράκη υπάρχουν πάμπολλα αντικείμενα, που τείνουν να ξεχαστούν. Στην εποχή τους ήταν απολύτως χρήσιμα, σε σπίτια και μικρές επιχειρήσεις, η διακίνηση τους ήταν επωφελής για τα οικογενειακά εισοδήματα και γενικά έδιναν ζωή στις τοπικές οικονομίες.

Διάλεξα τρεις λέξεις, που ήταν σε χρήση στη Θράκη, αλλά και όπου αλλού υπήρχε Ελληνισμός, ενώ σήμερα τείνουν να ξεχαστούν κυρίως από τις νεώτερες γενεές.

Σαγιάκια, αμπάδες, και γαϊτάνια, είναι οι λέξεις που σήμαιναν πολλά!!! Και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι ο Αμερικανός πρόξενος της Φιλιππούπολης Ευγένιος Σιούλερ ανέθεσε σε κάποιον Βούλγαρο ονόματι Ιβάν Γκέσοφ να συντάξει μια μελέτη για την παραγωγή προϊόντων και το εμπόριο της περιφέρειας της Φιλιππούπολης, στις 28 Σεπτεμβρίου 1876. Η μελέτη αυτή υποβλήθηκε στο Αμερικανικό Γενικό Προξενείο της Κωνσταντινούπολης, για να προωθηθεί στην Ουάσιγκτον. Σημαντικές αναφορές γίνονται για τα σαγιάκια, τους αμπάδες και τα γαϊτάνια, που είχαν σημαντική θέση στην οικοτεχνία, αλλά και στο εμπόριο της Φιλιππούπολης και άλλων περιοχών. Κατά τη μελέτη αυτή, η ευρύτερη περιοχή της Φιλιππούπολης αριθμούσε το 1876, 950 πόλεις και χωριά, και είχε 600.000 κατοίκους.

Τώρα ας δούμε τι είναι το σαγιάκι…

Η λέξη είναι τουρκικής προέλευσης (şayak) και σημαίνει  είδος μάλλινου υφάσματος. Αργότερα η έννοια της λέξης επεκτάθηκε και σήμαινε και κάποιο είδος κοντού και χοντρού ενδύματος κατασκευασμένου από σαγιάκι.

Τα διπλωματικά διλήμματα της Αθήνας, το 1917. Πόλεμος ή ουδετερότητα;

*Η εκθρόνιση: Ο Κωνσταντίνος επιβιβάζεται στη "Σφενδόνη" στον Ωρωπό.

 

 

 

*Οι «Δυο Ελλάδες» του διχασμού

*Η εκθρόνιση του Κωνσταντίνου

*Κυβέρνηση με τις λόγχες των ξένων

*Οι Πόντιοι αφανίζονταν

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

 

Το 1917 ήταν σημαδιακή χρονιά για την Ελλάδα. Μέσα από τη διάσπαση σε «Δυο Ελλάδες», την πείνα που επέβαλε ο αποκλεισμός και την κατάληψη της από ξένες δυνάμεις, βρήκε το βηματισμό της και κατόρθωσε να ενταχθεί στη σωστή πλευρά της ιστορίας, γεγονός που της έδωσε ελπίδες να διεκδικήσει όσο αυτό ήταν δυνατόν τα εθνικά της δίκαια, όταν έληξε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Σε διεθνές επίπεδο το 1917, συνέβαιναν σημαντικά γεγονότα, που φόρτιζαν το κλίμα. Στο Δυτικό Μέτωπο, υπήρχαν περίπου 800.000 νεκροί στην σύγκρουση μεταξύ Γάλλων και Γερμανών.

Στην ίδια χρονιά, σημειώθηκαν και δύο άλλα γεγονότα διεθνούς ενδιαφέροντος. Αυτά ήταν η επέμβαση των ΗΠΑ στον Ευρωπαϊκό Πόλεμο μετά την εγκατάλειψη του δόγματος Μονρόε, δηλαδή του δόγματος του απομονωτισμού στο δυτικό ημισφαίριο, και η ρωσική επανάσταση, η οποία ξέσπασε από το Μάρτιο εκείνης της χρονιάς και οδήγησε στην επικράτηση του κομμουνισμού στη Ρωσία.

