O πολιτικός έλεγχος του στρατού, στη Μεταπολίτευση

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/1064060/gallery/epikairothta/ellada/o-politikos-elegxos-toy-stratoy

*Οι νέοι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων Δ. Αρμπούζης (αριστερά) και Ι. Ντάβος (δεξιά). Στο μέσον, ο υπ. Εθνικής Αμύνης Ευάγγελος Αβέρωφ.

Γράφει ο κ. ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΑΣ*

Η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, τον Ιούλιο του 1974, και η συνακόλουθη κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα δεν σηματοδοτούσε, αυτόματα, την ομαλή μετάβαση σε ένα δημοκρατικό κοινοβουλευτικό καθεστώς. Θεμελιώδης προϋπόθεση για την πλήρη αποκατάσταση της Δημοκρατίας ήταν η επιβολή πολιτικού ελέγχου στις Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες επί επτά χρόνια (ιδιαίτερα μετά τις μεγάλες εκκαθαρίσεις του 1967-68) είχαν στο μεγαλύτερο μέρος τους ελεγχθεί από το δικτατορικό καθεστώς.

Ο βαθμός επιτυχίας του εγχειρήματος εξαρτιόταν, αφενός, από τη στάση του στρατεύματος ως προς την εγκατάλειψη των κεκτημένων, αφετέρου, από την πολιτική στρατηγική που θα ακολουθούσαν οι κυβερνήσεις Καραμανλή για τη χαλιναγώγηση και τελική επικράτηση πάνω στις ενδεχόμενες φιλοδοξίες των νοσταλγών του στρατιωτικού καθεστώτος.

Σημαντική στο πλαίσιο αυτό ήταν η προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος, λόγω του αδιαμφισβήτητου κύρους και του ηγεμονικού ρόλου του στη μετεμφυλιακή πολιτική σκηνή, μπορούσε να έχει την ανοχή του μεγαλύτερου μέρους των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση και εκτέλεση της πολιτικής της αποχουντοποίησης διαδραμάτισαν επίσης ο υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Αβέρωφ και ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, στρατηγός ε.α. Σόλων Γκίκας, έμπιστα πρόσωπα του Καραμανλή, με πολλά ερείσματα και πλούσια πείρα στα στρατιωτικά ζητήματα.

Όταν η Δανία κυνήγησε τη χούντα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1063902/gallery/politismos/vivlio/otan-h-dania-kynhghse-th-xoynta

*Δανία, Νορβηγία, Σουηδία και Ολλανδία κατέθεσαν στις 20 και 27 Σεπτεμβρίου 1967 προσφυγές, ζητώντας την αποπομπή της Ελλάδας λόγω παραβίασης πληθώρας θεμελιωδών δικαιωμάτων. Στη φωτογραφία, ξημερώματα 17ης Νοεμβρίου 1973, το τανκ λίγο πριν από την εισβολή του στο Πολυτεχνείο. ΑΠΕ-ΜΠΕ/Α. ΣΑΡΡΗΚΩΣΤΑΣ

Γράφει ο κ. ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ*

Οι μελέτες που πραγματεύονται διεθνείς διαστάσεις της νεότερης και σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, επικεντρώνονται συνήθως στις σχέσεις της χώρας μας με τις μεγάλες δυνάμεις. Ήδη, λοιπόν, από την άποψη της θεματολογίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία το παρουσιαζόμενο βιβλίο, το οποίο φωτίζει σημαντικές πτυχές των σχέσεων δύο μικρών κρατών που δεν γειτνιάζουν καν γεωγραφικά, της Ελλάδας και της Δανίας, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών.

Η κατάλυση της δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στη χώρα μας με την εγκαθίδρυση της απριλιανής δικτατορίας, προκάλεσε πολλές και ζωηρές αντιδράσεις σε πολλές δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Αυτό ήταν κάτι μάλλον αναμενόμενο, αν αναλογιστεί κανείς το ιστορικό φορτίο της Ελλάδας ως «κοιτίδας της δημοκρατίας» και τη δημοκρατική και δικαιοκρατική εικόνα που ήθελαν πάση θυσία να διαφυλάξουν οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες την περίοδο του «Ψυχρού Πολέμου». Αυτό, όμως, που προκαλεί εντύπωση είναι ο πρωταγωνιστικός ρόλος στις αντιδράσεις από μια μικρή χώρα, όπως η Δανία, σε ρόλο «παγκόσμιου καλού Σαμαρείτη».

