Η Βουλγαρία περίμενε να επωφεληθεί από την αναθεώρηση της Συνθήκης των Σεβρών.

*Το ανέκδοτο έγγραφο του Αμερικανού πρέσβη στη Σόφια

 

 

*Οι Βουλγαρικές βλέψεις

για να μην γίνει ελληνικό

το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Συνθήκη των Σεβρών, υπήρξε ένα μεγάλο επίτευγμα της ελληνικής διπλωματίας, αλλά δεν επιβεβαίωσε καμιά από τις ελληνικές προσδοκίες που γέννησε. Και γέννησε πολλές, αφού στην Ελλάδα για προεκλογικούς λόγους διαφημίστηκε ότι δημιουργεί την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, αλλά σε επίπεδο συμμάχων εγκαταλείφθηκε γρήγορα και η Ελλάδα, από τη δόξα βρέθηκε σε δύο χρόνια να μαζεύει τα κουρέλια της μεγάλης καταστροφής. Η Συνθήκη αυτή δεν επικυρώθηκε από κανένα συμμαχικό κοινοβούλιο ούτε καν από το Ελληνικό. Και από την επομένη της υπογραφής της άρχισαν να σκέφτονται την αναθεώρησή της.

Ένα από τα κράτη που κινήθηκαν για την αναθεώρησή της ήταν η Βουλγαρία, που μετά τη συνθήκη του Νεϊγύ, κατ’ εφαρμογή της Συνθήκης των Σεβρών, έχασε τη Δυτική Θράκη και τη έξοδό της στο Αιγαίο. Η Βουλγαρία δεν έπαψε να δραστηριοποιείται σε όλα τα διεθνή fora και κυρίως στο διπλωματικό τομέα, διεκδικώντας τη Δυτική Θράκη. Στις συνομιλίες που διεξήχθησαν στη Γένοβα το 1922 και στη Διάσκεψη της Λωζάνης κατά τα έτη 1922-1923, επεδίωξε την εδαφική της διέξοδο στο Αιγαίο και χρησιμοποιώντας διαστρεβλωτικά επιχειρήματα ζητούσε  την αναθεώρηση του άρθρου 48 της συνθήκης του Νεϊγύ.

Επίσης κατά τη διάσκεψη του Λονδίνου το 1921 (που σηματοδότησε και την αρχή της Μικρασιατικής Καταστροφής) η Βουλγαρία προσπάθησε να ξαναζεστάνει τις απαιτήσεις για τη Θράκη και την έξοδό της στο Αιγαίο. Ελπίζοντας πάντοτε στη βοήθεια του προέδρου των ΗΠΑ Γούντρoου Ουίλσον η δεύτερη θητεία το οποίου έληξε στις 4 Μαρτίου 1921.

Τις προσπάθειες της Βουλγαρίας να επιδιώκει ανακατάληψη της Δυτικής Θράκης και έξοδο προς τη «θερμή θάλασσα» του Αιγαίου μια επιστολή του Αμερικανού επιτετραμμένου στη Σόφια προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στις 2 Φεβρουαρίου 1921. Η επιστολή αυτή διασώζεται στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

Ελευθ. Βενιζέλος προς Αλεξ. Σταμπολίνσκυ: Δεν παραχωρώ τη Θράκη στη Βουλγαρία. Επιστολή ντοκουμέντο και αλλαγή στάσης

*Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Βουλγαρίας Ελευθέριος Βενιζέλος και Αλεξάνταρ Σταμπολίνσκυ

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

        Το ετος 1912, είχε αφήσει μια μεγάλη πίκρα στον Θρακικό Ελληνισμό, όταν στη Βουλή, από πρόκληση αντιβενιζελικών βουλευτών, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αναγκάσθηκε να παραδεχθεί ότι ενόψει των Βαλκανικών Πολέμων, στις προκαταρκτικές συνεννοήσεις με τα άλλα βαλκανικά κράτη, δεν είχε προβλέψει τίποτα για την τύχη της Θράκης, αφήνοντας να την καταλάβουν οι άλλοι σύμμαχοί μας, την οποία σε πρώτη φάση, όπως ήταν επόμενο κατέλαβε η Βουλγαρία, ασκώντας από την πρώτη μέρα άκρως ανθελληνική πολιτική με απηνείς διωγμούς κατά των Ελλήνων.

        Το πρόβλημα αυτό αποκαταστάθηκε το 1919, όταν μετά τον τερματισμό του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ελλάδα χάρη στους διπλωματικούς χειρισμούς του Βενιζέλου η Θράκη γνώρισε το 1920 οριστικά, την πολυπόθητη ελευθερία της μετά από 550 χρόνια και πλέον υποδούλωσης στους Τούρκους. Ήταν κατά κάποιο τρόπο ένας εξαγνισμός για την προγενέστερη στάση του. Μια καταφανής αλλαγή στάσης.

        Το 1919, το Παρίσι και κάποια προάστιά του έγιναν το επίκεντρο του παγκοσμίου ενδιαφέροντος, γιατί εκεί συγκλήθηκε το Συνέδριο της Ειρήνης που οργανώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ, στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με στόχο να συσταθεί ένας παγκόσμιος σύνδεσμος των εθνών, που θα λάβει την επίσημη ονομασία Κοινωνία των Εθνών και να τεθούν υπό διαπραγμάτευση οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ αυτών και των ηττημένων

        Στο προάστειο Νεϊγύ-συρ-Σεν (Neuilly sur Seine) υπογράφηκε στις 27 Νοεμβρίου 1919 μεταξύ της Βουλγαρίας και των νικητριών δυνάμεων του Α' Παγκοσμίου πολέμου η συνθήκη που επέβαλε στην ηττημένη Βουλγαρία να παραιτηθεί από όλα τα κυριαρχικά δικαιώματά της στη Δυτική Θράκη. Η συνθήκη αυτή, χαρακτηρίσθηκε από τη βουλγαρική ιστοριογραφία ως εθνική καταστροφή.