               Η σημαδιακή εκείνη χρονιά βρήκε την Ελλάδα χωρισμένη στα δυο και σε πρωτοφανή κυβερνητική αστάθεια, αλλά και συνεχή εδαφικό τεμαχισμό της, αφού κάθε αντιμαχόμενη μερίδα επιχειρούσε να αποσπάσει εδάφη της άλλης και να επιβάλει το δικό της έλεγχο. Ο Βενιζέλος από το 1916 έκανε το χωριστό κράτος της Θεσσαλονίκης, προσπαθώντας να εκβιάσει την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο κάτι που δεν ήθελε ο βασιλεύς Κωνσταντίνος, που είχε ταχθεί υπέρ της ουδετερότητας. Πόλεις και χωριά έβλεπαν τις κυβερνητικές δυνάμεις πότε να ελέγχουν την κατάσταση και πότε να υποχωρούν στους βενιζελικούς ή να εγκαθίστανται συμμαχικές δυνάμεις. Ο διχασμός στο απόγειό του…

               Τι ατμόσφαιρα επικρατούσε όμως στη πρωτεύουσα; Διαφωτιστική είναι μια έκθεση που υπέβαλε στην Ουάσιγκτον ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Γκάρετ Ντρόππερς, στις 11 Φεβρουαρίου 1917, σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και το θέμα της ουδετερότητας.

Τι γνώριζαν οι Αμερικανοί από το 1966, για τη χούντα που ετοίμαζε ο Παπαδόπουλος και δεν ειδοποίησαν κανέναν;

*Η κεφαλίδα του αποκαλυπτικού αμερικανικού εγγράφου

 

 

* Γνώριζαν τη σύνθεση

της ομάδας συνωμοτών

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Τι ήξεραν οι Αμερικανοί το 1967 για το πραξικόπημα που ετοίμαζαν στην Ελλάδα οι αξιωματικοί της ομάδας Παπαδόπουλου;  Ίσως δεν γνωρίζουμε διάφορες επιμέρους λεπτομέρειες αν και εκ των υστέρων ήρθαν στην επιφάνεια διάφορα περί των προσωπικών σχέσεων του Γεώργιου Παπαδόπουλου με επιφανή στελέχη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Άλλωστε οι σχέσεις της τότε ΚΥΠ με την CIA ήταν θεσμοθετημένες. Πάντως το 1967 όταν επικράτησε το πραξικόπημα τα μέλη της χούντας κομπορρημονούσαν ότι επέτυχαν στο κίνημα… χωρίς να το γνωρίζουν οι Αμερικανοί και ότι… τους έπιασαν στον ύπνο!!! Οι Αμερικανοί όμως γνώριζαν σχεδόν τα πάντα για την ομάδα του Παπαδόπουλου και τους στόχους της. Ανεξήγητο παραμένει, γιατί δεν ειδοποίησαν τότε τον βασιλέα Κωνσταντίνο ή την ελληνική κυβέρνηση.

               Όμως τι ακριβώς γνώριζαν οι Αμερικανοί για την ομάδα των ακροδεξιών αξιωματικών του Παπαδόπουλου;

               Στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ υπάρχει ένα αποκαλυπτικό έγγραφο, με ημερομηνία 7 Μαρτίου 1967, που δείχνει ότι οι Αμερικανοί γνώριζαν πολλά, αλλά για δικούς τους λόγους δεν εμπόδισαν την επιβολή δικτατορίας στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια έκθεση πληροφοριών κυρίως για το διάστημα από τον Αύγουστο του 1965 έως 23 Φεβρουαρίου 1966. Θέμα της έκθεσης όπως αναγράφεται σ’ αυτήν είναι: «Δεξιά Ελληνική Στρατιωτική Συνωμοτική Ομάδα». Οι πηγές της έκθεσης που δεν αποχαρακτηρίστηκαν έως σήμερα, θεωρήθηκαν αξιόπιστες. Πάντως περίπου 1,5 αράδα του κειμένου δεν αποχαρακτηρίστηκε.

               Η αφήγηση  είναι εξόχως ενδιαφέρουσα (σ.σ. σήμερα για λόγους ιστορικούς) και αρχίζει από τα τέλη του 1963 και τις αρχές του 1964 όταν «μια ομάδα δεξιών συνταγματαρχών του Ελληνικού Στρατού (αναφέρονταν εκείνη την εποχή ως η στρατιωτική συνωμοτική ομάδα) οργανώθηκε για να πραγματοποιήσει στρατιωτικό πραξικόπημα, εάν ο Γεώργιος Παπανδρέου δεχόταν την υποστήριξη της Ενωμένης Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Μετά την εκλογή Παπανδρέου, η ομάδα διαλύθηκε με μεταθέσεις στην Κύπρο και τη Βόρεια Ελλάδα». Οι αξιωματικοί αυτοί- κατά τους Αμερικανούς-  είχαν ολοκληρώσει την υπηρεσία τους στους τόπους των μεταθέσεων και είχαν αρχίσει να επιστρέφουν σταδιακά σε βασικές θέσεις διοίκησης στην Αθήνα, με τη βοήθεια του αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Βαγενά, Διευθυντή του Γραφείου Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) που ήταν αρμόδιο για τις μεταθέσεις των αξιωματικών.