Το άγνωστο ΟΧΙ των προσφύγων της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας, στον Μουσολίνι, το 1923!!!

*Στα εγκαταλειμμένα Παλαιά Ανάκτορα, τον πρώτο καιρό γίνονταν διανομή συσσιτίου στους πρόσφυγες

*Χαστούκι στον υπερφίαλο Μπενίτο,

η υπερήφανη και γενναία στάση

των ρημαγμένων προσφύγων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Το ΟΧΙ, που είπε σύμπας ο Ελληνισμός το 1940, στον υπερφίαλο ηγέτη του φασισμού Μπενίτο Μουσολίνι και κατατρόπωσε τις δυνάμεις του στα βορειοηπειρωτικά βουνά, είναι μια από τις γνωστές χρυσές σελίδες της νεώτερης Ελληνικής ιστορίας και θα παραμένει ανεξίτηλο σύμβολο στους αιώνες. Εκείνο όμως που παρέμεινε άγνωστο είναι το ηχηρό ΟΧΙ, που είπαν το 1923 στον ίδιο το Μουσολίνι, οι κατατρεγμένοι πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας.

Τι είχε συμβεί; Στις 31 Αυγούστου 1923 ιταλικές δυνάμεις  βομβάρδισαν και κατέλαβαν απροειδοποίητα την Κέρκυρα. Αιτία, η δολοφονία του Ιταλού στρατηγού Ενρίκο Τελλίνι στα ελληνοαλβανικά σύνορα στην Κακκαβιά, από Αλβανούς.

 Το πολεμικό αυτό επεισόδιο ήρθε σε μία εξαιρετικά δυσμενή συγκυρία για την Ελλάδα. Είχε υποστεί την φοβερή Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για την περίθαλψη των προσφύγων και την ανόρθωση της οικονομίας της χώρας. Η εκτέλεση των Έξι από την Επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα, είχε απομονώσει διεθνώς τη χώρα.

Η φασιστική κυβέρνηση του Μπενίτο Μουσολίνι στις 29 Αυγούστου 1922, απαίτησε αποζημίωση 50 εκατομμυρίων λιρεττών και την εκτέλεση των δολοφόνων του Τελλίνι, τους οποίους όμως δεν μπορούσε να ανακαλύψει η ελληνική κυβέρνηση. Έτσι οι Ιταλοί βομβάρδισαν τα στρατιωτικά φρούρια της Κέρκυρας στις 31 Αυγούστου, σκοτώνοντας δεκαπέντε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία (κυρίως Αρμένιους ανηλίκους και γυναίκες), και ακολούθως αποβίβασαν στρατιωτικές δυνάμεις.

Ο Εμφύλιος της Επανάστασης

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1063112/opinion/epikairothta/politikh/o-emfylios-ths-epanastashs

*«Η Ελλάς ευγνωμονούσα» (1858) του Θ. Βρυζάκη, Εθνική Πινακοθήκη.

Του κ. ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΧΑΤΖΗ*

Στις 29 Μαρτίου 1823 ξεκίνησαν οι συνεδριάσεις της δεύτερης Εθνικής Συνέλευσης στο Άστρος της Κυνουρίας. Είχαν μαζευτεί εκεί 230 εκπρόσωποι από διάφορα μέρη της επαναστατημένης Ελλάδας για να αποφασίσουν για το μέλλον του έθνους και της επανάστασης, η οποία είχε εδραιωθεί.

Η Συνέλευση αυτή είχε λιγότερο ενθουσιασμό από την πρώτη και πολύ περισσότερο σκεπτικισμό και καχυποψία. Οι στρατιωτικοί της Επανάστασης, οι πρώην κλεφταρματολοί, θεωρούσαν ότι ήταν ριγμένοι στο μοίρασμα της εξουσίας. Δεν συμμετείχαν στην πρώτη εθνοσυνέλευση, δεν έλαβαν σημαντικές θέσεις στο Εκτελεστικό και στο Βουλευτικό, αρνούνταν να αποδεχθούν την πρωτοκαθεδρία των προεστών και των νησιωτών. Με επικεφαλής τον δοξασμένο, μετά τα Δερβενάκια, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, διεκδικούσαν ένα μεγάλο μερίδιο εξουσίας. Αρκετοί ανάμεσά τους, κυρίως ο Κολοκοτρώνης, πίστευαν πως μια αυταρχική, ισχυρή, στρατιωτική κυβέρνηση, με τους ίδιους να τη στελεχώνουν, ήταν απολύτως απαραίτητη για τη συνέχιση του αγώνα. Έκαναν λάθος βέβαια, γιατί υπερτιμούσαν τις διοικητικές τους ικανότητες και υποβάθμιζαν τη διεθνή διάσταση. Η ουσία όμως ήταν αυτή: το πρωτόλειο νεωτερικό θεσμικό οικοδόμημα που κατασκεύασαν οι δυτικότροποι διανοούμενοι και αποτέλεσε το πρώτο ελληνικό κρατικό μόρφωμα, άρχισε να τους ενοχλεί.

