Νικόλαος Κλαδάς και Τζαφέρ Ταγιάρ: Δύο παράλληλες ιστορίες αιχμαλωσίας.

*Ο υποστράτηγος Κλαδάς κατά την άφιξή του στο Λοιμοκαθαρτήριο του Αγίου Γεωργίου Σαλαμίνας. Τον υποδέχθηκε η σύζυγός του (Φωτογραφία Ε.Λ.Ι.Α.- Μ.Ι.Ε.Τ.)

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Ο υποστράτηγος Νικόλαος Κλαδάς και ο συνταγματάρχης Τζαφέρ Ταγιάρ, είναι δυο πρόσωπα τραγικά, που έζησαν τα δραματικά γεγονότα των 1920-1922, δοκίμασαν τον πόνο της αιχμαλωσίας και τελικά μπόρεσαν να επιβιώσουν, να ανταλλαγούν και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ελεύθεροι. Ο Κλαδάς αιχμαλωτίσθηκε στη Μικρά Ασία και ο Ταγιάρ στην Ανατολική Θράκη.

Επρόκειτο για πεπειραμένους στρατιωτικούς, δοκιμασμένους σε προηγούμενους πολέμους, ο καθένας για τη χώρα του, αλλά η μοίρα, τους οδήγησε στην παράλληλα αιχμαλωσία. Η διαφορά είναι ότι ο ένας κακοπέρασε ως αιχμάλωτος και ο άλλος καλοπέρασε…

Ο Κλαδάς γεννήθηκε στο Ληξούρι το 1871. Φοίτησε στη Σχολή Ευελπίδων. Πήρε μέρος στον άτυχο πόλεμο του 1897 και στη συνέχεια στους Βαλκανικούς Πολέμου 1912-1913. Διακρίθηκε στη μάχη του Σόροβιτς και συμμετείχε ως λοχαγός Πυροβολικού στην απελευθέρωση της Σιάτιστας, στις 4 Νοεμβρίου 1912. Αργότερα διετέλεσε υποδιοικητής της Σχολής Ευελπίδων και το 1917 αποστρατεύθηκε ως βασιλόφρων. Επανήλθε στο στράτευμα όταν ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920 και ανέλαβε τη διοίκηση της ΧΙ Μεραρχίας, που πολέμησε στη Μικρά Ασία. Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας είχε ενδιαφερθεί προσωπικά στη Νικομήδεια για την ψυχαγωγία των στρατιωτών της Μεραρχίας του με θέατρο. Ήταν ευρυμαθής και έγραψε διάφορες στρατιωτικές μελέτες. Πέθανε στην Αθήνα το 1938.

Θράκες αιχμάλωτοι των Τούρκων αφηγούνται, το 1923….

*Έλληνες αιχμάλωτοι των Τούρκων (Αρχείο ΕΛΙΑ)

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, υπήρξε η δραματικώτερη σελίδα του Ελληνισμού μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τον σουλτάνο Μωάμεθ. Η Μικρασιατική καταστροφή έχει πολλές επιμέρους πτυχές, που μελετώνται συνεχώς από τότε από ιστορικούς, πολιτικούς, διπλωμάτες και άλλους μελετητές.

          Μία από τις πτυχές αυτές υπήρξε και η τύχη των αιχμαλώτων, της Μικρασιατικής Εκστρατείας, δεδομένης της βάρβαρης συμπεριφοράς των Τούρκων, όπως αυτή είχε εκδηλωθεί διαχρονικά και ιδαίτερα μετά την επικράτηση των Νεοτούρκων, εποχή που σημαδεύθηκε και από τις μεγάλες και εξαιρετικά οδυνηρές Γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων, που κορυφώθηκλαν μετά το δραματικό “Μαύρο Πάσχα” των Θρακών του 1914. Η τύχη των αιχμαλώτων και η ανταλλαγή τους υπήρξε αντικείμενο διπλωματικών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ειδικά κατά το διάστημα των διαπραγματεύσεων για τη συνθήκη της Λωζάνης.

          Ωστόσο και μέχρι να επιλυθεί το θέμα αυτό, όπως επελύθη, υπήρξαν κατά διαστήματα τολμηρές και ριψοκίνδυνες δραπετεύσεις αιχμαλώτων, οι οποίοι απελπισμένοι από την αιχμαλωσία, χωρίς πλέον να λογαριάζουν και την ίδια τους τη ζωή, δραπέτευαν όταν μπορούσαν…

          Στις αρχές Ιανουαρίου 1923, δύο Ανατολικοθρακιώτες μπόρεσαν να δραπετεύσουν και να φτάσουν τσακισμένοι στην Αθήνα, όπου εδωσαν κατάθεση στις στρατιωτικές αρχές. Η κατάθεση αυτή αποτελεί πολύτιμη ιστορική μαρτυρία και ράπισμα στον υποτιθέμενο πολιτισμό της Τουρκίας.

Οι δύο Ανατολικοθρακιώτες που δραπέτευσαν και έφτασαν στη Αθήνα ήταν ο Αθανάσιος Μαυράκης από τη Ραιδεστό, στρατιωτικής κλάσης του 1919 και ο Καβέλης Κωνσταντίνος από το Χρυσόμερο στρατιωτικής κλάσης του 1914. Και οι δύο υπηρετούσαν στο 18ο σύνταγμα Πεζικού.

Η μαρτυρία τους είναι δραματική.