1949: Η καταστολή της ανταρσίας, η ανόρθωση της Ελλάδας

 *Μάχες παντού, αλλά ο στρατός προχωρούσε σταθερά στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του 1949

 

*Το έτος της νίκης του στρατού.

*Οι πιέσεις των Αμερικανών.

*Αδημοσίευτα στοιχεία.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η πρωτοχρονιά του 1949 ξεκίνησε με μηνύματα αισιοδοξίας, για την πορεία του αγώνα, του μαχόμενου κράτους. Ήδη είχε συστηματοποιηθεί η ροή της αμερικανικής βοήθειας, ενώ καταβάλλονταν αξιοσημείωτες προσπάθειες για την ενίσχυση του στρατεύματος. Σφοδρές μάχες παντού, τάφοι και ερείπια. Αλλά και ελπίδες άσβεστες…

Ο βασιλεύς Παύλος στο διάγγελμα του τόνιζε μεταξύ άλλων: «Δια την τελικήν νίκην είμαι βέβαιος. Πρέπει όμως όλοι μας, ηνωμένοι να κάμωμεν μίαν υστάτην προσπάθειαν». Και κατέληγε: «Με την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις την πατρίδα και τους εαυτούς μας, ας ονομάσωμεν το 1949 το έτος της νίκης».

Ο πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του διαπίστωνε ότι τα ισχυρότερα κέντρα αντίσταση του εχθρού έπεσαν. Οι κύριες δυνάμεις του εφθάρησαν, ενώ τα αποφασιστικά χτυπήματα του στρατού, αφαίρεσαν κάθε δυνατότητα και πιθανότητα επιτυχίας

               Παρά τις ελπίδες όμως η δραστηριότητα των ανταρτών συνεχίζονταν. Την νύχτα της πρωτοχρονιάς, πυροβόλο των ανταρτών, χτυπούσε επί τετράωρο το Σουφλί. Τις πρωινές ώρες τμήματα του στρατού συνεπλάκησαν με αντάρτες τους οποίους καταδίωξαν. Στις 3 Ιανουαρίου αντάρτες μπήκαν αιφνιδιαστικά στην Κορνοφωλιά Σουφλίου και έκαψαν μερικά σπίτια. Εκείνες τις μέρες στρατιωτικές δυνάμεις που καταδίωκαν αντάρτες  κοντά στο χωριό Πεσσάνη Έβρου ανακάλυψαν και κατέστρεψαν ανταρτικές οχυρώσεις. Επίσης βρήκαν 50 βλήματα πυροβόλου.

Στην ευρύτερη περιοχή του Γ’ Σώματος Στρατού παραδόθηκαν 62 αντάρτες. Συμπλοκές με αντάρτες έγιναν στον Ερύμανθο στην Πελοπόννησο και στο Γράμμο.

Στην Πελοπόννησο ειδικά, ο στρατός ετοιμάζονταν για μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και για το λόγο αυτό είχε αρχίσει να ελέγχει τις μεγάλες οδικές αρτηρίες. Σε προκαταρκτική  φάση ο στρατός κατόρθωσε να συλλάβει 350 ένοπλους, ενώ οι εθελουσίως παραδοθέντες και συλληφθέντες σύνδεσμοι, τροφοδότες, πληροφοριοδότες ανήλθαν σε 250.

1948: Αιματοβαμμένη χρονιά, με την ανταρσία, αλλά και ελπίδες με αμερικανική βοήθεια

*Μάχες και ερείπια παντού.

*Έτσι χάθηκε η Βόρεια Ήπειρος

*Η απαγωγή του Κουτσοπέταλου

*Η χούντα του Μάρκου

Οι δολοφονίες Λαδά και Πολκ

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Τον Ιανουάριο του 1948, και ενώ είχαμε κορύφωση της κομμουνιστικής ανταρσίας στην Ελλάδα, άρχισε η έντονη παράδοση αμερικανικού πολεμικού υλικού στην μαχόμενη χώρα μας, βάσει του δόγματος Τρούμαν. Το ΚΚΕ, βλέποντας την σταδιακή ανατροπή των ένοπλων σχεδίων του, άρχισε να σκέφτεται τις μαζικές εκδηλώσεις αντιπερισπασμού μέσα στις πόλεις και τα χωριά, αλλά γρήγορα αποδείχτηκαν ανέφικτες αυτές οι σκέψεις, γιατί το κράτος αμυνόμενο, εκσυγχρόνιζε με ταχύτητα τις αρχές Ασφαλείας.

Το άρθρο αυτό, δεν αποσκοπεί να εξιστορήσει συνολικά όλα τα γεγονότα του 1948 και τις παραμέτρους τους. Αποσκοπεί όμως να προβάλει κάποια νέα στοιχεία, που προκύπτουν από το άνοιγμα των Αμερικανικών Εθνικών Αρχείων. 