Σουφλί: Οδεύοντας προς την απελευθέρωση του 1920

*Η κοπή της πίτας από τον πρόεδρο Γ. Σιαλάκη και τα μέλη του ΔΣ

Με στόχο να τονισθεί ιδιαίτερα, ότι εφέτος διανύουμε το εκατοστό έτος από την απελευθέρωση της Θράκης το 1920, ο σύλλογος Σουφλιωτών Αθήνας έκοψε την πίτα του σε ένα πολύ όμορφο, γεμάτο φως και χρώμα χώρο, με θέα την Ακρόπολη, στο roof garden, του ξενοδοχείου Athenian Callirhoe Exclusive Hotel. Συνέρρευσαν και συνεόρτασαν Σουφλιώτες αλλά και καταγόμενοι από τα περίχωρα του Σουφλίου, καθώς  και πολλοί φίλοι της Θράκης.

Η εκδήλωση πλαισιώθηκε με την επίκαιρη ομιλία του δημοσιογράφου και ιστορικού Παντελή Αθανασιάδη, με θέμα : «Σουφλί, οδεύοντας προς την απελευθέρωση του 1920».

Την επιτυχημένα εκδήλωση, τίμησαν με την παρουσία τους ο αυτοδιοικητικός παράγοντας της Καλλιθέας, Αντιδήμαρχος και Θραξ Κώστας Πολυχρονίδης, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Καταγομένων από το Τρίγωνο  Έβρου, Χρήστος Δεληδήμου, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Θρακιωτών και φίλων Θράκης Χρυσάφης Συκάκης, η Πρόεδρος της Ένωσης Γυναικών «Δόμνα Χ”Αντώνη Βισβίζη» Νατάσσα Πεντίδου, η εκπρόσωπος του Θρακικού Κέντρου- Εταιρία Θρακικών Μελετών Λίτσα Καμπακάκη ,η πολιτευτής του ΚΙΝΑΛ Νότιου Τομέα Αθήνας με καταγωγή από τη Σαμοθράκη Μαρία Μισέντου, ο συγγραφέας λογοτέχνης και ποιητής Γιώργος Κιουρτίδης και πολλοί Σουφλιώτες και άλλοι Θράκες. Η εκδήλωση πήρε χρώμα και ζωντάνια με την παρουσία 15μελούς χορευτικής Ομάδας, με παραδοσιακές φορεσιές κυρίως από το Σουφλί αλλά και από όλη τη Θράκη, από το Σύλλογο «Θρακιώτες Αθηνών» του Αγίου Ελευθερίου Αχαρνών.

Η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

https://www.kathimerini.gr/1061945/gallery/epikairothta/ellada/h-ypoxrewtikh-antallagh-plh8ysmwn

*Πρόσφυγες με σκηνές έξω από το Θησείο. Η ανθρωπιστική κρίση συνέβαλε στο να δεχθεί ο Βενιζέλος την αναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών.

Γράφει ο κ. ΑΛΕΞΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ*

Το φλέγον ανθρωπιστικό πρόβλημα των Ελλήνων προσφύγων της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης υπήρξε ένα από τα πρώτα θέματα στην ημερήσια διάταξη της Συνδιάσκεψης Ειρήνης που ξεκίνησε τις εργασίες της στη Λωζάννη της Ελβετίας στις 21 Νοεμβρίου 1922. Μετά την ήττα της Ελλάδος στον Μικρασιατικό Πόλεμο, ο ελληνισμός της Ανατολής είχε αφεθεί απροστάτευτος στο έλεος του τουρκικού εθνοθρησκευτικού φανατισμού.