               Η χρονιά εκείνη ξεκίνησε με καλούς οιωνούς, καθώς ο στρατός κατόρθωσε να εκδιώξει τους αντάρτες από την Κόνιτσα, που την κατείχαν επί σχεδόν οκτώ μέρες. Η νίκη αυτή είχε μεγάλη σημασία, γιατί η κατάληψη μιας έστω μικρής πόλης έδινε αξία στην ιδέα, ότι η κυβέρνηση του βουνού, θα αποκτούσε μια έδρα, γεγονός που θα προσέδιδε κάποια αξία στην σκιώδη υπόσταση μιας κυβέρνησης, που δεν αναγνώριζαν ούτε οι φίλοι και σύμμαχοι των ανταρτών, δηλαδή τα κομμουνιστικά κράτη. Επρόκειτο δηλαδή για στρατιωτική και διπλωματική ήττα τους. Και με τεράστιο τίμημα σε αίμα. Ο στρατός είχε στην Κόνιτσα 8 αξιωματικούς νεκρούς και 51 οπλίτες. Τραυματίσθηκαν 27 αξιωματικοί και 193 οπλίτες. Υπήρχαν και 70 αγνοούμενοι. Οι αντάρτες είχαν 500 νεκρούς, 1500 τραυματίες και 100 αιχμάλωτους, κατά τα δημοσιεύματα των ημερών.

               Οι μάχες συνεχίζονταν σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Οι υπηρεσίες του στρατού σημείωσαν ότι στην πλευρά των ανταρτών παρατηρήθηκε η χρήση νέου οπλισμού και κυρίως χρήση ορειβατικών πυροβόλων. Μόνο στη μάχη της Κόνιτσας εντοπίσθηκε η χρήση 8 ορειβατικών σωλήνων, στους οποίους φάνηκε να προστέθηκαν άλλοι τέσσερις. Στη Θράκη σημειώθηκε η ύπαρξη 6 σωλήνων ορειβατικού Πυροβολικού. Γενικά αυξήθηκε το είδος των ατομικών όπλων των ανταρτών. Στη Δυτική Ελλάδα ο οπλισμός των ανταρτών ήταν κατά 90% συμμαχικής προέλευσης, πράγμα που σήμαινε, ότι ήταν κατοχικός οπλισμός.

1947: Η χρονιά, που έκρινε τον ανταρτοπόλεμο

*Το "Δόγμα Τρούμαν" που άλλαξε τον ρου των πραγμάτων, το 1947 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Το 1947 ήταν μια απολύτως κρίσιμη χρονιά, για την εξέλιξη της κατάστασης στην Ελλάδα. Ο ανταρτοπόλεμος, που ξεκίνησε από την προηγούμενη χρονιά, φούντωνε σε όλα τη χώρα  , ενώ το κράτος αδύναμο και καθημαγμένο, φαίνονταν να γονατίζει από το βάρος των μαχών και του αίματος που χύνονταν και από την εξάντληση της οικονομίας, που οδηγούσε στο χείλος της αβύσσου. Οι ελπίδες για την Ελλάδα, ανέτειλαν πέραν του Ατλαντικού.

               Η κατάσταση δεν ήταν καθόλου ευοίωνη, καθώς και στο διπλωματικό επίπεδο η Ελλάδα, αποτύγχανε σε στόχους που είχε θέσει, όπως ήταν η απελευθέρωση της Βόρειας Ηπείρου και η επέκταση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων σε βάθος περίπου 30 χιλμ. αιτήματα που απορρίφθηκαν από τους συμμάχους. Επιπλέον δεν ικανοποιήθηκαν οι ελληνικές απαιτήσεις για πολεμικές επανορθώσεις ύψους 6 δις δολαρίων. Αντ’ αυτών της επιδικάστηκαν πολεμικές επανορθώσεις 145 εκατομμυρίων δολαρίων και κατακυρώθηκαν τα Δωδεκάνησα υπέρ της Ελλάδας. Πλήρης οικονομική αποτελμάτωση στη χώρα, η οποία από τις αρχές του 1947 ανέμενε και τον τερματισμό της βοήθειας της ΟΥΝΡΑ.

               Η μόνη ελπίδα που παρέμενε στην ελληνική κυβέρνηση ήταν η οικονομική και στρατιωτική στήριξη της Αγγλίας. Αλίμονο όμως… Και η Αγγλία, που σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Χαρακτηριστικά αναφέρονταν τότε, πως και η κρατική Αγγλική Επιτροπή Ηλεκτρικής Ενέργειας, δεν είχε ρεύμα να φωτίζει τα γραφεία της και όταν συνεδρίαζε χρησιμοποιούσαν κεριά!!!.

               Στο διεθνές προσκήνιο, άρχισε πλέον να κάνει αισθητή την παρουσία της, η αμερικανική πολιτική, η οποία εγκαταλείποντας την παλαιά πολιτική του απομονωτισμού, επικρατούσε σε Ευρώπη και Ασία ως υπερδύναμη, νικήτρια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ελλάδα έπρεπε να επιλέξει σύμμαχο, για να μην υποκύψει στον κίνδυνο της εσωτερικής απειλής, αφού και οι αντάρτες είχαν επαρκή ενίσχυση από τα όμορα κομμουνιστικά κράτη.

               Η πρώτη νύξη έγινε στις 18 Οκτωβρίου 1946 από τον πρέσβη των ΗΠΑ Λίνκολν Μακβή, ο οποίος γνωστοποίησε στο βασιλέα Γεώργιο Β΄ το αμερικανικό ενδιαφέρον να βοηθήσουν την Ελλάδα στο αγώνα της για ανεξαρτησία. Οι Αμερικανοί έθεσαν και όρους για τη στήριξη αυτή, που φάνηκαν πολύ γρήγορα.

Το πολιτικό προσκήνιο αποκτούσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αλλά και το πολιτικό παρασκήνιο, άρχισε να κινείται εντονότερα. 

Και έτσι μπήκαμε στο «γύρο του θανάτου» το 1946…

*Εικόνα από τις μάχες του ανταρτοπολέμου. Το Πυροβολικό του εθνικού στρατού βάλλει κατά θέσεων των ανταρτών, κάπου στην Ελλάδα.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Οδυνηρές είναι οι εθνικές μνήμες από το έτος 1946, το οποίο ορίζεται ως έτος έναρξης του ένοπλου αγώνα των κομμουνιστών ανταρτών εναντίον του ισχύοντος κοινωνικού και πολιτικού καθεστώτος. Αυτός ο πόλεμος που οπισθοδρόμησε την Ελλάδα, μετέβαλε χωριά και μικρές πόλεις σε σωρούς ερειπίων και γέμισε τα νεκροταφεία της, αλλά και τις πλαγιές των βουνών με νεκρούς, κράτησε έως τον Αύγουστο του 1949.

               Το 1946, που άρχισε ο ανταρτοπόλεμος στην Ελλάδα, ήταν γεμάτο με γεγονότα, αλλά τα όσα συνέβαιναν στο εσωτερικό του ΚΚΕ, έδειχναν ότι ο γενικός γραμματέας του Νίκος Ζαχαριάδης ήταν αποφασισμένος να οδηγήσει στην ένοπλη σύγκρουση. Στο βιβλίο του «Καινούργια κατάσταση, καινούργια καθήκοντα» που κυκλοφόρησε το 1950 ο Ζαχαριάδης είχε γράψει:

               «Η 2^η Ολομέλεια, αφού στάθμισε εσωτερικούς παράγοντες, βαλκανική και διεθνή κατάσταση, αποφάσισε να προχωρήσει στην οργάνωση της νέας ένοπλης πάλης ενάντια στο μοναρχοφασιστικό αφηνιασμό».

               Η 2^η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα στις 12 Φεβρουαρίου 1946.

               Ακολούθησε η απόφαση του ΚΚΕ για αποχή από τις εκλογές που είχαν προκηρυχθεί για τις 31 Μαρτίου. Η απόφαση αυτή αποδείχθηκε λανθασμένη. Γιατί δεν επέτρεψε στην Αριστερά να καταλάβει έδρες στη Βουλή, να είναι παρούσα και να παίζει ρόλο στα πολιτικά πράγματα. Αντίθετα άφησε ολόκληρο το πεδίο ελεύθερο στη Δεξιά και στο Κέντρο. Και η αποχή έγινε παρά τις υποδείξεις του Στάλιν και του Μολότωφ, όπως αποκάλυψαν εκ των υστέρων (το 1976) Μάρκος Βαφειάδης και Μήτσος Παρτσαλίδης.

Αργότερα, την 1^η Σεπτεμβρίου διεξήχθη δημοψήφισμα (με συμμετοχή αυτή τη φορά της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς) για τη μορφή του Πολιτεύματος. Κερδισμένοι ήταν οι φιλοβασιλικοί. Η επιστροφή του βασιλιά Γεώργιου Β’ συγκέντρωσε το 68,3% των ψήφων. Ο Γεώργιος Β’ επέστρεψε στην Αθήνα στις 27 Σεπτεμβρίου 1946.

Ο ένοπλος αγώνας του ΚΚΕ, άρχισε τη νύχτα της 30^ης προς την 31^η Μαρτίου 1946, με αιφνιδιαστική επίθεση δύναμης ανταρτών της περιοχής του Ολύμπου, εναντίον του Λιτοχώρου, το οποίο υπεράσπιζε δύναμη της Εθνοφυλακής και της Χωροφυλακής. Από τη μάχη έχασαν τη ζωή τους εννέα χωροφύλακες, και από την Εθνοφυλακή δύο λοχίες και ένας οπλίτης. Οι αντάρτες έφυγαν ανενόχλητοι παίρνοντας μαζί τους τέσσερις αιχμαλώτους και αρκετά όπλα και πυρομαχικά. Με το επεισόδιο αυτό εγκαινιάστηκε ο ολέθριος εμφύλιος πόλεμος, που τερματίσθηκε το 1949.