Από τον Σεπτέμβριο 1922 βρισκόταν σε εξέλιξη τουρκικό σχέδιο μαζικής εξόντωσης του χριστιανικού στοιχείου, καθώς τις σφαγές της Σμύρνης και των μικρασιατικών παραλίων ακολούθησαν οι πορείες θανάτου και ο εγκλεισμός σε στρατόπεδα εργασίας των γηγενών Ελλήνων και Αρμενίων αρρένων ηλικίας 18-45 ετών της Ιωνίας και του Πόντου. Κυνηγημένοι από τις άτακτες συμμορίες Τούρκων εθνικιστών περίπου 200.000 Μικρασιάτες είχαν βρει καταφύγιο στα βουνά της Ανατολίας ενώ αλληλοδιαδεχόμενα κύματα προσφύγων έφθαναν στα ελληνικά νησιά και στη Δυτική Θράκη.

Η πρόταση να δοθεί άμεση προτεραιότητα εκ μέρους της Συνδιάσκεψης στην επίλυση του προσφυγικού ζητήματος ετέθη από τον αρχηγό της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Λωζάννη Ελευθέριο Βενιζέλο και έτυχε της θερμής υποστήριξης των Άγγλων και του δρος Νάνσεν, ύπατου αρμοστή της Κοινωνίας των Εθνών για τους Έλληνες πρόσφυγες. Αντιθέτως, η Γαλλία και Ιταλία επιθυμούσαν να προηγηθεί η συζήτηση των πολιτικών, οικονομικών και δημοσιονομικών θεμάτων με την ελπίδα να αποκομίσουν οφέλη στους τομείς αυτούς, αφού είχαν στηρίξει ποικιλοτρόπως την κυβέρνηση της Άγκυρας κατά τη διάρκεια των ελληνοτουρκικών εχθροπραξιών το 1920-1922.

Η δικτατορία Μεταξά και η απλή αναλογική

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  https://www.kathimerini.gr/1061876/article/epikairothta/politikh/h-diktatoria-meta3a-kai-h-aplh-analogikh

*Στις 14 Απριλίου 1936 πεθαίνει ο Δεμερτζής και ο βασιλιάς αναθέτει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ιωάννη Μεταξά (κέντρο). Η κυβέρνηση Μεταξά ψηφίζεται στις 27 Απριλίου από 241 βουλευτές (καταψηφίζεται μόνον από τους 15 κομμουνιστές βουλευτές και τον Γεώργιο Παπανδρέου).

Γράφει ο ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Αν αποδεχθούμε ότι η ενισχυμένη αναλογική παραμορφώνει τη λαϊκή βούληση διότι μεταβάλλει τις εκλογικές ισορροπίες και προβάλλει στη Βουλή μια κοινοβουλευτική διάταξη με ενισχυμένο το πρώτο κόμμα, τότε θα πρέπει επίσης να αποδεχθούμε ότι η απλή αναλογική, με τις ασταθείς κυβερνήσεις τις οποίες επιβάλλει, προκαλεί στο δημοκρατικό πολίτευμα έντονες ταλαντώσεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε μια δραματική κατάρρευση.

Αυτό, άλλωστε, αποδεικνύει το παράδειγμα της ανέλιξης του Ιωάννη Μεταξά στην εξουσία το 1936, ένα παράδειγμα το οποίο αναφέρουν πολιτικοί και ιστορικοί, που υπενθυμίζουν ότι η απλή αναλογική έχει εφαρμοστεί στην Ελλάδα προπολεμικά (αλλά και μεταπολεμικά) και έχει συνδεθεί με ιδιαίτερα ταραγμένες περιόδους.

        Η ελλιπής και αποσπασματική διδασκαλία της Ιστορίας κάνει πολλούς να μένουν σήμερα με το στόμα ανοιχτό όταν μαθαίνουν ότι τέσσερις μήνες πριν από την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936 δόθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ιωάννη Μεταξά, η οποία επικυρώθηκε από τη συντριπτική, διακομματική πλειονότητα άνω των 2/3 της Βουλής. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Στο νεότερο ελληνικό κράτος εφαρμοζόταν για σχεδόν έναν αιώνα το πλειοψηφικό σύστημα, από το 1829, όταν έγιναν οι πρώτες εκλογές, έως τη δεκαετία του 1920. Πλειοψηφικό σημαίνει ότι το πρώτο κόμμα εξασφαλίζει ευρύτατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και κανείς δεν μπορεί να το ενοχλήσει στην εφαρμογή του προγράμματός του. Μετά τον εθνικό διχασμό του 1915, όμως, που, όπως υποστηρίζουν μετριοπαθείς ιστορικοί, «έσυρε» την ιστορική εξέλιξη έως τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και επέφερε τον κλονισμό της εμπιστοσύνης των πολιτών στις πολιτικές δυνάμεις, άρχισαν οι πειραματισμοί με το εκλογικό σύστημα.