Μια νέα πτυχή από τις μαύρες σελίδες της Θράκης το 1914, με τους φοβερούς διωγμούς

*Τίτλος: "Τουρκικές φρικαλεότητες στη Θράκη". Από τηλεγράφημα του πρακτορείου Ρώϋτερ.

*Μια διαφορετική οπτική

για το "Μαύρο Πάσχα"

*Νέα στοιχεία για τους διωγμούς 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης 

               Οι Νεοτουρκικοί διωγμοί εναντίον των Χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι αποδεδειγμένες Γενοκτονίες, που εκτελέσθηκαν με πρωτοφανή αγριότητα και δεν δικαιώθηκαν ποτέ. Βρήκαν μάλιστα μιμητή στο πρόσωπο του Χίτλερ, λίγα χρόνια αργότερα. Στην εθνική συλλογική μνήμη, έχουν καταχωρισθεί με την ονομασία «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών, εξαιτίας της κορύφωσης των διωγμών τις μέρες του Πάσχα 1914, που εκείνη τη χρονιά γιορτάζονταν στις 6 Απριλίου.

Τα ανείπωτα βάσανα των απηνών διωγμών για τον Ελληνικό πληθυσμό της Ανατολικής και της Δυτικής Θράκης και οι δραματικές στιγμές οδύνης, άρχισαν να γίνονται καθημερινότητα από το καλοκαίρι του 1913, όταν ακριβώς η Ελλάδα βγήκε νικήτρια από τους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά η άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου, παραχώρησε τη Δυτική Θράκη στην ηττημένη Βουλγαρία και η Ευρώπη εθελοτυφλούσε μπροστά στην εγκληματική δράση των Νεοτούρκων στην Ανατολική Θράκη, οι οποίοι έβαζαν σε εφαρμογή τα σχέδια των αδικαίωτων μεγάλων γενοκτονιών, που αποτελούν ανεξίτηλο στίγμα για την Τουρκία.

Όπως επισημαίνουν διάφοροι ιστορικοί, αλλά αναγράφεται και στα διπλωματικά έγγραφα, οι διωγμοί των ετών 1914-1918, ήταν συνέχεια ενός σχεδίου, που είχε εξυφανθεί   από το 1913 και αποσκοπούσε στην εξόντωση του Ελληνισμού, ο οποίος ζούσε στην Τουρκία. Κοινή διαπίστωση όλων είναι, ότι η επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908 δεν αποσκοπούσε απλώς στην έκπτωση του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ και στην εγκαθίδρυση συνταγματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Γιατί στην πράξη, παρά την επιβολή νέου συντάγματος με διακηρυγμένη ισονομία και ισοπολιτεία για τις εθνικές μειονότητες, δεν άλλαξε καθόλου η φιλοσοφία και οι μέθοδοι διοίκησης του βαθέος τουρκικού κράτους. Ουσιαστικά οι Νεότουρκοι προχώρησαν στην επανάσταση του 1908, για να προλάβουν επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων για πραγματικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, άρχισαν οι διωγμοί εκείνων των ετών, που εξανάγκασαν από την Ανατολική Θράκη και τα παράλια της Μικράς Ασίας, 400.00 Έλληνες στερημένους από τα περιουσιακά τους στοιχεία, γυμνούς και πεινασμένους να καταφύγουν στην ελεύθερη Ελλάδα.

Κουρέας γνωστός ως «Άψε Σβήσε» και θεατρικός συγγραφέας, στην Αθήνα των τελών του 19ου αιώνα.

*Το βιβλίο της Χριστίνας Φίλιππα

 

*Σελίδες ιστορίας

του ελληνικού θεάτρου

*Ένα βιβλίο- έκπληξη

της Χριστίνας Φίλιππα

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Στα τέλη του 19^ου αιώνα, στην Αθήνα, είχαν παρουσιάσει ανάπτυξη δύο είδη θεάτρου, που γοήτευσαν το φιλοθεάμον κοινό, το οποίο κατέκλυζε τις θεατρικές αίθουσες. Επρόκειτο για το «κωμειδύλλιον» και το «δραματικόν ειδύλλιον». Η ανάπτυξη αυτού του θεατρικού είδους, σήμαινε και την ανάδειξη ηθοποιών και σκηνοθετών, αλλά και θεατρικών συγγραφέων. Ένας τέτοιος θεατρικός συγγραφέας, υπήρξε ο Πανάγος Μελισσιώτης, με την ιδιαιτερότητα, ότι βασικά υπήρξε κουρέας στην πλατεία Ομονοίας, γνωστός με το παρατσούκλι «Άψε Σβήσε».

               Αυτόν τον ιδιαίτερο θεατρικό συγγραφέα, ανέλαβε να μας γνωρίσει η γνωστή συγγραφέας Χριστίνα Ν. Φίλιππα, με πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, με το τελευταίο βιβλίο της «Πανάγος Μελισσιώτης, ο κουρέας θεατρικός συγγραφέας, η συναρπαστική ζωή και τα έργα του» (Εκδόσεις Ηδύφωνο).

               Πρόκειται για μια εξαιρετική μελέτη, μέσα από την οποία ξαναζούμε την Αθήνα των τελών του 19^ου και των αρχών του 20^ου αιώνα. Η συγγραφέας ερεύνησε χιλιάδες σελίδες εφημερίδων για να αντλήσει ή να διασταυρώσει στοιχεία, καθώς και πολλά άλλα αρχεία και συγγράμματα. Η έρευνά της υπήρξε υποδειγματική.

               Ο Πανάγος Μελισσιώτης γεννήθηκε το 1854 στο Αίγιο. Η καταγωγή των προγόνων του ήταν από τα Μελίσσια Αιγιαλείας. Σε ηλικία δέκα χρονών τον έστειλαν στο μοναστήρι «Ο Μέγας Ταξιάρχης» κοντά στο Αίγιο, όπου έμενε ως καλόγηρος ο θείος του Δαμασκηνός. Τελικά ο θείος του μετά από τρία χρόνια, τον έδιωξε από το μοναστήρι γιατί ήταν ανυπάκουος και δεν έκανε για καλόγηρος. Όμως ο Πανάγος μπόρεσε να μάθει να διαβάζει και να γράφει έστω και ανορθόγραφα. Επέστρεψε στο Αίγιο και αργότερα εγκαταστάθηκε στην Πάτρα, όπου έμαθε την τέχνη του κουρέα. Ταυτόχρονα γνώρισε και το θέατρο παρακολουθώντας παραστάσεις. Το 1876 εγκαταστάθηκε φουστανελοφόρος ών στην πρωτεύουσα, όπου ασκούσε το επάγγελμα του κουρέα. Δυο χρόνια αργότερα το 1878 πούλησε το κουρείο του και με άλλους Αιγιώτες στρατολογήθηκε στο πλευρό του Σουλιώτη Γάκη Ζήκου και ξεκίνησαν να πολεμήσουν κατά την επανάσταση για την απελευθέρωση της Ηπείρου. Εξ αιτίας της αποτυχίας της επανάστασης εκείνης το Μάιο του 1876 επέστρεψε στην Αθήνα και άρχισε να δουλεύει. Το 1880 ο Χαρίλαος Τρικούπης είχε κηρύξει γενική επιστράτευση με αποτέλεσμα ο Πανάγος να επιστρέψει στην Ήπειρο, αυτή τη φορά ως επίστρατος. Έχει γραφτεί ότι ο Πανάγος τραυματίσθηκε στη  μάχη του Δημαριού (23 Ιουνίου 1881). Επέστρεψε στην Αθήνα και άνοιξε πάλι το κουρείο του στην οδό Δώρου 4 στην Ομόνοια. Τότε ήταν που ο πελάτης του Κλεάνθης Τριαντάφυλλος, δημοσιογράφος και ιδιοκτήτης του «Ραμπαγά»  του έδωσε το παρατσούκλι «Άψε Σβήσε».

               Η συγγραφέας του βιβλίου κ. Φίλιππα, μαζί με την εξιστόρηση της ζωής του ήρωα του βιβλίου της, μας παρέχει πλείστες όσες πληροφορίες για την εξέλιξη της Αθήνας των νεώτερων χρόνων και τα ιστορικά γεγονότα που διαμόρφωσαν την εικόνα του νέου Ελληνισμού.

*Ο Πανάγος Μελισσιώτης, γνωστός και ως "Άψε Σβήσε"

               Για να επανέλθουμε στον Πανάγο Μελισσιώτη, συνέχισε την άσκηση του επαγγέλματός του στην Ομόνοια, σε εποχή, δηλαδή προς τα τέλη του 19^ου αιώνα, που η γνωστή πλατεία αρχίζει να μεταβάλλεται σε περιοχή όπου χτίζονται πολλά θέατρα.

               Ο Πανάγος εμφανίζεται να κάνει συνδικαλισμό για την προστασία του κλάδου των κουρέων. Εμφανίζεται όμως και ως… εφευρέτης!!! Στο κουρείο του, παρουσιάζει διάφορα υγρά σκευάσματα δικής του επινόησης για την καταπολέμηση της… φαλάκρας και την εξάλειψη της πιτυρίδας!!!

               Τελικά το 1892, ο Πανάγος εμφανίζει το πρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο «Χάιδω η λυγερή». Πρόκειται για τρίπρακτο δραματικό ειδύλλιο, σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο στη δημοτική γλώσσα. Η πρώτη παράσταση του έργου ανέβηκε στο θέατρο της «Ομόνοιας» στις 17 Σεπτεμβρίου 1892 και έκανε πάταγο. Το έργο υποτίθεται πως εξελίσσονταν στην Αράχοβα και τα Άγραφα.

               Το δεύτερο θεατρικό έργο του «Θυμιούλα η Γαλαξειδιώτισσα» ένα δραματικό ειδύλλιο σε πέντε πράξεις, ο Μελισσιώτης το έγραψε το 1893 μέσα σε είκοσι μέρες και ανέβηκε την 1^η Ιουλίου του ίδιου έτους το νεοανεγερθέν τότε θέατρο «Τσόχα» από τον Πανελλήνιο Δραματικό Θίασο του Ευάγγελου Παντόπουλου. Η παράσταση σημείωσε επιτυχία. Ο Πανάγος εξιστόρησε ότι εμπνεύστηκε το έργο αυτό όταν διάβασε σε εφημερίδα για ένα γαλαξειδιώτικο πλοίο που βυθίστηκε αύτανδρο και μεταξύ των θυμάτων ήταν ένας νεαρός ναύτης αρραβωνιασμένος.

               Το 1894 ο Πανάγος Μελισσιώτης, ο κουρέας με το παρατσούκλι «Άψε Σβήσε» επανήλθε στην επικαιρότητα με το αλληγορικό ποίημα «Τριανταφυλλιά και Πεύκος». Το παρουσίασε ο «Όμιλος Φιλοτέχνων» στις 3 Απριλίου στην κατάμεστη αίθουσα του Ομίλου. Στην εκδήλωση αυτή ο Μελισσιώτης τραγούδησε επιπλέον και δυο κλέφτικα τραγούδια. Το ποίημα αυτό εκδόθηκε από το τυπογραφείο Ανέστη Κωνσταντινίδη.

*Παντελής Αθανασιάδης και Χριστίνα Φίλιππα

               Τελευταίο δραματικό ειδύλλιο του κουρέα- θεατρικού συγγραφέα ήταν «Η Καλαματιανή». Γράφτηκε το 1895. Εκείνη η χρονιά θεωρήθηκε πολλή γόνιμη για τα θεατρικά πράγματα της Αθήνας. Είχαν γραφτεί τότε 15 θεατρικά έργα. Η επίσης πρεμιέρα της «Καλαματιανής» δόθηκε στις 12 Αυγούστου 1895 στο θέατρο της «Ομόνοιας» από το θίασο «Πρόοδος» του Δημήτρη Κοτοπούλη.

               Ο κουρέας «Άψε Σβήσε» λίγο πριν πεθάνει, είδε τα γραπτά του να γίνονται αντικείμενο της γνωστής διαμάχης του γλωσσικού ζητήματος, εξ αφορμής ενός άρθρου που δημοσίευσε στις 4 Μαΐου 1904 στην «Εστία» ο Γερμανός καθηγητής Albert Thumb, στο οποία εξηγούσε ότι η επιτυχία των έργων του Μελισσιώτη οφείλεται στη χρήση της δημώδους γλώσσας. Στη συζήτηση παρενέβη ο καθηγητής Πανεπιστημίου Ανδρέας Σκιάς, σφοδρός πολέμιος της δημοτικής γλώσσας. Στην αντιπαράθεση παρενέβη και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, με άρθρο του στο «Νουμά».

               Ο Πανάγος Μελισσιώτης πέθανε στις 13 Ιουνίου 1904, από κρίση σκωληκοειδίτιδας. Την ίδια μέρα είχε πεθάνει και ο μεγάλος ζωγράφος Νικηφόρος Λύτρας.

               Το βιβλίο της Χριστίνας Φίλιππα, εκτός από την συναρπαστική αφήγηση της πολυτάραχης ζωής ενός κουρέα, που εξελίχθηκε σε θεατρικό συγγραφέα, μπορεί να λειτουργήσει άνετα και σαν εγχειρίδιο θεατρικών σπουδών, λόγω του πλούτου των πληροφοριών που περιέχει στις 325 σελίδες του.

               Στο τέλος του βιβλίου μετά τη βιογραφία του περίφημου αυτού κουρέα, περιλαμβάνονται τα τρία θεατρική έργα του Πανάγου Μελισσιώτη, που προέρχονται από τη σπάνια έκδοση του 1897, σε φωτοαναστατική μορφή

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης